Grondslag De Beleidsagenda Sociaal domein (in 2015 vastgesteld) en het Transformatieplan (in 2017 vastgesteld).

Transcriptie

1 RAADSVOORSTEL NR: Raadsvergadering Zaaknummer 9 mei Onderwerp: Financiële ontwikkelingen Sociaal Domein Aan de raad, Onderwerp Financiële ontwikkelingen Sociaal Domein Gevraagde beslissing 1. De geschetste koers, zoals vervat in de voorstellen, vast te stellen. 2. De looptijd van de Beleidsagenda Sociaal domein en het Transformatieplan met 2 jaar te verlengen. Grondslag De Beleidsagenda Sociaal domein (in 2015 vastgesteld) en het Transformatieplan (in 2017 vastgesteld). Inleiding Het rijk heeft in 2015 de decentralisaties in het Sociaal Domein (Wmo-begeleiding, Jeugdwet en Participatiewet) gepaard laten gaan met bezuinigingsopgaven. Hiermee liep het rijk vooruit op de aanname dat gemeenten beter in staat zouden zijn om de zorg dichter bij de inwoner te organiseren, waardoor minder kosten gemaakt zouden worden. De afgelopen jaren is de grote vraag geweest of gemeenten daadwerkelijk in staat zouden zijn om deze bezuinigingsopgave in te vullen. Steeds duidelijker wordt dat dit een zware, zo niet onmogelijke opgave is. Veel gemeenten kampen met toenemende tekorten in het Sociaal domein. Ook Bunnik loopt daar tegenaan. In december 2018 heeft u een raadsinformatienota ontvangen over de verwachte financiële tekorten in het Sociaal domein. Hierbij is een eerste doorkijk gegeven en de toezegging gedaan dat u begin 2019 een notitie zou ontvangen over de financiële ontwikkelingen, de achtergronden en wat de gemeente Bunnik daar tegen (kan) doen. De voorliggende notitie gaat daar op in. Deze notitie is bedoeld als beeld- en oordeelvormend. Tegelijkertijd wordt u gevraagd de in deze notitie geschetste koers, zoals vervat in de voorstellen waar deze nota in uitmondt, vast te stellen. Die koers is dan bepalend voor het te volgen gemeentelijk beleid de komende tijd. Dat beleid valt in algemene zin overigens binnen de kaders van de door de raad vastgestelde Beleidsagenda Sociaal domein en de actualisering daarvan in het Transformatieplan (juni 2017 door de Raad vastgesteld). Voor zover de uitwerking of uitvoering van de voorstellen besluitvorming van de Raad vragen (bijvoorbeeld wijziging van verordeningen) worden deze separaat aan u voorgelegd. De bevindingen en voorstellen uit deze notitie met financiële effecten voor 2020 worden meegenomen in de kadernota. De notitie beschrijft eerst het landelijke beeld van de financiële ontwikkelingen Sociaal Domein. Dit is nodig om de ontwikkelingen in onze gemeente in goed perspectief te kunnen zien. Daarna wordt ingegaan op de specifieke Bunnikse financiële situatie en wordt die op hoofdlijnen geanalyseerd. Dat wordt gevolgd

2 door een paragraaf waarin beheersing van de kosten in een breder beleidsmatig verband wordt belicht. Dit leidt uiteindelijk tot voorstellen voor beheersmaatregelen. Deze notitie richt zich met name op de in 2015 gedecentraliseerde taken: Wmo-begeleiding, Jeugdwet en Participatiewet. Echter, het is vanuit een oogpunt van samenhang is het soms onvermijdelijk (en ook onwenselijk) om gemeentelijke taken in het sociaal domein van vóór 2015 geheel buiten schot te laten. Te denken valt aan maatwerkvoorzieningen als huishoudelijke hulp en wonen/rollen/vervoer of aan collectieve, preventieve voorzieningen op het gebied van sport en cultuur. Eventuele op beheersing van kosten gerichte maatregelen kunnen niet los worden gezien van het inhoudelijk beleid in de volle breedte van het Sociaal Domein in Bunnik. Inhoud notitie In de bijlage bij deze notitie is een overzicht van alle maatregelen die kunnen leiden tot kostenbeheersing opgenomen. Niet alle in die bijlage genoemde maatregelen zijn nieuw. Sommige van de maatregelen maken reeds deel uit van het Bunnikse beleid of worden in samenwerking met onze buurgemeenten opgepakt; veel laaghangend fruit is (of wordt) al geplukt. In de notitie worden vijf maatregelen voorgesteld waar de gemeente vanuit het oogpunt van kostenbeheersing de komende tijd vooral op zou moeten inzetten: Voorstel 1: Beschikbaar stellen van extra ondersteuning voor meer grip Voor een gedegen monitoring en kwaliteitsbewaking wordt voorgesteld een extra medewerker in te zetten. Hoewel het terugverdieneffect van zo n functionaris moeilijk van te voren is te berekenen, is het aannemelijk dat hiermee uiteindelijk een besparing (of minder meerkosten ) in maatwerkvoorzieningen kan worden gerealiseerd. Voorstel 2: Praktijkondersteuners jeugd-ggz bij huisartsen Het is de moeite waard om (in nauw overleg met huisartsen) te onderzoeken of het een goed idee is om bij huisartsen een praktijkondersteuner (POH-er) jeugd-ggz met gemeentelijk geld te financieren. Dit wordt ingegeven door het feit dat huisartsen mogen verwijzen naar de jeugd-ggz (te betalen door de gemeente), hetgeen een opwaartse druk op de kosten heeft. Waar nodig kunnen deze POH-ers bovendien zelf kortdurende behandeling en begeleiding bieden. Met als gevolg minder doorverwijzingen naar de zwaardere jeugdhulp én daarmee samenhangende besparingen op zorgkosten. Voorstel 3: Breder inzetten op preventie en welzijn Voor inwoners die zorg en ondersteuning nodig hebben in hun dagelijkse handelingen, helpt een goede inrichting van de leefomgeving die zelfredzaamheid zo veel mogelijk bevordert. Problemen van inwoners kunnen ook beter worden voorkomen of beheersbaar gemaakt als méér dan tot nu toe wordt ingezet op gezondheidsbevordering, stimulering van sociale kracht (contact, cohesie) en het inrichten van algemene (welzijns)voorzieningen. De drempel naar maatwerkvoorzieningen (dit geldt met name voor Wmo) in Bunnik is momenteel vrij laag, omdat er relatief weinig algemene voorzieningen zijn. De huidige financiële situatie vraagt om aanscherping van de afspraken, bijvoorbeeld over de overgang naar maatwerkvoorzieningen en het inzetten op preventieve activiteiten. Door meer ondersteuningsbehoeften via algemene voorzieningen, op te vangen, kan de druk op de maatwerkvoorzieningen afnemen Voorstel 4: Zorgaanbod kan efficiënter en op onderdelen soberder Op basis van de in de afgelopen jaren opgedane inzichten willen we anders kijken naar de zorg, ondersteuning en hulpmiddelen die de gemeente als maatwerkvoorziening inzet. Dan gaat het om het geven van een andere invulling aan het huidige aanbod van producten en diensten, bijvoorbeeld door het aanscherpen van criteria of anders inrichten van de voorzieningen en/of herijking van het inkoopbeleid. Willen we meer van product naar dienst? Kunnen er nieuwe producten ontwikkeld worden waar nu knelpunten in de zorg zitten? Hierbij wordt ook gekeken naar de integrale benadering (Jeugd, Wmo en Participatiewet) of het combineren van verschillende functies in de zorg. Voorstel 5: Versterking Centrum van Elkaar (CvE) Veel van de kosten van de nieuwe taken hangen samen met de dienstverlening door professionele zorginstellingen Jeugd en Wmo. In regionaal verband wordt de inkoop daarvan momenteel herijkt. Echter,

3 de toegang tot die zorg op casusniveau moet lokaal zorgvuldig gereguleerd worden. Het Centrum voor Elkaar speelt daarin een centrale rol. Recent is er onderzoek gedaan naar het functioneren van het CvE. Dat heeft geleid tot een aantal conclusies en aanbevelingen die zijn vervat in een presentatie Kansen die kloppen op een deur. Die aanbevelingen richten zich op de doorontwikkeling en professionalisering om het CvE steviger en breder neer te kunnen zetten. Beleidsagenda Sociaal Domein en Transformatieplan verlengen Om de decentralisaties goed te laten landen en een transformatie in te zetten van het sociaal domein in Bunnik heeft de gemeenteraad begin 2015 de Beleidsagenda Sociaal Domein vastgesteld. Hierin zijn de beleidsvoornemens opgenomen met betrekking tot het Sociaal Domein. Op basis van de Beleidsagenda en de lokale, regionale en landelijke ontwikkelingen in het Sociaal Domein heeft de gemeenteraad in 2017 het Transformatieplan Sociaal Domein vastgesteld. Met bijgaande nota wordt op onderdelen een nadere invulling en uitwerking gegeven aan die eerdere plannen. Wij stellen daarnaast voor de looptijd van Beleidsagenda en Transformatieplan met twee jaar te verlengen (tot eind 2020). Beoogd effect De gemeente Bunnik wil nu en in de toekomst de basiszorg voor haar inwoners blijven leveren. De zorg en ondersteuning moet zo licht en kort mogelijk, maar wel adequaat zijn, en passen binnen verantwoorde financiële kaders. Argumenten 1.1 De gemeente Bunnik nu en in de toekomst de basiszorg voor haar inwoners blijven leveren. De gemeente Bunnik wil nu en in de toekomst de basiszorg voor haar inwoners blijven leveren. De zorg en ondersteuning moet zo licht en kort mogelijk, maar wel adequaat zijn en passen binnen verantwoorde financiële kaders. Omdat de verwachting is dat, bij ongewijzigd beleid, de gemeentelijke uitgaven in het sociaal domein de komende jaren zullen stijgen, terwijl dat voor de inkomsten niet (of slechts in beperkte mate) geldt, is de gemeente genoodzaakt het beleid bij te sturen. 1.2 De raad is bevoegd om de kaders te stellen Uw raad stelt de kaders waarbinnen uitvoering wordt gegeven aan het beleid in het sociaal domein. De voorgestelde maatregelen geven mede richting aan de wijze waarop binnen Bunnik de wetten in het sociaal domein worden uitgevoerd. 2.1 De bestaande Beleidsagenda en het Transformatieplan zijn in essentie niet achterhaald Bijgaande notitie kan beschouwd worden als een actualisatie van het meerjarenbeleid op onderdelen. Dat neemt niet weg dat de in de Beleidsagenda en Transformatieplan opgenomen uitgangspunten, doelen, kaders en voornemens feitelijk nog steeds van kracht zijn. Door verlenging van de looptijd met (maximaal) twee jaar is dit formeel gewaarborgd, kan de gemeente anticiperen op de lopende en komende ontwikkelingen en is er meer tijd voor het opstellen van een passende, meer structureel gericht beleidskader voor de toekomst. Kanttekeningen 1.1 Er is geen zekerheid dat de voorstellen leiden tot minder tekorten Het is belangrijk om te benadrukken, dat de gemeente opereert in een dynamische en complexe maatschappelijke werkelijkheid en dat maatregelen onverwachte effecten kunnen hebben. Hierdoor is niet altijd zekerheid te geven, dat beoogde financiële effecten daadwerkelijk worden bereikt. De kosten zijn niet met enkele makkelijk toe te passen kunstgrepen terug te dringen. Hierbij moet worden bedacht, dat de financiële problemen zich in Bunnik niet op één of enkele punten manifesteren. Het is eerder zaak om het beleid en de uitvoering daarvan over een breed terrein structureel te versterken. Op basis van het totaaloverzicht (zie bijlage) is daarom een (bundeling van) concrete maatregelen geselecteerd waarvan het meeste resultaat te verwachten is. Kosten, baten en dekking Hoewel bijgaande nota gaat over de financiële ontwikkelingen en beheersmaatregelen, heeft vaststelling van de nota geen directe financiële consequenties. Een aantal in deze nota genoemde acties (inclusief het beschikbaar stellen van de daarvoor benodigde financiën) lopen al (bijvoorbeeld die met betrekking tot het CvE) of maken onderdeel uit van andere

4 specifieke besluitvorming (bijv. in het kader van de tijdelijke uitbreiding ambtelijke capaciteit om transformatiedoelstellingen te halen). Voor zover de bevindingen en voorstellen uit deze notitie financiële effecten hebben voor 2020 die nog niet langs andere weg zijn of worden besloten, zullen die financiële effecten worden voorgelegd en toegelicht in de kadernota. Uitvoering Na vaststelling worden de voorstellen uitgewerkt c.q. uitgevoerd. Bijlagen 1. Notitie Financiële ontwikkelingen Sociaal Domein 2. Beleidsagenda Transformatieplan Ter inzage - Odijk, 19 maart 2019 Burgemeester en wethouders van Bunnik, de secretaris de burgemeester, dhr. mr. G. Veenhof dhr. R. van Bennekom

5 Nummer De raad van de gemeente Bunnik; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van 19 maart 2019; b e s l u i t : 1. De geschetste koers, zoals vervat in de voorstellen, vast te stellen. 2. De looptijd van de Beleidsagenda Sociaal domein en het Transformatieplan met 2 jaar te verlengen. Aldus besloten in de openbare vergadering van de raad van 9 mei 2019, De griffier a.i., De voorzitter, dhr. M.A.J.R. Hermans dhr. R. van Bennekom

6 Procedure raadsvoorstel / -besluit Onderwerp Bijgevoegde stukken Ter inzage Inhoud besluit B&W Datum besluit B&W Financiële ontwikkelingen Sociaal domein 1. Notitie Financiële ontwikkelingen Sociaal domein 2.Beleidsagenda Transformatieplan Digitaal beschikbaar bij griffie JA JA 1. De raad voor te stellen de geschetste koers, zoals vervat in de voorstellen, vast te stellen. 2. De raad voor te stellen de looptijd van de Beleidsagenda Sociaal Domein en het Transformatieplan met twee jaar te verlengen. 3. Het raadsvoorstel via de Agendacommissie aan de raad aan te bieden. JA In Voorrondes Open Huis Bijzonderheden Bespreken Gewenste planning Open Huis Raad Uiterste datum Raad Agenda Commissie Datum bespreking Opmerkingen