Longfibrose in het LUMC

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Longfibrose in het LUMC"

Transcriptie

1 Longfibrose in het LUMC Nieuwe ontwikkelingen omtrend longfibrose Dr. J.J.M. Geelhoed, Longarts Interstitiële en Vasculaire Longziekten LUMC

2 Introductie Nieuwe ontwikkelingen op gebied van diagnostiek en behandeling Behandeling longfibrose individueel bepaald 2 ILD LUMC

3 Diagnostiek weefselonderzoek Bronchusbiopten Chirurgisch longbiopt Cryobiopten 3 Insert > Header & footer

4 COLD studie LUMC in samenwerking met Amsterdam UMC Cryobiopten versus chirurgisch longbiopt 4 Insert > Header & footer

5 Multidisciplinair overleg (MDO) 5 Insert > Header & footer

6 Multidisciplinair overleg (MDO) Meerdere longartsen met aandachtsgebied interstitiële longziekten Thorax radioloog Patholoog Reumatoloog of immunoloog Gespecialiseerd ILD-verpleegkundige 6 Insert > Header & footer

7 Expertisenetwerk longfibrose 3 expertisecentra in Nederland: Erasmus MC, Rotterdam St. Antonius ziekenhuis, Nieuwegein OLVG, Amsterdam Meerdere behandelcentra, waaronder LUMC Overige kleinere ziekenhuizen Structureel MDO tussen expertisecentrum en behandelcentrum 7 Insert > Header & footer

8 Expertisenetwerk longfibrose Transparantie geleverde zorg Waarborgen van kwaliteit Zo snel mogelijk komen tot de juiste diagnose Samengevat: de uitdagingen 1 Te lang! 3 Geen inzicht in keuze zorgorganisatie 5 6 Samenhangende zorg (coördinatie, communicatie) Kennis buiten expertisecentra is aandachtspunt 2 LF onbekend 4 24% krijgt zorg buiten zorgnetwerk 7 8 Breder aanbod van zorg (leven met ziekte) Bereikbaarheid zorgverleners 9 Informatieverschaffing Diagnosefase Beslis welk ziekenhuis Behandelfase LF! Keuze Het pad van de patiënt in de tijd 8 Insert > Header & footer

9 Oorzaken longfibrose Idiopathische pulmonale fibrose (IPF) Longfibrose ikv systeemziekte Chronische extrinsieke allergische alveolitis (EAA) Medicamenteus Familiair Asbestose 9 Insert > Header & footer

10 Idiopathische pulmonale fibrose (IPF) Leeftijd >50 jaar Meestal (ex)-rokers Soms exacerbaties 10 Insert > Header & footer

11 Ski-ongeluk in Oostenrijk 11 Insert > Header & footer

12 Operatie onder algehele narcose 12 Insert > Header & footer

13 Voorkom exacerbaties Voor operatie Na operatie 13 Insert > Header & footer

14 Idiopathische pulmonale fibrose (IPF) Behandeling fibroseremmers: pirfenidone (esbriet) of nintedanib (ovef) Start fibroseremmer 14 Insert > Header & footer

15 Idiopathische pulmonale fibrose (IPF) Verandering in FVC volume (ml) na start fibroseremmer Pirfenidon Nintedanib King TE et al. N Engl J Med 2014;370: Richeldi L et al. N Engl J Med 2014;370: Insert > Header & footer

16 Idiopathische pulmonale fibrose (IPF) Keuze fibroseremmer aan patient overgelaten 16 Insert > Header & footer

17 Impulsis-on studie Nintedanib effect blijft bestaan na 4 jaar behandeling Acceptabele bijwerkingen 17 Insert > Header & footer

18 IPF Lopende studies SPIRIT Biogen: A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Study to evaluate the Efficacy and Safety of BG00011 in Patients With Idiopathic Pulmonary Fibrosis Belangrijkste inclusie criteria: Diagnose IPF Diffusie capaciteit 30% en 79% FVC 50% Subcutane injectie 18 Insert > Header & footer

19 IPF Lopende studies BI Fase 1: Safety, tolerability, and pharmacokinetics of multiple rising oral doses of BI in patients with idiopathic pulmonary fibrosis on no background anti-fibrotic. Belangrijkste inclusie criteria: Diagnose IPF FVC 50%, diffusie 30% Geen luchtwegobstructie Geen huidig fibroseremmer gebruik (minimaal 3 maanden gestopt) Tablet tweemaal daags 19 Insert > Header & footer

20 IPF Lopende studies Isabella: A Phase 3, randomized, double-blind, parallel-group, placebo controlled multicenter study to evaluate the efficacy and safety of two doses of GLPG1690 in addition to local standard of care for minimum 52 weeks in subjects with idiopathic pulmonary fibrosis. Belangrijkste inclusie criteria: Diagnose IPF < 5 jaar voorafgaand aan het screeningsbezoek FVC 45%, diffusie 30% Geen luchtwegobstructie Afwezigheid van acute IPF-excarcerbatie 6 maanden voor screening 20 Insert > Header & footer

21 IPF Lopende studies Dieet studie: An open label phase IV, multicenter, international, interventional study to evaluate the effect of diet on gastrointestinal adverse events in patients with IPF treated with pirfenidone. Belangrijkste inclusie criteria: Diagnose IPF Gaat starten met pirfenidon 21 Insert > Header & footer

22 IPF Geplande studies Atlas Study: A randomized Open-Label, Phase 1b study of the pirfenidone solution for Inhalation (AP01) in patients with Idiopathic Pulmonary fibrosis Scenic (RVT1601-CC-04): A randomized double-blind, Placebocontrolled, Dose Ranging, Efficacy and Safety with Inhaled RVT-1601 or the treatment of Persistent Cough in Patients with Idiopathic Pulmonary Fibrosis Diurnal variation in FVC in Fibrotic ILDs (DIVA): Evaluation of diurnal variation in forced vital capacity in patients with fibrotic interstitial lung diseases using home spirometry 22 Insert > Header & footer

23 Oorzaken longfibrose Idiopathische pulmonale fibrose (IPF) Longfibrose ikv systeemziekte Chronische extrinsieke allergische alveolitis (EAA) Medicamenteus Familiair Asbestose 23 Insert > Header & footer

24 Systeemziekten en longfibrose Reumatoide artritis (RA) Systemische sclerose Poly-/dermatomyositis (PM/DM) Syndroom van Sjogren Systemische lupus erythematosus (SLE) 24 Insert > Header & footer

25 Behandeling systeemziekten Afweer remmende middelen Prednison Methotrexaat, azathioprine, cellcept Infliximab, rituximab, cyclofosfamide Fibroseremmers mogelijk effectief bij systemische sclerose: SENSCIS studie 25 Insert > Header & footer

26 SENSCIS studie Gerandomiseerde studie onder 576 systemische sclerose patienten Nintedanib versus placebo Totaal 41 ml verschil in FVC daling Geen verschil in bijwerkingen profiel tov IPF 26 Insert > Header & footer

27 Behandeling longfibrose Medicamenteus Ondersteunend Longtransplantatie Begeleiding en/of palliatieve zorg 27 Insert > Header & footer

28 Longtransplantatie Enige genezende behandeling Erasmus MC Rotterdam, UMC Utrecht en UMC Groningen Kennismakingsgesprek Opname voor screening 28 Insert > Header & footer

29 Begeleiding en/of palliatieve zorg 29 Insert > Header & footer

30 Begeleiding en/of palliatieve zorg Timing om end of life issues bespreekbaar te maken is moeilijk Van Manen et al, ERJ Open Res Feb Overgaard D et al. Eur Respir J 2016;47: ; Thickett DR et al. Thorax 2014;69: ; Bajwah S et al. BMJ Support Palliat Care 2013;3: Insert > Header & footer

31 Toekomst Nieuwe studies bij IPF Fibroseremmers bij systeemziekten Regionaal netwerk Individueel zorgplan 31 Insert > Header & footer

32 Regionaal netwerk Erasmus MC en LUMC Database longfibrose bij systeemziekten Oorzaak van longfibrose bij systemische sclerose Protonenstudie: longkanker en ILD 32 Insert > Header & footer

33 Individueel zorgplan Persoonlijk boekje Inlegkaarten met te bespreken items Houvast gedurende gehele traject 33 Insert > Header & footer

34 Vragen? 34 Insert > Header & footer

Longfibrose in het LUMC

Longfibrose in het LUMC Longfibrose in het LUMC Huidige situatie en toekomstvisie JJM Geelhoed, Longarts Interstitiële en Vasculaire Longziekten LUMC Introductie Wat is longfibrose en hoe stel je de diagnose Oorzaken longfibrose

Nadere informatie

INFORMATIEMIDDAG LONGFIBROSE LUMC. Welkom! Informatiemiddag longfibrose LUMC

INFORMATIEMIDDAG LONGFIBROSE LUMC. Welkom! Informatiemiddag longfibrose LUMC INFORMATIEMIDDAG LONGFIBROSE LUMC Welkom! 1 Informatiemiddag longfibrose LUMC Informatiemiddag longfibrose in het LUMC M.K. Ninaber, longarts Centrum voor interstitiële en vasculaire longziekten M.K.NINABER@LUMC.NL

Nadere informatie

LONGGENEESKUNDE. St. Antonius Expertisecentrum voor Interstitiële Longziekten

LONGGENEESKUNDE. St. Antonius Expertisecentrum voor Interstitiële Longziekten LONGGENEESKUNDE St. Antonius Expertisecentrum voor Interstitiële Longziekten St. Antonius Expertisecentrum voor Interstitiële Longziekten De term interstitiële longziekten is een verzamelnaam voor meer

Nadere informatie

LONGGENEESKUNDE. St. Antonius Expertisecentrum voor Interstitiële Longziekten

LONGGENEESKUNDE. St. Antonius Expertisecentrum voor Interstitiële Longziekten LONGGENEESKUNDE St. Antonius Expertisecentrum voor Interstitiële Longziekten St. Antonius Expertisecentrum voor Interstitiële Longziekten De term interstitiële longziekten is een verzamelnaam voor meer

Nadere informatie

Welkom op de 3 e Bossche longfibrosebijeenkomst

Welkom op de 3 e Bossche longfibrosebijeenkomst Welkom op de 3 e Bossche longfibrosebijeenkomst Programma longfibrose ochtend Tijd Onderwerp Sprekers Vanaf 13:00 Welkom en ontvangst 13:30-13:35 Ontvangst door de voorzitter dhr. N van der Sloot, longarts

Nadere informatie

De oorzaak van idiopathische pulmonale fibrose. Pirfenidone behandeling bij IPF: ervaringen in het Erasmus MC

De oorzaak van idiopathische pulmonale fibrose. Pirfenidone behandeling bij IPF: ervaringen in het Erasmus MC Pirfenidone behandeling bij IPF: ervaringen in het Erasmus MC Vroege studies naar medicamenteuze behandeling van idiopathische pulmonale fibrose (IPF) waren vooral gericht op corticosteroïden en andere

Nadere informatie

Met welke geneesmiddelen is het onderzoek uitgevoerd?

Met welke geneesmiddelen is het onderzoek uitgevoerd? Dit is een samenvatting van een klinisch onderzoek bij patiënten met idiopathische pulmonale fibrose, een zeldzaam type longaandoening. De samenvatting is geschreven voor de doorsneelezer en is opgesteld

Nadere informatie

Met welke geneesmiddelen is het onderzoek uitgevoerd?

Met welke geneesmiddelen is het onderzoek uitgevoerd? Dit is een samenvatting van een klinisch onderzoek bij patiënten met idiopathische pulmonale fibrose, een zeldzaam type longaandoening. De samenvatting is geschreven voor de doorsneelezer en is opgesteld

Nadere informatie

Invasieve beademing bij longfibrose. Liselotte Boerman, ANIOS

Invasieve beademing bij longfibrose. Liselotte Boerman, ANIOS Invasieve beademing bij longfibrose Liselotte Boerman, ANIOS Casus Man, 82 jaar, Opname ivm respiratoire insufficiëntie, DD: 1. Acute exacerbatie Idiopathische Pulmonale Fibrose (IPF) 2. overvulling cardiaal

Nadere informatie

Nieuwe behandelmogelijkheden

Nieuwe behandelmogelijkheden Nieuwe behandelmogelijkheden voor IPF Patiëntenmiddag Longfibrose Dr. Henk Kramer, longarts Martini Ziekenhuis Vrijdag 3 oktober 2014 Inhoud Wat is longfibrose? Wat is IPF en hoe ontstaat het? Behandelingen

Nadere informatie

Interstitiële longziekten Onderzoek.

Interstitiële longziekten Onderzoek. Interstitiële longziekten Onderzoek www.nwz.nl Inhoud Wat zijn interstitiële longziekten? 3 Onderzoeken 3 Afspraak longarts 5 Uw vragen 6 Notities 7 2 U heeft mogelijk een zogenoemde interstitiële longziekte.

Nadere informatie

Achtergrond (1) Patiënten met een zeldzame ziekte hebben vaak te maken met: Kennis bundelen en zichtbaar maken

Achtergrond (1) Patiënten met een zeldzame ziekte hebben vaak te maken met: Kennis bundelen en zichtbaar maken = Achtergrond (1) Patiënten met een zeldzame ziekte hebben vaak te maken met: een late diagnose een gebrek aan kennis (expertise) bij specialisten en zorgverleners onvoldoende aandacht voor wetenschappelijk

Nadere informatie

Visiedocument Zorgnetwerk Longfibrose Auteur: Dr. J.J.M. Geelhoed Erasmus MC Rotterdam Datum: Augustus 2018

Visiedocument Zorgnetwerk Longfibrose Auteur: Dr. J.J.M. Geelhoed Erasmus MC Rotterdam Datum: Augustus 2018 Visiedocument Zorgnetwerk Longfibrose Auteur: Dr. J.J.M. Geelhoed Erasmus MC Rotterdam Datum: Augustus 2018 Dit Visiedocument is tot stand gekomen dankzij de pilot Samen Beslissen in de zorg voor zeldzaam,

Nadere informatie

Geneesmiddelen bij longfibrose

Geneesmiddelen bij longfibrose Geneesmiddelen bij longfibrose Prof. dr. Aalt Bast Universiteit Maastricht Faculteit Health, Medicine and Life Sciences Vakgroep Farmacologie en Toxicologie Houten, 13 november 2015 Wat is een geneesmiddel?

Nadere informatie

Luchtwegen: luchtpijp. luchtwegen spirometrie. Longblaasjes: Alveolen longvolumes diffusie

Luchtwegen: luchtpijp. luchtwegen spirometrie. Longblaasjes: Alveolen longvolumes diffusie Interstitiële longziekten Prof. Dr. Guy Brusselle Dienst Longziekten UZ GENT BVP, 23/11/2013 Interstitiële longziekten (ILZ): Inleiding Kenmerken overzicht ILZ met gekende oorzaken ILZ met ongekende oorzaken:

Nadere informatie

Nieuwe ontwikkelingen thuis monitoring. Karen Moor Arts/onderzoeker - Erasmus MC Rotterdam

Nieuwe ontwikkelingen thuis monitoring. Karen Moor Arts/onderzoeker - Erasmus MC Rotterdam Nieuwe ontwikkelingen thuis monitoring Karen Moor Arts/onderzoeker - Erasmus MC Rotterdam Waar gaan we het over hebben? Uw vragen Onderzoek naar longfibrose Thuismonitoring Toekomst Hoe, wat en waarom?

Nadere informatie

Expertisecentra voor zeldzame aandoeningen Stuurgroep Weesgeneesmiddelen. Drs. J. Huizer, secretaris

Expertisecentra voor zeldzame aandoeningen Stuurgroep Weesgeneesmiddelen. Drs. J. Huizer, secretaris Expertisecentra voor zeldzame aandoeningen Stuurgroep Weesgeneesmiddelen Drs. J. Huizer, secretaris Rol stuurgroep Inventarisatie expertise (globaal), patiëntenorganisaties, beroepsorganisaties, behandelaars,

Nadere informatie

IPF: hoe kom je erachter, en wat kun je er tegenwoordig aan doen?

IPF: hoe kom je erachter, en wat kun je er tegenwoordig aan doen? IPF: hoe kom je erachter, en wat kun je er tegenwoordig aan doen? Longfibrose Patiëntenvereniging Landelijke bijeenkomst Houten, 01-05-2015 Dr. Henk Kramer, longarts Martini Ziekenhuis Eervol Hartelijk

Nadere informatie

RESULTATEN. Elke patiënt nam tweemaal daags

RESULTATEN. Elke patiënt nam tweemaal daags Een onderzoek waarin nintedanib wordt vergeleken met placebo bij patiënten met aan sclerodermie gerelateerde longfibrose (SENSCIS onderzoek, 1199.214) Sclerodermie (ook systemische sclerose genoemd) is

Nadere informatie

Biobank voor Interstitiële Longziekten. Marjolijn Struik Biobank Coördinator

Biobank voor Interstitiële Longziekten. Marjolijn Struik Biobank Coördinator Biobank voor Interstitiële Longziekten Marjolijn Struik Biobank Coördinator Interstitiële Longziekten Zeldzame longziekten >100 diagnoses Sarcoïdose Longfibrose ±20.000 patiënten in Nederland Oorzaak vaak

Nadere informatie

Fysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten

Fysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten Fysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten 5 april 2017 Sarcoïdose ontsporing afweersyteem ophoping afweercellen: granulomen overal in lichaam: longen, lymfesysteem, huid,

Nadere informatie

wel persoonlijk genoeg?

wel persoonlijk genoeg? Is personalised medicine binnen ILD wel persoonlijk genoeg? Interstitiële longaandoeningen (ILD) zijn relatief zeldzaam en kunnen het leven van de patiënt enorm veranderen. Het afstemmen van de zorg op

Nadere informatie

Auto-immuun systeemziekten en longfibrose

Auto-immuun systeemziekten en longfibrose Auto-immuun systeemziekten en longfibrose Jeska de Vries-Bouwstra Reumatologie LUMC Auto-immuun = het immuunsysteem valt het eigen lichaam aan Systemisch = Organen/ weefsel in het hele lichaam kunnen aangedaan

Nadere informatie

ILD EXPERTISECENTRUM. ILD Trials. Nieuwsbrief Mei 2018

ILD EXPERTISECENTRUM. ILD Trials. Nieuwsbrief Mei 2018 ILD EXPERTISECENTRUM Nieuwsbrief Mei 2018 EEN UITGAVE VAN HET ST. ANTONIUS ZIEKENHUIS, UTRECHT/NIEUWEGEIN ILD Trials De laatste jaren zien we het aantal medicijnen trials binnen de ILD duidelijk toenemen.

Nadere informatie

A two year, double-blind, randomized, multicenter, active-controlled study to evaluate the safety en efficacy of fingolimod administered orally once

A two year, double-blind, randomized, multicenter, active-controlled study to evaluate the safety en efficacy of fingolimod administered orally once A two year, double-blind, randomized, multicenter, active-controlled study to evaluate the safety en efficacy of fingolimod administered orally once daily versus interferon beta-1a i.m. once weekly in

Nadere informatie

De behandeling van sarcoïdose: een stapsgewijze benadering

De behandeling van sarcoïdose: een stapsgewijze benadering De behandeling van sarcoïdose: een stapsgewijze benadering Bij de behandeling van sarcoïdose zijn de volgende drie vragen met name van belang: welke patiënten hebben behandeling nodig, waarmee dienen deze

Nadere informatie

Danazol voor idiopathische pulmonale fibrose

Danazol voor idiopathische pulmonale fibrose Danazol voor idiopathische pulmonale fibrose Thijs W. Hoffman 18-04-2018 Idiopathische pulmonale fibrose (IPF) Normaal Ernstige interstitiële longziekte Ca. 3000 patiënten in NL Verlittekening van de longen

Nadere informatie

Erkende expertisecentra zeldzame aandoeningen

Erkende expertisecentra zeldzame aandoeningen Erkende expertisecentra zeldzame aandoeningen Om de kennis over zeldzame aandoeningen te vergroten wijst de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) Expertisecentra aan. Daaronder zijn ook

Nadere informatie

NVvA Blootstelling aan biologische agentia? Extrinsieke allergische alveolitis (EAA): de arbeidshygiënist als medebehandelaar

NVvA Blootstelling aan biologische agentia? Extrinsieke allergische alveolitis (EAA): de arbeidshygiënist als medebehandelaar NVvA 2016 Blootstelling aan biologische agentia? I have no, real or perceived, conflicts of interest that relate to this presentation. Extrinsieke allergische alveolitis (EAA): de arbeidshygiënist als

Nadere informatie

Waarom was het onderzoek nodig?

Waarom was het onderzoek nodig? INPULSIS -ON: De veiligheid op lange termijn van nintedanib bij patiënten met idiopathische pulmonale fibrose (IPF) Dit is een samenvatting van een klinisch onderzoek bij patiënten met IPF. Het is geschreven

Nadere informatie

Update research LUMC en trials 20 mei 2017

Update research LUMC en trials 20 mei 2017 Update research LUMC en trials 20 mei 2017 Erik Niks, kinderneuroloog Chiara Straathof, neuroloog Nathalie Doorenweerd, onderzoeker DUCHENNE CENTRUM NEDERLAND 2 30-mei-17 Projecten Zorg Leren en gedrag

Nadere informatie

M studie (Longkanker) / luchtpijp & longkanker

M studie (Longkanker) / luchtpijp & longkanker M14-361-studie (Longkanker) / luchtpijp & longkanker Onderzoek naar een nieuwe behandeling voor patiënten met vergevorderde kleincellige longkanker die behandeld worden met carboplatine en etoposide (standaardbehandeling).

Nadere informatie

PJP profylaxe bij prednison. Amelieke Cremers, AIOS MMB

PJP profylaxe bij prednison. Amelieke Cremers, AIOS MMB PJP profylaxe bij prednison Amelieke Cremers, AIOS MMB 30-10-2018 Q 1. Indicatie 2. Wanneer starten PJP Prednison Profylaxe PJP Wat is het Waar komt het vandaan Welke problemen Hoe toon je het aan Lymfocyten

Nadere informatie

HOVON 130 (Non-Hodgkin lymfoom) / non-hodgkinlymfoom

HOVON 130 (Non-Hodgkin lymfoom) / non-hodgkinlymfoom HOVON 130 (Non-Hodgkin lymfoom) / non-hodgkinlymfoom Onderzoek naar een nieuwe behandeling voor patiënten met een specifieke vorm van Non-Hodgkinlymfoom. Onderzocht wordt of het toevoegen van een extra

Nadere informatie

Interstitiële longaandoeningen

Interstitiële longaandoeningen Interstitiële longaandoeningen bij auto-immuunaandoeningen Interstitiële longaandoeningen (ILD), ook wel diffuse longaandoeningen genoemd, vormen een heterogene groep van meer dan 150 verschillende longaandoeningen.

Nadere informatie

EEN UITGAVE VAN HET ST. ANTONIUS ZIEKENHUIS, NIEUWEGEIN

EEN UITGAVE VAN HET ST. ANTONIUS ZIEKENHUIS, NIEUWEGEIN Nieuwsbrief November 2018 ILD EXPERTISECENTRUM EEN UITGAVE VAN HET ST. ANTONIUS ZIEKENHUIS, NIEUWEGEIN Cardiale sarcoïdose Zoals bekend is cardiale betrokkenheid een belangrijke doodsoorzaak bij sarcoïdose,

Nadere informatie

ILD EXPERTISECENTRUM. Neurosarcoïdose in Nederland. Nieuwsbrief mei 2016

ILD EXPERTISECENTRUM. Neurosarcoïdose in Nederland. Nieuwsbrief mei 2016 ILD EXPERTISECENTRUM Nieuwsbrief mei 2016 EEN UITGAVE VAN HET ST. ANTONIUS ZIEKENHUIS, UTRECHT/NIEUWEGEIN Neurosarcoïdose in Nederland Sinds 1 juli 2015 is prof. dr. Marjolein Drent longarts in het St.

Nadere informatie

Expertisecentrum Interstitiële Longziekten

Expertisecentrum Interstitiële Longziekten Nieuwsbrief Mei 2012 Expertisecentrum Interstitiële Longziekten EEN UITGAVE VAN HET ST. ANTONIUS ZIEKENHUIS, UTRECHT/NIEUWEGEIN ILD polikliniek: een verzameling zeldzame ziekten In 2011 zijn in het expertisecentrum

Nadere informatie

Interstitiële Longziekten en longfunctie-onderzoek

Interstitiële Longziekten en longfunctie-onderzoek Interstitiële Longziekten en longfunctie-onderzoek Symposium Longfunctie-analisten 23 januari 2015 dr. H. Kramer, longarts Martini Ziekenhuis afdeling Longziekten Dank voor de uitnodiging 2 Leuk om hier

Nadere informatie

Ziekteprogressie bij patiënten met idiopathische longfibrose

Ziekteprogressie bij patiënten met idiopathische longfibrose Ziekteprogressie bij patiënten met idiopathische longfibrose Naam student: E.A. van der Ploeg Studentnummer: 2107945 Naam begeleider: Dr. H. Kramer, Longarts Martini Ziekenhuis Afdeling: Longgeneeskunde,

Nadere informatie

Expertisecentrum Interstitiële Longziekten

Expertisecentrum Interstitiële Longziekten Nieuwsbrief Mei 2013 Expertisecentrum Interstitiële Longziekten EEN UITGAVE VAN HET ST. ANTONIUS ZIEKENHUIS, UTRECHT/NIEUWEGEIN Even voorstellen: dr. Marcel Veltkamp Sinds april 2013 ben ik longarts in

Nadere informatie

JACOB (Slokdarmkanker, maagkanker) / maagkanker, slokdarmkanker

JACOB (Slokdarmkanker, maagkanker) / maagkanker, slokdarmkanker JACOB (Slokdarmkanker, maagkanker) / maagkanker, slokdarmkanker Onderzoek naar een nieuwe behandeling voor patiënten met uitgezaaide kanker van de maag of maag-slokdarm-overgang. Onderzocht wordt of het

Nadere informatie

Waarom was het onderzoek nodig?

Waarom was het onderzoek nodig? Een onderzoek om te testen of BI 4936 de geestelijke vermogens verbetert bij in de vroege fase van de ziekte van Alzheimer Dit is een samenvatting van een klinisch onderzoek bij patiënten met de ziekte

Nadere informatie

Chronische NIV bij stabiele COPD patiënten

Chronische NIV bij stabiele COPD patiënten Chronische NIV bij stabiele COPD patiënten 1. is alleen effectief als er sprake is van hypercapnie 2. is alleen effectief als door de NIV de CO 2 daalt 3. als aan beide (1 en 2) wordt voldaan 4. is nooit

Nadere informatie

Astma controle, is er ruimte voor verbetering? Hoe goed behandelen we kinderen en volwassenen met astma in Nederland?

Astma controle, is er ruimte voor verbetering? Hoe goed behandelen we kinderen en volwassenen met astma in Nederland? Astma controle, is er ruimte voor verbetering? Walter Balemans, kinderlongarts Antonius ziekenhuis, Nieuwegein CAHAG conferentie, januari 2017 Gewetensvraag Hoe goed behandelen we kinderen en volwassenen

Nadere informatie

De nieuwste ontwikkelingen. Annemarie Becker, longarts Amsterdam UMC

De nieuwste ontwikkelingen. Annemarie Becker, longarts Amsterdam UMC De nieuwste ontwikkelingen Annemarie Becker, longarts Amsterdam UMC Voorbeeld voettekst juli 2018 Kleincellig longcarcinoom Meestal ver stadium bij diagnose geen genezing Standaard: carboplatin en etoposide

Nadere informatie

VANDAAG IS DE DAG WAAROP IK ME VERZET TEGEN IPF

VANDAAG IS DE DAG WAAROP IK ME VERZET TEGEN IPF VANDAAG IS DE DAG WAAROP IK ME VERZET TEGEN IPF Voor mensen met de diagnose van IPF: Een handleiding om u te helpen bij het bespreken van uw aandoening en behandelingsopties met uw dokter BE/EST/0217/0002

Nadere informatie

Infliximab Inflectra, Remicade, Remsima

Infliximab Inflectra, Remicade, Remsima Infliximab Inflectra, Remicade, Remsima Ziekenhuis Gelderse Vallei Het doel van deze folder is u praktische informatie te geven over het nieuwe medicijn dat u gaat gebruiken: infliximab. Hoe werkt infliximab?

Nadere informatie

Waarom was het onderzoek nodig?

Waarom was het onderzoek nodig? Een onderzoek om te testen of BI 409306 de geestelijke vermogens verbetert bij mensen met lichte ziekte van Alzheimer die problemen hebben met geestelijk functioneren Dit is een samenvatting van een klinisch

Nadere informatie

ILD EXPERTISECENTRUM. Biobank Interstitiële Longziekten: de 6.000e inschrijving! Nieuwsbrief mei 2017

ILD EXPERTISECENTRUM. Biobank Interstitiële Longziekten: de 6.000e inschrijving! Nieuwsbrief mei 2017 ILD EXPERTISECENTRUM Nieuwsbrief mei 2017 EEN UITGAVE VAN HET ST. ANTONIUS ZIEKENHUIS, UTRECHT/NIEUWEGEIN Biobank Interstitiële Longziekten: de 6.000e inschrijving! Interstitiële longziekten zijn zeldzaam.

Nadere informatie

Behandeling met Azathioprine

Behandeling met Azathioprine LONGGENEESKUNDE Behandeling met Azathioprine BEHANDELING Behandeling met Azathioprine U heeft in overleg met uw behandelend specialist besloten dat u het medicijn Azathioprine gaat gebruiken in verband

Nadere informatie

Diffuse interstitiële longziekten (Engels: Epidemiologie. van diffuse interstitiële longziekten

Diffuse interstitiële longziekten (Engels: Epidemiologie. van diffuse interstitiële longziekten Epidemiologie van diffuse interstitiële longziekten Om een goed beeld te krijgen van het voorkomen van aandoeningen is registratie essentieel. Voor de ontwikkeling van nieuwe therapieën is het ook belangrijk

Nadere informatie

Palliatieve zorg bij copd. Minisymposium 22 maart 2012

Palliatieve zorg bij copd. Minisymposium 22 maart 2012 Palliatieve zorg bij copd Minisymposium 22 maart 2012 Palliatieve zorg Hans Timmer, longarts ZGT Caroline Braam, huisarts Hengelo PALLIATIEVE ZORG CASUS 75-jarige terminale COPD-patient Mantelzorger valt

Nadere informatie

Remimazolam. S.J.A. van Bilsen

Remimazolam. S.J.A. van Bilsen Remimazolam S.J.A. van Bilsen Remimazolam Ontwikkeld door PAION Ultra kort werkende benzodiazepine. Vraag naar veiligheid, diepe sedatie en korte duur (=Soft) Antonik et al. A placebo- and midazolam controlled

Nadere informatie

Kwaliteitsnormen. Blaascarcinoom

Kwaliteitsnormen. Blaascarcinoom Kwaliteitsnormen Blaascarcinoom Versie 6 September 2018 Achtergrond herziening 2017 De NVU heeft eind 2010 de eerste kwaliteitsnormen blaascarcinoom openbaar gemaakt en deze in 2012 en 2014 herzien. Sinds

Nadere informatie

Vermoeidheid bij sarcoïdose

Vermoeidheid bij sarcoïdose Nieuwsbrief Mei 2019 ILD EXPERTISECENTRUM EEN UITGAVE VAN HET ST. ANTONIUS ZIEKENHUIS, NIEUWEGEIN Vermoeidheid bij sarcoïdose Sarcoïdose is een onvoorspelbare ziekte met een grote impact op de kwaliteit

Nadere informatie

Astma; moeilijk of ernstig?! Marianne van Nieuwamerongen Physician Assistant longziekten

Astma; moeilijk of ernstig?! Marianne van Nieuwamerongen Physician Assistant longziekten Astma; moeilijk of ernstig?! Marianne van Nieuwamerongen Physician Assistant longziekten Astma Chronische ontstekingsreactie van de luchtwegen die samengaat met de neiging van het luchtwegsysteem om sneller

Nadere informatie

Significante Fase III Studies in de Oncologie Wat betekent dit voor de practicus?

Significante Fase III Studies in de Oncologie Wat betekent dit voor de practicus? Significante Fase III Studies in de Oncologie Wat betekent dit voor de practicus? Dr. L. Dirix Medische Oncologie Behandeling van vaste tumoren Adjuverende therapie Uitgezaaide ziekte Gerandomizeerd onderzoek

Nadere informatie

Azathioprine (Imuran ) Voorgeschreven door de reumatoloog

Azathioprine (Imuran ) Voorgeschreven door de reumatoloog Azathioprine (Imuran ) Voorgeschreven door de reumatoloog Albert Schweitzer ziekenhuis januari 2014 pavo 0898 Inleiding De reumatoloog heeft met u besproken dat u azathioprine gaat gebruiken. In deze folder

Nadere informatie

Medicamanenteuze therapie van CTEPH. Paul Bresser, longarts Onze Lieve Vrouwe Gasthuis Amsterdam

Medicamanenteuze therapie van CTEPH. Paul Bresser, longarts Onze Lieve Vrouwe Gasthuis Amsterdam Medicamanenteuze therapie van CTEPH Paul Bresser, longarts Onze Lieve Vrouwe Gasthuis Amsterdam CTEPH - definitie Gemiddelde druk in longslagader > 25 mm Hg Normale functie van de linker hartkamer Minstens

Nadere informatie

Expertisecentrum Interstitiële Longziekten

Expertisecentrum Interstitiële Longziekten Nieuwsbrief Mei 2014 Expertisecentrum Interstitiële Longziekten EEN UITGAVE VAN HET ST. ANTONIUS ZIEKENHUIS, UTRECHT/NIEUWEGEIN Nieuwe behandelopties bij longfibrose Er bestaan vele vormen van longfibrose,

Nadere informatie

ILD EXPERTISECENTRUM. De rol van de radioloog bij ILD. Nieuwsbrief november 2017

ILD EXPERTISECENTRUM. De rol van de radioloog bij ILD. Nieuwsbrief november 2017 ILD EXPERTISECENTRUM Nieuwsbrief november 2017 EEN UITGAVE VAN HET ST. ANTONIUS ZIEKENHUIS, UTRECHT/NIEUWEGEIN De rol van de radioloog bij ILD Naast het verrichten en beoordelen van de HRCT s (1700 voor

Nadere informatie

Veiligheid en methodologie of Waarom voortijdig stoppen? Job van der Palen METC Twente

Veiligheid en methodologie of Waarom voortijdig stoppen? Job van der Palen METC Twente Veiligheid en methodologie of Waarom voortijdig stoppen? Job van der Palen METC Twente Waarom voortijdig stoppen? Veiligheid Effectiviteit Futiliteit Andere redenen Veiligheid (1) Data and Safety Monitoring

Nadere informatie

Allergologie en Klinische Immunologie 2014

Allergologie en Klinische Immunologie 2014 Hulstkamp gebouw 2014 Na een succesvol congres in 2012 en 2013 zal dit jaar het derde congres allergologie / klinische immunologie worden georganiseerd. Om zoveel mogelijk gelegenheid te geven voor verdere

Nadere informatie

Position paper diagnostiek en behandeling van Idiopathische Pulmonale Fibrose

Position paper diagnostiek en behandeling van Idiopathische Pulmonale Fibrose Position paper diagnostiek en behandeling van Idiopathische Pulmonale Fibrose Position paper van de Nederlandse Vereniging van Artsen voor Longziekten en Tuberculose (NVALT) bij: An Official ATS/ERS/JRS/ALAT

Nadere informatie

In samenwerking met afdeling longziekten ORBIS MC. 23 november 2011 20:00. Michiel de Vries; Longarts Sjef Lebon ; PA longziekten / OSAS

In samenwerking met afdeling longziekten ORBIS MC. 23 november 2011 20:00. Michiel de Vries; Longarts Sjef Lebon ; PA longziekten / OSAS In samenwerking met afdeling longziekten ORBIS MC 23 november 2011 20:00 Michiel de Vries; Longarts Sjef Lebon ; PA longziekten / OSAS Overlap syndromen OSAS &. Sarcoidose COPD Apneu: onderbreken van de

Nadere informatie

Idiopathische pulmonale fibrose; beschrijving van een Nederlands cohort

Idiopathische pulmonale fibrose; beschrijving van een Nederlands cohort Onderzoek Idiopathische pulmonale fibrose; beschrijving van een Nederlands cohort Nicole P. Barlo, Coline H.M. van Moorsel, Jules M.M. van den Bosch, Ed A. van de Graaf, Johanna M. Kwakkel-van Erp en Jan

Nadere informatie

HOVON 119 (Mantelcel lymfoom, MCL) / Lymfomen & Reticuloendotheliale Tumoren, non-hodgkinlymfoom

HOVON 119 (Mantelcel lymfoom, MCL) / Lymfomen & Reticuloendotheliale Tumoren, non-hodgkinlymfoom HOVON 119 (Mantelcel lymfoom, MCL) / Lymfomen & Reticuloendotheliale Tumoren, non-hodgkinlymfoom Onderzoek naar een nieuwe behandeling voor oudere patiënten met mantelcel lymfoom (MCL). Onderzocht wordt

Nadere informatie

Financiering palliatieve zorg

Financiering palliatieve zorg Financiering palliatieve zorg 20 april 2018 Chantal Pereira, adviseur palliatieve zorg IKNL Manon Boddaert, arts palliatieve geneeskunde / medisch adviseur IKNL Disclosure belangen C.F.R. Pereira & M Boddaert

Nadere informatie

Behandeling met azathioprine (Imuran )

Behandeling met azathioprine (Imuran ) Behandeling met azathioprine (Imuran ) In deze folder vindt u informatie over de met u besproken behandeling met azathioprine. Het doel van een behandeling met azathioprine is uw ziekte tot rust te brengen.

Nadere informatie

Sarcoïdose en interstitiële longziekten in het MCH-Bronovo. Copyright Dr M.J. Overbeek

Sarcoïdose en interstitiële longziekten in het MCH-Bronovo. Copyright Dr M.J. Overbeek Sarcoïdose en interstitiële longziekten in het MCH-Bronovo Dr. R. Nocker Longarts Dr. R. vd Heijde Longarts Dr. M.J. Overbeek Longarts J. de Bruijn Verpleegkundig specialist ILD/sarcoïdose C. Van Ree

Nadere informatie

Behandeling met rituximab (MabThera ) bij reumatoïde artritis

Behandeling met rituximab (MabThera ) bij reumatoïde artritis REUMATOLOGIE Behandeling met rituximab (MabThera ) bij reumatoïde artritis BEHANDELING Behandeling met rituximab (MabThera ) bij reumatoïde artritis Uw arts heeft u voorgesteld om uw reumatoïde artritis

Nadere informatie

OLIJFdag 3 oktober 2015

OLIJFdag 3 oktober 2015 OLIJFdag 3 oktober 2015 Nieuwe behandelingen bij eierstokkanker Els Witteveen Internist-oncoloog Huidige en nieuwe inzichten Intraperitoneale toediening Toevoeging van bevacizumab Dose dense toediening

Nadere informatie

Rol van erfelijkheid bij ILD:

Rol van erfelijkheid bij ILD: Rol van erfelijkheid bij ILD: van wetenschap naar klinische toepassing Interstitiële longaandoeningen(ild), zoals bijvoorbeeld sarcoïdose en longfibrose, zijn zeldzame aandoeningen. Deze ziektes komen

Nadere informatie

PalliSupport. Zorgpad. PalliSupport Transmurale zorg voor ouderen

PalliSupport. Zorgpad. PalliSupport Transmurale zorg voor ouderen PalliSupport Zorgpad PalliSupport Transmurale zorg voor ouderen Datum: februari 2018 Email: pallisupport@amc.nl Projectleiding: drs. I. (Isabelle) Flierman prof. dr. B.M. (Bianca) Buurman prof. dr. D.L.

Nadere informatie

ILD EXPERTISECENTRUM. Fellow ILD; een droombaan? Nieuwsbrief november 2016

ILD EXPERTISECENTRUM. Fellow ILD; een droombaan? Nieuwsbrief november 2016 ILD EXPERTISECENTRUM Nieuwsbrief november 2016 EEN UITGAVE VAN HET ST. ANTONIUS ZIEKENHUIS, UTRECHT/NIEUWEGEIN Fellow ILD; een droombaan? Ja! Voor mij een volmondig ja op de vraag of het een droombaan

Nadere informatie

Adalimumab Humira. Ziekenhuis Gelderse Vallei

Adalimumab Humira. Ziekenhuis Gelderse Vallei Adalimumab Humira Ziekenhuis Gelderse Vallei Het doel van deze folder is u praktische informatie te geven over het nieuwe medicijn dat u gaat gebruiken: adalimumab. Hoe werkt adalimumab? Bij patiënten

Nadere informatie

Recent nationaal en internationaal onderzoek PRADER-WILLI SYNDROOM

Recent nationaal en internationaal onderzoek PRADER-WILLI SYNDROOM Recent nationaal en internationaal onderzoek PRADER-WILLI SYNDROOM Prof. Anita Hokken-Koelega, kinderarts-endocrinoloog Erasmus Universitair Medisch Centrum Rotterdam Directeur Stichting Kind en Groei

Nadere informatie

Behandeling van bindweefselziekten en het secundair optreden van het Sjögrensyndroom. aandoeningen

Behandeling van bindweefselziekten en het secundair optreden van het Sjögrensyndroom. aandoeningen Behandeling van bindweefselziekten en het secundair optreden van het Sjögrensyndroom bij reumatische aandoeningen M. Walravens, reumatoloog K. Thevissen, reumatoloog i.o. Hoboken, 12 oktober 2013 Opbouw

Nadere informatie

PKS TOEKOMSTVISIE OP PK ZORG. Kees van den Berg, voorzitter en patiënt

PKS TOEKOMSTVISIE OP PK ZORG. Kees van den Berg, voorzitter en patiënt PKS TOEKOMSTVISIE OP PK ZORG Kees van den Berg, voorzitter en patiënt SYMPOSIUM PKS 12 JUNI J.L. Presentatie van visie PKS op de toekomst van de prostaatkankerzorg in Nederland Stip op de horizon vanuit

Nadere informatie

Etanercept Enbrel, Benepali

Etanercept Enbrel, Benepali Etanercept Enbrel, Benepali Ziekenhuis Gelderse Vallei Het doel van deze folder is u praktische informatie te geven over het nieuwe medicijn dat u gaat gebruiken: etanercept. Hoe werkt etanercept? Bij

Nadere informatie

Wat kunt u verwachten van geneesmiddelen?

Wat kunt u verwachten van geneesmiddelen? Wat kunt u verwachten van geneesmiddelen? Mogelijkheden geneesmiddelen bij interstitiële longaandoeningen (ild), waaronder longfibrose en sarcoïdose prof. dr. Marjolein Drent, longarts Hoogleraar interstitiële

Nadere informatie

Nimodipine. Luuk van den Bersselaar, ANIOS IC April 2019

Nimodipine. Luuk van den Bersselaar, ANIOS IC April 2019 Nimodipine Luuk van den Bersselaar, ANIOS IC April 2019 Inleiding, profylaxe van vasospasmen SAB à nimodipine CABG met art revascularisatie à diltiazem Amlodipine, nifedipine, nicardipine? Nimodipine Calciumantagonist

Nadere informatie

75-jaar afdeling reumatologie GEFELICITEERD! Een verhaal van samenwerking

75-jaar afdeling reumatologie GEFELICITEERD! Een verhaal van samenwerking 75-jaar afdeling reumatologie GEFELICITEERD! Een verhaal van samenwerking Tom Huizinga Leiden, The Netherlands Programma 15 minuten: Welkom en introductie wat de dag verder brengt: Zaal 5: Reumatoide Artritis

Nadere informatie

Prednisolon en Prednison

Prednisolon en Prednison Reumatologie Prednisolon en Prednison i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Algemeen Uw reumatoloog heeft u het gebruik van Prednisolon/Prednison voorgesteld. De werking van Prednison is gelijk aan

Nadere informatie

Rituximab Mab Thera. Ziekenhuis Gelderse Vallei

Rituximab Mab Thera. Ziekenhuis Gelderse Vallei Rituximab Mab Thera Ziekenhuis Gelderse Vallei Het doel van deze folder is u praktische informatie te geven over het nieuwe medicijn dat u gaat gebruiken: rituximab. Hoe werkt rituximab? Bij patiënten

Nadere informatie

Leerdoelen. Advance care planning. Rol ACP in besluitvorming. Health and Retirement study

Leerdoelen. Advance care planning. Rol ACP in besluitvorming. Health and Retirement study Advance care planning: voorbereiden op een onzekere toekomst Dr. Daisy J.A. Janssen Specialist ouderengeneeskunde Kaderarts palliatieve zorg Leerdoelen Na deze lezing: Kent u de definitie van advance care

Nadere informatie

Hand-out perspectief Vasculitis

Hand-out perspectief Vasculitis Hand-out perspectief Vasculitis 26-8-213 Het perspectief van Vasculitis patiënten is door middel van een online enquête onderzocht. 1. Expertise in kaart, augustus 213 De resultaten van de enquête is in

Nadere informatie

Informatiegids voor patiënten

Informatiegids voor patiënten Informatiegids voor patiënten met longfibrose NEDERLANDS Inhoud 4 Over deze gids 5 Definitie van longfibrose 7 Prevalentie en incidentie 8 Oorzaken 12 Symptomen 13 Diagnostische tests en onderzoeken 17

Nadere informatie

The Belgian Pulmonary Function Study: the Belgian Thoracic Society

The Belgian Pulmonary Function Study: the Belgian Thoracic Society The Belgian Pulmonary Function Study: the Belgian Thoracic Society Historische context Nomenclatuur van longfunctie onderzoek onder vuur Geen evidentie dat weerstandsmeting nuttig is in de diagnostiek

Nadere informatie

De patiënt als helpende hand in de strijd tegen infecties

De patiënt als helpende hand in de strijd tegen infecties De patiënt als helpende hand in de strijd tegen infecties Postoperatieve wondinfecties? Hoe groot is het gevaar? 1 op 20 operaties leidt tot een postoperatieve wondinfecties Staphylococus aureus is de

Nadere informatie

CBYL719A2201, NEO-Belle (Borstkanker) / borstkanker

CBYL719A2201, NEO-Belle (Borstkanker) / borstkanker CBYL719A2201, NEO-Belle (Borstkanker) / borstkanker Onderzoek naar een nieuwe behandeling voor patiënten met hormoongevoelige HER2-negatieve borstkanker die de overgang gepasseerd zijn en in aanmerking

Nadere informatie

Expertisecentrum Interstitiële Longziekten

Expertisecentrum Interstitiële Longziekten Nieuwsbrief November 2012 Expertisecentrum Interstitiële Longziekten EEN UITGAVE VAN HET ST. ANTONIUS ZIEKENHUIS, UTRECHT/NIEUWEGEIN Op weg naar een ILD Netwerk Interstitiële longziekten (ILD) zijn zeldzame

Nadere informatie

Etanercept. Enbrel, Benepali

Etanercept. Enbrel, Benepali Etanercept Enbrel, Benepali Inhoud Hoe werkt etanercept? 3 Voor welke aandoeningen wordt etanercept gebruikt? 3 Hoe moet ik het gebruiken? 3 Hoe moet ik het bewaren? 4 Wat zijn mogelijke bijwerkingen?

Nadere informatie

jaarverslag 2008 Ziekenhuis 195 Gemaakt op:

jaarverslag 2008 Ziekenhuis 195 Gemaakt op: Ziekenhuis 195 Gemaakt op: 2009-04-14 2-29 Inleiding De cijfers in dit rapport zijn gebaseerd op de records die opgenomen zijn in de landelijke database. Voor 2008 zijn 2083 aangeleverd, waarvan 5 zonder

Nadere informatie

JAARVERSLAG "Mijn advies: Blijf geïnteresseerd in. allerlei dingen om je heen

JAARVERSLAG Mijn advies: Blijf geïnteresseerd in. allerlei dingen om je heen JAARVERSLAG 2016 "Mijn advies: Blijf geïnteresseerd in allerlei dingen om je heen Inhoud pagina Voorwoord 3 De vereniging 4 Algemene Ledenvergadering 6 Lotgenotencontact 6 Publiciteit 9 Belangenbehartiging

Nadere informatie

Snelle mutatiescreening bij borstkanker. Dr. Margreet Ausems Afdeling Medische Genetica UMC Utrecht

Snelle mutatiescreening bij borstkanker. Dr. Margreet Ausems Afdeling Medische Genetica UMC Utrecht Snelle mutatiescreening bij borstkanker Dr. Margreet Ausems Afdeling Medische Genetica UMC Utrecht Erfelijke borstkanker Tenminste 5% van de patiënten met mammacarcinoom Dominante overerving Oorzaak:

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Rituximab (MabThera )

PATIËNTEN INFORMATIE. Rituximab (MabThera ) PATIËNTEN INFORMATIE Rituximab (MabThera ) 2 PATIËNTENINFORMATIE In deze folder vindt u informatie over de behandeling met het middel rituximab. Het doel van een behandeling met rituximab is het ontstekingsproces

Nadere informatie