De Markt van Morgen in Houten

Transcriptie

1 De Markt van Morgen in Houten Businessplan voor de weekmarkt Juni 2014

2 De Markt van Morgen in Houten Businessplan voor de weekmarkt Juni 2014

3 9 Colofon Uitgave Gemeente Houten Branchebureau en Opleidingsfonds Ambulante Handel 1 Datum Juni 2014 Auteurs Klaartje Asselbergs Thijs Lenderink Het overnemen uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron duidelijk wordt vermeld. 1 Het opdrachtgeverschap van het HBD is vanwege opheffing per 1 januari 2014 overgegaan naar de BOAH

4 9 Inhoudsopgave pag. 1. Inleiding 2 2. Onderzoek, SWOT en kansen Wat vindt de marktbezoeker? SWOT-analyse Kansen voor de markt Organisatie, inrichting, marketing en stappenplan Doelstelling van de vernieuwde markt Juridische organisatie Dagelijkse organisatie en inrichting Begroting Marketing en promotie Stappenplan 22 Bijlage 1. Resultaten bezoekersenquête II Bijlage 2. Trends en ontwikkelingen VI Bijlage 3. Functieomschrijving marktmanager IX Bijlage 4. Checklist taken en verantwoordelijkheden X Bijlage 5. Veel gestelde vragen XI

5 1 1

6 De Markt van Morgen in Houten» Inleiding 1. Inleiding De ondernemers van de donderdagse weekmarkt op Het Rond in het centrum van Houten en de gemeente Houten hebben in de afgelopen maanden gewerkt aan een vernieuwingstraject ('Markt van Morgen') voor de weekmarkt 2. Het traject is ondersteund door de Centrale Vereniging Ambulante Handel (CVAH) en het Branchebureau en Opleidingsfonds Ambulante Handel (BOAH). Ook de winkeliersvereniging van Het Rond was betrokken. Met dit vernieuwingstraject zetten ondernemers en gemeente in op sterke en toekomstbestendige markt, die aansluit op de wensen van de consument. Een markt die voor tevreden inwoners zorgt en die voor een goede omzet zorgt voor de betrokken marktondernemers. Een markt die een waardevolle aanvulling vormt op het voorzieningenaanbod van Houten en mensen naar het centrum trekt. De Markt van Morgen De Markt van Morgen is een bestaande markt die - organisatorisch - nieuw wordt ingericht. 'Nieuw' betekent het leveren van een kwaliteitsimpuls door bestaande kansen te benutten. Nieuw betekent ook dat traditionele regels worden losgelaten om meer ruimte te bieden voor ondernemerschap. Hierbij wordt een nieuwe overeenkomst opgesteld tussen gemeente en marktondernemers en wordt de markt als het ware verzelfstandigd. In dit businessplan wordt die aanpak beschreven. Inhoud businessplan Het businessplan beschrijft achtereenvolgens de uitgangspunten en kansen voor een nieuwe markt op basis van onderzoek, beleidskaders en een SWOT-analyse (hoofdstuk 2), een organisatieplan en organisatiemodel voor de markt (hoofdstuk 3 en 4) en een stappenplan voor de realisatie van de vernieuwing (hoofdstuk 5). Sterke markt Trekt nieuwe doelgroepen aan I s d e grootste wlnk Į v an de P 9 d p t i Locatie en Dag en nr»»nľľti» Beleving opstelling Branchering openingstijden 2 Het traject bestond uit 1. een marktonderzoek, 2. een vijftal - door I&O Research georganiseerde- bijeenkomsten van een werkgroep van gemeenteambtenaren, leden van de Marktadviescommissie en vertegenwoordigers van de CVAH en de winkeliersvereniging en 3. een brede bijeenkomst voor kooplieden van de markt. 2

7 2

8 De Markt van Morgen in Houten» Onderzoek, SWOT en kansen 2. Onderzoek, SWOT en kansen In dit hoofdstuk worden eerst de resultaten van het marktonderzoek beschreven (ş 2.1). Dan volgen de SWOT-analyse 3 (ş 2.2.) en de kansen voor de markt (ş 2.3). 2.1 Wat vindt de marktbezoeker? Resultaten burgerpanel 2013 Begin 2013 heeft de gemeente via het burgerpanel onderzoek uitgevoerd naar de markt: welke mensen de weekmarkt bezoeken, of de inrichting en het aanbod volstaan en of een eventuele verhuizing naar het Onderdoor gewenst is. In totaal hebben 985 panelleden deelgenomen aan het onderzoek. De belangrijkste resultaten hiervan zijn als volgt: Doelgroep» De helft van de Houtenaren bezoekt weleens de weekmarkt.» De groep frequente bezoekers bestaat vooral uit mensen zonder baan (door dag/tijdstip), dit zijn over het algemeen de oudere Houtenaren.» De markt wordt vooral door inwoners uit de wijken Noord-Oost en Noord-West bezocht (door locatie). Het laatste punt geldt overigens ook voor de detailhandel in het centrum van Houten. De inwoners van Houten-Zuid zijn wat minder op het Centrum georiënteerd dan inwoners van Noord. Aanbod» Tevredenheid over prijs/kwaliteit van het aanbod» Men ziet graag een diverser aanbod (nieuwe productgroepen)» Men ziet graag het volgende aanbod erbij: biologische/streekproducten, buitenlandse kraam, speciaalzaak/deli Indeling» Tevredenheid over indeling en breedte looppaden» Minder lege plekken door compactere opstelling» Geen wens van verplaatsing (naar Onderdoor) Resultaten bezoekersonderzoek 2014 Op 27 februari hebben twee veldwerkers onderzoek gedaan op de markt in Houten. In totaal zijn 57 bezoekers geënquêteerd. De volgende resultaten komen daaruit voort, met de toelichting erbij dat het een momentopname is en dat de weersomstandigheden niet ideaal waren. 3 SWOT staat voor strengths, weaknesses, opportunities and threats. 4

9 De Markt van Morgen in Houten» Onderzoek, SWOT en kansen De markt wordt hoofdzakelijk door lokale bezoekers bezocht, slechts drie procent komt van buiten de gemeente Houten. Er komen relatief weinig jongeren op de markt (ook in vergelijking met andere soortgelijke markten), slechts vijf procent van de bezoekers is onder de 40 jaar. Dit is enigszins opvallend omdat de gemeente Houten een relatief jonge bevolking heeft. De helft van de aanwezige bezoekers is boven de 65 jaar, een relatief grote groep ouderen. De markt wordt door de meeste bezoekers alléén bezocht: maar liefst 81 procent van de bezoekers komt alleen naar de markt. Van de geënquêteerde bezoekers komt zeven procent met kind(eren) naar de markt. Eén van de opgaves voor de markt is om dit aandeel omhoog te krijgen, aangezien er relatief veel gezinnen met kinderen wonen in Houten (46?Zo ten opzichte van 34*^0 landelijk). De meeste marktbezoekers komen met de fiets (56?Zo) of lopend (30?Zo) naar de markt. De markt wordt dan ook vooral bezocht door inwoners van (de kern) Houten. Figuur 2.1 Profiel marktbezoekers weekmarkt Houten Zo komt uit kern Houten Zo komt uit overig gemeente Houten - 30/0 komt elders vandaan jaar: 5Vo jaar: 440/0-65-plus: o Zo komt alleen naar de markt - 70/0 komt met kind(eren) - 120/0 komt met meerdere volw. (zonder kinderen) k - 560/0 komt met de fiets m Zo komt lopend w Zo komt met de auto Aan de bezoekers is gevraagd naar de belangrijkste reden om naar déze markt te komen. De vaakst genoemde reden is de nabijheid van de markt (35**o). 5

10 De Markt van Morgen in Houten» Onderzoek, SWOT en kansen Figuur 2.2 EL dichtbij kwaliteit van het productaanbod ISo/o gezelligheid/sfeer op de markt lage prijzen aanvulling op het winkelbezoek lunchpauze / wandeling anders (P/O W/o 20 O 7o 30O/O 400/0 50O/O Redenen om deze markt te bezoeken Achttien procent van de bezoekers komt vooral voor de kwaliteit van het productaanbod naar deze markt en de sfeer en gezelligheid op de markt staat op plek drie met vijftien procent. In vergelijking met andere markten is het aandeel dat voor de sfeer komt relatief klein. Dit in combinatie met het feit dat de meeste mensen er komen omdat de markt dichtbij is, geeft het functionele karakter weer van deze markt. De meeste mensen komen er om doelgericht aankopen te doen en verblijven relatief kort op de markt. Kaas en AGF meest populaire producten Bezoekers komen in de eerste plaats naar de markt in Houten om kaas aan te schaffen: 58 procent van de bevraagde bezoekers koopt in ieder geval dit product op de markt. Ook groenten en fruit wordt veel verkocht (49^0). Op nummer drie staat een opvallende (non-food) kraam: hobby en fournituren. Ruim een kwart van de bezoekers koopt iets bij deze kraam, die een ruim aanbod aan fournituren biedt. Figuur 2.3 Voor welke producten komt men naar de markt? 1. Kaas (58 0 Zo) 2. Groenten en fruit (490/0) 3. Anders, o.a. hobby, fournituren (260/0) Aan de marktbezoekers is gevraagd welk product of welke activiteit zij missen op de markt in Houten. Zaken die meerdere keren zijn genoemd, zijn (diverser aanbod van) kleding, fietsenmaker en slager. Andere zaken die zijn genoemd zijn een extra notenkraam, een extra broodkraam, biologische producten en boeken. 6

11 De Markt van Morgen in Houten» Onderzoek, SWOT en kansen Bestedingen en beoordeling Gemiddeld wordt er op de markt in Houten 15 euro besteed tijdens een marktbezoek, dit is minder dan het landelijk gemiddelde van bestedingen op de markt (circa 20 euro). Dit is deels te verklaren omdat er relatief weinig (bezoekers met) gezinnen op de markt komen en juist veel ouderen, die over het algemeen minder nodig hebben en dus minder besteden. De markt heeft een relatief kleine groep wekelijkse bezoekers; bij andere soortgelijke markten gaat dit aandeel meer richting de 60 procent. Dit beeld wordt ook herkend door de marktondernemers zelf. Een grote groep wekelijkse bezoekers heeft uiteraard voor- en nadelen. Bijna een kwart komt één keer per twee weken en 16 procent minder dan één keer per maand. Figuur 2.4 Hoe vaak bezoekt u deze markt? 23 0 Ŵ 0 D Ŵ - loovo a 1 x per week minder dan 1 x per maand 1 x per twee weken dit is eerste keer lx per maand Gemiddeld wordt de markt in Houten door de aanwezige bezoekers met een 7,4 beoordeeld, deze beoordeling ligt net boven het gemiddelde in vergelijking met andere markten waar dit onderzoek ook is uitgevoerd (7,2). De scores voor de verschillende aspecten van de markt worden in figuur 2.5 weergegeven. Een aantal zaken wordt zeer goed beoordeeld door de bezoekers, met name de klantvriendelijkheid en de toegankelijkheid van de markt scoren hoog. De sfeer op de markt, de openingstijden en de variatie in het productaanbod bieden nog ruimte voor verbetering. Ook de opstelling van de markt is niet ideaal: de drukstbezochte kramen hebben vaak de minste ruimte rondom de kraam. De lage score voor reclame en acties is te zien op de meeste markten die tot nu toe zijn onderzocht en is verklaarbaar omdat er nauwelijks acties zijn en er (gezamenlijk) geen zichtbare reclame wordt gemaakt, of dit komt in ieder geval niet aan bij de doelgroep. 7

12 De Markt van Morgen in Houten» Onderzoek, SWOT en kansen Figuur 2.5 Beoordeling diverse aspecten van de markt (9/0 voldoende en goed) variatie in het productaanbod reclame en aď\es^-^^~^ indeling van de markt / \ 803^ \ klantvriendelijkheid Z Z / \ J i / \ \ \. \ uitstraling van de marktkooplieden / ļ ^ ^ ^ Z ļ ~ \ Nj^" 1 marktkramen li I í ^ 2 0 0^^7\' \"" \ \ \ I I I I "^"ï ^ ì ' t'" \ 1 \ \ netheid/ hygiëne \r~ \ \ \ ^^X' l / l 7 s f e e r Z9 e z e "'9heid op de markt 1 \\ \ \ K i X I II I \ \ \ ^ X* t \ z \ I l a l \ì \ K r \ X l i l \ ' \ / V I bereikbaarheid van de markt openingstijden van de markt bereikbaarheid van de markt openingstijden van de markt Aan de bezoekers is ook gevraagd wat ze van de marktdag, -openingstijden en -locatie vinden (zie figuur 2.6). Men is vooral tevreden over de locatie van de markt op Het Rond. Dit komt overeen met de resultaten uit het onderzoek van 2013, waarin verplaatsing van de markt ook niet wenselijk was. De openingstijden zouden wat betreft ruim 20 procent van de bezoekers wat naar achteren geschoven mogen worden (bijvoorbeeld tot of uur). Bovendien blijkt de marktbezoeker steeds minder vroeg naar de markt te komen dan een paar jaar geleden, vooral omdat de winkels ook steeds later open gaan. De markt- en winkelopeningstijden sluiten wat dat betreft niet goed op elkaar aan. De paar bezoekers die liever een andere dag markt zouden willen hebben, geven aan dat zaterdag een goed alternatief is. Figuur 2.6 Wat vindt u van de... (percentage 'goed') donderdag als marktdag openingstijden locatie Qo/o 25Vc 50Vo 75"7o looo/o 8

13 De Markt van Morgen in Houten» Onderzoek, SWOT en kansen De bezoekers die op de markt komen combineren dit redelijk vaak met winkelbezoek in het centrum van Houten: 60 procent van de bezoekers geeft aan altijd ook winkels te bezoeken bij het marktbezoek (figuur 2.7). Overigens wordt dit combinatiebezoek niet als zodanig herkend door de winkeliersvereniging; het is in het winkelcentrum op een donderdag niet per sé drukker dan op andere dagen. Figuur 2.7 Combinatiebezoek met winkels en horeca winkels : ; 70/0 0"A 25Vo 50Vo 75Vo loovo altijd vaak "soms " doorgaans nooit Marktbezoekers combineren hun bezoek maar zeer weinig met horecabezoek in het centrum van Houten. Dit komt ook doordat er niet heel veel horeca in de buurt is. Wel is er recentelijk horeca bij gekomen aan Het Rond. Als gevraagd wordt aan de bezoekers of en welke andere markten ze nog meer bezoeken, blijkt dat ruim 80 procent géén andere markten bezoekt. Doen ze dit wel, dan gaan ze vooral naar Utrecht en Nieuwegein. Alle resultaten van het bezoekersonderzoek 2014 zijn opgenomen in bijlage SWOT-analyse Aan de hand van een SWOT-analyse zijn de sterkten, zwakten, kansen en bedreigingen van de warenmarkt in Houten in beeld gebracht. Door confrontatie van de sterke en zwakke punten van de huidige markt met de kansen en bedreigingen ontstaat inzicht in de ontwikkelkansen en strategische speerpunten. Het overzicht is samengesteld op basis van onderzoek onder bezoekers van de markt, inwoners via het online onderzoek in 2013, trends en ontwikkelingen (zie bijlage 2) en aanvullingen van de marktondernemers en gemeente tijdens een bijeenkomst van de werkgroep. 9

14 De Markt van Morgen in Houten» Onderzoek, SWOT en kansen Sterkten Zwakten» Markt (kooplieden, producten) wordt # gewaardeerd en goed beoordeeld door bezoekers» Sterke lokaal verzorgende functie (centrale» ligging, nabijheid is belangrijk voor bezoeker)» Locatie en marktdag worden (door bezoekers)» gewaardeerd Sfeer is goed maar bezoeker 'mist iets' (levendigheid, gezelligheid). Voornamelijk gerichte aankopen op de markt (hangt samen met bovenstaande) Winkels en markt fysiek van elkaar gescheiden (door diverse redenen)» Compacte en overzichtelijke opstelling, weinig # gaten Sociale functie markt (lunchpauze werkenden, scholieren) Uitgaven op de markt kunnen beter Weinig tot geen horecabezoek tijdens marktbezoek Beperkte samenwerking markt, horeca en winkeliers en kooplieden onderling» Hart van de markt is zwak door opstelling Bedreigingen Kansen (toenemende) concurrentie van internet en supermarkten»» Wegblijven van jongeren op de markt Beleving op de markt! Proeven, gezelligheid, activiteiten voor kinderen Marketing en promotie - algemeen en gericht op nieuwe klanten (tweeverdieners, jonge gezinnen) Markt niet aantrekkelijk voor nieuwe (jonge) ondernemers? Verplaatsing van de markt bij evenementen»»» Meer variatie in het aanbod (slager, schoenen, fietsenmaker, biologische producten) en meer 'verrassend' aanbod (onderscheidend vermogen) Proef verruiming openingstijden mogelijke reden dat veel (werkende) inwoners wegblijven van de Aantrekken inwoners Houten Zuid Vaste zitelementen op het Rond betrekken bij de markt Standwerkers die een (tijdelijk) nieuw product demonstreren» Samenwerking tussen kooplieden en nabije winkeliers (gecombineerde acties, reclame en promotie)» Online markt (bestellen + bezorgen) 2.3 Kansen voor de markt Op basis van de SWOT-analyse, de bezoekersenquête en suggesties van marktondernemers en gemeente is een aantal uitgangspunten geformuleerd die het vertrekpunt vormen voor verbeterde, toekomstbestendige warenmarkt in Houten. 10

15 De Markt van Morgen in Houten Onderzoek, SWOT en kansen Allereerst: het goede behouden! De warenmarkt in Houten, met name de klantvriendelijkheid van de kooplieden en de locatie, wordt gewaardeerd door de bezoekers en krijgt een 7,4 als cijfer. De markt is van groot belang voor de levendigheid in het centrum op donderdag. Kortom: behoud van dit vakmanschap en behoud van de markt als concept. Marketing en promotie krijgen prioriteit Er moet veel aandacht besteed worden aan reclame en promotie van de warenmarkt. Zowel bezoekers op de markt als marktondernemers zelf geven hierover aan dat het meer en beter kan. Een substantieel deel van de beschikbare middelen zal hier aan besteed moeten worden. Belangrijk voor de marketing is dat marktondernemers één geheel uitstralen, trouwe en nieuwe klantgroepen aanspreken met gerichte acties en promotie en dat er wordt samengewerkt met de winkeliers in het centrum. De warenmarkt en de detailhandel hebben dezelfde doelstellingen: meer bezoekers naar het centrum, de bezoeker langer vasthouden door middel van beleving waardoor de bestedingen toenemen. Huidige klant vasthouden, nieuwe klantgroepen aantrekken: branchering en marketing De groep trouwe marktbezoekers, in Houten voornamelijk de oudere bezoeker uit de kern Houten, moeten worden vastgehouden door de marktondernemers, zij vormen de basis van de huidige bestedingen en sfeer op de markt. Over het algemeen gebeurt dit uiteraard al; de vaste bezoekers zijn tevreden over de kwaliteit van de producten en de kooplieden. De trouwe klant kan je vasthouden door bijvoorbeeld voldoende en regelmatige kortingsacties aan te bieden. Op dit moment worden deze gemist door de klant. Ook het aanbod op de markt kan nog beter worden afgestemd op de wensen van de vaste bezoeker. Zo is er behoefte aan een slager en een fietsenmaker op de markt. Echter, het volumevan de bezoekers op de markt zou ook verbeterd kunnen worden. Derhalve is ook het aantrekken van nieuwe (vaste) klanten van belang. Denk hierbij vooral aan meer tweeverdieners en jonge gezinnen met kinderen (die overigens oververtegenwoordigd zijn in de gemeente Houten). Deze twee groepen hebben gemiddeld hogere bestedingen op de markt dan ouderen en eenpersoonshuishoudens. Het is ook een ambitie van de markt om meer inwoners uit Houten-Zuid aan te trekken als klant. Op dit moment komen nog maar weinig mensen uit dit deel van de gemeente op de markt en in het (winkel)centrum. De nieuwe klantgroepen kunnen (nog beter) worden bereikt door het aanbod op de markt aan te passen aan de wensen van deze doelgroepen, bijvoorbeeld met biologische producten en streekproducten. Dit wordt ook aangegeven door de inwoners die op dit moment niet de markt bezoeken (uit de online enquête). Overigens is dat ook een wens van de huidige bezoekers van de markt. Ook 'verrassend' aanbod zoals exotische producten of kant-en-klaar maaltijden in het hogere segment zijn steeds meer in trek bij vooral tweeverdieners. Maar bovenal: eenduidige en herkenbare marketing en promotie van de markt, zowel online als offline, is van groot belang om inwoners te bereiken die normaal gesproken niet naar de(ze) markt gaan. 11

16 De Markt van Morgen in Houten Onderzoek, SWOT en kansen Vooral als het gaat om het bereiken van inwoners in Houten-Zuid, is gerichte marketing en communicatie een must. Online markt Online promoten van de markt is belangrijk, maar de warenmarkt kan ook als geheel 'online' worden gezet. De mogelijkheid bieden om de producten van de markt te bestellen en aan huis te bezorgen, een mooi voorbeeld van service naar klant - de drukke tweeverdiener maar ook de oudere klant. Zoals geopperd zal dit in de praktijk niet voor elke marktondernemer aantrekkelijk zijn, in verband met voorraden. Ook zou kunnen worden aangehaakt op de trend om een 'kratje van de markt' aan te bieden; een kratje met daarin (seizoens)producten van de markt die online besteld kan worden en op de markt kan worden opgehaald of thuis wordt bezorgd. Beleving op de markt Samenhangend met bovenstaande, is het van steeds groter belang dat de bezoeker vermaakt wordt op de markt. In Houten is beleving een extra belangrijk punt aangezien marktbezoekers in het onderzoek hebben aangegeven iets van levendigheid op de markt te missen. Er worden -ook in vergelijking met andere markten van gelijke grootte- vooral doelgericht aankopen gedaan op deze markt. Daarnaast is het een doelstelling is om meer jonge gezinnen, en daarmee kinderen naar de markt te krijgen. Activiteiten houden bezoekers ook langer in de stad en op de markt, waardoor bestedingen ook omhoog kunnen gaan. Meer levendigheid op de markt hangt ook samen met de trend dat men de producten die worden verkocht op de markt wil 'proeven, ruiken en voelen'. Standwerkers kunnen hier een goede bijdrage aan leveren. Meer zitjes op de markt, waar mensen hun gekochte visje of broodje kunnen eten of kop koffie kunnen drinken is eveneens belangrijk voor een langere verblijfsduur op de markt. Openingstijden Hoewel ruim 70 procent van de huidige bezoekers tevreden is over de openingstijden van de warenmarkt, geeft ook een deel aan dat ze graag hebben dat de markt langer open is. De suggestie die het vaakst door deze groep wordt gemaakt is een markt tot uur. Ook zou ervoor gekozen kunnen worden om de markt later te beginnen (en later dicht). Op die manier wordt meer rekening gehouden met de openingstijden van de winkels in het winkelcentrum en het op gang komen van de bezoekersstroom op de markt. Goede communicatie over de nieuwe openingstijden en een periode van minstens een jaar zijn voorwaarden bij een dergelijke proef. Opstelling De locatie van de markt op het Rond wordt door zowel bezoekers van de markt als niet-bezoekers gewaardeerd. Wel is de opstelling en indeling van de markt voor verbetering vatbaar. De huidige opstelling maakt de markt weliswaar compact en overzichtelijk, het maakt de markt ook een op zichzelf staand ' eiland'. 12

17 De Markt van Morgen in Houten» Onderzoek, SWOT en kansen Samenwerking horeca, warenmarkt en detailhandel Op dit moment is de samenwerking tussen de warenmarkt en de detailhandel in het winkelcentrum en horeca beperkt. Ook fysiek is de warenmarkt gescheiden van de winkels: doordat de marktkramen met de rug naar de winkels staan, doordat er vrachtwagens en bestelbusjes staan opgesteld tussen de markt en de winkels en ten derde door de vaste elementen op Het Rond, zoals bankjes e.d. Om meer verbinding te maken met de winkels eromheen, kan de buitenste rij kramen worden omgedraaid, zodat ze met hun gezicht naar de winkels staan. Ook kunnen de vaste zitelementen wellicht worden betrokken bij de markt. Alle ondernemers in het centrum van Houten -marktondernemers, detaillisten en horeca- vullen elkaar aan, bedienen dezelfde consument en zorgen samen voor een aantrekkelijk winkel- en verblijfgebied. Samen de marketing invullen en functies afstemmen biedt veel kansen. Ook de consument langer vasthouden hoort hierbij. De warenmarkt kan consumenten langer op de markt houden door middel van kook- of productdemonstraties van goede standwerkers en zitjes in te richten voor de klant om een op de markt gekocht product te nuttigen. 13

18 mm 3

19 Markt van Morgen in Houten» Organisatie, inrichting, marketing en stappenplan 3. Organisatie, inrichting, marketing en stappenplan In dit hoofdstuk wordt kort stil gestaan bij de doelstelling van de vernieuwde markt (ş 3.1) en vervolgens de juridische organisatie (ş 3.2), de dagelijkse organisatie en taakverdeling tussen de organiserende partij en de gemeente (ş 3.3.), de concept begroting van de nieuwe markt (ş 3.4), inspiratie voor marketing van de markt (ş 3.5) en ten slotte een stappenplan richting verzelfstandiging (Ş3.6). 3.1 Doelstelling van de vernieuwde markt De Markt van Morgen in Houten is een markt die:» zich houdt aan de contractueel vastgelegde overeenkomst met de gemeente» bedrijfsmatig wordt georganiseerd (businessplan, marktmanager)» bestaat uit kooplieden die zich committeren aan overeengekomen spelregels» qua aanbod, opstelling en uitstraling aansluit op de klantvraag» in staat is nieuwe klantgroepen aan te trekken» de aantrekkingskracht van het centrum vergroot» samenwerkt met de detailhand en horeca in het centrum de kooplieden een fatsoenlijk inkomen biedt» duurzaam economisch gezond is 3.2 Juridische organisatie Geen vergunningen meer Er komt een andere juridisch model dan het huidige stelsel van individuele vergunningen. De Gemeentewet verplicht niet tot het hanteren van een vergunningstelsel. Het organiseren van de warenmarkt kan dus ook zónder de vergunningen. Het College stelt wel een markt in, maar verleent geen vergunningen. De gemeente sluit een privaatrechtelijk contract af met een rechtspersoon die de markt gaat organiseren. Afspraken over de wijze waarop de markt wordt georganiseerd, taakverdeling rondom handhaving, veiligheid en milieu, financiële aspecten etc. worden vastgelegd in het contract. Aanvullend maakt de uitvoerende partij afspraken of stelt het contracten op met de marktkooplieden. In een stelsel zonder vergunningen moet de oude marktverordening worden ingetrokken. Ook alle individuele vergunningen, gebaseerd op de oude verordening, dienen te worden ingetrokken, omdat de grondslag hiervoor immers is komen te vervallen. Regels en afspraken die zijn gemaakt met betrekking tot wachtlijsten, branchering, handhaving etc. krijgen op termijn -met inachtname van een overgangsregelingwaarschijnlijk een andere invulling. Stichting Markt van Morgen organiseert de markt De ondernemers op de markt in Houten hebben de voorkeur uitgesproken zich te laten vertegenwoordigen door de landelijke stichting Markt van Morgen (zie Deze stichting zal een overeenkomst aangaan met de gemeente en contracten aangaan met de 15

20 Markt van Morgen in Houten Organisatie, inrichting, marketing en stappenplan individuele marktondernemers. Daarnaast verzorgt deze organisator de administratie, het innen van het marktgeld, aan het eind van het jaar een financieel verslag én aanstelling van een marktmanager. Het contract met de gemeente is meerjarig (b.v. 4 jaar) - uiteraard moeten er tussentijdse evaluatiemomenten worden ingebouwd. Kooplieden Er worden zoals gezegd (individuele) contracten afgesloten met de marktondernemers. Bij contracten is sprake van afspraken en wederzijdse rechten en plichten. Bij een nieuw organisatiemodel is bovendien -zoals gezegd- sprake van een overgangssituatie. Hierover kan dan in het contract een paragraaf worden opgenomen. Naast de individuele afspraken met ondernemers moeten algemene afspraken over het functioneren van de markt worden vastgelegd in een huishoudelijk- en betalingsreglement (zie dagelijkse organisatie). Bijlage 5 bevat antwoorden op 'Veel gestelde vragen' van kooplieden over de nieuw juridische constructie. Marktmanager De Markt van Morgen moet worden aangestuurd/gemanaged door een marktmanager die wordt ingehuurd door de organiserende partij. De marktmanager 'trekt de kar' en heeft de verantwoordelijkheid om daadwerkelijk invulling te geven aan de bedrijfsmatige aanpak en organisatie van de vernieuwde markt. De primaire rol van de marktmanager is:» het zorgdragen voor de uitvoering van dit businessplan;» het zorgdragen voor de uitvoering van marketingactiviteiten;» het bewaken van de kwaliteit van de markt (niet zozeer door te handhaven maar door te kijken naar waar behoefte/vraag naar is;» en hij/zij is aanspreekpunt (en zichtbaar) voor de marktondernemers, gemeente en andere betrokken partijen. Wat betreft de marktmanager kan de markt van Houten samenwerking zoeken met de marktmanager van Nieuwegein. Bijlage 3 biedt een voorbeeld functieomschrijving van een marktmanager. 3.3 Dagelijkse organisatie en inrichting Locatie De kooplieden nemen meerdere taken van de gemeente over (organisatie, schoonmaak) maar de gemeente blijft verantwoordelijk voor de marktlocatie en de openbare orde (leefbaarheid en veiligheid). Locatievoorzieningen die nodig zijn om een markt goed te kunnen laten functioneren zijn:» een vlakke, egale en eenvoudig reinigbare bestrating; een locatie vrij van hindernissen en obstakels;» stormvoorzieningen in de bestrating (verankering marktkramen); 16

21 Markt van Morgen in Houten Organisatie, inrichting, marketing en stappenplan toegankelijkheid marktlocatie, voor vracht- en verkoopwagens, ruime op- en afritten marktlieden, voldoende manoeuvreerruimte, bereikbaarheid individuele kramen bij op en afbreken; betrouwbare elektriciteitsvoorzieningen (verlichting, vriezen, koelen, betalen). bij verplaatsing van de markt dient de gemeente te voorzien in stroomvoorziening op de alternatieve locatie (dat is in Houten niet aan de orde) sanitaire voorzieningen (toiletvoorzieningen voor marktondernemers, stromend water); mogelijkheden om te voorzien in afwatering (afvoeren afvalwater kramen en reiniging); voldoende ruimte voor hulpdiensten (toegangswegen en marktlocatie). Dat de gemeente deze verantwoordelijkheid voor de openbare ruimte heeft en houdt, betekent niet automatisch dat zij verantwoordelijk is voor het regelen en beschikbaar stellen van de voorzieningen. De gemeente kan ook kiezen voor een faciliterende functie. Verplaatsing en combigebruik van de markt bij evenementen Er kan maximaal 8 donderdagen per jaar combigebruik zijn (zoals nu bij ijsbaan en stadsstrand) - daar buiten is eerst sprake moet zijn van onderling overleg. Alleen bij (nieuwe) evenementen/gebeurtenissen die een bovenregionale uitstraling hebben (landelijke Sinterklaasintocht, bezoek Koninklijk huis etc.) kan de markt worden verplaatst naar de locatie Achterom. De (beperkte) stroomaansluiting op die locatie zal gelet op het beperkte gebruik in de toekomst hoogstwaarschijnlijk niet vernieuwd worden - er zal dus gebruik moeten worden gemaakt van een aggregaat. Opstelling De kramen en karren moeten goed op elkaar aangesloten worden. Een compacte opstelling draagt bij aan de sfeer en verkoop op de markt. Lege plekken moeten te allen tijde worden voorkomen en vaste plekken voor de kramen draagt bij aan de herkenbaarheid voor de consumenten. In Houten is de opstelling op Het Rond al redelijk compact, met weinig lege plekken. Wel wordt aangegeven dat de kramen met de minste ruimte voor en achter de kraam de meeste bezoekers te verwerken hebben. Uitgangspunt voor de markt in Houten is om drie verschillende opstellingen vast te leggen: 1) Vaste opstelling van de markt op Het Rond 2) Combinatieopstelling van de markt in combinatie met een kleinschalig evenement op Het Rond 3) Opstelling op de alternatieve locatie bij een evenement op Het Rond. Naast de opstelling is ook de marktindeling van sterke invloed op hoe bezoekers de markt beleven. Een eenzijdige clustering van food (of dezelfde foodproducten) en non-food kan een markt eentonig maken en weinig uitnodigend werken voor de consument. Zeker gezien de sterke trekkracht van food is hier strategisch mee om te gaan, bijvoorbeeld door met kleinere clusters of thema's te werken. Belangrijk is uiteraard de inachtneming van de veiligheidseisen. Routing en positionering vormen belangrijke pijlers voor de kracht van markt en kan er toe bijdragen dat sterke kanten van een markt beter benut worden. Wanneer in de toekomst eventueel (volledig of deels) van de huidige opstelling wordt afgeweken, zal - zoals gezegd- de eerste tijd rekening moeten worden gehouden met bestaande, opgebouwde rechten. 17

22 Markt van Morgen in Houten Organisatie, inrichting, marketing en stappenplan Doelstelling moet echter blijven -in het kader van de bedrijfsmatige aanpak- de meest optimale economisch! opstelling te realiseren. Spelregels Van de ondernemers op een markt die werkt volgens het Markt van Morgen principe wordt verwacht dat zij met passie en enthousiasme op de markt staan en hun klanten vriendelijk en hartelijk helpen. Hun doel is het de klanten naar hun zin maken. De ondernemers zijn bereid zich samen als eenheid te profileren. Daarnaast geldt een aantal criteria voor deelname: 1. standplaats schoon achterlaten 2. verzorgde presentatie 3. materiaalkeuze vrij maar moet voldoen aan de eisen van deze tijd 4. onderschrijven hygiënecode (voor zover van toepassing) 5. (bij voorkeur) mogelijkheid elektronisch betalen 6. marktgeld is all-in (promo, energie, kortom alles) 7. verlichting verplicht (als de omstandigheden daar aanleiding toegeven) 8. marktgeld per maand middels automatische overboeking / machtiging 9. duidelijke omschrijving te verkopen branche Z producten Wanneer ondernemers niet aan bovenstaande criteria voldoen, of wanneer ondernemers zich niet houden aan gemaakte afspraken, is het mogelijk gebruik te maken van een kaartsysteem. Dit kaartsysteem houdt in dat ondernemers 3 keer gewaarschuwd worden middels een gele kaart, bijvoorbeeld als ondernemers (teveel) rotzooi achter laten, zich niet houden aan afspraken rondom het parkeren van de auto of bus, te vroeg beginnen met de verkoop of te lang door blijven verkopen enz. Na 3 waarschuwingen houdt het voor de ondernemer op en is er voor hem of haar geen plek meer op de markt. Dit is een relatief eenvoudig systeem dat er mede voor zorgt dat het kwaliteitsniveau op peil blijft. Immers, hoe is de markt gebaat bij ondernemers die zich niet aan de afspraken houdt en alleen zijn eigen gang gaat? Werven nieuwe ondernemers Nieuwe ondernemers (al dan niet bij vervanging of voor uitbreiding) worden via een sollicitatieprocedure geworven. Ondernemers worden uitgenodigd zich aan te melden. De werving van deelnemers gebeurt onder meer via internet. Via een beknopt invulformulier, waarbij naast de algemene gegevens ook naar een motivatie gevraagd wordt, kunnen geïnteresseerde ondernemers hun belangstelling kenbaar maken. Op basis van alle inschrijvingen selecteert uiteindelijk de organiserende partij de ondernemers die samen het beste de markt kunnen invullen. De marktmanager heeft hierin de voortrekkersrol. Bijlage 4 bevat een checklist van taken en verantwoordelijkheden die horen bij het organiseren van de markt (van Morgen). 18

23 Markt van Morgen in Houten Organisatie, inrichting, marketing en stappenplan Samenwerking met ander markten Niet alleen in Houten wordt op dit moment nagedacht over vernieuwing van de warenmarkt. In de toekomst kan samenwerking ontstaan die efficiëntievoordelen met zich meebrengt. Zo kunnen bijvoorbeeld meerdere markten in dezelfde regio gebruik gaan maken van dezelfde marktmanager (na een opstartfase waarin de marktmanager veel uren zal besteden per marktdag). Voor de markt in Houten zal samenwerking met de marktmanager in Nieuwegein zoals gezegd voordelen op kunnen leveren. Centrumoverleg De markt sluit aan bij het bestaande periodiek centrumoverleg van gemeente, horeca en winkeliers. 3.4 Begroting De stichting 'Markt van Morgen' wordt verantwoordelijk voor een juiste administratie van de warenmarkt in Houten. Zij verzorgen (via een administratiekantoor) de financiële administratie (facturatie marktgelden, betalingen), rapporteren per kwartaal over inkomsten en kosten en verzorgen het opstellen van een jaarrekening en indien nodig een accountantscontrole. Het uitgangspunt voor de nieuwe markt is dat kosten en opbrengsten met elkaar in evenwicht zijn. Dit betekent dat bij gelijkblijvende opbrengsten ('marktgelden') er minder ruimte is voor uitgaven dan nu het geval is. Aan de kostenkant moet dus winst en/of efficiency behaald worden, doordat de meeste organisatietaken worden overgenomen van de gemeente. De marktondernemers zijn zelf 'baas' over het eigen budget en kunnen in gezamenlijk overleg wordt besloten waar de inkomsten aan worden besteed. De marktmanager speelt hierin een centrale rol en is de aangewezen persoon om de gezamenlijke belangen van ondernemers te behartigen en hen te enthousiasmeren over samenwerking en acties. Voordat de marktondernemers aan de slag gaan met de uitvoering van de 'nieuwe markt', zal eerst aan de hand van de huidige inkomsten en uitgaven betreffende de markt een sluitende begroting moeten worden opgesteld (zie tabel hierna). Uitgangspunt is dat de marktgelden niet worden verhoogd en dat het jaarlijkse marktgeld (e40.000) dus de basis is voor de begroting en de uitgaven van de markt. Vanuit de gemeente worden naar schatting in de toekomstige situatie jaarlijks de volgende posten doorberekend: e 3.000,- voor gemeentelijke kosten (overeenkomst opstellen, administratie energieafrekening etc.), e voor energieverbruik (stroom, water) en e voor onderhoud stroomkasten. Blijft over e , waarvan e4.000 administratie, e onvoorzien en dus e voor marktmanagement (50yo) en promotie (50yo). Schoonmaak doen de kooplieden zelf. 19

24 Markt van Morgen in Houten» Organisatie, inrichting, marketing en stappenplan Conceptbegroting verzelfstandigde warenmarkt Houten Opbrengsten Inkomsten uit overeenkomsten met ondernemers * *gebaseerd op gemeentebegroting 2014 Uitgaven Nuts Energieverbruik (elektriciteit en water) en onderhoud energievoorziening Gemeentelijke inzet (n.t.b.) Administratie administratie S facturatie + accountant kosten Inhiuur personeel marktmanagement Marketing ontwerp S organisatie marketing j promotie, promotiemiddelen Onvoorzien afschrijvingen j onvoorzien (o.a. bij onvolledige bezetting) Marketing en promotie Voor het sterk neerzetten en uitdragen van de 'nieuwe' markt is een visueel communicatieconcept van groot belang. Hiermee profileert de markt zich als zelfstandige organisatie met een eigen gezicht in de vorm van logo's of beeldmerken. Dit geeft de markt een kapstok om alle communicatie aan op te hangen. Een beeldmerk biedt input voor het ontwerp en de realisatie van communicatie-uitingen. Belangrijk voor de ontwikkeling van communicatiemiddelen is een basishuisstijl die als herkenbaar onderdeel op uitingen terug gaat komen. Deze huisstijl komt vervolgens in elke communicatie-uiting terug; van actiekranten, advertenties, briefpapier, flyers, posters tot voorzeilenjbanners etc. Enkele voorbeelden van beeldmerken voor de markt uit andere Markt van Morgen-trajecten: 20

25 Markt van Morgen in Houten» Organisatie, inrichting, marketing en stappenplan, jy,- '" " -, Stadsmarkt Breda Elk seizoen om te zoenen Gemeente Wijk bij Duurstede, Bureau Eerst Gemeente Breda, Str0m Creative Marketing Mfc iacîiíiľ MBš: *f!p,: Wreeswllk ^ I p ţ L p W n ^ËFcenlrum Gemeente Nieuwegein, Str0m Creative Marketing I /If IEIAKKE BEIAKKE ItESKIPPE 1AG! IAG! Gemeente Edam-Volendam, Str0m Creative Marketing Een beeldmerk voor de markt kan worden toegepast op allerlei communicatie-uitingen voor de markt, zoals:» online promotie van de markt (website, Facebook, Twitter)» reclamefolder voor de markt als geheel, met kortingsbonnen en 'cross-selling' acties met detailhandel of horeca in de omgeving van de markt» promotie en op de markt zelf: welkomstvlaggenjbanners, borden met kortingsacties, stempelkaarten, etc. 21

26 Markt van Morgen in Houten «Organisatie, i n r i c h t i n g, marketing en stappenplan Enkele voorbeelden van toepassingen in communicatie-uitingen: Qunktutem LOGO'S ONDERNEMERS Gross-selling met elkaar Cross-selling met winkeliers en horeca 1 ~ān ff 0 107* korting op alle Franse kaasjes bij de kaasboer 1ŪZo korting op Princess vispan bij de Blokker op Markt 29 Bij aankoop van 2 stokbroden Bij aankoop van 4 pangus filets numtaeh I ALTIJD MARKT Stappenplan Het hiernavolgende schema toont van boven naar beneden welke van de betrokken partijen verantwoordelijk is, of een rol speelt bij de te zetten stap richting verzelfstandiging. De kleuren geven aan om welke partij het gaat: grijs staat voor de gemeente, lichtpaars voor de organiserende partij en blauw voor de ondernemers. Wanneer meerdere partijen betrokken zijn, lopen de kleuren in elkaar over. In geval van Houten gaat het enkel om de meest rechtse kolom (stelsel zonder vergunningen). 22

27 Markt van Morgen in Houten» Organisatie, inrichting, marketing en stappenplan Afstemming en afspraken over (her)verdeling van taken Keuze voor juridisch model Mandaatmodel Organisatiemodel Stelsel zonder vergunningen Oprichten organisatie (keuze rechtsvorm) Oprichten organisatie (keuze rechtsvorm) Oprichten organisatie (keuze rechtsvorm) Gesprek/onderhandeling over voorwaarden Informatiemoment alle ondernemers Verlenen mandaat aan rechtspersoon Verlenen vergunning aan organiserende partij Opstellen en ondertekenen gebruikersovereenkomst Aanpassen marktverordening Intrekken individuele vergunningen Intrekken marktverordening en invididuele vergunningen Werven en aanstellen Marktmanager Werven en aanstellen Marktmanager Werven en aanstellen Marktmanager Verlenen individuele in casu vergunningen aan ondernemers Opstellen en ondertekenen contracten met ondernemers Opstellen en ondertekenen contracten met ondernemers Start Markten in nieuwe stijl Organiseren opening nieuwe markten Uitvoeren marketingplan > promotiematerialen, acties, reclames Organiserende partij Gemeente Ondernemers

28 Bijlagen i

29 Bijlage 1. Resultaten bezoekersenquête Herkomst bezoekers Kern Houten 93 0 Zo Overig gemeente Houten 40/0 Elders 300, Hoe vaak bezoekt u deze markt? 1 x per week x per twee weken 2300, 1 1 x per maand 110 minder dan 1 x per maand 160 \ is 1e keer Wat is voor u de belangrijkste reden om deze markt te bezoeken? dichtbij 350 kwaliteit van het productaanbod 180 gezelligheid/sfeer op de markt 150 lage prijzen 700 \ aanvulling op het winkelbezoek lunchpauze / wandeling 60 anders 150 Voor welke producten komt u naar deze markt? Groenten / fruit Vis 230 \ Vlees Brood en banket Kaas 580 andere etenswaren 250 \ Kleding Schoenen, tassen en lederwaren 40 Bloemen en tuinplanten 110 Huishoudelijke artikelen (keuken, schoonmaak, batterijen, etc.) 000 Stoffen 90 anders 260 Hoe vaak combineert u bezoek aan de markt met bezoek aan winke altijd 600 vaak 120 soms 160 doorgaans nooit 120 II

30 Hoe vaak combineert u bezoek aan de markt met bezoek aan horeca in de binnenstad? altijd 20 1 soms doorgaans nooit 910 Welk bedrag heeft u (ongeveer) besteed op de markt of denkt u te gaan besteden? max. 5 euro t/m 10 euro t/m 20 euro t/m 35 euro 130 meer dan 35 euro 40 J Heeft u in de afgelopen vier weken in een van de onderstaande plaatsen/ gemeenten een markt bezocht? Utrecht 70 Nieuwegein 70 \ Andere markten 70 Geen andere markt bezocht 820 Hoe beoordeelt u de volgende aspecten van deze markt? (00» dat aspect met 'goed' of 'voldoende' beoordeeld) variatie in het productaanbod 860 indeling van de markt 880 uitstraling van de marktkramen 890 sfeer/gezelligheid op de markt breedte van de looppaden 930 openingstijden van de markt 840 bereikbaarheid van de markt 950 toegankelijkheid van de markt 1000 netheid/ hygiëne 930 klantvriendelijkheid marktkooplieden 970 reclame en acties 330 Wat mist u op de markt? koffiekraam andere broodkraam fiebsenkraam sboombreinbjes biologische producben lederwaren horlogemaker Ä ī M Ä Ä kledįngtaffi schoenen Ä " slager meer variable aan sboffen boeken muziek gezelligheid bassen exbra nobenkraam H t u " vlees diversibeib koeķjeskraam III

31 Kunt u in de vorm van een rapportcijfer een algeheel oordeel geven over de markt? gemiddeld cijfer 7,4 Met welk vervoermiddel bent u naar de markt gekomen? te voet 170 fiets 320 auto 70 overig 10 Leeftijd Wat is uw groepssamenstelling op de markt? alleen volw. zonder kinderen 70 2 volw. met kinderen 10 1 volw. met kind(-eren) 30 Wordcloud A sterke punten markt herkenbaarheid benodigde is aanwezig kwaliteit productaanbod klanbvriendelįjkheid ver s e «Wisten betrouwbaarheid dab Houten een markt heeft ""cènbrale i^ssïbsa^ŵvasl» kramen verse aanvoer van producten ľlcidi ngiq o^^^ l e u k e p van r alles wat r u i m a a n b o d sfeer diversiteit m ^ I a ^ \ J \twf prettige merkt \ttw. kaas ^ 0 lekker rustig dienstbaarheid 4 Voor de Wordclouds geldt: hoe groter het woord staat afgebeeld, des te vaker is het genoemd IV

32 Wordcloud verbeterpunten markt meer variable nd fiebskraam verdwenen * 9, meer aanbod openingsboden verruimen" ÇjeZelliÇļheĩd diversibeib voorkomen dab kramen weggaan achbersbe pad is smal door uibsballen van producben s a ' 9 e r meer vrjjheid ondernemers minder bemoeienis gemeenbe CjrOuer ook kramen in de sbraabjes locabie ^ weggaan kraamrjes biologische groenbekraam meer stoffen aubo's achber markbkraam markb richbing sbabion adverberen in lokale kranb V

33 Bijlage 2. Trends en ontwikkelingen Onderscheidend vermogen Daar waar bij binnensteden vaak wordt gesproken over (het tegengaan van) uniformisering, is de diversiteit aan (zelfstandige) ondernemers een intrinsieke kracht van de markt. Winkels passen overigens in toenemende mate het diverse marktkarakter toe in hun winkelinrichting, onder meer door het shop-in-shop systeem maar ook met een kraamopstelling en -presentatie van producten, zoals bijvoorbeeld La Place en Marqt. Aanbod op de markt Veel markten hebben een branchering, waardoor (in de detailhandel geaccepteerde) trends als branchevervaging en -vervreemding zich nog niet (sterk) hebben vertaald naar de warenmarkt. Ook het aanbod op de markt in zijn geheel zal in de komende jaren waarschijnlijk meer 'marktconform' worden met zeer waarschijnlijk een (nog) sterker accent op food. Naast marktondernemers zullen in de toekomst ook steeds meer organisaties en instanties de markt kunnen 'gebruiken' om dichterbij de klant, burger of bewoner te komen. Hierbij gaat het om zeer uiteenlopende partijen zoals lokaal gebonden gemeentelijke diensten, woningcorporaties of buurtverenigingen maar ook zorginstanties, verzekeraars of andere dienstverleners zijn in toenemende mate lokaal op de markt aanwezig. Naast informatieoverdracht behoort ook het opzetten van spreekuren tot de mogelijkheden. Markten worden zo meer onderdeel van het maatschappelijk speelveld en sociaal buurtontmoetingspunt. Tijd en ruimte voor de markt In de meeste gemeenten is sprake van een weekmarkt waarbij de openingstijden vaak één dagdeel beslaan. Dit betekent praktisch gezien dat de markt sterk afhankelijk is van de beschikbaarheid van tijd bij consumenten. Daar waar mensen hun agenda's steeds voller plannen, betekent dit dat de markt moet concurreren met andere tijdbestedingsmogelijkheden. Afhankelijk van de belangrijkste doelgroepen is in toenemende mate sprake van klantgerichte openingstijden, wat niet automatisch betekent een verlenging van de markttijden, maar veeleer een verschuiving. Er zal dus slim(mer) omgegaan worden met de markttijden. De synergie tussen markt en omliggende winkels en horeca maakt het centrum van een stad of wijk een bijzonder geschikte marktlocatie waarbij economische meerwaarde wordt gecreëerd. Afhankelijk van de verzorgingsfunctie van een markt zullen markten wel of niet kunnen functioneren zonder dat er andere publieksfuncties in de directe nabijheid gelegen zijn. Echte, gezonde producten Consumenten hebben in toenemende mate behoefte aan kwalitatief goede producten, enerzijds vanuit een toenemende aandacht voor gezondheid, anderzijds vanwege een voorkeur voor producten met een boodschap. Duurzaam consumeren is voor steeds meer consumenten een koopmotief. Zintuiglijke ervaringen zijn belangrijk om te kunnen 'vaststellen' dat het om echte, gezonde producten gaat. Vooral hoogopgeleide, (hard) werkende consumenten hebben in toenemende mate een bewuste levensstijl die ze zich ook kunnen veroorloven. We zien deze behoefte ook terug in consumentenonderzoeken over marktbezoek. Op de vraag welke producten meer op de markten mogen worden verkocht, scoren biologische en streekproducten opvallend hoog. Gezelligheid S sociale cohesie Als een reactie op de individualisering van de afgelopen jaren is er nu meer toekomst voor socialisering. Mensen willen deel uit maken van groepen. De buurt kan hierbij eveneens een groep zijn. VI 9

34 De sociale oriëntatie op de buurt waarin men woont, is van toenemend belang. Dit verklaart ook De sociale oriëntatie op de buurt waarin men woont, is van toenemend belang. Dit verklaart ook waarom men dichter bij huis gaat zoeken. De wereld wordt weer kleiner gemaakt. Een van de uitingen hiervan is de revival van de buurtwinkel. Structuurwijzigingen in de detailhandel In de detailhandel doen zich belangrijke structuurwijzigingen voor, samen te vatten als 'van klein naar groot' (nieuwe formules, filialisering), 'van winkel naar web' en 'van massa naar uniek' (behoefte aan persoonlijke benadering, uniciteit, beleving). Deze structuurwijzigingen hebben ook het functioneren van en toekomstbeeld voor de markt beïnvloed. Enerzijds neemt de concurrentiekracht van het meer grootschalige winkelaanbod toe, anderzijds geeft het verdwijnen van traditionele middenstanders, marktondernemers mogelijkheden om (een deel van) deze functie in te vullen. Hetzelfde geldt voor internet. Hoewel de groeiende verkoop via internet ook de warenmarkt treft, biedt het marktondernemers ook mogelijkheden voor cross-selling waarbij naast het op de markt staan óók producten via internet worden verkocht. De inzet van social media en ontwikkeling van markt-apps kan worden ingezet om een eigentijdse oriëntatie op de markt te realiseren en andere (jongere) doelgroepen aan te spreken. Tot slot biedt de weer groeiende behoefte aan onderscheid en uniciteit mogelijkheden om zelfstandige, vernieuwende ondernemers een plek te geven op de markt waardoor ook een onderscheidend totaalaanbod te realiseren is. De economische crisis Ook in de ambulante handel heeft de recessie haar weerslag op de omzetontwikkeling. Zo geeft ongeveer de helft van de ambulante handelaren aan in 2009 een lagere omzet te hebben gehaald dan in het jaar ervoor 5. Dit geldt zowel voor ondernemers die op de warenmarkt als op solitaire standplaatsen staan. Ondernemers die uitsluitend op de warenmarkt of op een standplaats staan, ervaren relatief vaker een afgenomen omzet dan 'combinatie-ondernemers'. Daarbij is er wel onderscheid tussen de verschillende branchegroepen: in de food rapporteren ondernemers minder vaak een teruggang van de omzet dan in bijvoorbeeld de textiel. Internet en warenmarkt Het Randstad Koopstromenonderzoek 2011 laat zien dat het aankoopkanaal internet in de afgelopen jaren sterk is gegroeid. In 2011 is het marktaandeel van internet voor de niet-dagelijkse sector 9,9 procent. Het aankoopkanaal 'warenmarkt' laat juist een daling zien van het marktaandeel. Met name de non-food op de markt heeft last van groeiende internetaankopen. Dit maakt eens te meer duidelijk dat het centraal stellen van de consument van belang is voor de toekomst van de warenmarkt. Internet en warenmarkt hoeven elkaar niet te bijten: veel ondernemers spelen in op het toenemende gebruik van internet door consumenten; door zich te profileren op social media en bestelmogelijkheden via internet te ontwikkelen. 5 Bron: Hoofdbedrijfschap Detailhandel; Structuur in de markt, Structuuronderzoek ambulante handel 2011, uitgevoerd door I&O Research (2011). VII