Businessplan DE MARKT VAN MORGEN. Heerenveen Mei

Transcriptie

1 Businessplan DE MARKT VAN MORGEN Heerenveen Mei

2 COLOFON Uitgave I&O Research Zuiderval 70 Postbus AN Enschede Rapportnummer 2016/59 Datum Mei 2016 Opdrachtgever Gemeente Heerenveen Branchebureau en Opleidingsfonds Ambulante Handel (BOAH) Auteur(s) Thijs Lenderink Ester Hilhorst Bestellingen Exemplaren zijn verkrijgbaar bij de opdrachtgever. Het overnemen uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron duidelijk wordt vermeld. DE MARKT VAN MORGEN Colofon

3 INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding Doelstelling Markt van Morgen Doelstelling warenmarkt van Heerenveen Inhoud Businessplan Juridisch model Verschillende organisatievormen Gekozen organisatiemodel Betrokken partijen Dagelijkse praktijk per Locatie, dag en tijd Opstelling Marktmanager Onderlinge samenwerking en gedragsregels Marketing en promotie Begroting Stappenplan Bijlage 1. Resultaten bezoekersonderzoek en SWOT markt Heerenveen Bijlage 2. Concept-functieprofiel Marktmanager DE MARKT VAN MORGEN Inhoudsopgave

4 1 HOOFDSTUK Inleiding DE MARKT VAN MORGEN Inleiding 4

5 1. Inleiding In 2015 heeft de gemeente Heerenveen de wens geuit om samen met ondernemers te onderzoeken in hoeverre verzelfstandiging van de weekmarkt voor een meer toekomstbestendige markt in Heerenveen kan zorgen. Ook de marktondernemers hebben aangegeven dat zij positief staan tegenover het idee van verzelfstandiging van de markt als onderdeel van een toekomstbestendige markt. De ondernemers van de weekmarkt in Heerenveen, vertegenwoordigd door de werkgroep, en de gemeente Heerenveen hebben in de afgelopen maanden daarom gewerkt aan een vernieuwingstraject ( Markt van Morgen ) voor de weekmarkt. Het traject bestond uit: een marktonderzoek; diverse door I&O Research georganiseerde- bijeenkomsten van een werkgroep van marktondernemers, gemeenteambtenaren, en vertegenwoordiging van de CVAH. Voor 25 april is voorzien: een brede informatiebijeenkomst voor kooplieden van de markt buiten de werkgroep. Daarna wordt een overleg georganiseerd met winkeliers en horeca om zaken die in een breder verband spelen met elkaar uit te wisselen, bijvoorbeeld de winkeltijden in relatie tot de verkooptijden van de markt. Het traject is ondersteund door de Centrale Vereniging Ambulante Handel (CVAH) en het Branchebureau en Opleidingsfonds Ambulante Handel (BOAH). 1.1 Doelstelling Markt van Morgen De Markt van Morgen is een bestaande markt die - organisatorisch - nieuw wordt ingericht. Nieuw betekent het leveren van een kwaliteitsimpuls door bestaande kansen te benutten. Nieuw betekent ook dat traditionele regels worden losgelaten om meer ruimte te bieden voor ondernemerschap. De markten worden verzelfstandigd. Specifiek voor Heerenveen heeft de werkgroep de volgende doelen geformuleerd: 1.2 Doelstelling warenmarkt van Heerenveen Op basis van de SWOT-analyse, het bezoekersonderzoek, de bijeenkomsten met marktondernemers en gemeente, is onderstaande doelstelling voor de vernieuwde markt van gemeente Heerenveen geformuleerd. Deze doelstelling past binnen de doelstelling en strategie van het Markt van Morgen concept: De werkgroep Markt van Morgen Heerenveen stelt zich ten doel om vanaf de zaterdagmarkt te gaan organiseren als plaatselijke Stichting Markt van Morgen. De zaterdagmarkt van de toekomst biedt een aantrekkelijk food en non-food assortiment met een goede prijs/kwaliteit verhouding, die ook een wisselwerking creëert met de omliggende detailhandel en horeca. Daarbij streeft de werkgroep naar: - géén stijging van de kosten voor de vergunninghouders; - een compactere opstelling met een oplossing voor de fietsenstallingen; - het inhuren van een marktmanager voor de noodzakelijke taken; - gedragsregels voor de vergunninghouders en de meelopers; - meer prioriteit en budget voor promotie van de warenmarkt; - een slagvaardige organisatie. DE MARKT VAN MORGEN Inleiding 5

6 1.3 Inhoud Businessplan Dit concept- businessplan beschrijft allereerst in Hoofdstuk 2 de wijze waarop de markt van de toekomst wordt georganiseerd (het juridisch model). Hoofdstuk 3 bevat de vertaalslag van dit juridisch kader naar de situatie in Heerenveen, rekening houdend met de doelen voor de warenmarkt in Heerenveen. Ook is de begroting in concept opgesteld, uitgaande van de huidige marktgelden, vaste lasten als energie en de wens om een marktmanager in te gaan huren en ook budget vrij te maken voor marketing en promotie. Hoofdstuk 4 bevat het stappenplan met daarin alle benodigde acties en documenten om te komen tot verzelfstandiging. Deze is voorzien per In de bijlagen zijn opgenomen een samenvatting van de SWOT-analyse en een concept-functieprofiel voor een marktmanager. DE MARKT VAN MORGEN Inleiding 6

7 2 HOOFDSTUK Juridisch model verzelfstandiging warenmarkt DE MARKT VAN MORGEN Juridisch model verzelfstandiging warenmarkt 7

8 2. Juridisch model De werkgroep van marktondernemers stelt voor om de markt op een andere wijze te organiseren. Er zijn verschillende organisatievormen. De meeste gemeenten kiezen voor verzelfstandiging van de markt (een stelsel zonder vergunningen) waarbij een stichting de organiserende partij is. De werkgroep in Heerenveen heeft ook de voorkeur voor dit model, met een rol voor de landelijke Stichting Markt van Morgen. Hieronder staat allereerst een beschrijving van de verschillende organisatievormen die mogelijk zijn. Daarna wordt het voorgestelde nieuwe organisatiemodel uitgewerkt en wordt de rol van de betrokken partijen toegelicht. Onderstaand juridisch model is beoordeeld door AKD Juristen op de (Europese) regelgeving Verschillende organisatievormen Er zijn diverse juridische modellen mogelijk voor het organiseren van de warenmarkt. Het is daarmee mogelijk om een ander model te kiezen dan het huidige, een stelsel van individuele vergunningen, zoals in Nederland gangbaar is. Onderstaand worden kort drie juridische modellen beschreven die een alternatief kunnen vormen voor het individuele vergunningenstelsel. Het huidige model (individuele vergunningenstelsel): Ook binnen het huidige model kan de markt bedrijfsmatiger georganiseerd worden en kan budget vrijgemaakt worden voor promotie van de markt. Als de ondernemers meer taken van de marktmeester op zich nemen, kan de ureninzet van de marktmeester omlaag, waarmee geld vrijkomt. Deze mogelijkheid is niet verder verkend, omdat de insteek van verzelfstandiging bij het begin van het traject de voorkeur had. Mocht er uiteindelijk geen draagvlak zijn onder de ondernemers op de markt om de markt daadwerkelijk te verzelfstandigen (onder de gestelde voorwaarden vanuit de gemeente Heerenveen), dan komt deze optie alsnog in beeld. Het mandaatmodel (vergunningstelsel): De individuele vergunningen worden niet meer direct door het College verleend. Er wordt een rechtspersoon geselecteerd die de vergunningen verleent namens het College. De juridische benaming voor het verlenen van in casu vergunningen namens een bestuursorgaan is mandaat. Het College blijft verantwoordelijk, de rechtspersoon geeft geen vergunningen af uit eigen naam, maar, zoals gezegd, namens het College. Voor dit model behoeft de marktverordening niet per sé te worden aangepast. Voor de marktkooplieden behoeft niet veel te veranderen (althans indien de gemeente geen (verdere) veranderingen voorstaat). Het organisatiemodel (privatisering): In dit model verleent het College slechts één vergunning aan één organisatie (rechtspersoon). Deze rechtspersoon heeft vergunning om de warenmarkt te organiseren. De rechtspersoon sluit vervolgens contracten af met de marktkooplieden. Er worden geen leges meer geheven. De marktkooplieden betalen een bedrag aan de rechtspersoon. Verzelfstandiging (stelsel zonder vergunningen): De Gemeentewet verplicht niet tot het hanteren van een vergunningstelsel. Het organiseren van de warenmarkt kan dus ook zonder de vergunningen zoals eerder vermeld. Het College stelt wel een markt in, maar verleent geen vergunningen. De gemeente sluit een contract af met een organiserende partij die de markt gaat organiseren. De organiserende partij kan een lokale stichting zijn, de Stichting Markt van 1 De Vries Juristen, AKD (2001): Europeesrechtelijke aspecten van het op afstand plaatsen van de organisatie van de warenmark. DE MARKT VAN MORGEN Juridisch model verzelfstandiging warenmarkt 8

9 Morgen, een combinatie van een lokale stichting en de landelijke Stichting Markt van Morgen of een vereniging. Het is hierbij ook mogelijk dat de landelijke stichting de feitelijke organisator is van de markt. De betrokkenheid van de eigen ondernemers wordt geborgd middels de oprichting van een lokale gebruikersraad. Hierin nemen ondernemers deel die anders de stichting zouden vormen. Dit betekent dat ondernemers géén bestuurder hoeven worden. De meeste gemeenten kiezen voor het stelsel zonder vergunningen, waarbij een lokale stichting, al dan niet in samenwerking met de landelijke Stichting Markt van Morgen, de organiserende partij is. Afspraken over de wijze waarop de markt wordt georganiseerd, taakverdeling rondom handhaving, veiligheid en milieu, financiële aspecten etc. worden vastgelegd in het contract. Aanvullend maakt de uitvoerende partij afspraken of stelt het contracten op met de marktkooplieden. In een stelsel zonder vergunningen moet de oude marktverordening worden ingetrokken. Ook alle individuele vergunningen, gebaseerd op de oude verordening, dienen te worden ingetrokken, omdat de grondslag hiervoor immers is komen te vervallen. Er zal wel een overgangsregeling moeten worden vastgelegd waarin voor de bestaande ondernemers het voortbestaan onder voorwaarden in meerdere of mindere mate geborgd is. 2.2 Gekozen organisatiemodel De werkgroep kiest voor verzelfstandiging van de markt met ondersteuning van de landelijke stichting. De optie die het meest gangbaar is bij marktvernieuwing en waarop vanaf het begin door de gemeente Heerenveen ook is ingezet. Voordelen van dit model zijn de slagvaardige organisatie door lokale betrokkenheid en het biedt de beste mogelijkheden om budget vrij te maken voor marketing en promotie van de markt. Dit is een van de belangrijkste pijlers onder de vernieuwing van de markt en opgenomen in de doelstelling van de werkgroep. Het huidige juridisch model, het stelsel met individuele vergunningen, komt te vervallen. De gemeenteraad trekt in dat geval de marktverordening in (zie voor meer informatie het stappenplan in hoofdstuk 4), waardoor automatisch de individuele vergunningen van marktondernemers komen te vervallen. In de nieuwe situatie stelt het College van B&W nog wel een markt in (instellingsbesluit), maar met de verdere organisatie, regelgeving en uitvoering is geen gemeentelijke bemoeienis meer. Het gekozen model gaat uit van een bruikleenovereenkomst van de gemeente met de landelijke Stichting Markt van Morgen. De landelijke stichting sluit een overeenkomst met de plaatselijke stichting over de uitvoering van de markt. De ondernemers hebben een individueel contract met de plaatselijke stichting. Hieronder staat de nieuwe organisatie schematisch weergegeven. Afbeelding 1 Organisatieschema DE MARKT VAN MORGEN Juridisch model verzelfstandiging warenmarkt 9

10 2.3 Betrokken partijen Plaatselijke stichting Vertegenwoordigers van de markt richten de plaatselijke stichting De Markt van Morgen Heerenveen op. De plaatselijke stichting is organisator van de nieuwe markt. In het dagelijks bestuur nemen 7 marktkooplieden zitting, te weten: Gerard Wijnstra Wietse-Jan de Vries René de Jong Frits de Vriend Miranda Hoekstra Iris Niehof Annie Beers Er is op dit moment van schrijven nog niet bekend welk bestuurslid de rol van voorzitter, de rol van penningmeester en de rol van secretaris op zich neemt. Landelijke Stichting Markt van Morgen De CVAH heeft de Stichting Markt van Morgen in het leven geroepen, met als doel met name contractpartner te zijn namens de markt. De landelijke stichting is behulpzaam bij het bieden van een organisatiemodel en statuten. Vanuit de stichting De Markt van Morgen worden vervolgens noodzakelijke dienstverlening geboden aan de lokale stichting. Te denken valt aan het innen van de marktgelden, het afrekenen van de marktmanager, het opstellen van een financieel jaarverslag en desgewenst juridische en/of beleidsmatige ondersteuning. De beleidsbeslissingen blijven dan wel voorbehouden aan de plaatselijke ondernemers: zij bepalen wat er op de markt in de gemeente gebeurt. Gemeente Heerenveen De werkgroep stelt voor dat de gemeente Heerenveen volgens dit model een samenwerkingsovereenkomst aangaat met de landelijke stichting De Markt van Morgen. In deze overeenkomst worden afspraken vastgelegd over de wijze waarop de markt wordt georganiseerd, taakverdeling rondom handhaving, veiligheid en milieu, gebruik van het marktterrein en elektravoorzieningen enz. Voorbeelden van afspraken tussen stichting en gemeente In de nieuwe situatie zal de gemeente voorzien in en verantwoordelijk zijn voor de marktlocatie. Met de Stichting worden afspraken gemaakt over welke voorzieningen aanwezig zullen zijn om de markt te kunnen laten functioneren. Denk hierbij aan: een vlakke, egale en eenvoudig reinigbare bestrating; een locatie vrij van hindernissen en obstakels; stormvoorzieningen in de bestrating (verankering marktkramen); toegankelijkheid marktlocatie, voor vracht- en verkoopwagens, ruime op- en afritten marktlieden, voldoende manoeuvreerruimte, bereikbaarheid individuele kramen bij op en afbreken; betrouwbare elektriciteitsvoorzieningen (verlichtingen, vriezen, koelen, betalen): sanitaire voorzieningen (toiletvoorzieningen voor marktondernemers, stromend water (in het gemeentehuis); adequate afwatering (afvoeren afvalwater kramen en reiniging); voldoende ruimte voor hulpdiensten (toegangswegen en marktlocatie). Het is aan de ondernemers en de gemeente om de afspraken samen vast te leggen. DE MARKT VAN MORGEN Juridisch model verzelfstandiging warenmarkt 10

11 Marktondernemers De marktondernemers sluiten individueel een overeenkomst met de lokale stichting en de landelijke stichting. In deze overeenkomsten worden afspraken gemaakt die ervoor moeten zorgen dat het beoogde kwaliteitsniveau wordt gerealiseerd en gehandhaafd. Voor regels en afspraken uit het verleden met betrekking tot wachtlijsten, branchering en anciënniteit wordt een overgangsregeling ingesteld. Voorbeelden van afspraken tussen stichting en ondernemers De organiserende partij sluit (individuele) contracten dan wel vergunningen (afhankelijk van het gekozen juridische model) af met marktondernemers. Hierin wordt vastgelegd welke rechten en plichten zij hebben. Als er wordt gekozen voor een organisatiemodel met nieuwe vergunningen, of van een stelsel zonder vergunningen is mogelijk sprake van een overgangssituatie. Hierover kan dan in de nieuwe vergunning of het contract een paragraaf worden opgenomen. Naast de individuele afspraken met ondernemers zijn de algemene afspraken over het functioneren van de markt vastgelegd in een huishoudelijk- en betalingsreglement. Van de ondernemers wordt verwacht dat zij met passie en enthousiasme op de markt staan en hun klanten vriendelijk en hartelijk helpen. Hun doel is het de klanten naar hun zin maken. De ondernemers zijn bereid zich samen als eenheid te profileren. De stichting kunnen hun eigen afspraken maken met ondernemers die willen deelnemen aan de markt. Hieronder volgen een aantal voorbeeldafspraken: 1. standplaats schoon achterlaten 2. elektronisch betalen 3. verzorgde presentatie 4. materiaal keuze vrij maar moet voldoen aan de eisen van deze tijd 5. onderschrijven hygiënecode (voor zover van toepassing) 6. marktgeld is all-in (promo, energie, kortom alles) 7. verlichting verplicht (als de omstandigheden daar aanleiding toegeven) 8. toewijzing plaats door lokale entiteit 9. onderschrijven kaartsysteem (3 x gele kaart is ontbinden contract) 10. marktgeld per maand middels automatische overboeking / machtiging 11. duidelijke omschrijving te verkopen branche / producten Het is aan de stichting om de afspraken vast te leggen en te handhaven. DE MARKT VAN MORGEN Juridisch model verzelfstandiging warenmarkt 11

12 3 HOOFDSTUK Dagelijkse praktijk per 1 januari 2017 DE MARKT VAN MORGEN Dagelijkse praktijk per 1 januari

13 3. Dagelijkse praktijk per Dit hoofdstuk beschrijft hoe de markt er per uit zal zien, als er inderdaad gekozen wordt voor verzelfstandiging volgens het model van de Stichting Markt van Morgen. Achtereenvolgens komen de locatie, dag en tijd komen aan de orde, de opstelling, de rol van de marktmanager, de onderlinge samenwerking tussen de marktondernemers en de gedragsregels op de markt, de marketing en promotie die er opgepakt zal worden, en tenslotte het budget dat beschikbaar zal zijn voor de verschillende taken. Dit hoofdstuk is een groeimodel, dat nader ingevuld zal worden door de plaatselijke stichting, indien er daadwerkelijk gekozen zal worden voor verzelfstandiging. 3.1 Locatie, dag en tijd De markt blijft op dezelfde locatie. De gemeente blijft eindverantwoordelijk voor de marktlocatie en de openbare orde (leefbaarheid en veiligheid). Onderzocht wordt of de plaatselijke stichting De Markt van Morgen in Heerenveen het huidige marktterrein in bruikleen krijgt of dat er kosten in rekening worden gebracht. In principe worden de huidige tijden gehandhaafd: iedere zaterdag van uur tot uur (verkooptijden van 8.00 tot uur) Er zal nog overlegd worden met winkeliers en horeca over onder andere de beste markttijden in relatie tot de winkeltijden. In het Instellingsbesluit wordt vastgelegd onder welke omstandigheden van bovenstaande kan worden uitgeweken. In de samenwerkingsovereenkomst maken de gemeente Heerenveen en de plaatselijke stichting De Markt van Morgen in Heerenveen afspraken ten aanzien van: staat van de marktterreinen (vlakke, egale en eenvoudig reinigbare bestrating) stormvoorzieningen in de bestrating toegankelijkheid marktlocatie, voor vracht- en verkoopwagens, op- en afritten marktlieden, manoeuvreerruimte, bereikbaarheid van individuele kramen bij op en afbreken; elektriciteitsvoorzieningen (verlichting, vriezen, koelen, betalen) sanitaire voorzieningen afwatering (afvoeren afvalwater kramen en reiniging) ruimte voor hulpdiensten (toegangswegen en marktlocatie). Verplaatsing en combigebruik van de markt bij evenementen Het aantal marktverplaatsingen is bij voorkeur zo beperkt mogelijk. Idealiter wordt de marktlocatie op marktdagen niet gebruikt voor kermissen, evenementen, een ijsbaan etc. waardoor de warenmarkt verplaatst zou moeten worden. In de samenwerkingsovereenkomst wordt vastgelegd hoeveel keren per jaar de markt maximaal verplaatst mag worden naar een alternatieve locatie. Wanneer mogelijk wordt bij evenementen niet automatisch gekozen voor verplaatsing, maar worden mogelijkheden voor combinatiegebruik eerst onderzocht. DE MARKT VAN MORGEN Dagelijkse praktijk per 1 januari

14 3.2 Opstelling Het streven is om per een compactere en gezelligere opstelling van de marktkramen te realiseren. Deze opstelling wordt door de gemeente Heerenveen en de vergunninghouders gezamenlijk gemaakt op basis van de mogelijkheden die het marktterrein beidt, de economisch optimale opstelling, waar het collectief baat bij heeft met een goede spreiding van food en non-food, de bereikbaarheid van de plek met verkoopwagens, rekening houdend met de wensen van winkeliers en horeca in het centrum. Het is verstandig drie verschillende opstellingen vast te leggen: Een vaste opstelling van de markt op de vaste locatie Een combinatieopstelling van de markt in combinatie met een kleinschalig evenement op de marktlocatie Een opstelling op alternatieve locaties bij evenementen op de marktlocatie (wanneer combinatiegebruik niet mogelijk blijkt). Bij een wijziging van de vaste opstelling (ongeacht wat daarvoor de aanleiding is) gelden de volgende uitgangspunten: Lege plekken moeten te allen tijde worden voorkomen Kramen en karren moeten goed op elkaar aangesloten worden Eenzijdige clustering van food en non-food kunnen de markt eentonig maken: houd rekening met de relatief sterke trekkracht van foodproducten Vaste plekken dragen bij aan de herkenbaarheid voor de consumenten Het wijzigen van de opstelling gaat in samenspraak met ondernemers onderling Zoek naar de economisch optimale opstelling, waar het collectief baat bij heeft en niet een (of een paar) individuele ondernemer(s). 3.3 Marktmanager De markt in Heerenveen wordt aangestuurd door een marktmanager die wordt ingehuurd door de plaatselijke stichting. De marktmanager trekt de kar en heeft de verantwoordelijkheid om daadwerkelijk invulling te geven aan de bedrijfsmatige aanpak en organisatie van de vernieuwde markt. De primaire taken van de marktmanager zijn: het zorgdragen voor de uitvoering van marketingactiviteiten; het bewaken van de kwaliteit van de markt (niet door te handhaven maar door te kijken naar waar behoefte/vraag naar is); het fungeren en zichtbaar zijn als aanspreekpunt voor de marktondernemers, stichting(en), gemeente en andere betrokken partijen. DE MARKT VAN MORGEN Dagelijkse praktijk per 1 januari

15 De marktmanager kan ook de uitvoering op zich nemen van de volgende taken: contract afsluiten met een kramenzetter; opstellen calamiteitenplan; opzetten administratie; verzekeringen. Onderzocht zal worden of de huidige marktmeester de marktmanager kan worden voor de plaatselijke stichting, rekening houdend met het budget dat de plaatselijke stichting tot haar beschikking zal hebben. Bijlage 2 biedt een voorbeeld functieomschrijving van een marktmanager. 3.4 Onderlinge samenwerking en gedragsregels De individuele ondernemers gaan een overeenkomst aan met de plaatselijke stichting. In deze overeenkomst wordt vastgelegd onder welke voorwaarden de ondernemer een standplaats op de markt mag innemen. De afspraken die worden gemaakt hebben betrekking op (onder andere): Het schoon achterlaten van de standplaats Presentatie van de kraam/verkoopwagen Op- en afrijtijden Hygiëne Het bieden van de mogelijkheid tot elektronisch betalen Te verkopen branche / producten De bereidheid om zich samen met andere ondernemers als eenheid te profileren De overeenkomst bevat daarnaast afspraken over wat er gebeurt wanneer een ondernemer zich niet aan de gemaakte afspraken houdt. Verder maakt de individuele ondernemer in een overeenkomst afspraken met de landelijke stichting De Markt van Morgen over de betaling van het marktgeld. Werven nieuwe ondernemers Nieuwe ondernemers (al dan niet bij vervanging of voor uitbreiding) worden via een sollicitatieprocedure geworven. Ondernemers worden door de marktmanager geworven (bijvoorbeeld via advertenties, of het eigen netwerk) en uitgenodigd zich aan te melden. Naast de algemene gegevens wordt ook naar een foto van de kraam of verkoopwagen en een motivatie gevraagd. Op basis van alle inschrijvingen selecteert het bestuur van de plaatselijke stichting De Markt van Morgen (in overleg met de achterban) de ondernemer die de meeste toegevoegde waarde biedt en het beste de vrijgekomen plaats op de markt kan invullen. DE MARKT VAN MORGEN Dagelijkse praktijk per 1 januari

16 3.5 Marketing en promotie De markt van Heerenveen wordt actief gepromoot en op de kaart gezet. Dit is een taak van de marktmanager, in samenwerking met een activiteitencommissie vanuit de ondernemers van de mark. De taken bestaan uit onder andere (zie ook bijlage 2): het (laten) ontwikkelen van een gezamenlijk logo het (laten) ontwikkelen van communicatie-uitingen (flyers, posters, tasjes, actiekrant) het verzorgen van advertenties in plaatselijke nieuwsbladen het verzorgen en bijhouden van online promotie (Facebook, Twitter, een eigen website voor de markt) het initiëren van acties (bijvoorbeeld d.m.v. kortingsbonnen, een spaarsysteem, winacties, verlotingen enz.) het organiseren van activiteiten op de markt (Sinterklaas, Paashaas, proeverijen, demonstraties). De richtlijn van de landelijke Stichting Markt van Morgen is dat zo n 20% van de begroting wordt vrijgemaakt voor marketing en promotie. Samenwerking horeca en detailhandel De marktmanager en een vertegenwoordiger van de plaatselijke stichting sluiten graag aan bij het bestaande periodieke bestuurlijke van gemeente, horeca en winkeliers en is ook bereikbaar voor ad-hoc overleg. Daarnaast nemen de marktmanager en/of de stichting initiatief om gezamenlijk (cross-selling) kortingsacties of promoties op te pakken en aan te bieden aan bezoekers van het centrum. 3.6 Begroting De plaatselijke stichting De Markt van Morgen in Heerenveen stelt (met ondersteuning van de landelijke stichting De Markt van Morgen) een jaarbegroting op. De inkomsten uit marktgelden zijn hierbij leidend en het uitgangspunt is dat de marktgelden niet worden verhoogd. Een indicatie voor de begroting op basis van de huidige situatie is opgenomen in onderstaande tabel. Tabel 4.1 Begroting INKOMSTEN EURO UITGAVEN EURO Marktgeld vaste ondernemers Inzet marktmanager Marktgeld meelopers Organisatiekosten Administratie en facturatie Energie vaste ondernemers Energie vaste ondernemers Energie meelopers Energie dagplaatsen Promotiegeld vaste ondernemers Evenementen centrum Promotiegeld meelopers Marketing/ promotie markt Onvoorzien/leegstand Totaal Totaal In totaal komt er euro binnen aan marktgeld, energiekosten en promotiegeld. Energiekosten De energiekosten (stroomverbruik en vaste aansluiting) komen zowel aan de inkomstenkant voor als ook aan de uitgavenkant. Er zijn in het centrum van Heerenveen 3 relevante elektra-aansluitingen: Gemeenteplein 33, Sieversstraat 4 en Sieversstraat 12. DE MARKT VAN MORGEN Dagelijkse praktijk per 1 januari

17 Er zijn ook andere gebruikers van deze aansluitingen, zoals evenementen, feestverlichting en de fontein. De helft van de aansluitkosten, namelijk euro excl. btw berekent de gemeente Heerenveen door aan de markt. Momenteel is de aanname (schatting) dat de markt ca kwh per jaar verbruikt van de in totaal kwh die op jaarbasis wordt verbruikt via de drie aansluitingen. De gemeente rekent hiervoor 0,24 cent exclusief btw. Onderzocht wordt in hoeverre de huidige capaciteit toereikend is en of er tussenmeters geplaatst moeten worden. Schoonmaak en water De markt is in de huidige situatie zelf verantwoordelijk voor de schoonmaak. Daarvoor wordt dus aan de uitgavenkant geen bedrag opgenomen. De markt verbruikt geen water. Marktmeester/marktmanager Momenteel is voor de beide marktmeester een formatie van gezamenlijk 0,4 fte opgenomen in de gemeentelijke begroting. Dit komt neer op ,-. In de nieuwe situatie komen deze kosten niet meer ten laste van de marktbegroting. Daar staat tegenover dat een marktmanager ingehuurd moet worden die de organisatie van de markt op zich neemt. De ervaring leert dat een marktmanager zo n 35,- tot 50,- per uur kost, exclusief BTW. Daarmee zou de marktmanager binnen een budget van ,- zo n 5 uur per week werkzaamheden kunnen uitvoeren voor de plaatselijke stichting. In later stadium zal de plaatselijke stichting een verdeling van de uren maken, ook rekening houdend met overleggen en marketing en promotie. Hoe meer de ondernemers zelf oppakken, hoe minder uren een marktmanager nodig is. Ondersteuning door landelijke Stichting Markt van Morgen en bestuursaansprakelijkheid De plaatselijke stichting en de marktmanager worden ondersteund door de landelijke Stichting Markt van Morgen. De algemene ondersteuning bedraagt 1 euro per koopman per week, dus zo n 1.500,- op jaarbasis voor Heerenveen. De landelijke stichting biedt hiervoor lidmaatschap van de stichting, juridische ondersteuning bij geschillen en algemene ondersteuning bij het opzetten van een lokale stichting, het opstellen van de bruikleenovereenkomst met de gemeente Heerenveen, contracten met individuele ondernemers et cetera. Ook biedt de landelijke stichting voor 500,- een bestuursaansprakelijkheidsverzekering. In totaal gaat het om 2.000,- organisatiekosten op jaarbasis. Facturatie en administratie Een lokaal boekhoudbureau verzorgt voor zo n op jaarbasis de facturatie en administratie van de markt van de omvang van Heerenveen. De penningmeester zou ook zelf de facturatie voor zijn of haar rekening kunnen nemen. Marketing en promotie De aanbeveling van de landelijke Stichting Markt van Morgen is om 20% van het budget vrij te maken voor marketing en promotie. Deze begroting sluit daarbij aan door 3.000,- in te (blijven) zetten voor het Ondernemersfonds Evenementen dan daarnaast 5.000,- vrij te maken voor eigen promotie van de markt (bijvoorbeeld eigen logo, eigen facebookpagina, acties, speciale themamarkten en de organisatie daarvan). In de huidige situatie is, naast de 3.000,- die de markt bijdraagt aan het Ondernemersfonds Evenementen, zo n 1.500,- beschikbaar voor marketing en promotie van de eigen markt. Dit bedrag wordt beheerd door de activiteitencommissie (Annie van Beers en René de Jong). De marktcommissie (Wietse Jan de Vries en Gerard Wijnstra) is ook betrokken bij de activiteitencommissie. Eventueel kan er uit de post Onvoorzien extra geld vrijgemaakt worden voor marketing en promotie als er goede ideeën zijn voor marketing en promotie van de markt. DE MARKT VAN MORGEN Dagelijkse praktijk per 1 januari

18 Meelopers en onvoorzien Een substantieel deel van de inkomsten uit marktgelden komt in de huidige situatie van de meelopers, namelijk van de in totaal In de nieuwe situatie is een post onvoorzien opgenomen voor eventuele leegstand en onvoorziene (aanloop)kosten. Als de markt zou gaan groeien, zijn er echter méér inkomsten dan in de huidige situatie en ontstaat er méér ruimte voor bijvoorbeeld marketing en promotie. DE MARKT VAN MORGEN Dagelijkse praktijk per 1 januari

19 4 HOOFDSTUK Stappenplan DE MARKT VAN MORGEN Stappenplan 19

20 4. Stappenplan De volgende pagina bevat een schema met de te zetten stappen richting verzelfstandiging. Voor elke actie staat vermeld welke partijen erbij betrokken zijn (gemeente, landelijke stichting De Markt van Morgen, lokale stichting De Markt van Morgen in Heerenveen of ondernemers). Veel stappen hebben betrekking op het opstellen en ondertekenen van een bepaald document waarmee de verzelfstandiging officieel wordt. Voor elk document is een voorbeeld beschikbaar en in het stappenplan staat vermeld welk document (zie code achter documentnaam) nodig is. Alle voorbeelddocumenten zijn gelabeld met dezelfde code en meegeleverd bij het businessplan. De planning in het stappenplan gaat uit van een vernieuwde markt met ingang van 1 januari DE MARKT VAN MORGEN Stappenplan 20

21 WAT? WIE? DOCUMENT WANNEER? Afstemmen en afspraken over herverdeling van taken Gemeente en ondernemers Checklist taken en verantwoordelijkheden Mei 2016 Principebesluit verzelfstandiging Gemeente (College van B&W) - juli 2016 Afspraken over nieuwe opstelling, marktterrein en verkooptijden Gemeente en ondernemers Businessplan H3 Aug/sept 2016 Oprichten lokale stichting Toekomstig stichtingsbestuur (zie $3.2) - September 2016 Overleg over voorwaarden bruikleenovereenkomst Gemeente, landelijke en lokale stichting Format bruikleenovereenkomst C September 2016 Werven en aanstellen Marktmanager Lokale stichting Functieomschrijving Marktmanager Oktober 2016 Besluiten tot verzelfstandiging (+raadsvoorstel intrekken verordening) Gemeente (College van B&W) Format B&W Besluit verzelfstandiging A1 Oktober 2016 Instellen weekmarkten Gemeente (College van B&W) Format Instellingsbesluit A2 Oktober 2016 Informeren raad(beeldvorming) Gemeente (Gemeenteraad) - Oktober 2016 Ondertekenen bruikleenovereenkomst Gemeente en landelijke stichting Format bruikleenovereenkomst C November 2016 Opstellen en ondertekenen contract ondernemer - landelijke stichting Ondernemers, landelijke stichting Voorbeeldcontract D1 November 2016 Opstellen en ondertekenen contract ondernemer - lokale stichting Ondernemers, lokale stichting Voorbeeldcontract D2 November 2016 Opstellen en ondertekenen samenwerkingsovereenkomst landelijke en lokale stichting Landelijke en lokale stichting Voorbeeldovereenkomst D4 November 2016 Opstellen huishoudelijk reglement Lokale stichting Voorbeeldreglement D3 November 2016 Intrekken marktverordening en reglement Gemeente (Gemeenteraad) Format Raadsvoorstel B November 2016 Uitvoering nieuwe markt volgens businessplan Allen Businessplan 1 januari 2017 DE MARKT VAN MORGEN Stappenplan 21

22 1 BIJLAGE Resultaten bezoekersonderzoek en SWOT Heerenveen DE MARKT VAN MORGEN Bijlage: Resultaten bezoekersonderzoek en SWOT Heerenveen 22

23 Bijlage 1. Resultaten bezoekersonderzoek en SWOT markt Heerenveen Profiel van de markt Aanbod De zaterdagmarkt in Heerenveen heeft 26 kramen, waarvan 16 met food en 10 met non-food. Naast de vaste kramen zijn er vaak meelopers met een divers aanbod. Locatie, dag en tijd De zaterdagmarkt staat verspreid in het centrum van Heerenveen. De verkooptijden zijn van uur. Het marktterrein is groter dan de daadwerkelijke markt. De zijstraten worden niet of nauwelijks gebruikt. Op het plein staan, aan de randen, enkele kramen. Bezoekers en niet-bezoekers van de markt I&O Research heeft bezoekers en het winkelend publiek op zaterdag geënquêteerd. Daarnaast hebben de bezoekers van de facebookpagina van de gemeente Heerenveen een vragenlijst ingevuld. In totaal hebben 176 mensen meegedaan aan het onderzoek, waarvan 84 marktbezoekers. Hieronder volgen de resultaten in vogelvlucht. Waar mogelijk zijn de resultaten afgezet tegen onderzoeken op vergelijkbare markten. Profiel bezoekers Ruim twee derde van de bezoekers komt uit de kern Heerenveen. Een klein deel komt uit Oudeschoot en de overige bezoekers komen van verder. Dat zijn ook vaker toevallige bezoekers (met familie op stap, bijvoorbeeld). Twee derde van de bezoekers is een vrouw, een derde een man. Drie kwart is 40 jaar of ouder, bijna 4 op de 10 bezoekers is ouder van 65. Twee derde van de bezoekers komt wekelijks naar de markt. DE MARKT VAN MORGEN Bijlage: Resultaten bezoekersonderzoek en SWOT Heerenveen 23

24 Aankopen en bestedingen van bezoekers Aan bezoekers is gevraagd voor welke product zij naar de markt komen. Bezoekers komen vooral voor groenten en fruit (52 procent), kaas (39 procent) en/of vis (24 procent) naar de markt. De gemiddelde besteding bedraagt 16,50, wat laag is voor een zaterdagmarkt. Bijna iedereen bezoekt ook de winkels en de winkels lijken ook de hoofdreden om het centrum van Heerenveen te bezoeken: 88% van de marktbezoekers geeft aan dat ze ook naar het centrum gekomen zouden zijn als er geen markt geweest zou zijn. Het combinatiebezoek met de horeca is laag voor een zaterdagmarkt (7% van de marktbezoekers bezoekt wekelijks ook de horeca). Waardering van de markten Gemiddeld wordt de zaterdagmarkt met een 6,7 beoordeeld. De marktbezoekers en het winkelend publiek geven gemiddeld een 7,2, de respondenten die de vragenlijst via de facebookpagina hebben ingevuld geven een 6,7. Deze waardering is aan de lage kant voor een zaterdagmarkt. Marktbezoekers hebben ook een aantal afzonderlijke aspecten beoordeeld. Een prioriteitenmatrix (zie onder punt 4 van deze bijlage) laat zien welke aspecten van invloed zijn op het gemiddelde rapportcijfer. Het blijkt dat de opstelling van de markt, de sfeer/gezelligheid en uitstraling van de kramen volgens de bezoekers en de niet-bezoekers het meest bepalend is voor het relatief lage rapportcijfer. Kansen voor de markt Aan de hand van een SWOT-analyse zijn de sterkten, zwakten, kansen en bedreigingen van de beide markten in beeld gebracht. Door confrontatie van de sterkte en zwakke punten van de huidige markt met de kansen en bedreigingen ontstaat inzicht in de ontwikkelkansen en strategische speerpunten voor de markt. Het overzicht is samengesteld op basis van onderzoek onder bezoekers van de markt en de bezoekers van de facebookpagina van de gemeente Heerenveen, waarnemingen ter plekke, interviews met vertegenwoordigers van detailhandel en horeca in het centrum van Heerenveen, trends en ontwikkelingen en aanvullingen uit bijeenkomsten van de marktondernemers en gemeente. Zie de tabel op de volgende pagina. DE MARKT VAN MORGEN Bijlage: Resultaten bezoekersonderzoek en SWOT Heerenveen 24

25 Tabel SWOT-overzicht STERKTE Ligging, centrumfunctie, combinatiebezoek Parkeren Vast publiek, 40+ Lage prijs, goed product, veel vers ZWAKTE Opstelling: geen geheel, gaten Opstelling: situering t.o.v. ingang winkels/horeca Bestedingen zijn laag voor zaterdagmarkt Weinig marktspecifieke acties Weinig communicatie met horeca en winkeliers Vroeg opruimen? Er wordt gefietst over het plein, stallingsmogelijkheden Uitstraling is rommelig, geen eenheid Weinig pinbetalingen mogelijk KANSEN Maak de markt compacter en sfeervoller BEDREIGINGEN (Toenemende) concurrentie van andere aankoopkanalen (supermarkt, action, internet) Uitstraling kramen verbeteren Vergrijzing van de klant (o.a. minder nodig) Samenwerking markt-winkels-horeca Vergrijzing van de ondernemers (hoe nieuwe generatie aantrekken) Markt vermarkten: marketing, nieuwe klantgroepen, profilering Organisatiegraad ondernemers op de markt Inspelen op trends en wensen klant Ontwikkelingen in evenementen en horeca Acties die aansluiten bij seizoen en productaanbod Vernieuwing en andere organisatievormen DE MARKT VAN MORGEN Bijlage: Resultaten bezoekersonderzoek en SWOT Heerenveen 25

26 Overzicht antwoorden op de belangrijkste vragen 1. Hoe vaak bezoekt u deze warenmarkt in Heerenveen? marktbezoekers (n=84) 63% 21% 6% 10% winkelend publiek (n=11) 9% 27% 45% 18% facebook-respondenten (n=81) 19% 19% 9% 10% totaal (n=176) 56% 20% 8% 14% 0% 20% 40% 60% 80% 100% 1 x per week 1 x per twee weken 1 x per maand minder dan 1 x per maand zelden of nooit 2. Voor welke producten komt u naar deze markt? (alleen marktbezoekers) ZATERDAGMARKT Groenten / fruit 52% Kaas 39% Andere etenswaren 24% Vis 24% Brood en banket 20% Bloemen en tuinplanten 17% Vlees 15% Anders, namelijk 13% Kleding 6% Stoffen 2% Huishoudelijke artikelen (keuken, schoonmaak, batterijen, etc.) 1% Schoenen, tassen en lederwaren 0% 3. Mist u nog artikelen/branches op deze markt? (alleen marktbezoekers) ZATERDAGMARKT Kleding 27% Overig 23% Stoffen 18% Biologische/fairtrade producten 14% Vis 9% Meidendingen 9% DE MARKT VAN MORGEN Bijlage: Resultaten bezoekersonderzoek en SWOT Heerenveen 26

27 4. Hoe vaak combineert u bezoek aan deze markt met bezoek aan winkels in het (winkel)centrum en/of horeca? (alleen marktbezoekers) horeca 7% 4% 32% 57% winkels 86% 7% 5% 2% 0% 25% 50% 75% 100% altijd vaak soms doorgaans nooit 5. Had u vandaag ook een bezoek aan het centrum gebracht als er géén markt was geweest? 88% 12% 0% 25% 50% 75% 100% ja nee 6. Welk bedrag heeft u (ongeveer) besteed op de markt of denkt u te gaan besteden? BEDRAG Exclusief uitschieter 16,41 7. Hoe beoordeelt u de volgende aspecten van deze markt? Klantvriendelijkheid marktondernemers 8,1 7,9 7,6 Openingstijden van de markt 7,3 8,0 7,7 Bereikbaarheid van de markt 6,8 7,9 7,8 Locatie van de markt 6,0 7,5 7,3 Uitstraling van de marktkramen 5,9 6,9 7,4 Reclame en acties 5,9 6,7 7,3 Variatie in het productaanbod 5,3 7,2 7,1 Sfeer/gezelligheid op de markt Opstelling van de markt 5,1 5,7 6,8 6,7 6,9 7,4 marktbezoekers winkelend publiek facebook-respondenten 4,0 5,0 6,0 7,0 8,0 9,0 DE MARKT VAN MORGEN Bijlage: Resultaten bezoekersonderzoek en SWOT Heerenveen 27

28 8. Wat vindt u het sterkste kenmerk van deze markt? Marktbezoekers, inclusief marktbezoekers onder het winkelend publiek 9. Wat vindt u het belangrijkste verbeterpunt van deze markt? Marktbezoekers, inclusief marktbezoekers onder het winkelend publiek 10. Kunt u in de vorm van een rapportcijfer een algeheel oordeel geven over de markt? MARKT RAPPORTCIJFER Marktbezoekers 7,2 Winkelend publiek 7,2 Marktondernemers 6,1 11. Wat heeft de markt van Heerenveen volgens u nodig om over 10 jaar nog steeds een succesvolle markt te zijn? Marktbezoekers, inclusief marktbezoekers onder het winkelend publiek DE MARKT VAN MORGEN Bijlage: Resultaten bezoekersonderzoek en SWOT Heerenveen 28

29 Waardering Facebook-respondenten Prioriteitenmatrix bezoekers Sterke punten Handhaven Sterke punten Communiceren klantvriendelijkheid locatie van de markt uitstraling van de marktkramen variatie in het productaanbod opstelling van de markt 7 sfeer/gezelligheid Verbeterpunten Lage prioriteit Belang Verbeterpunten Hoge prioriteit DE MARKT VAN MORGEN Bijlage: Resultaten bezoekersonderzoek en SWOT Heerenveen 29

30 Prioriteitenmatrix facebook-respondenten: DE MARKT VAN MORGEN Bijlage: Resultaten bezoekersonderzoek en SWOT Heerenveen 30

31 2 BIJLAGE Concept functieprofiel Marktmanager DE MARKT VAN MORGEN Bijlage: Concept functieprofiel Marktmanager 31

32 Bijlage 2. Concept-functieprofiel Marktmanager Algemeen In opdracht van de plaatselijke stichting De Markt van Morgen Heerenveen zorgen voor de organisatie van de markt en naleving van gemaakte afspraken met de ondernemers Stimuleren van samenwerking tussen ondernemers op de markt en samenwerking met de reguliere winkeliers en horecaondernemers op/rond de markt (en bij voorkeur ook het hele centrum) Optimaliseren van het gezamenlijke commerciële resultaat van de markt op basis van vastgestelde doelstellingen en uitgangspunten Een positief marktklimaat creëren waarin ondernemers optimaal kunnen presteren. Het op de kaart zetten van de warenmarkt, qua bekendheid en imago Rapporteert aan de plaatselijke stichting De Markt van Morgen Heerenveen Activiteiten/Taken Account management Contactpersoon en eerste aanspreekpunt voor ondernemers, winkeliersvereniging, bewoners, gemeente, CVAH en de klanten van de markt Deelname aan periodiek bestuurlijk overleg met gemeenten, detailhandel en horeca. Informeren, adviseren, ondersteunen van ondernemers op de markt en stichting Op de hoogte blijven van relevante ontwikkelingen binnen de gemeente en het betreffende winkelgebied Toezicht houden op performance van zowel de markt als geheel als de individuele ondernemers op de markt Signaleren probleemsituaties en deze communiceren naar de plaatselijke stichting Zorgen voor optimale bezetting van de markt en invulling flexplekken Organiseren opbouw en afbouw van de markt Aanspreekpunt bij calamiteiten, verzorging calamiteitenplan Tijdens marktdag altijd bereikbaar Zorgdragen voor een aantrekkelijk assortiment, goede productpresentatie en positieve sfeer op de markt, waarin klanten zich thuis voelen Woordvoerder/Aanspreekpunt voor media Ontwikkelen van halfjaarlijks marketing & communicatieplan van de markt, deze toetsen bij ondernemers en laten accorderen door uitvoerende organisatie. Plannen, organiseren en uitvoeren van PR en promotieactiviteiten voor de markt, inclusief bewaking van het promotie budget Signaleren van kansen voor de markt en adviseren van ondernemers hoe op deze kansen in te spelen Economisch management Rapportage aan plaatselijke stichting De Markt van Morgen Heerenveen Functie-eisen Sociaal flexibel, overtuigingskracht, commercieel, enthousiasmerend, gastvrij, klantgericht, communicatief vaardig, zelfstandig, netwerker, resultaatgericht Minimaal HBO werk/denkniveau Ervaring met retail en affiniteit met cultuur van markt- en straathandel Geen directe betrekkingen met individuele ondernemers op de markt DE MARKT VAN MORGEN Bijlage: Concept functieprofiel Marktmanager 32