De voorzitter geeft gelegenheid voor de eerste termijn.

Transcriptie

1 1 BESLUITENLIJST Voorronde Open Huis Datum: 18 april 2019 Onderwerp: Raadsvoorstel Financiële ontwikkelingen Sociaal Domein (nr ) Voorzitter: dhr. A. Viskil Griffier: dhr. J. Beerlings Leden: mw. W. Toersen (De Liberalen), dhr. L.N. Vernie (CDA), mw. W. Zuidweg (P21) Portefeuillehouder: dhr. J.J. Eijbersen en mw. H.M. Spil Ambtelijke ondersteuning: Insprekers: - Korte samenvatting bespreking: De voorzitter opent de vergadering om uur en heet iedereen welkom. Onderwerp van deze vergadering is het raadsvoorstel Financiële ontwikkeling Sociaal Domein. De portefeuillehouder zal eerst een korte presentatie geven. Wethouder Eijbersen heeft vaker met de raad gesproken over de zorgen van het college over de financiën in het Sociaal Domein en hij had beloofd met een plan te komen voor beheersmaatregelen. Deze discussie speelt in alle gemeenten in Nederland. Het college heeft niet alleen de interne relevante gegevens bekeken maar heeft ook gekeken naar de ontwikkelingen op nationaal niveau en naar de manier waarop andere gemeenten met deze problematiek omgaan. Een gemeente als Zeist houdt in het Sociaal Domein geld over maar bij andere gemeenten lopen de tekorten in de miljoenen. Bunnik had in 2017 een tekort van ongeveer ,00 bij een geldstroom van ongeveer 7 miljoen. Deze geldstroom is een zeer complexe materie. De inkomsten bestaan uit de algemene uitkering, de integratie-uitkering, de eigen bijdragen van de inwoners en de BUIG-gelden. Achter al deze bedragen gaat een moeilijk te doorgronden verdeelsystematiek schuil. De uitgaven zijn bijvoorbeeld de gemeentelijke loonkosten en uitgaven in verband met een aantal wettelijke taken. De gemeente wordt regelmatig geconfronteerd met rijksbeleid waarop het college geen invloed heeft. De gemeente heeft ook geen invloed op de demografische ontwikkeling. Het college voorziet een structureel tekort in het Sociaal Domein en de raad zal dus een keuze moeten maken tussen bezuinigen op andere beleidsterreinen of het nemen van maatregelen zodat kan worden bijgestuurd maar iedereen wel de zorg krijgt die hij verdient. Het college heeft vijf voorstellen op papier gezet. Bij de Jeugdzorg is het heel moeilijk om grip op de geldstroom te krijgen omdat zowel de gemeente als de huisarts kan doorverwijzen. Rekeningen worden soms pas na twee of drie jaar ingediend. Een praktijkondersteuner kan helpen hier meer grip op te krijgen. Het college neemt de problemen in het Sociaal Domein serieus en vindt het belangrijk dat de raad kan sturen. De voorzitter geeft gelegenheid voor de eerste termijn. De heer Vernie zegt dat het raadsvoorstel hier en daar onduidelijk is en vragen oproept. - In het koersdocument wordt gesproken over concrete maatregelen maar de kosten van deze maatregelen worden niet genoemd. Het CDA wil de wethouder echter geen carte blanche geven. - Ook bij het voorstel om een extra medewerker aan te stellen, ontbreekt een raming van de kosten. - In een gemeente als Utrechtse Heuvelrug zijn programma's beschikbaar om ervaringen van cliënten te meten. Kan monitoring niet plaatsvinden met

2 2 behulp van een applicatie van het computersysteem van het CVE? - De kosten van de praktijkondersteuners voor de Jeugd-GGZ worden niet genoemd. - In het voorstel voor een bredere inzet op preventie staat dat de druk op maatwerkvoorzieningen kan afnemen wanneer de ondersteuningsbehoefte meer wordt opgevangen via de algemene voorzieningen. Kan de wethouder ter verduidelijking een voorbeeld geven? - Wat wordt in voorstel 4 bedoeld met 'meer van product naar dienst'? Een dienst kan immers ook een product zijn. - Spreker is het zeer eens met het argument dat Bunnik nu en in de toekomst de basiszorg wil blijven leveren. - De beleidsagenda en het transformatieplan zijn verlopen en daarmee achterhaald. Waarom worden deze stukken verlengd in plaats van vernieuwd? Het CDA trekt de volgende conclusies. - Het raadsvoorstel lijkt op een koersdocument maar vraagt ook om een aantal besluiten. Omdat de financiële onderbouwing ontbreekt, vraagt het CDA zich af waar de raad nu precies mee instemt. - Het is goed dat het college de kosten van het Sociaal Domein probeert te beheersen. Deze voorstellen leiden echter alleen maar tot een stijging van de kosten terwijl geen positieve effecten worden genoemd. Dat is een hachelijke zaak. - Uit het stuk blijkt dat de kosten van de nieuwe taken in de periode met ongeveer 1,5 miljoen zijn toegenomen. Spreker heeft berekend dat ongeveer 70% hiervan naar de RDWI gaat. De extra kosten voor de uitvoering van de Wmo en de Jeugdzorg bedragen slechts 10% respectievelijk 20% van deze 1,5 miljoen. Gaat de wethouder de solidariteitsheffing daadwerkelijk aan de orde stellen? - In het voorstel wordt niet duidelijk aangeven hoe de negatieve gevolgen van het wettelijk verplichte abonnementstarief voor de Wmo van 17,50 per maand worden aangepakt. - Het voorstel is nog niet voldoende uitgewerkt om in de raad besproken te kunnen worden. Spreker doet de suggestie dat het college de voorstellen apart van elkaar indient en voorziet van een deugdelijke financiële onderbouwing. Mevrouw Toersen zegt dat de titel van het voorstel haar op het verkeerde been heeft gezet want het gaat niet zozeer over financiën maar over het beleid en de koersbepaling. Ook De Liberalen onderschrijft het uitgangspunt van basiszorg voor iedereen die dat nodig heeft. - De zorg moet licht en kort zijn, maar ook adequaat, dat wil zeggen toereikend. Dat is in Bunnik ook gelukt. De raad heeft de afgelopen maanden regelmatig informatienota's met voorgestelde verbeteringen ontvangen. Waarom stelt het college dan toch voor het bestaande Beleidsplan Sociaal Domein te verlengen? Kan de wethouder toelichten of de Adviesraad Sociaal Domein hierover is geconsulteerd? - Spreekster leest bij punt 3 dat Bunnik weinig algemene voorzieningen heeft maar tegelijkertijd staat in het voorstel dat in de toekomst meer ondersteuningsbehoefte moet worden opgevangen via de algemene voorzieningen. Wat betekent dat voor inwoners met een ondersteuningsbehoefte? - In voorstel 4 staat dat de zorg op onderdelen efficiënter en soberder moet worden. Wie krijgt dan minder van wat, en waarom? De toelichting in de notitie geeft op deze vraag geen afdoende antwoord. Zal dit antwoord pas in de kadernota zijn terug te vinden? Mevrouw Zuidweg heeft een groot aantal vragen over deze complexe materie. De wereld is voor mensen die zorg nodig hebben, echter ook heel complex en P21 heeft vanuit dat perspectief naar de stukken gekeken. Kunnen mensen straks nog wel voldoende zorg van voldoende kwaliteit krijgen? - De voorgestelde bezuinigingsmaatregelen kunnen niet goed worden be-

3 3 oordeeld omdat de financiële toelichting vaak ontbreekt. - P21 denkt dat meer nodig is dan alleen maar bezuinigen. Er moet op een andere manier tegen de zorg in het Sociaal Domein worden aangekeken. Samenwerking met andere partijen en met andere domeinen is gewenst. Het gaat om vernieuwing. Ziet de wethouder dat ook zo en zo ja, wat is dan de vernieuwing? Eén gezin, één plan was al een vernieuwende aanpak maar heeft dat goed uitgewerkt? - Steunt het Centrum Voor Elkaar de wens om zich meer te richten op preventie? Kan het Centrum de gewenste vernieuwingen aan? - De voorstellen voor kostenbeheersing zijn weinig concreet. - Bij het invoeren van het abonnementstarief heeft het college aangegeven dat hieraan ook financiële risico's zijn verbonden. Kan de wethouder al iets zeggen over het verwachte tekort? - Zorgverzekeraars hoeven geen kosten meer te maken voor de Jeugdzorg. Betekent dit dat budgetten van de verzekeraars naar de gemeente zijn overgeheveld? Trekken de gemeenten hierin gezamenlijk op? - Een deel van de voorgestelde maatregelen is al in gang gezet. Komen de hiermee gemoeide kosten terug in de kadernota en zijn deze dan in overeenstemming met de vastgestelde Programmabegroting ? - Waarom is het nog niet gelukt een regionaal backoffice op te zetten? Gaat dat nog wel gebeuren en zo ja, hoeveel gaat dat de gemeente nog kosten? Worden deze kosten verwerkt in de kadernota? - Vinden de huisartsen het een goed idee om een POA-Jeugd in te zetten? Zo ja, is het dan mogelijk om de kosten te verdelen over de huisartsen en de gemeente? - Het Centrum voor Elkaar wordt met 1,5 fte uitgebreid. Is dat voldoende? - De wethouder wil door middel van een betere planning en control meer grip op de bestedingen krijgen. Wat is volgens de wethouder een goede balans? P21 is van mening dat de kosten een gewenst effect moeten hebben en dat zij daadwerkelijk ten dienste moeten staan van de te leveren zorg. Meten is weten, maar levert dat wel voldoende op? Leidt de uitbreiding van de planning en control wellicht tot hogere kosten in andere domeinen? Wanneer worden deze maatregelen geëvalueerd? - De raad wordt gevraagd een keuze te maken maar omdat de financiële risico's van de verschillende maatregelen niet duidelijk zijn, is dat niet goed mogelijk. P21 wil daarom meer zicht hebben op de kosten. Wethouder Eijbersen is er blijkbaar niet goed in geslaagd om duidelijk te maken wat de status van dit voorstel is in relatie tot de financiën. Het college wil de raad met dit voorstel in een positie brengen om bij de kadernota gefundeerde beslissingen te kunnen nemen. De raad wordt gevraagd of hij zich kan vinden in deze koers. Daarna zal het college deze koers verder uitwerken in concrete voorstellen met een overzicht van de investeringen en de opbrengsten. Dit komt met name tegemoet aan een eerder uitgesproken wens van het CDA. Het moet duidelijk zijn of het loont om te investeren in de richting waarover de raad zich heeft uitgesproken. De heer Vernie leest in het raadsvoorstel dat de voorstellen na vaststelling zullen worden uitgewerkt c.q. uitgevoerd. Dat is toch iets meer dan het voorstel aan de raad voorleggen? Wethouder Eijbersen licht toe dat deze zinsnede is opgenomen omdat de raad een aantal besluiten die in dit voorstel staan, al heeft genomen. Deze zullen worden uitgewerkt. Het college zal met de uitwerking van de overige maatregelen bij de raad terugkomen want de raad gaat over de kaders en over de financiële middelen. In de notitie staat ook dat deze is bedoeld als beeld- en oordeelvormend. Het college wil met de raad van gedachten wisselen over de uit te zetten koers. - De ervaringswijzer wordt al toegepast. De gemeente heeft al veel data,

4 4 bijvoorbeeld vanuit de regionale inkoop. De monitoring schiet echter nog vaak tekort omdat onvoldoende wordt gereageerd op signalen die bij de gemeente binnenkomen. De heer Vernie onderschrijft het belang van monitoring maar weet dat in de regio geprobeerd wordt om met een computerprogramma te monitoren zodat minder fte's nodig zijn. Wethouder Eijbersen zegt dat het belangrijk is om de data door mensen te laten analyseren. Wanneer dat aan de techniek wordt overgelaten, bestaat het gevaar dat de getallen te laat worden geduid. - Het college monitort de koers die door de raad is uitgezet en stelt bij waar dat nodig is. Dat soort maatregelen zijn dus niet het gevolg van een koerswijziging. Mevrouw Toersen maakt hieruit op dat de beleidsnota en de beleidsagenda voldoende ruimte bieden om dit soort wijzigingen door te voeren. Wethouder Eijbersen herhaalt dat het gaat om bijsturen. Na overleg met de medewerkers is het college tot de conclusie gekomen dat geen sprake is van wezenlijke wijzigingen. Bijsturen heeft te maken met het goed inspelen op de menselijke maat en met het omgaan met de grote ontwikkelingen die van buiten komen. Het gaat om de juiste zorg voor de juiste mensen. - De Adviesraad Sociaal Domein zit nog niet in het formele adviestraject maar deze kan zich grosso modo in het voorstel vinden. De vraag was of het inzetten van extra menskracht voor controle niet voor overbodige regels zou zorgen. Dat brengt inderdaad meer administratie met zich mee maar de werkelijkheid laat nu eenmaal zien dat misbruik wordt gemaakt van zorggeld. - Het is inderdaad van belang dat inwoners de weg naar de juiste zorg kunnen vinden. Vooral bij een wat complexere hulpvraag is dat niet gemakkelijk. - Dit voorstel bevat geen concrete voorstellen voor bezuinigingen. Het college wil met de raad spreken over het versoberen van de zorg. In het Transformatieplan staan de keuzerichtingen per maatregel als denkrichting aangegeven. Is het wel gewenst dat in de Jeugdzorg keuzevrijheid voor de client bestaat? In de praktijk leidt dat tot 400 contracten tussen de gemeente en jeugdzorgaanbieders. - Participatie heeft met name te maken met de BUIG-gelden en dat is een grote, fluctuerende geldstroom. De raad heeft ingestemd met het in control brengen van de organisatiekosten van de RDWI. De tekorten op deze geldstroom worden teruggedrongen door mensen naar werk uit te laten stromen maar hoe beter de gemeente hierin slaagt, hoe slechter het is voor de portemonnee. Dit is een gevolg van het verdeelmodel van het rijk. - De tekorten in de Jeugdzorg werden in de afgelopen jaren gedekt uit het overschot van de Wmo. Door het abonnementstarief is daar een einde aan gekomen. Het college kan pas na het vaststellen van de jaarrekening een concrete berekening van het tekort laten zien. Het is niet mogelijk om dat nu al te doen omdat de zorgaanbieders nog steeds rekeningen indienen, ook al was de deadline 1 april jl. - De investeringen van de gemeente komen in het algemeen ten gunste van de zorgverzekeraars omdat deze hun budgetten zeer selectief inzetten. In enkele gemeenten lopen pilots maar spreker heeft nog geen collega's gesproken die daarover enthousiast zijn. - Spreker wil de huisartsen niet lastigvallen met een voorstel om de kosten van de POA met de gemeente te delen. Veel huisartsen hebben moeite het hoofd boven water te houden. De bestaande goede, korte lijnen met de huisartsen leveren ook veel zorgwinst op.

5 5 Mevrouw Zuidweg vraagt of er al ervaring is met de inzet van praktijkondersteuners voor de jeugd. Wethouder Eijbersen antwoordt dat het een succes is bij de gemeenten die hiermee ervaring hebben. Het mes snijdt aan twee kanten. Huisartsen worden soms door ouders onder druk gezet om door te verwijzen. Door de praktijkondersteuning krijgt de huisarts meer tijd, worden de goede vragen gesteld en wordt zuiverder doorverwezen. In Bunnik wordt significant meer gebruikgemaakt van de Jeugd-GGZ dan in de rest van het land en daarom is dit een goede maatregel. Het voorkomt ook dat kinderen hun hele schooltijd last hebben van een stempel dat zij op hun tiende krijgen opgelegd. - De raad zegt dus ja tegen de koers en niet tegen concrete voorstellen, voor zover de raad daartoe nog geen besluit heeft genomen. - Spreker komt nog terug op een goed voorbeeld van product naar dienst. - Het abonnementstarief kan worden aangepakt door een aantal diensten niet meer uit de Wmo te verstrekken maar deze onder te brengen in het armoedebeleid of het participatiebeleid. Iemand krijgt dan alleen een scootmobiel bij een inkomen van bijvoorbeeld minder dan Dit moet worden uitgewerkt in een juridisch sluitend voorstel. Het debat over dit vraagstuk wordt al enkele jaren gevoerd en evolueert ook. Het is van belang dat de gemeente mensen in staat stelt om zich op veranderingen voor te bereiden. - Het is aan de raad om een balans te vinden tussen het rendement van de zorg en de hiermee gemoeide kosten. Het is een politieke discussie die eigenlijk niet op lokaal niveau moet worden gevoerd. Mevrouw Zuidweg verwijst naar voorstel 1, waarin staat dat het gewenst is om meer grip op de data te krijgen. De raad moet dan wel weten wat een extra fte bij datamanagement oplevert. Wethouder Eijbersen had deze vraag anders geïnterpreteerd dan zoals mevrouw Zuidweg hem nu formuleert. Het college besteed veel tijd aan het vinden van de balans in de organisatie. De gemeentesecretaris doet voorstellen voor keuzes in de bedrijfsvoering zoals het schuiven met taken die vervolgens aan de raad worden voorgelegd. - De samenwerking in de regio levert de gemeente geen geld op maar kost meestal geld. De vijf gemeenten constateren dat de uitvoering goed voor elkaar is maar dat een strategische slag moet worden gemaakt, ook in het Sociaal Domein. Dat zou op termijn geld kunnen opleveren. Samenwerken in een backoffice betekent dat betere informatie beschikbaar komt zodat beter kan worden gestuurd. De gemeente wordt daardoor minder kwetsbaar. Het levert echter geen kostenbesparing op. De voorzitter doet het ordevoorstel om de Agendacommissie te verzoeken dit raadsvoorstel nog een keer in het Open Huis te behandelen en het dan dezelfde avond in de raadsvergadering te bespreken. Mevrouw Zuidweg had wel behoefte gehad aan een uitgebreidere toelichting vooraf. Wellicht dat de raad vaker kan worden geïnformeerd over dit complexe beleidsterrein. Spreekster steunt het voorstel van orde. Mevrouw Toersen sluit zich bij P21 aan. De heer Vernie vindt het noodzakelijk om nog een keer over dit voorstel te spreken, bijvoorbeeld in de vorm van een meningsvormend raadsdebat. De voorzitter hoort dat alle fracties hierover willen doorpraten en stelt voor het voorstel terug te leggen bij de Agendacommissie, vergezeld van de suggestie van het CDA.

6 6 Wethouder Eijbersen vraagt de raadsleden om vragen van technische aard van tevoren met het college te delen zodat de raad voldoende geïnformeerd is om een gefundeerd besluit te kunnen nemen. De voorzitter zal deze suggestie ook aan de Agendacommissie meegeven, hij dankt alle aanwezigen voor hun inbreng en sluit de vergadering om uur. Besproken in technisch overleg d.d. 9 mei 2019 Vastgesteld d.d. 9 mei 2019