Opleiding Verpleegkunde. Leerondersteuning stage op leerwerkplaatsen LOS-LWP

Transcriptie

1 Opleiding Verpleegkunde Leerondersteuning stage op leerwerkplaatsen LOS-LWP Handleiding Jaar (1*), 2, 3 en 4 Voltijd Studiejaar

2 VOORWOORD Deze handleiding is bedoeld om richting te geven aan de 16 LOS-bijeenkomsten die gedurende een studiejaar plaatsvinden op de leerwerkplaatsen van het Academisch Medisch Centrum Amsterdam (AMC), VU medisch centrum (VUMC) en Westfriesgasthuis (WFG). De handleiding is een aanvulling op de stagegidsen en LOS-handleidingen van de specifieke leerjaren. In bijlage 2 is een overzicht te lezen van de globale invulling per bijeenkomst en voorbeeldindelingen voor aanwezigheid en indeling in subgroepjes. Uiteraard zal deze indeling aangepast moeten worden aan de reële studentenaantallen. Per bijeenkomst wordt kort informatie over inhoud en aanwezigheid gegeven, waar mogelijk zijn bijeenkomsten samengenomen. Voor inhoudelijke specificering van stage, LOS en de bijbehorende opdrachten wordt verwezen naar de betreffende handleidingen. 1

3 ALGEMENE INLEIDING Leerondersteuning stage (LOS) staat in het teken van optimaal leren tijdens stages. Studenten van jaar 1 1, 2, 3 en 4 lopen op een leerwerkplaats (LWP) gelijktijdig stage. Het LOS-onderwijs vindt dan ook plaats in groepen die samengesteld zijn uit studenten van de leerjaren 2, 3 en 4. Tweedejaarsstudenten hebben vier LOS-bijeenkomsten. Derdejaarsstudenten zeven en vierdejaars hebben negen LOS-bijeenkomsten. De LWP-studenten zitten als het ware in het zelfde schuitje en doen, ieder op zijn of haar niveau, onder dezelfde omstandigheden, vergelijkbare stage-ervaringen op. LWP-studenten werken eraan om uiteindelijk patiëntenzorg op hun leerwerkplaats als één studententeam te organiseren. De LOS-bijeenkomsten vinden plaats in de stageverlenende instelling op donderdagmiddag. De aanvangstijd verschilt per leerwerkplaats. Doel van LOS op Leerwerkplaatsen Ondersteunen bij het stageleren, gekoppeld aan het leerproces van het leerjaar van de student. Studenten leren met- en van elkaar. Zij wisselen uit hoe het leren verloopt en op welke wijze zij als studententeam de doelstellingen van de leerwerkplaats kunnen realiseren. Studenten nemen kennis van de uitvoering van elkaars stage-opdrachten en ondersteunen elkaar bij het uitwerken en presentaties van die opdrachten. De ouderejaars studenten coachen daarnaast de jongerejaars studenten, nadat zij zijn ingewerkt op de afdeling. Competenties 1a. De verpleegkundige verleent zorg in complexe zorgsituaties van opname tot en met ontslag. 1b. De verpleegkundige verleent preventieve zorg aan individuen en groepen. 1c. De verpleegkundige onderbouwt de zorg met behulp van klinisch redeneren. 2a. De verpleegkundige gaat een vertrouwensrelatie aan met de patiënt. 2b. De verpleegkundige geeft informatie, voorlichting, GVO en advies aan individuen en groepen. 2c. De verpleegkundige zorgt voor een optimale informatie-uitwisseling met alle betrokkenen. 3a. De verpleegkundige werkt effectief samen met alle betrokkenen. 3b. De verpleegkundige adviseert en geeft consult aan collega s binnen en buiten de eigen organisatie. 4a. De verpleegkundige draagt systematisch bij aan verbetering en vernieuwing van de zorgverlening. 4b. De verpleegkundige geeft werkbegeleiding aan studenten en medewerkers. 4c. De verpleegkundige zorgt voor het voortdurend actueel houden van de eigen kennis. 5a. De verpleegkundige herkent en verheldert ethische problemen en beargumenteert de gekozen handelswijze. 1 Alleen op de leerwerkplaats van het WFG. 2

4 5b. De verpleegkundige herkent structurele gezondheidsproblemen, behartigt de belangen voor de eigen patiëntenpopulatie en stelt beide op de juiste plek aan de orde binnen de organisatie. 6a. De verpleegkundige coördineert zorgverlening en preventieprogramma s en waarborgt daarbij de continuïteit van zorg. 6b. De verpleegkundige ontwerpt kwaliteitszorg ten behoeve van de verpleegkundige zorgverlening. 6c. De verpleegkundige neemt de rol van klinisch leider op zich. 7a. De verpleegkundige geeft blijk van het vermogen zich bewust te ontwikkelen. 7b. De verpleegkundige handelt volgens de waarden en normen van het verpleegkundig beroep. 7c. De verpleegkundige vervult zowel een autonome als participerende rol in de zorgverlening en kan keuzes verantwoorden. Aanwezigheid Aanwezigheid bij de LOS-bijeenkomsten op leerwerkplaatsen is verplicht. Indien er dringende redenen zijn mag de student maximaal 1 bijeenkomst missen. Als deze bijeenkomst een presentatie van de eigen opdracht is, moet deze presentatie ingehaald worden. Daarbij kent LOS een participatieverplichting, dat betekent dat studenten elkaar kritisch bevragen, van tips en feedback voorzien en een evenredig deel in de uitwerking en presentatie van de opdrachten hebben Ruilen: verandering met betrekking tot LOS-rooster en planning van de opdrachten alleen in overleg met de docentbegeleider. Ziekmelding: Bij ziekte tijdens stage en LOS-bijeenkomsten meldt de student zich af bij de docentbegeleider en de afdeling. Beoordelingscriteria De stage-opdrachten uit de diverse leerjaren kennen een participatieverplichting tijdens LOS. Hiervoor gelden de eisen zoals in de stagegids of LOS-handleiding van het betreffende leerjaar genoemd. Studiepunten LOS heeft geen aparte studiepunten maar is ondersteunend aan het behalen van de stage en voor het leerjaar specifieke opdrachten. Rol van de docent De docent is gekoppeld aan de stageplaats waar de leerwerkplaats zich bevindt en bewaakt de doelstelling van het LOS-programma. 3

5 De stage-opdrachten De stage-opdrachten op de leerwerkplaats zijn deels samen met de praktijk ontwikkeld en hebben op vrijwel elke afdeling een directe relatie met de patiëntencategorieën. De volgende opdrachten worden gemaakt tijdens de stage en (de voortgang) gepresenteerd tijdens LOS (zie DLWO-stage-opdrachten voor de inhoud en beoordelingscriteria van de opdrachten en zie bijlage 2 voor schema presentaties): Voor jaar 2 (één van de opdrachten presenteren): Ketenzorg (individueel uitwerken, eventueel in subgroep presenteren bij LOS). Klinisch redeneren (individueel uitwerken: eventueel in subgroep presenteren bij LOS). Voor jaar 3: Casusbespreking (zie bijlage 1: individueel, toets voor KLRE/ chronisch zieken: geen presentatie). Een gratis advies (in subgroep, presenteren bij LOS). Dossierbespreking (in subgroep, presenteren bij LOS). Passend zorgaanbod (individueel, schriftelijk: geen presentatie). Voor jaar 4: Casusbespreking (zie bijlage 1: in subgroep uitwerken & presenteren bij LOS). Implementatie-opdracht (individueel uitwerken en presenteren bij LOS). Presentatie portfolio (zie bijeenkomst 6 in de LOS-handleiding jaar 4: door twee studenten). Presenteer volgens afspraak individueel of gezamenlijk de resultaten van de opdracht en/of waar je in het proces van het werken aan de stage-opdracht tegenaan loopt (zie ook DLWO en bijlage 3: beoordelingsformulier presentaties). De medestudenten en docentbegeleider geven feedback op de uitwerking en presentatie van de opdrachten door middel van dit beoordelingsformulier. De stage-opdrachten jaar 2&3 worden volgens jaartoetsrooster ingeleverd via OnStage. De vierdejaars studenten leveren alleen de casusbespreking in bij de docentbegeleider vóór het einde van de stage. Voor de implementatie-opdracht geldt een specifieke procedure zoals te lezen in de handleiding Opdracht Implementatie. De presentaties worden beoordeeld met een voldoende, onvoldoende of goed door de docentbegeleider. Zie voor de beoordelingscriteria de opdrachten en beoordelingsformulieren. De schriftelijke uitwerking wordt (indien relevant) na inleveren via OnStage beoordeeld met een cijfer. 4

6 Herkansing De presentatie is bij een aantal opdrachten voorwaardelijk voor de beoordeling van het uiteindelijke product. Bij een onvoldoende voor de presentatie wordt in overleg met de docent gekeken naar een passende oplossing. De schriftelijke herkansingen van stage-opdrachten vinden plaats volgens jaartoetsrooster. 5

7 PROGRAMMA Standaard agendapunten voor LOS bijeenkomst LWP: Ervaringen met het samen leren en werken op de leerwerkplaats. Voortgang van de stage (met behulp van het stagewerkplan) en de stageopdrachten (rondom evaluatiemomenten). Begeleiding bij het leren vanuit de afdeling. Presentatie van de stage-opdrachten. Les 1.1: blok 1, bijeenkomst 1 Onderwerp: introductie leren op de LWP Studenten: allemaal Inleiding Leren is tijdens de stages altijd de essentie van stagelopen. LOS heeft als doel dit leren te ondersteunen. LOS op de LWP vindt in semester 1 plaats in groepen waarin zowel derde- als vierdejaarsstudenten vertegenwoordigd zijn. Het doel van deze vorm van onderwijs is onder meer dat studenten met en van elkaar leren, waarbij de afdelingsspecifieke kenmerken en patiëntencategorieën de uitgangspunten zijn bij het leren. Dat samen leren gaat niet vanzelf. Er wordt een actieve inbreng van iedere student verwacht. De stage-opdrachten vormen voor een deel de inhoud van LOS en zij hebben relatie met de competenties en stagedoelen. Maak voor het ontwikkelen van je competenties gebruik van de mogelijkheden die het leren met studenten uit andere studiejaren biedt. De eerste bijeenkomst is een startpunt voor actieve samenwerking! We maken kennis met elkaar en delen ervaringen en ambities. Kernvraag voor deze bijeenkomt Wat is de rol van een HBO stagiaire binnen LOS op de LWP? Doelen De student kan: de eigen verwachtingen en ambities verwoorden; de informatie over de stage-eisen omzetten in gevolgen voor het leren in de eigen stage; de student kan na deze bijeenkomst zijn eigen rol binnen LOS verwoorden. Voorbereiding Lees de LOS- en stagehandleiding van het eigen studiejaar en neem vragen mee naar de bijeenkomst. 6

8 Lesactiviteiten De kern van de eerste LOS-bijeenkomst is de vertaling van de informatie over de stage en alle eerdere stage-ervaringen naar opvattingen over goede manieren om in stages te leren. Daarbij gaat het in eerste instantie om goede manieren om te leren voor de student zelf. Hier kunnen de studenten uit de verschillende leerjaren al van elkaar leren. Wat zijn goede tips om je stage goed te starten? Wie heeft ervaring op leerwerkplaatsen? De docentbegeleider is vaak al langere tijd aan de betreffende leerwerkplaats verbonden en kan ook tips geven. Punten (vragen) die aan de orde komen tijdens deze eerste bijeenkomst: uitleg LOS op een LWP; vragen over LOS-LWP na lezen handleidingen stage en LOS eigen leerjaar; invulling van de bijeenkomsten (aanwezigheid/ruilen/half uur alleen voor jaar 4); afspraken rondom inleverdata producten; afspraken voor plannen (tussen)evaluaties; afspraken voorzitterschap en notulisten; samenwerking; planning stagewerkplan; opdrachten en presentaties; OnStage. Voor studenten jaar 4: In het laatste half uur van de LWP-LOS bespreken de vierdejaarsstudenten met elkaar, dus zonder de jongerejaars, het leren tijdens de stage vanuit werkbegeleidersperspectief. Tijdens deze bespreking maken de studenten een criteriumlijstje waarmee stagewerkplannen vanuit werkbegeleidersperspectief beoordeeld kunnen worden (voor een nadere toelichting: zie de tekst bij bijeenkomst 1 in de LOS-handleiding jaar 4). 7

9 Les 1.2: blok 1, bijeenkomst 2 Onderwerp: toetsing van stagewerkplannen Studenten: allemaal Inleiding Deze bijeenkomst staat in het teken van het aanscherpen van je stagewerkplan. Met elkaar en de ervaringen die je tot dit moment hebt opgedaan kun je de geplande leeractiviteiten concretiseren of aanpassen en je planning realistisch opstellen. Doelen De student kan: 1. de criteria voor een goed stagewerkplan gebruiken bij het beoordelen van (het eigen) stagewerkplan; Voorbereiding Zorg ervoor dat je je stagewerkplan af hebt en neem één exemplaar mee naar de LOS-les, zodat een medestudent jouw stagewerkplan kan beoordelen en het plan van feedback kan voorzien. Lesactiviteiten In deze les wordt eerst stilgestaan bij de ervaringen tot dat moment en (als daar in de vorige bijeenkomst geen tijd voor was) de planning van de presentaties. Vervolgens wordt tijdens deze les aandacht besteed aan de stagewerkplannen. De vierdejaarsstudenten hebben in de vorige bijeenkomst een criteriumlijstjes opgesteld waarmee de stagewerkplannen beoordeeld kunnen worden vanuit werkbegeleidersperspectief. In het eerste deel van deze bijeenkomst beoordelen jullie het eigen en/of elkaars stagewerkplan met behulp van dit lijstje. Hoe maak je het stagewerkplan concreet, realistisch en werkbaar? Welke leerstrategie kun je het beste gebruiken? In een groepsgesprek kan het denken over leren in de stage een stap verder gebracht. Voor studenten jaar 4: De vierdejaarsstudenten spelen een belangrijke rol bij het aanscherpen van de stagewerkplannen van de jongerejaars, maar ook van elkaar. Daarom nemen de studenten in deze tweede LOS-bijeenkomst een half uur om zonder de jongerejaars met de toetsing van stagewerkplannen, en het geven van feedback bezig te zijn. In dat half uur voeren de studenten (1) een zelfbeoordeling van hun stagewerkplan uit, en (2) beoordelen ze een stagewerkplan van een medestudent van de LWP. Voor deze beoordelingen gebruiken de studenten het criteriumlijstje dat in de vorige bijeenkomst opgesteld is. 8

10 Les 1.2 t/m 2.3: blok 1, bijeenkomst 2&3 blok 2, bijeenkomst 1, 2 &3 Onderwerp: toetsing van stagewerkplannen en feedback Studenten: volgens indeling Inleiding Deze vijf bijeenkomsten zijn bedoeld om de studenten te ondersteunen bij (het proces van hun) stage en stage-opdrachten. Het gaat dus niet alleen om inhoudelijke ondersteuning. In deze bijeenkomsten is (afhankelijk van het aantal presentaties) ruimte voor ondersteuning bij het leren op de leerwerkplaats, het bespreken van de voortgang en afspraken rondom tussenevaluaties. Verschillende stage-opdrachten worden in deze bijeenkomsten individueel of in groepsverband gepresenteerd (zie bijlage 1). Medestudenten en docentbegeleider stellen kritische vragen en geven tips en feedback (zie bijlage 2). LET OP: in bijeenkomst 2.3 worden afspraken gemaakt over de invulling van bijenkomst 2.4 (laatste LOS derdejaarsstudenten & afronding stage 4.1 voor de vierdejaars ). Voor studenten jaar 4: In overleg met de LWP-docent gebruiken studenten ongeveer 3 x 50 minuten van de geroosterde LOS-bijeenkomsten om de procesbegeleiding bij het implementeren plaats te laten vinden (individueel presenteren voortgang/deels plenair). Dit hoeft niet apart van de jongerejaars. 9

11 Les 2.4: blok 2, bijeenkomst 4 Onderwerp: evaluatie studenten jaar 3 & afronding stage 4.1 Studenten: volgens indeling Inleiding Hoewel reflectie binnen de opleiding frequent moet worden uitgevoerd, is het een lastig begrip. Om daar meer grip op te krijgen is het nodig dat eerst het begrip reflectie verder omschreven wordt. Andriessen omschrijft reflectie als: het terugkijken op het eigen handelen in de beroepspraktijk, signaleren wat er (niet) goed ging, dat proberen te verklaren vanuit de kennisbasis en in diezelfde kennisbasis ook de uitgangspunten vinden voor een betere aanpak (1, p38). Je kunt deze omschrijving van reflectie (die in jaar 4 standaard is) gebruiken als uitgangspunt voor het leerverslag. Lesactiviteiten Tijdens deze bijeenkomst wordt er, naast eventuele presentaties van de opdrachten met de derdejaarsstudenten teruggekeken op hun LOS en stage en geven zij feedback en tips over de werkbegeleiding aan hun vierdejaarsstudenten. Voor deze evaluatie zal een koppeling worden gelegd tussen bovengenoemde vorm van reflectie met de stage-ervaringen en met het leerverslag. Ten slotte is er gelegenheid om met elkaar de laatste succeservaringen en vraagstukken uit de stage te bespreken, én worden afspraken over de afhandeling van de stage gemaakt. Hierbij worden onderstaande punten besproken: plannen en werkwijze bij het afronden van de stage en de stageopdrachten; praktische vragen; afspraken over de beoordeling van de stage (aanwezigheid docent gewenst/noodzakelijk); afspraken over het inleveren van de stage materialen en over de beoordeling ervan door de stagedocent; OnStage. Vooruitkijken op stage 4.2 voor de vierdejaarsstudenten. 10

12 Les 3.1: blok 3, bijeenkomst 1 Onderwerp: introductie leren op de LWP Studenten: allemaal Inleiding Leren is tijdens de stages altijd de essentie van stagelopen. LOS heeft als doel dit leren te ondersteunen. LOS op de LWP vindt dit blok plaats in groepen waarin zowel tweede-, derde- als vierdejaarsstudenten vertegenwoordigd zijn. Het doel van deze vorm van onderwijs is onder meer dat studenten met en van elkaar leren, waarbij de afdelingsspecifieke kenmerken en patiëntencategorieën de uitgangspunten zijn bij het leren. Dat samen leren gaat niet vanzelf. Er wordt een actieve inbreng van iedere student verwacht. De stage-opdrachten vormen voor een deel de inhoud van LOS en zij hebben relatie met de competenties en stagedoelen. Maak voor het ontwikkelen van je competenties gebruik van de mogelijkheden die het leren met studenten uit andere studiejaren biedt. De eerste bijeenkomst is een startpunt voor actieve samenwerking! We maken kennis met elkaar en delen ervaringen en ambities. De vierdejaarsstudenten zijn al twintig weken op deze stage aanwezig en nemen een voortrekkersrol in deze bijeenkomst. Kernvraag voor deze bijeenkomt Wat is de rol van een HBO stagiaire binnen LOS op de LWP? Doelen De student kan: de eigen verwachtingen en ambities verwoorden; de informatie over de stage-eisen omzetten in gevolgen voor het leren in de eigen stage; de student kan na deze bijeenkomst zijn eigen rol binnen LOS verwoorden. Voorbereiding Lees de LOS- en stagehandleiding van het eigen studiejaar en neem vragen mee naar de bijeenkomst. Lesactiviteiten De kern van de eerste LOS-bijeenkomst is de vertaling van de informatie over de stage en alle eerdere stage-ervaringen naar opvattingen over goede manieren om in stages te leren. Daarbij gaat het in eerste instantie om goede manieren om te leren voor de student zelf. Hier kunnen de studenten uit de verschillende leerjaren van elkaar leren. Wat zijn goede tips om je stage goed te starten? Wie heeft ervaring op leerwerkplaatsen? De docentbegeleider is vaak al langere tijd aan de betreffende leerwerkplaats verbonden en kan ook tips geven. 11

13 Voor een aantal studenten jaar 4, die op de grens zitten tussen stage 4.1 en stage 4.2 kan het zinvol zijn om kort te bespreken wat dit voor het stagewerkplan betekent: welke aanvullingen zijn nodig op grond van de beoordeling van stage 4.1? Punten (vragen) die aan de orde komen tijdens deze eerste bijeenkomst: uitleg LOS op een LWP; vragen over LOS-LWP na lezen handleidingen stage en LOS eigen leerjaar; invulling van de bijeenkomsten (aanwezigheid/ruilen/half uur alleen voor jaar 4); afspraken rondom inleverdata producten; afspraken voor plannen (tussen)evaluaties; afspraken voorzitterschap en notulisten; samenwerking; planning stagewerkplan; opdrachten en presentaties; OnStage. Voor studenten jaar 4: In deze bijeenkomst kunnen de vierdejaarsstudenten die dit willen de LOS-bijeenkomst (deels) op zich nemen en zo bepaalde competenties verder ontwikkelen en aantonen. De aanwezigheid van de vierdejaars die al 20 weken stage-ervaring hebben op deze afdeling is belangrijk voor de nieuwe tweedejaars- en derdejaarsstudenten. Na het gezamenlijke deel nemen de vierdejaarsstudenten een half uur waarin zij met elkaar (1) nagaan in hoeverre een of meer studenten behoefte heeft om de overgang naar stage 4.2 kort te bespreken (voor een nadere toelichting: zie de tekst bij bijeenkomst 6 in de LOS-handleiding jaar 4). De rest van het half uur wordt besteed aan role taking van de rol van beginnend hboverpleegkundige (zie laatste alinea van onderdeel 7 in de LOS-handleiding jaar 4). LET OP: De vierdejaarsstudenten spreken af welke 2 studenten een bewijs ten aanzien van wat? uit hun portfolio presenteren in de volgende bijeenkomst. 12

14 Les 3.2: blok 3, bijeenkomst 2 Onderwerp: toetsing van stagewerkplannen & presemtaties Studenten: allemaal Inleiding Deze bijeenkomst staat in het teken van het aanscherpen van je stagewerkplan. Met elkaar en de ervaringen die je tot dit moment hebt opgedaan kun je de geplande leeractiviteiten concretiseren of aanpassen en je planning realistisch opstellen. De vierdejaarsstudenten hebben hierin een belangrijk aandeel. Voor de vierdejaarsstudenten zijn de laatste tien stageweken de laatste gelegenheid om bewijsmateriaal voor het portfolio te verzamelen. Niet elk bewijs is echter goed bewijs, en ook de manier waarop het bewijs in het portfolio verwerkt is, draagt bij aan de kracht van het bewijs. Twee vierdejaarsstudenten presenteren een geschikt product voor het portfolio. Doelen De student kan: 1. de criteria voor een goed stagewerkplan gebruiken bij het beoordelen van (het eigen) stagewerkplan; Voorbereiding Zorg ervoor dat je je stagewerkplan af hebt en neem één exemplaar mee naar de LOS-les, zodat een medestudent jouw stagewerkplan kan beoordelen en het plan van feedback kan voorzien. Twee vierdejaarsstudenten kiezen een geschikt product kiezen, en bedenken een presentatievorm die het gesprek hierover mogelijk maakt. Dit betekent in ieder geval dat de studenten beargumenteren waarom zij het gepresenteerde materiaal als kwalitatief goed bewijs zien. Lesactiviteiten In deze les wordt eerst stilgestaan bij de ervaringen tot dat moment en (als daar in de vorige bijeenkomst geen tijd voor was) de planning van de presentaties. Vervolgens wordt tijdens deze les aandacht besteed aan de stagewerkplannen. De vierdejaars hebben aan het begin van hun stage een criteriumlijstje opgesteld waarmee de stagewerkplannen beoordeeld kunnen worden vanuit werkbegeleidersperspectief. In het eerste deel van deze bijeenkomst nemen de derdejaarsstudenten dit lijstje met de vierdejaars door (en passen eventueel aan) en beoordelen jullie het eigen en/of elkaars stagewerkplan met dit lijstje. Hoe maak je het stagewerkplan concreet, realistisch en werkbaar? Welke leerstrategie kun je het beste gebruiken? De vierdejaars studenten spelen een belangrijke rol bij het aanscherpen van de stagewerkplannen van de jongerejaars. Hierin houden zij rekening met de wensen van de derdejaarsstudenten die misschien zelf een stagewerkplan van (hun) tweedejaarsstudent willen beoordelen. 13

15 Voor studenten jaar 4: De twee vierdejaarsstudenten presenteren in deze bijeenkomst de twee bewijzen voor het portfolio (voor een nadere toelichting: zie de tekst bij bijeenkomst 6 in de LOS-handleiding jaar 4). Het laatste half uur bespreken de vierdejaars, nu weer zonder de jongerejaars, welke patiënten geschikt zijn om een case study over te schrijven (voor een nadere toelichting: zie de tekst bij bijeenkomst 7 in de LOS-handleiding jaar 4). 14

16 Les 3.3: blok 3, les bijeenkomst 3 Onderwerp: presenteren & begeleiding bij opdrachten Studenten: volgens indeling Inleiding Deze bijeenkomst is bedoeld om de studenten te ondersteunen bij (het proces van hun) stage en stage-opdrachten. Het gaat dus niet alleen om inhoudelijke ondersteuning. In deze bijeenkomst is (afhankelijk van het aantal presentaties) ruimte voor ondersteuning bij het leren op de leerwerkplaats, het bespreken van de voortgang en afspraken rondom tussenevaluaties studenten jaar 2&3 en studenten jaar 4 eindevaluaties is. Verschillende stageopdrachten worden in deze bijeenkomst individueel of in groepsverband gepresenteerd (zie bijlage 1). Medestudenten en docentbegeleider stellen kritische vragen en geven tips en feedback (zie bijlage 2). LET OP: in deze bijeenkomst worden afspraken gemaakt over de invulling van bijenkomst 3.4 (laatste LOS tweede- en vierdejaarsstudenten). 15

17 Les 3.4: blok 3, bijeenkomst 4 Onderwerp: evaluatie studenten jaar 2 Studenten: volgens indeling Inleiding Hoewel reflectie binnen de opleiding frequent moet worden uitgevoerd, is het een lastig begrip. Voor jaar vier geldt dat bij het afstuderen wordt verwacht dat je over de afstudeerproducten reflecteert, en dat je een leerverslag over je afstudeerstage schrijft. Om daar meer grip op te krijgen is het nodig dat eerst het begrip reflectie verder omschreven wordt. Andriessen omschrijft reflectie als: het terugkijken op het eigen handelen in de beroepspraktijk, signaleren wat er (niet) goed ging, dat proberen te verklaren vanuit de kennisbasis en in diezelfde kennisbasis ook de uitgangspunten vinden voor een betere aanpak (1, p38). Deze omschrijving van reflectie is uitgangspunt voor het leerverslag van de stage en de reflectieopdracht over alle afstudeerproducten. Doelen De student kan: 1. het begrip reflectie zoals dat door Andriessen (1) omschreven is uitleggen; 2. reflecteren vanuit deze reflectie-omschrijving. Lesactiviteiten Tijdens deze bijeenkomst wordt er, naast eventuele presentaties van de opdrachten met de tweede- en vierdejaarsstudenten teruggekeken op hun LOS en stage en geven de tweedejaarsstudenten feedback over de werkbegeleiding aan hun derde- en vierdejaarsstudenten. In deze LOS-les gaan studenten en docent verder na hoe reflectie (conform de omschrijving van Andriessen, 1) het leren bevordert. Daarna wordt de koppeling gelegd met het leerverslag en worden gezamenlijk voorbeelden uit de afgelopen stageweek gezocht, en nagegaan hoe deze via reflectie uitgewerkt kunnen worden. Ten slotte is er gelegenheid om met elkaar de laatste succes-ervaringen en vraagstukken uit de stage te bespreken, én worden afspraken over de afhandeling van de stage gemaakt. 16

18 Les 4.1: blok 4, bijeenkomst 1 Onderwerp: introductie leren op de LWP & presentaties Studenten: allemaal Inleiding Leren is tijdens de stages altijd de essentie van stagelopen. LOS heeft als doel dit leren te ondersteunen. LOS op de LWP vindt dit blok plaats in groepen waarin zowel tweede- als derdejaarsstudenten vertegenwoordigd zijn. Het doel van deze vorm van onderwijs is onder meer dat studenten met en van elkaar leren, waarbij de afdelingsspecifieke kenmerken en patiëntencategorieën de uitgangspunten zijn bij het leren. Dat samen leren gaat niet vanzelf. Er wordt een actieve inbreng van iedere student verwacht. De stage-opdrachten vormen voor een deel de inhoud van LOS en zij hebben relatie met de competenties en stagedoelen. Maak voor het ontwikkelen van je competenties gebruik van de mogelijkheden die het leren met studenten uit andere studiejaren biedt. De eerste bijeenkomst is een startpunt voor actieve samenwerking! We maken kennis met elkaar en delen ervaringen en ambities. De derdejaarsstudenten zijn al tien weken op deze stage aanwezig en nemen een voortrekkersrol in deze bijeenkomst. Kernvraag voor deze bijeenkomt Wat is de rol van een HBO stagiaire binnen LOS op de LWP? Doelen De student kan: de eigen verwachtingen en ambities verwoorden; de informatie over de stage-eisen omzetten in gevolgen voor het leren in de eigen stage; de student kan na deze bijeenkomst zijn eigen rol binnen LOS verwoorden. Voorbereiding Lees de LOS- en stagehandleiding van het eigen studiejaar en neem vragen mee naar de bijeenkomst. Lesactiviteiten De kern van de eerste LOS-bijeenkomst is de vertaling van de informatie over de stage en alle eerdere stage-ervaringen naar opvattingen over goede manieren om in stages te leren. Daarbij gaat het in eerste instantie om goede manieren om te leren voor de student zelf. Hier kunnen de studenten uit de verschillende leerjaren van elkaar leren. Wat zijn goede tips om je stage goed te starten? Wie heeft ervaring op leerwerkplaatsen? De docentbegeleider is vaak al langere tijd aan de betreffende leerwerkplaats verbonden en kan ook tips geven. 17

19 In deze bijeenkomst kunnen de derdejaarsstudenten die dit willen de LOS-bijeenkomst (deels) op zich nemen en zo bepaalde competenties verder ontwikkelen en aantonen. De aanwezigheid van de derdejaars die al 10 weken stage-ervaring hebben op deze afdeling is belangrijk voor de nieuwe tweedejaarsjaarsstudenten. Het tweede deel van deze bijeenkomst wordt ingevuld met presentaties van de derdejaars. Punten (vragen) die aan de orde komen tijdens deze eerste bijeenkomst: uitleg LOS op een LWP; vragen over LOS-LWP na lezen handleidingen stage en LOS eigen leerjaar; invulling van de bijeenkomsten (aanwezigheid/ruilen/half uur alleen voor jaar 4); afspraken rondom inleverdata producten; afspraken voor plannen (tussen)evaluaties; afspraken voorzitterschap en notulisten; samenwerking; planning stagewerkplan; opdrachten en presentaties; OnStage. 18

20 Les 4.2: blok 4, bijeenkomst 2 Onderwerp: toetsing van stagewerkplannen & presentateren Studenten: allemaal Inleiding Deze bijeenkomst staat in het teken van het aanscherpen van je stagewerkplan. Met elkaar en de ervaringen die je tot dit moment hebt opgedaan kun je de geplande leeractiviteiten concretiseren of aanpassen en je planning realistisch opstellen. De derdejaarsstudenten hebben hierin een belangrijk aandeel. Doelen De student kan: 3. de criteria voor een goed stagewerkplan gebruiken bij het beoordelen van (het eigen) stagewerkplan; Voorbereiding Zorg ervoor dat je je stagewerkplan af hebt en neem 1 geprint exemplaar mee naar de LOS-les, zodat een medestudent jouw stagewerkplan kan beoordelen en het plan van feedback kan voorzien. Lesactiviteiten In deze les wordt eerst stilgestaan bij de ervaringen tot dat moment en (als daar in de vorige bijeenkomst geen tijd voor was) de planning van de presentaties. Vervolgens wordt tijdens deze les aandacht besteed aan de stagewerkplannen. De derdejaars hebben aan het begin van hun stage het criteriumlijstje van de vierdejaars doorgenomen (en eventueel aangepast) waarmee de stagewerkplannen beoordeeld kunnen worden vanuit werkbegeleidersperspectief. In het eerste deel van deze bijeenkomst beoordelen jullie het eigen en/of elkaars stagewerkplan met dit lijstje. Hoe maak je het stagewerkplan concreet, realistisch en werkbaar? Welke leerstrategie kun je het beste gebruiken? De derdejaarsstudenten spelen een belangrijke rol bij het aanscherpen van de stagewerkplannen van de jongerejaars. Het tweede deel van deze bijeenkomst wordt ingevuld met presentaties van de derdejaars. 19

21 Les 4.3: blok 4, bijeenkomst 3 Onderwerp: presenteren & begeleiding bij opdrachten Studenten: volgens indeling Inleiding Deze bijeenkomst is bedoeld om de studenten te ondersteunen bij (het proces van hun) stage en stage-opdrachten. Het gaat dus niet alleen om inhoudelijke ondersteuning. In deze bijeenkomst is (afhankelijk van het aantal presentaties) ruimte voor ondersteuning bij het leren op de leerwerkplaats, het bespreken van de voortgang en afspraken rondom tussenevaluaties is. Verschillende stage-opdrachten worden in deze bijeenkomst individueel of in groepsverband gepresenteerd (zie bijlage 1). Medestudenten en docentbegeleider stellen kritische vragen en geven tips en feedback (zie bijlage 2). LET OP: in deze bijeenkomst worden afspraken gemaakt over de invulling van bijenkomst 4.4 (laatste LOS-les voor alle studenten). 20

22 Les 4.4: blok 4, bijeenkomst 4 Onderwerp: evaluatie studenten jaar 3 & afronding stage 4.1 Studenten: allemaal Inleiding Hoewel reflectie binnen de opleiding frequent moet worden uitgevoerd, is het een lastig begrip. Om daar meer grip op te krijgen is het nodig dat eerst het begrip reflectie verder omschreven wordt. Andriessen omschrijft reflectie als: het terugkijken op het eigen handelen in de beroepspraktijk, signaleren wat er (niet) goed ging, dat proberen te verklaren vanuit de kennisbasis en in diezelfde kennisbasis ook de uitgangspunten vinden voor een betere aanpak (1, p38). Je kunt deze omschrijving van reflectie (die in jaar 4 standaard is) gebruiken als uitgangspunt voor het leerverslag. Lesactiviteiten Tijdens deze bijeenkomst wordt er, naast eventuele presentaties van de opdrachten met de derdejaarsstudenten teruggekeken op hun LOS en stage en geven zij feedback en tips over de werkbegeleiding aan hun derdejaarsstudenten. Voor deze evaluatie zal een koppeling worden gelegd tussen bovengenoemde vorm van reflectie met de stage-ervaringen en met het leerverslag. Ten slotte is er gelegenheid om met elkaar de laatste succeservaringen en vraagstukken uit de stage te bespreken, én worden afspraken over de afhandeling van de stage gemaakt. Hierbij worden onderstaande punten besproken: plannen en werkwijze bij het afronden van de stage en de stageopdrachten; praktische vragen; afspraken over de beoordeling van de stage (aanwezigheid docent gewenst/noodzakelijk); afspraken over het inleveren van de stagematerialen en over de beoordeling ervan door de stagedocent; LITERATUURLIJST 1) Andriessen D. Praktisch relevant én methodisch grondig? Dimensies van onderzoek in het HBO. Openbare les. Utrecht: Hogeschool Utrecht;

23 BIJLAGE 1: Casusbespreking (studenten jaar 3* & 4) In deze opdracht komen theorie en praktijk samen aan de hand van een situatieschets van een patiënt die je zelf hebt verpleegd. Je zult je (nog meer) leren verdiepen in een ziektebeeld, het klinisch redeneren, het herkennen van signs en symptoms en deze gegevens juist te interpreteren. Dit zal je ondersteunen bij het leren beargumenteren van interventies en het ontwikkelen van een klinische blik. Opdracht* Kies een patiëntencasus van een patiënt die jij verpleegd hebt. Werk de casus uit met behulp van de stappen van klinisch redeneren zoals aan bod is geweest bij het vak Klinisch Redeneren. Presenteer de uitwerking van deze opdracht en lever de uitwerking in bij de docentbegeleider. Aanbevolen literatuur 1. Peet van der R. Diagnostisch redeneren: het argumentatiemodel van Toulmin. (zie bijlage op DLWO) Vakblad voor opleiders in het gezondheidszorgonderwijs. 7/ Peet van der R. Diagnostische redeneren: het probleem en de bepalende kenmerken. Vakblad vooropleiders in het gezondheidszorg onderwijs. 1/ Peet van der R. Diagnostisch redeneren: oorzakelijke en samenhangende factoren. Vakblad voor opleiders in het gezondheidszorg onderwijs. 3/ Bakker,M. Pro Active Nursing. Klinische problematiek inzichtelijk Boom Lemma. Leerdoelen De student past de stappen van klinisch redeneren, aan de hand van een patiëntencasus, toe op een patiënt op de LWP. De student zoekt op systematische wijze naar het beste bewijs voor een (verpleegkundige) behandeling en hanteert een adequate bronvermelding. De student kan zijn/haar afwegingen en definitieve keuzes onderbouwen aan de hand van (wetenschappelijke) literatuur, eigen ervaring, patiëntenvoorkeur en expert opinion. *Voor de studenten van jaar 3 is de opdracht een individuele stageopdracht. Deze wordt schriftelijk uitgewerkt en door vakdocent klinisch redeneren beoordeeld. De studenten kiezen voor deze opdracht een patiëntencasus van een patiënt met een chronische aandoening (dit kan de opnamereden zijn of het kan zijn dat een chronische ziekte een grote rol speelt in de zorg, behandeling of verloop van de opname). De student werkt de casus uit volgens de stappen van klinisch redeneren/chronisch zieken, én zoals in de cursus chronische zieken is behandeld. Zie voor de specifieke uitwerking en beoordelingscriteria de LOS-handleiding jaar 3 en de handleiding klinisch redeneren/chronisch zieken. 22

24 BIJLAGE 2: overzicht aanwezigheid, presentaties en lesactiviteiten Aanwezigheid: studiejaar studiejaar semester 1 blok 1 blok 2 4 allen* allen* A&B C&D allen A&C B&D B&C 3 allen allen A&B allen allen B&C A&C allen 2 niet aanwezig 1 niet aanwezig aanwezig maar geen LOS LWP semester 2 blok 3 blok 4 4 allen* allen* A&D allen niet aanwezig 3 allen allen D&E E&F allen allen F&D allen 2 allen allen allen allen allen allen allen allen 1 aanwezig maar geen LOS LWP niet aanwezig Voorbeeldindeling (bij genoemde studentenaantallen): 8 studenten jaar 4 4 groepjes (4A, B C en D) 8 studenten jaar 3 3 groepjes (sem 1: 3A, B en C, sem 2: 3D,E en F) 8 studenten jaar 2 3 groepjes (sem 1: 2A, B en C, sem 2: 2D, E en F) Voorbeeldoverzicht per bijeenkomst: les: lesactiviteiten: presentaties: 1.1* leren op de LWP (verwachtingen) geen 1.2* stageplannen aanscherpen geen 1.3 presentaties en (proces)begeleiding 4A (casus)/ 3A&3B 1.4 presentaties en (proces)begeleiding 4C (beide studenten) & 3C 2.1 presentaties en (proces)begeleiding 4D (beide studenten) & 3B 2.2 presentaties en (proces)begeleiding 4C (casus)/ 4A (beide studenten) & 3C 2.3 presentaties en (proces)begeleiding 4B (beide studenten) & 3A 2.4 evaluatie jaar 3/ afronding 4.1 4B (casus)+ evt. inhalen presentaties 3.1* leren op de LWP (verwachtingen) geen 3.2* stageplannen aanscherpen 2 studenten jaar presentaties en (proces)begeleiding 4D (casus)/ 2A, B & C 3.4 evaluatie jaar 2&4 geen 4.1 leren op de LWP (verwachtingen) 3E & F 4.2 stageplannen aanscherpen 3D, E & F 4.3 presentaties en (proces)begeleiding 3D/ 2D, E & F 4.4 evaluatie jaar 2&3 geen 23

25 BIJLAGE 3: beoordelingsformulier presentatie LOS Naam student(en): Onderwerp: Naam beoordelaar: Datum: Handtekening: De feedback gaat in op zowel de inhoud als de belangrijke criteria van een goede presentatie. Criteria presentatie Beoordeling Toelichting/opmerkingen Inhoud O-V-G Inhoudsdeskundig (of duidelijk waar de vragen voor ondersteuning liggen), begrijpbaarheid, taalgebruik, afstemming inhoud op het niveau/achtergrond publiek Doel Resultaat of proces presenteren, zelf leren (duidelijke leervragen) of adviseren/consultgeven. De inhoudelijke beoordelingscriteria (indien relevant) moeten duidelijk zijn. Structuur Kop-romp-staart model, kernboodschap, overgangen, inswinger/ uitsmijter, inleiding, waarom dit onderwerp, afsluiting, samenvatting hoofditems. O-V-G O-V-G Presentatie Verstaanbaarheid, afwisseling zinsmelodie, tempo, ontspannen houding/ beweging, gebruik van hulpmiddelen, contact met publiek O-V-G Totaal: als maximaal één item onvoldoende is wordt de presentatie met een voldoende beoordeeld. NB. ten minste 4 medestudenten vullen een beoordelingsformulier in en bewaren een kopie om te laten zien dat zij actief participeren binnen LOS. 24