Bij opwarmen ontstaat een normale isotrope vloeibare. Bij afkoelen van een vloeibaar kristal ontstaat een
|
|
- Ruben Sasbrink
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Vloebaar-krstal schermen Wat s een vloebaar krstal? Wat jn de bouwstenen? Optsche egenschappen van vloebare krstallen. en vloebaar krstal n een aangelegd elektrsch veld. Vloebaar-krstal cellen en vloebaar krstal scherm Verschllende fasen De nematsche fase: Lange afstand orde n de molekulare orëntate (geen orde n poste). De smectsche fase: Lange afstand orde n de molekulare orëntate (gelaagde structuur). De cholestersche fase: et als nematsch, n de rchtng loodrecht de molekulare as ontstaat een schroef. 3 Wat s een vloebaar krstal? en materaal dat ch n een toestand tussen vast en vloebaar bevndt. Het materaal s mn of meer vloebaar (hoge vscostet). Het materaal s mn of meer geordend. Bj afkoelen van een vloebaar krstal ontstaat een normaal vast krstalljn materaal. Bj opwarmen ontstaat een normale sotrope vloebare fase. Hun egenschappen (mechansch, optsch) jn eer ansotroop. Ze jn opgebouwd ut staafvormge molekulen. De cholestersche fase 4
2 Molekulen voor vloebare krstallen Temperatuurgebed waarn nematsch Optsche egenschappen ematsche en smectsche vloebare krstallen jn dubbelbrekend. De brekngsnde hangt af van de voortplantngsrchtng door het vloebare krstal en van de polarsaterchtng van het nvallende lcht (denk aan krstalljn kwarts en kalkspaat!). De gemddelde rchtng van de molekulare lange as (de drector ) legt de optsche as van het materaal vast. Voor een vloebaar-krstal scherm s de dubbele brekng essenteel lke cel moet een éénkrstal bevatten. Drector Optsche as Dubbele brekng s aanenljk: 5CB (@ λ=55 nm): n e =.736; n o = Fase overgangen P-ethobenoc acd Isobare faseljn 6 In een elektrsch veld Door mddel van een elektrsch veld kan je de rchtng van de drector veranderen. Ooraak: ansotrope van de dëlektrsche coëffcënt. ε ε n θ Om verder te komen moeten we eerst een ustapje naar de elektrostatca maken! 8 5
3 Dëlektrsche verplaatsng In het elektromagnetsme wordt naast het elektrsche veld een dëlektrsche verplaatsng D ngevoerd. In sotrope materalen s de D = ε dëlektrsche permttvtet ε een constante. In ansotrope materalen (oals nematsche en smectsche vloebaar krstallen s de dëlektrsche permttvtet een tensor; en D jn net langer evenwjdg! Men schrjft dan: D = ε D ε ε ε D = ε ε ε D ε ε ε D ematsch vloebaar krstal n etern veld n θ D D cos θ 0 sn θ ε 0 0 cos θ 0 sn θ 0 = D = ε D sn θ 0 cos θ 0 0 ε sn θ 0 cos θ Terugdraang naar de rchtng van de -vector. Dëlektrsche coëffcënt op hoofdassen. Draang van de -vector naar de drector. ffekteve dëlektrsche tensor ( ) εcos θ + ε sn θ 0 ε ε sn θ cos θ εeff = 0 ε 0 ( ε ε ) sn θ cos θ 0 εsn θ + ε cos θ Ansotrope materalen Je kan de dëlektrsche tensor dagonalseren door over te gaan op een gedraad coördnatenstelsel. De neuwe coördnaat-assen heten de hoofdassen. Als je het elektrsche veld langs een van de hoofdassen aanlegt staat de dëlektrsche verplaatsng n deelfde rchtng. Voor een materaal met één smmetreas (oals een nematsch of smectsch vloebaar krstal) geldt: ε 0 0 ε = 0 ε ε 3 dëlektrsche tensor op hoofassen ε 0 0 εlc = 0 ε ε 0 n θ D ( ) ε ε sn θ cos θ = 0 ε sn θ + ε cos θ Reorëntate van nematsch vloebaar krstal n etern veld Q nerge U = C A D A Capactet C = ε eff = d d d A Lqud Crstal Condensator nerge U = d Q A ε cos θ ε sn θ ( + ) 9
4 ematsch vloebaar krstal n etern veld Door ch te reorënteren gaat de potentële energe omlaag. nerge U = d Q A ε cos θ ε sn θ ( + ) Mnmaal bj θ=0 als ε ε > 0 Mnmaal bj θ=π/ als ε ε < 0 Je kan ook schrjven: A nerge U = ( cos sn ) V d ε θ ε θ + Dat levert tegenovergestelde voorwaarden op voor mnmale potentële energe. Je bent nu op een dwaalspoor (e Grffths, Introducton to lectrodnamcs, 4.4.4). Cellen met gewreven wanden In een LC scherm t het vloebare krstal ngeklemd tussen twee gewreven wanden! Wrjfrchtng: antparallel parallel parallel Soort cel: parallel spla bend Dt s het soort cel waar we verder naar ullen kjken Door de opljnng van de molekulen n een LC-cel heeft o een cel eer ansotrope optsche egenschappen! 3 5 ematsche éénkrstallen Om een vloebaar-krstal cel goed te laten werken moet het materaal een éénkrstal vormen. énkrstallen worden gevormd door de wanden van de cel te prepareren. Het fssch mechansme achter dt proces wordt nog altjd net volledg begrepen. Homeotrope opljnng Parallele homogene opljnng Door mechansch wrjven van een op het substraat aangebrachte polmeerlaag ontstaat parallele homogene opljnng: o ontstaat een éénkrstal en vloebaar-krstal cel en complete LC-cel s een comple optsch element. 5 µm Lcht We moeten orgvuldg kjken naar de polarsaterchtng van het lcht op elke plek n de cel. 4 6
5 Gepolarseerd lcht Beschrjvng van gepolarseerd lcht; (, t) = ep( ( ω t k+ )) + ep( ( ω t k+ )) Faseverschl ϕ -ϕ bepaalt het soort gepolarseerd lcht:» ϕ -ϕ =0: Lnear gepolarseerd» ϕ -ϕ =±π/: crcular gepolarseerd (als = ).» andere stuates: ellptsch gepolarseerd. Alternateve beschrjvng: de complee veldcomponenten worden samen als een twee-dmensonale eenhedsvector geschreven. cos e (,) t = 0 ep(( ω tk )) sn e Andere Jones matrces Invallend veld parallel aan optsche as gepolarseerd: Half-lambda plaatje: 0 0 OA Kwart-lambda plaatje: Invallend veld gepolarseerd onder hoek t.o.v. optsche as: Half-lambda plaatje: Kwart-lambda plaatje: 0 0 Optsche As cos sn 0 cos sn sn cos 0 sn cos cos sn 0 cos sn sn cos 0 sn cos 7 9 Jones-matr beschrjvng Voor de beschrjvng van manpulates van de polarsate toestand van het lcht gebruken we enkel de Jones vector: cos e sn e cos Lnear gepolarseerd lcht: sn Crcular gepolarseerd lcht: ± Hoe beschrjf je een element de de polarsate toestand verandert? Door mddel van een matr (de.g. Jones matr). Jones matr voor -polarsator: Wllekeurg vertragngsplaatje OA Invallend lcht gepolarseerd parallel aan optsche as: e 0 M = 0 e Invallend veld gepolarseerd onder hoek t.o.v. optsche as: cos sn e 0 cos sn M = sn cos 0 e sn cos Polarsator Invallend lcht gepolarseerd parallel aan transmsse-as: ' 0 M = 0 0 Invallend veld gepolarseerd onder hoek t.o.v. transmsse- as: ' cos sn 0 cos sn M = sn cos 0 0 sn cos 0
6 De kracht van het Jones-matr formalsme Beschouw een sere polarsate-veranderende elementen: Ieder plaatje een andere vertragng. eder plaatje een ander orëntate van de optsche as β. OA OA β 4 β 3 OA β OA β 4 3 Achter de sere wordt de polarsate van het lcht gegeven door: cos = R ( β4) M( 4) R ( β4) R ( β 3) M ( 3) R( β 3) R ( β ) M ( ) R ( β ) R ( β) M( ) R( β) s n cos β sn β e 0 R ( β ) = M ( j ) = sn β cos β 0 e Twsted ematc cel In een twsted-nematc cel draat de drector over 90 graden tussen de elektroden. De drector staat altjd loodrecht op de voortplantngsrchtng van het lcht. Deel de cel op n dunne plakjes; elk dun plakje fungeert als dubbelbrekend element met bepaalde relateve vertragng. De dubbelbrekende elementen jn ten opchte van elkaar gedraad. 3 De kracht van het Jones-matr formalsme r geldt: ( ) ( ) R β R β = ( ) ( ) ( ) R β R β = R β ( ) ( ) R β R β = R( β) en sere polarsatoren op een rjtje β4 β3 = β3 β = β β = β β β β 3 TA β 4 Per polarsator: M 0 cos β sn β cos β sn β = = 0 0 snβ cosβ 0 0 Ver polarsatoren: M cos β sn β cos β sn βcos β = = Twsted nematc cel Totale vertragng over celdkte d: π = ( ne no ) d λ Totale drector-draang (twst) over celdkte d: Per dunne plak: Vertragng / Draang ρ=/ν M = R ( ρ ) W ( ) R( ρ ) R (( ) ρ) W( ) R(( ) ρ) R ( ρ ) W( ) R( ρ ) R ( ρ) W( ) R ( ρ) ( ) R ρ M = R ( ρ) W( ) R( ρ) W ( ( R ) ( ( / )) ( R( / ) ) = R ( ρ) W( ) ( ρ) = R ( ) W( ) R = R( ) W( ) ) R ( ρ ) W ( ) R ( ρ ) W ( ) R ( ρ ) 4 j j
7 Twsted ematc cel 3 cos ep sn ep M = R( ) sn ep cos ep Men kan laten en dat dt kan worden herschreven als: sn X sn X cos X M R( ) X X = sn X sn X cos X + X X Bjna altjd geldt: π n d π λ X met M R( ) = + X cos 0 0 cos 5 Polmer-dspersed lqud crstals In polmer-dspersed lqud crstals tten klene bolletjes vloebaar krstal opgesloten n een matr van polmeer (eg maar plastc). Omdat de drector van een bolletje een wllekeurge rchtng utwjst, heeft, ten gevolge van de dubbele brekng van het materaal, elk bolletje effectef een andere brekngsnde. Dt geldt voor elke keue van de voortplantngsrchtng van het lcht. en materaal opgebouwd ut bolletjes de een andere brekngsnde hebben dan hun omgevng verstroot het lcht heel effectef. In een utwendg elektrsch veld ljnen de drectors van de bolletjes op. De brekngsnde van het materaal wordt homogeen; de verstroong verdwjnt. Ongeordend Geordend Sterk verstrooend et verstrooend 6
TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN
TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Facultet Technsche Natuurkunde Tentamen Optca 3NA7 Dnsdag 16 augustus 211 van 14. tot 17. uur Dt tentamen bestaat ut 4 vraagstukken met n totaal 1 deelopgaven en 2 pagna
Nadere informatieTECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN
TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Facultet Technsche Natuurkunde Tentamen Optca 3NA7 Dnsdag 14 augustus 212 van 14. tot 17. uur Dt tentamen bestaat ut 4 vraagstukken met n totaal 12 deelopgaven en 1 pagna
Nadere informatieEen vloeibaar kristal in een aangelegd elektrisch veld. Universiteit Leiden, Opleiding Natuur- en Sterrenkunde. Fysica van Moderne technologie
Moderne beeldscherm technieken Vloeibare-kristal schermen (LCDs) Electrowetting displays Elektronische inkt Wat is een vloeibaar kristal? Een materiaal dat ich in een toestand tussen vast en vloeibaar
Nadere informatie5.1 Elektrische stroom en spanning
5. Elektrsche stroom en spannng Opgave a lleen elektronen kunnen zch verplaatsen en net de postef geladen kern. Omdat de ladng van emer postef s, s hj negatef geladen elektronen kwjtgeraakt. Je erekent
Nadere informatieScalair en vectorieel product
(HOOFDSTUK, ut Theory and problems of Vector Analyss, door Murray, R. Spegel, Schaum s Seres, McGraw-Hll, New Yor). Scalar en vectoreel product SCALAIR PRODUCT. Het scalar product (of nwendg product) van
Nadere informatieGebruikershandleiding
Apex Dynamcs bv Churchlllaan 101 NL-5705 BK Helmond The Netherlands Tel. : +31 (0)492 509 995 Fax : +31 (0)492 509 997 E-mal : sales@apexdyna.nl Internet : www.apexdyna.nl Gebrukershandledng Planetare
Nadere informatie1 Rekenen met complexe getallen
Rekenen met complexe getallen In dt hoofdstuk leer je rekenen met complexe getallen. Ze vormen een getallensysteem dat een utbredng s van het bekende systeem van de reële getallen. Je leert ook hoe je
Nadere informatieis gelijk aan de open-klemmen spanning van het netwerk. De impedantie Z th
3 Ladngseffecten treden ten eerste op wanneer een gegeven element ut het systeem de karakterstek van een vorg element beïnvloedt of wjzgt. Op haar beurt kunnen de egenschappen van dt element gewjzgd worden
Nadere informatieMRT/RT MKT/KT. Wormwielreductoren. www.triston.nl
MRT/RT MKT/KT Wormwelreductoren www.trston.nl Het s tjd voor Trston! Natuurljk wlt u dat uw producteproces soepel verloopt. Trston helpt. Want met de wormwelreductoren van Trston kest u voor langdurge
Nadere informatieinner living i nnerarchitecture vrijstaande woonhuizen en verbouwingen
nner lvng nnerarchtecture vrjstaande woonhuzen en verbouwngen 0 10 25 nnerarchtecture feelng good n natural archtecture nspred by nature, buldng for people, creatng envronments, wth a natural touch 03
Nadere informatieElementaire Deeltjesfysica
Elementare Deeltjesfysca FEW Cursus Jo van den Brand 8 December, 9 Structuur der Matere Inhoud Inledng Deeltjes Interactes Relatvstsche knematca Lorentz transformates Vervectoren Energe en mpuls Symmetreën
Nadere informatieTECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Wiskunde en Informatica. Examen Neurale Netwerken (2L490), op woensdag 28 juni 2006, uur.
TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Facultet Wskunde en Informatca Examen Neurale Netwerken 2L49, op woensdag 28 jun 26, 9. - 2. uur. Alle antwoorden denen dudeljk geformuleerd en gemotveerd te worden..
Nadere informatieToepassing: Codes. Hoofdstuk 3
Hoofdstuk 3 Toepassng: Codes Als toepassng van vectorrumten over endge lchamen kjken we naar foutenverbeterende codes. We benutten slechts elementare kenns van vectorrumten, en van de volgende functe.
Nadere informatieTentamen MATERIAALKUNDE I, code
Unverstet Tente Facultet der Construerende Technsche Wetenschappen Vakgroep Productetechnek Materaalkundg Laboratorum Agrcola Tentamen MATRIAALKUND I, code 11505 4 aprl 008, 09.00-1.30 uur AANWIJZINGN
Nadere informatieHertentamen Optica. 20 maart 2007. Zet je naam, studentennummer en studierichting bovenaan elk vel dat je gebruikt. Lees de 6 opgaven eerst eens door.
Hertentamen Optica 20 maart 2007 Zet je naam, studentennummer en studierichting bovenaan elk vel dat je gebruikt. Lees de 6 opgaven eerst eens door. Opgave 1 Slechts eenmaal heeft God de natuurwetten blijvend
Nadere informatieinner living i nnerarchitecture vrijstaande woonhuizen en verbouwingen
nner lvng nnerarchtecture vrjstaande woonhuzen en verbouwngen 0 10 25 nnerarchtecture feelng good n natural archtecture nspred by nature, buldng for people, creatng envronments, wth a natural touch 03
Nadere informatieinner living i nnerarchitecture vrijstaande woonhuizen en verbouwingen
nner lvng nnerarchtecture vrjstaande woonhuzen en verbouwngen 0 10 25 2 nspred by nature, buldng for people, creatng envronments, wth a natural touch nnerarchtecture feelng good n natural archtecture aboratorum
Nadere informatieAÏerinzagelegging nu 7513490
Octrooraad AÏernzageleggng nu 7513490 Nederland [19] NL [54] Werkwze voor het verwaardgen van een elektrsch geledende aag op een nwendg wandgedeelte van een kathodestraalbus en een kathodestraalbus vervaardgd
Nadere informatieStatica in een notendop
Statca n een notendop Systematsche Probleem Analyse (SPA) 1. Gegevens: Lees de vraag goed door. Maak een schematsche tekenng van het probleem. 2. Gevraagd: Schrjf puntsgewjs alle dngen op waar naar gevraagd
Nadere informatie7 College 01/12: Electrische velden, Wet van Gauss
7 College 01/12: Electrische velden, Wet van Gauss Berekening van electrische flux Alleen de component van het veld loodrecht op het oppervlak draagt bij aan de netto flux. We definieren de electrische
Nadere informatieBij een invalshoek i =(15.0 ± 0.5) meet hij r =(9.5 ± 0.5). 100%-intervallen. Welke conclusie kan de onderzoeker trekken?
INLEIDING FYSISCH-EPERIMENTELE VAARDIGHEDEN (3A560) --003, 9.00-.00 UUR Dt tentamen bestaat ut 3 opgaven. Geef noot alleen maar het antwoord op een vraag, maar laat altjd zen hoe je tot dat antwoord gekomen
Nadere informatieAutomatic-schakelaar Komfort Gebruiksaanwijzing
opzetstuk Systeem 2000 Art. nr.: 0661 xx / 0671 xx Inhoudsopgave 1. Velghedsnstructes 2. Functe 2.1. Werkngsprncpe 2.2. Detecteveld verse met 1,10 m lens 2.3. Detecteveld verse met 2,20 m lens 3. Montage
Nadere informatieUitwerkingen tentamen optica
Uitwerkingen tentamen optica april 00 Opgave a) (3pt) Voor de visibility, fringe contrast of zichtbaarheid geldt: waarbij zodat V = I max I min I max + I min, () I max = I A + I B + I A I B cos δ met cos
Nadere informatieVerslag Regeltechniek 2
Verslag Regeltechnek 2 Door: Arjan Koen en Bert Schultz Studenten Werktugbouw deeltjd Cohort 2004 Inhoudsogave Inledng blz. 3 2 Oen lus eerste-orde systeem blz. 4 3 Gesloten lus P-geregeld eerste orde
Nadere informatieinnerhousing by innerarchitecture for TBI-WOONlab gevels voor lekkereigenwoonhuis
nnerhousng by nnerarchtecture for TBI-WOONlab gevels voor lekkereigenwoonhus 0 10 25 nnerhousng by nnerarchtecture Mensen wllen een buurt waar ze prettg kunnen wonen. Een buurt waarn een rjk woongevoel
Nadere informatieDe nieuwe kijk op gezond en duurzaam
Ecoheat Holland BV De neuwe kjk op gezond en duurzaam tot 70 % besparen op verwarmen uw energerekenng De deale warmtebron De zon s de natuurljke warmtebron van onze aarde en daarom de bass van ver- De
Nadere informatieWiskundige Technieken 1 Uitwerkingen Hertentamen 23 december 2014
Wiskundige Technieken Uitwerkingen Hertentamen 3 december 04 Normering voor 4 pt vragen andere vragen naar rato: 4pt 3pt pt pt 0pt goed begrepen én goed uitgevoerd, eventueel met enkele onbelangrijke rekenfoutjes
Nadere informatiePrijs ƒ 3.- "OCTllCO' HA AD
Prjs ƒ 3.- "OCTllCO' HA AD._,-, Ter nzage gelegde, j^-vk Octrooaanvrage Nr./ 7 3 1 4 8 6 0 Int. Cl. G 01 t l/l8. NEDERLAND ludenugsdatum: 25 oktober 1973? Datum van ternzageleggmg: 19 november 1974. 15
Nadere informatieVariantie-analyse (ANOVA)
Statstek voor Informatekunde, 2006 Les 6 Varante-analyse (ANOVA) Met de χ 2 -toetsen zjn we nagegaan of verschllende steekproeven bj dezelfde verdelng horen. Vaak komt men echter ook de vraag tegen of
Nadere informatieVOOR EEN GOED RESULTAAT IS HET ABSOLUUT NOODZAKELIJK DEZE LEGINSTRUCTRIES NAUWKEURIG TE VOLGEN.
VOOR EEN GOED RESULTAAT IS HET ABSOLUUT NOODZAKELIJK DEZE LEGINSTRUCTRIES NAUWKEURIG TE VOLGEN. - 8h -% RH www.quck-step.com www.quck-step.com Cement
Nadere informatieTECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN
TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faultet Tehnshe Natuurkunde Tentamen Golven & Opta 3AA70/Opta 3NA70 Dnsdag 0 augustus 00 van 9.00 tot.00 uur Dt tentamen bestaat ut 5 vraagstukken met eder deelopgaven
Nadere informatieFaculteit Biomedische Technologie Tentamen OPTICA (8N040) 16 augustus 2012, 9:00-12:00 uur
Faculteit Biomedische Technologie Tentamen OPTICA (8N040) 16 augustus 2012, 9:00-12:00 uur Opmerkingen: 1) Lijsten met de punten toegekend door de corrector worden op OASE gepubliceerd. De antwoorden van
Nadere informatieMethode met ladder operatoren deel 2
Methode met ladder operatoren deel We zullen de ladder operatoren gebruken om egenschappen van de egenfunctes van de Hamlonaan te bepalen. Hermtsch geconjugeerde We defnëren de hermtsche geconjugeerde
Nadere informatieBeoordelingscriteria tentamen G&O, 5 juli 2006
Beoordelingscriteria tentamen G&O, 5 juli 006 Opgave 1 a. 5 pt y 1 f x v t ; D y 1, t, v ^ D y 1, x, True y g x v t ; D y, t, v ^ D y, x, True Gewoon invullen in de golfvergelijking. Je moet dus weten
Nadere informatieUitwerkingen tentamen Statistiek 2 voor TeMa Maandag 08-03-2004.
Utwerkngen tentamen Statstek voor TeMa Maandag 8-3-4. Opgave a. Model: Y = β + β* x+ ε met ε ~ Nd(, σ ) Y s het energeverbruk, x s de omgevngstemperatuur.. Volgens het scatterplot n de bjlage ljkt er sprake
Nadere informatieCombinatoriek groep 2
Combatorek groep Tragsweeked ovember 013 Theore De opgave deze hadout hebbe allemaal wat te make met éé of meer va oderstaade oderwerpe Belagrjk bj het make va opgave s om et allee de theore de je ket
Nadere informatie34 e Internationale Natuurkunde Olympiade Taipei, Taiwan Experimentele toets Woensdag 6 augustus 2003 Beschikbare tijd: 5 uur. Lees dit eerst!
34 e Internationale Natuurkunde Olympiade Taipei, Taiwan Experimentele toets Woensdag 6 augustus 2003 Beschikbare tijd: 5 uur Lees dit eerst! 1. Gebruik uitsluitend de pen die ter beschikking is gesteld.
Nadere informatie1 Van Mechansche tot Optsche Gyroscopen Het eerste waar men aan denkt, bj het horen van het woord gyroscoop, s natuurljk de mechansche gyroscoop met z
Optsche Gyroscopen Wm Aerts Chrstophe De Cann ere 9 februar 2001 Inhoudsopgave 1 Van Mechansche tot Optsche Gyroscopen 1 2 Het Sagnac Effect 2 2.1 Een vereenvoudgde beschrjvng........................ 2
Nadere informatieToets spectrometrie 6 november 2007 blz 1
Toets spectrometre 6 november 2007 blz 1 Klassen: Type: Vak: Vakcode: NH4 toets spectrometre SPECTN0T1 Docent: M.C. Vloemans Datum: 6 november 2007 Tjd: 10.30 12.10 uur blad 1 van 4 bladen Bj deze toets
Nadere informatieUitwerkingen Tentamen Optica
Uitwerkingen Tentamen Optica Datum van het tentamen: 19 februari 2008 Opgave 1 a) Het hoekoplossend vermogen van een lens (of een holle spiegel) is direct gerelateerd aan het Fraunhofer diffractiepatroon
Nadere informatie6 BEREKENINGSVOORBEELDEN
Voorbeelden ISSO-publcate 51 6 BEREKENINGSVOORBEELDEN In dt hoofdstuk zjn een tweetal berekenngsvoorbeelden opgenomen: één voor een portekwonng (een tussenwonng) en een hoekwonng van een rj wonngen. Voor
Nadere informatieGegevensverwerving en verwerking
Gegevensverwervng en verwerkng Staalname Bblotheek - aantal stalen/replcaten - grootte staal - apparatuur - beschrjvend - varante-analyse Expermentele setup Statstek - correlate - regresse - ordnate -
Nadere informatieTentamen Golven en Optica
Tentamen Golven en Optica 5 juni 008, uitwerking 1 Lopende golven en interferentie op een snaar a In[1]:= y 0 1; y 1 x, t : y x, t : y 0 x 300 t 4 y 0 x 300 t 4 4 In[4]:= Ploty 1 x, 0, y x, 0, x, 10, 10,
Nadere informatieDubbelplaneten. Vakantiecursus
Raner Kaenders Dubbelplaneten AW 5/8 nr. 4 december 2007 287 Raner Kaenders Semnar für Mathematk und hre Ddaktk Mathematsch-aturwssenschaftlche Fakultät Unverstät zu Köln Gronewaldstrasse 2 5093 Köln r.kaenders@un-koeln.de
Nadere informatieïöftrt [iojal eriii2a?ieiagg^ [11]
Octrooracd m ^ ïöftrt [ojal er2a?eagg^ [11] Nederland [19] WL [54] W&rkwjss ter beredng ven een cheïsat. [51] Int.C 2.: A61K2S/00. [71] Aanvrager: Research Corporaton te New York. [74] Gem.: Ir. C.M.R.
Nadere informatieArchimedes, De methode van de mechanische stellingen, inleiding
Archimedes, De methode van de mechanische stellingen, inleiding en propositie 2. De volgende vertaling is gebaseerd op de editie van Heiberg, vol. 2, pp. 426-430, 438-446, vergeleken met de vertaling van
Nadere informatieI I f I I I I I I i i i i i i i
f Mnstere van Verkeer en Waterstaat Drectoraat-Generaal Rjkswaterstaat Denst Weg- en Waterbouwkunde Dynamsch traxaalonderzoek op asfalt Onderzoek op mengsels DAB /16 en ZOAB /16 A \r> f f f C.' ur B DO
Nadere informatieINLEIDING FYSISCH-EXPERIMENTELE VAARDIGHEDEN (3A560) , UUR
INLEIDING FYSISCH-EPERIMENTELE VAARDIGHEDEN (3A560) 4-11-003, 9.00-1.00 UUR Dt tentamen bestaat ut opgaven. Geef noot alleen maar het antwoord op een vraag, maar laat altjd zen hoe je tot dat antwoord
Nadere informatieACCU-CHEK. Compact Plus. Gebruiksaanwijzing SYSTEEM VOOR DE BEPALING VAN BLOEDGLUCOSE
ACCU-CHEK Compact Plus SYSTEEM VOOR DE BEPALING VAN BLOEDGLUCOSE Gebruksaanwjzng Op het verpakkngsmateraal, het typeplaatje van de meter en de prkpen kunnen volgende symbolen voorkomen. De betekens hervan
Nadere informatieFormularium Formule voor de constante versnelling
Formularum Formule voor de constante versnellng v = v 0 + a(y y 0 ) (neare versnellng) ω z = ω z0 + α z (θ θ 0 ) (Hoekversnellng) Hoek- en lneare versnellng n functe van de hoeksnelhed α z = ω θ a x =
Nadere informatieDigital Image Processing
Dgtal Image Processng 3 November 006 Dr. r. Aleksandra Pzurca Prof. Dr. Ir. Wlfred Phlps Aleksandra.Pzurca @teln.ugent.be Tel: 09/64.3415 UNIVERSITEIT GENT Telecommuncate en Informateverwerkng Spatale
Nadere informatieTECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Technische Natuurkunde
TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Technische Natuurkunde Uitwerking Tentamen Quantumfysica van 15 april 010. 1. (a) De ket α is een vector in de Hilbertruimte H, en de bra β een co-variante vector
Nadere informatieUitgebreide aandacht warmtapwatersystemen. Door afnemende warmtevraag voor ruimteverwarming, neemt het belang van het
NEN 5128: overzcht van rendementen Utgebrede aandacht warmtapwatersystemen Door afnemende warmtevraag voor rumteverwarmng, neemt het belang van het opwekkngsrendement voor warmtapwater toe. In de norm
Nadere informatieTECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Wiskunde en Informatica
TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Wiskunde en Informatica Tentamen Lineaire Algebra en Lineaire Analyse (Y550/Y530), op donderdag 5 november 00, 9:00 :00 uur. De uitwerkingen van de opgaven dienen
Nadere informatieSimulatie van een installatietechnische component : Simple Building.
8 Smulate van een nstallatetechnsche component : Smple Buldng. februar utger ojakkers 48484 r.rojakkers@student.tue.nl echnsche Unverstet Endhoven opledng Installatetechnek r. A.W.M. van Schjndel Inhoud
Nadere informatieInstallatiehandleiding. ExaMaster
Installatehandledng ExaMaster INHOUDSOPGAVE INLEIDING Installatehandledng.... Productdocumentate.... Bjbehorende documenten.... Utleg van symbolen... Beschrjvng van het apparaat.... Wetteljke verplchtngen....
Nadere informatie3.7.3 Welke meetinstrumenten zijn geschikt voor het vastleggen van motorische vaardigheden?
3. Dagnostek 3.7. Hoe meet je verbeterng of verslechterng n het dageljks functoneren met betrekkng tot de mobltet (ztten, staan, lopen, verplaatsen) bj CP? 3.7.3 Welke meetnstrumenten zjn geschkt voor
Nadere informatieFORMULARIUM. www.basiswiskunde.be. Inhoudsopgave. 1 Algebra 2. 2 Lineaire algebra 4. 3 Vlakke meetkunde 5. 4 Goniometrie 7. 5 Ruimtemeetkunde 10
FORMULARIUM wwwbasiswiskundebe Inhoudsopgave Algebra 2 2 Lineaire algebra 4 3 Vlakke meetkunde 5 4 Goniometrie 7 5 Ruimtemeetkunde 0 6 Reële functies 2 7 Analyse 3 8 Logica en verzamelingen 6 9 Kansrekening
Nadere informatieWISKUNDE 5 PERIODEN. DATUM : 5 juni 2008 ( s morgens) Niet-programmeerbare, niet-grafische rekenmachine
EUROPEES BACCALAUREAAT 2008 WISKUNDE 5 PERIODEN DATUM : 5 juni 2008 ( s morgens) DUUR VAN HET EXAMEN : 4 uur (240 minuten) TOEGESTANE HULPMIDDELEN Formuleboekje voor de Europese scholen Niet-programmeerbare,
Nadere informatieKnik en de Eurocode 3
Staltet van het evenwcht Knk en de Voorschrten Knk en de Eurocode 3 Bj het dmensoneren van een constructe op knk wordt n de Eurocode 3 utgegaan van een toets n de uterste grenstoestand waarj de rekenwaarde
Nadere informatieGetal & Ruimte. Uitwerkingen. vwo. complexe getallen. J. v.d. Meer H. v. Tilburg
J vd Meer H v lurg Getl & Rumte vwo complee getllen Utwerkngen Hoofdstuk Complee getllen Neuwe getllen ( ( ( ( c ( ( ( d ( 7 7 e f ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( c ( ( ( 9 d ( ln(,9, ( ln,77, c e d, 7 ( en, en
Nadere informatieUitgeest 28 Mei 2013. Geachte Voorzitter en Commissieleden
Utgeest 28 Me 203 Geachte Voorztter en Commsseleden Vanwege neuwe ontwkkelngen n verband met het verwjderen van de scootmobelen ut het atrum van De Slmp wl k dt n de GGZ-vergaderng nogmaals onder uw aandacht
Nadere informatieTentamen vak 4S581, d.d. 13 april 2011 Chemie en Transport in Energie Conversie Processen
Tentamen vak 4S581, d.d. 13 aprl 2011 Cheme en Transport n Energe Converse Processen Maak elke opgave op een afzonderljk vel paper Dctaat mag gebrukt worden, aantekenngen net Succes! Opgave 1: Euro 95
Nadere informatieEindopdracht Wiskunde en Cultuur 2-4: Geostationaire satellieten Door: Yoeri Groffen en Mohamed El Majoudi Datum: 20 juni 2011
Eindopdracht Wiskunde en Cultuur 2-4: Geostationaire satellieten Door: Yoeri Groffen en Mohamed El Majoudi Datum: 20 juni 2011 1 Voorwoord Satellieten zijn er in vele soorten en maten. Zo heb je bijvoorbeeld
Nadere informatieTECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Wiskunde en Informatica
TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Wiskunde en Informatica Tentamen Numerieke Methoden voor Werktuigbouwkunde N460 op donderdag 4 juni 010, 14.00-17.00 uur. De uitwerkingen van de opgaven dienen
Nadere informatieHints en antwoorden bij de vragen van de cursus Lineaire Algebra en Meetkunde
Hints en antwoorden bij de vragen van de cursus Lineaire Algebra en Meetkunde Ik heb de vragen die in de nota s staan en de vragen van de samenvattingen samengebracht in deze tekst en voorzien van hints
Nadere informatieASCII Tekenset - voor webdesigners
Latin 1 tekens Code Entity Teken Omschrijving Geforceerde spatie Omgekeerd uitroepteken Cent teken Pond sterling teken Algemeen wisselkoersteken Yen teken Gebroken (verticaal) bar Paragraaf teken Umlaut
Nadere informatieinner living vrijstaande woonhuizen en verbouwingen i nnerarchitecture
nner lvng vrjstaande woonhuzen en verbouwngen nnerarchtecture I am nspred by nature, nspred by nature, and I love to buld buldng for people, wth and for people, creatng sustanable archtecture, our am
Nadere informatieHOOFDSTUK 2: DE WERKING VAN DE MARKT HET PRIJSMECHANISME
HOOFDSTUK 2: De werkng van de markt HOOFDSTUK 2: DE WERKING N DE MRKT HET PRIJSMECHNISME. DE RG.. De ndvduele vraag lgemeen:,x f ( x, a,,, y, geznsgrootte, sezoen, ) vraag van ndvdu naar goed x rjs van
Nadere informatieGrote Synagoge. Sjoelgasse. Walter Süskindzaal. Snoge (Portugese Synagoge) Museumcafé (JHM) Auditorium (JHM)
Zaalverhuur Bjzondere locates voor uw evenement Het Joods Hstorsch Museum heeft verschllende locates beschkbaar voor externe verhuur, elk met een egen functe en sfeer. Zo organseert u samen met het JHM
Nadere informatieCombinatoriek groep 2
Combatore groep Mx: ducte, ladeprcpe, bomaalcoëffcëte, paaseereprcpe Tragsweeed ovember 015 Theore De opgave deze hadout hebbe allemaal wat te mae met éé of meer va oderstaade oderwerpe Belagrj bj het
Nadere informatieTentamen Optica. 19 februari 2008, 14:00 uur tot 17:00 uur
Tentamen Optica 19 februari 2008, 14:00 uur tot 17:00 uur Zet je naam en studierichting bovenaan elk vel dat je gebruikt. Lees de 8 opgaven eerst eens door. De opgaven kunnen in willekeurige volgorde gemaakt
Nadere informatievergelijkingen 6.1 Systematisch onderzoek Inhoud P Q x Q Grafieken van functies en vergelijkingen Grafieken van functies 6-2 en vergelijkingen
Grafieken van functies en vergelijkingen Grafieken van functies 6-0 en vergelijkingen Grafieken van functies en vergelijkingen Inhoud 1. Sstematisch onderzoek van grafieken Conveiteit en uigpunten Asmptoten
Nadere informatieEindronde Natuurkunde Olympiade 2015 theorietoets deel 1
Eindronde Natuurkunde Olympiade 2015 theorietoets deel 1 Opgave 1 Botsend blokje (5p) Een blok met een massa van 10 kg glijdt over een glad oppervlak. Hoek D botst tegen een klein vastzittend blokje S
Nadere informatieUitwerkingen Tentamen Natuurkunde-1
Uitwerkingen Tentamen Natuurkunde-1 5 november 2015 Patrick Baesjou Vraag 1 [17]: a. Voor de veerconstante moeten we de hoekfrequentie ω weten. Die wordt gegeven door: ω = 2π f ( = 62.8 s 1 ) Vervolgens
Nadere informatie6. Goniometrische functies.
Uitwerkingen R-vragen hodstuk 6 6. Goniometrische functies. R1 Wat heeft een cirkelomwenteling te maken met een sinus cosinus? ls een punt met constante snelheid een cirkelbeweging uitvoert en je zet hoogte
Nadere informatieLineaire dv van orde 2 met constante coefficienten
Lineaire dv van orde 2 met constante coefficienten Homogene vergelijkingen We bekijken eerst homogene vergelijkingen van orde twee met constante coefficienten, d.w.z. dv s van de vorm a 0 y + a 1 y + a
Nadere informatieToegepaste wiskunde. voor het hoger beroepsonderwijs. Deel 2 Derde, herziene druk. Uitwerking herhalingsopgaven hoofdstuk 3
Drs. J.H. Blanespoor Drs. C. de Joode Ir. A. Slujter Toegepaste wsunde voor het hoger beroepsonderwjs Deel Derde, herene dru Utwerng herhalngsopgaven hoofdstu HButgevers, Baarn Toegepaste wsunde, deel
Nadere informatieCombinatoriek-mix groep 2
Combatore-mx groep Tragsweeed, ovember 0 Theore De opgave deze hadout hebbe allemaal wat te mae met éé of meer va oderstaade oderwerpe Belagrj bj het mae va opgave s om et allee de theore de je et goed
Nadere informatieFaculteit Biomedische Technologie. 9 april 2018, 18:00-21:00 uur
Faculteit Biomedische Technologie Tentamen ELEKTROMAGNETISME en OPTICA (8NC00) 9 april 2018, 18:00-21:00 uur Opmerkingen: 1) Het is toegestaan gebruik te maken van het uitgedeelde formuleblad. Het is ook
Nadere informatieFysische modellen De Aarde zonder en met atmosfeer
Fysische modellen De Aarde zonder en met atmosfeer J. Kortland Cdb, Universiteit Utrecht Inleiding Bij het ontwerpen van een computermodel van de broeikas Aarde maak je gebruik van fysische modellen. Deze
Nadere informatieWaardeoverdracht. Uw opgebouwde pensioen meenemen naar uw nieuwe pensioenuitvoerder
Waardeoverdracht Uw opgebouwde pensoen meenemen naar uw neuwe pensoenutvoerder In deze brochure 3 4 5 6 Gefelcteerd! Een neuwe baan Wel of net kezen voor waardeoverdracht? Vergeljk de regelngen Hoe waardevast
Nadere informatieMEERJAREN OPBRENGSTEN VO 2013 TOELICHTING
MEERJAREN OPBRENGSTEN VO 2013 TOELICHTING Utrecht, me 2013 INHOUD 1 Algemeen 5 2 Het opbrengstenoordeel 7 3 Rendement onderbouw 8 4 Van 3e leerjaar naar dploma (rendement bovenbouw) 11 5 Gemddeld CE-cjfer
Nadere informatieLabo Fysica. Michael De Nil
Labo Fysica Michael De Nil 4 februari 2004 Inhoudsopgave 1 Foutentheorie 2 1.1 Soorten fouten............................ 2 1.2 Absolute & relatieve fouten..................... 2 2 Geometrische Optica
Nadere informatieTentamen Natuurkunde 1A 09.00 uur - 12.00 uur vrijdag 14 januari 2011 docent drs.j.b. Vrijdaghs
Tentamen Natuurkunde 1A 09.00 uur - 12.00 uur vrijdag 14 januari 2011 docent drs.j.b. Vrijdaghs Aanwijzingen: Dit tentamen omvat 6 opgaven met totaal 20 deelvragen Begin elke opgave op een nieuwe kant
Nadere informatieinner education i nnerarchitecture
nner educaton nnerarchtecture I am nspred by nature, nspred by nature, and I love to buld buldng for people, wth and for people, creatng sustanable archtecture, our am s to create smple wth a natural
Nadere informatie2 Keten met een weerstand R in serie met een condensator met capaciteit C.
Hoofdstuk 3. Serekrngen. Algeeenheden. In dt hoofdstuk worden twee of eer eleenten n sere geplaatst. TIP : o geakkeljk te werken s het aangeraden de stroo als referente te kezen, verts de stroo door elk
Nadere informatieTentamen van Wiskunde B voor CiT (151217) Tentamen van Statistiek voor BIT (153031) Vrijdag 27 januari 2006 van 9.00 tot uur
Kenmerk: TW6/SK/5/kp Datum: 9--6 Tentamen van Wskunde B voor CT (57) Tentamen van Statstek voor BIT (533) Vrjdag 7 januar 6 van 9. tot. uur Dt tentamen bestaat ut 9 opgaven, tabellen en formulebladen.
Nadere informatieTentamen Inleiding Meten Vakcode 8E020 22 april 2009, 9.00-12.00 uur
Tentamen Inleiding Meten Vakcode 8E april 9, 9. -. uur Dit tentamen bestaat uit opgaven. Indien u een opgave niet kunt maken, geeft u dan aan hoe u de opgave zou maken. Dat kan een deel van de punten opleveren.
Nadere informatieTentamen E&M 13-mei-2004
E&M Tentamen E&M 3-mei-2004 Boller, Offerhaus, Verschuur E&M 40305 Aanwijzingen De toets bestaat uit twee delen, waarvan het eerste deel binnen 60 minuten moet worden ingeleverd. In het eerste deel worden
Nadere informatieRekenvaardigheden voor het vak natuurkunde
Inhoud Formules uitrekenen... 2 Balansmethode... 2 Categorie eenvoudig... 3 Categorie moeilijker... 4 Categorie moeilijkst... 5 Uitgebreidere formules... 8 Balansmethode en abc-formule... 8 1/11 Formules
Nadere informatieLineaire Algebra voor ST
Lineaire Algebra voor ST docent: Judith Keijsper TUE, HG 9.3 email: J.C.M.Keijsper@tue.nl studiewijzer: http://www.win.tue.nl/wsk/onderwijs/2ds6 Technische Universiteit Eindhoven college 2 J.Keijsper (TUE)
Nadere informatieAnalyse: vraagstuk van Kepler
Analyse: vraagstuk van Kepler Deel : Afleiden tweede wet (wet der perken) Redelijk simpel. Uit de bewegingsvergelijking volgt dat =. Dit impliceert dat = =. Als je weet dat de tangentiële component van
Nadere informatieIJkingstoets burgerlijk ingenieur juni 2014: algemene feedback
IJkingstoets burgerlijk ingenieur 30 juni 2014 - reeks 1 - p. 1 IJkingstoets burgerlijk ingenieur juni 2014: algemene feedback In totaal namen 716 studenten deel aan de ijkingstoets burgerlijk ingenieur
Nadere informatieJuli blauw Vraag 1. Fysica
Vraag 1 Beschouw volgende situatie in een kamer aan het aardoppervlak. Een homogene balk met massa 6, kg is symmetrisch opgehangen aan de touwen A en B. De touwen maken elk een hoek van 3 met de horizontale.
Nadere informatieTentamen E&M 25 Juni 2012
/ E&M Aanwijzingen De toets bestaat uit twee delen. Het eerste deel behelst begripsvragen en moet na 60 mi;ft,~e ~\'lo.j:ai~tll verd. De antwoorden op de begripsvragen moeten op een apart vel worden gemaakt.
Nadere informatieInstallatiehandleiding. ModuZone Z20
Installatehandledng ModuZone Z20 INHOUDSOPGAVE INLEIDING 1 Installatehandledng...2 1.1 Productdocumentate...2 1.2 Utleg van symbolen...2 2 Beschrjvng van het apparaat...2 2.1 Hydraulsch schema...2 3 Velghedsvoorschrften
Nadere informatieOefening 9a (10.17a)
Oefenng 9a (10.17a) Gven: The saturaton pressure for vapor-lqud equlbra for a gven speces ftted to the Antone equaton: ln(p VAP /P REF )=c 1 -c 2 /(T+c 3 ) The vapour obeys the equaton of state P=nRT/(V-nb)
Nadere informatieSchriftelijk examen 2e Ba Biologie Fysica: elektromagnetisme 2011-2012
- Biologie Schriftelijk examen 2e Ba Biologie 2011-2012 Naam en studierichting: Aantal afgegeven bladen, deze opgaven niet meegerekend: Gebruik voor elke nieuwe vraag een nieuw blad. Zet op elk blad de
Nadere informatie