Staatssteun/ Nederland Steunmaatregelen nrs. NN 59/03, ex N 665/02 en N 667/02 Veemarkt Leeuwarden

Transcriptie

1 EUROPESE COMMISSIE Brussel, C(2009) 4140 Betreft: Excellentie, Staatssteun/ Nederland Steunmaatregelen nrs. NN 59/03, ex N 665/02 en N 667/02 Veemarkt Leeuwarden De Commissie wenst Nederland ervan in kennis te stellen dat zij na onderzoek van de door de Nederlandse autoriteiten verstrekte informatie over de bovengenoemde steunmaatregel, heeft besloten geen bezwaar te maken tegen de betrokken steun omdat een deel van de maatregel verenigbaar is met artikel 87, onder c), van het EG- Verdrag en omdat een deel van de maatregel geen staatssteun is. Bij dit besluit heeft de Commissie zich gebaseerd op de onderstaande overwegingen. 1. Procedure 1. Bij brief van 11 oktober 2002, geregistreerd op 15 oktober 2002, hebben de Nederlandse autoriteiten de Commissie overeenkomstig artikel 88, lid 3, van het EG- Verdrag in kennis gesteld van de bovenvermelde maatregel. Op 9 september 2002 is de kennisgeving overgeheveld naar de lijst van niet-aangemelde steunregelingen (NN), onder het nummer NN 98/ Bij brieven van 25 maart en 2 september 2003, 1 juni en 10 november 2004, 1 april 2005, 15 februari 2007, 30 september en 24 november 2008, respectievelijk geregistreerd op 28 maart en 4 september 2003, 4 juni en 11 november 2004, 5 april 2005, 16 februari 2007 en 30 september en 24 november 2008 is aanvullende informatie ontvangen. 2. Omschrijving 2.1 Benaming 3. Veemarkt Leeuwarden 2.2 Budget 4. Investeringssteun: euro, ongeveer 40% van de totale investering van euro. Zijne Excellentie de heer Maxime J.M. Verhagen Minister van Buitenlandse Zaken Bezuidenhoutseweg 67 Postbus 20061, NL-2500 EB Den Haag Wetstraat 200, B-1049 Brussel - België Telefoon: centrale 32 (0) Telex: COMEU B Telegramadres: COMEUR Brussel.

2 2.3 Looptijd 5. Eenmalige maatregel. 2.4 Begunstigden 6. Het Expocentrum FEC Leeuwarden (FEC) en zijn rechtsopvolger de Stichting Veehandelscentrum Noord-Nederland (hierna de stichting genoemd). 2.5 Steunmaatregel Algemeen 7. De steun was gericht op de extra investeringen die nodig waren voor de heropening van de Veemarkt Leeuwarden, die was gesloten als gevolg van de uitbraak van Monden Klauwzeer (MKZ) in Nederland in De steun was bedoeld voor de Veemarkt (FEC en de stichting) en werd verleend door de gemeente Leeuwarden, de provincie Fryslân en het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. 8. De betrokken Europese eisen voor veemarkten van Richtlijn 64/433/EEG en Richtlijn 97/12/EEG 1 zijn geïmplementeerd in de Nederlandse Regeling handel in levende dieren en levende producten (voor runderen) en de Regeling bijeenbrengen van dieren (voor varkens). 9. Tijdens de MKZ-crisis zijn alle veemarkten in Nederland door de regering gesloten. Vóór de heropening van de markten zijn de nationale hygiëne- en milieuverordeningen betreffende veemarkten in Nederland aangepast 2, om te voorkomen dat ziekten werden verspreid of dat opnieuw ziekten uit zouden breken en om te zorgen voor betere bescherming tegen mogelijke schadelijke invloeden. Deze beperkingen zijn geïntroduceerd in de Nederlandse Regeling handel in levende dieren en levende producten en de Regeling bijeenbrengen van dieren (verlenging van de Regeling verzamelen van vee). 10. Volgens deze aanpassingen van de Nederlandse wetgeving, moest de eigenaar van de Veemarkt Leeuwarden, om het verbod op veemarkten ongedaan te maken, het marktcomplex ingrijpend aanpassen. De aanpassingen hielden verband met de nieuwe stringente nationale hygiëne- en milieuvoorwaarden. Deze wijzigingen waren onvoorzien en onmiddellijk van toepassing, afwijkingen waren niet toegestaan. 11. Om er zeker van te zijn dat de veemarkt na de investeringen zijn marktpositie en rentabiliteit zou herwinnen, heeft het FEC een kosten-batenanalyse uitgevoerd, waaruit het de conclusie trok dat exploitatie van een veemarkt in Leeuwarden op de middellange termijn winstgevend zou zijn. Het accountancybedrijf KPMG en het LEI 1 Richtlijn 64/433/EEG van de Raad van 26 juni 1964 inzake gezondheidsvraagstukken op het gebied van het intracommunautaire handelsverkeer in vers vlees, PB 121 van , blz. 2012, en Richtlijn 97/12/EG van de Raad van 17 maart 1997 tot wijziging en bijwerking van Richtlijn 64/432/EEG inzake veterinairrechtelijke vraagstukken op het gebied van het intracommunautaire handelsverkeer in runderen en varkens, PB L 109 van , blz Wijziging van 6 maart 2001 van de Regeling handel levende dieren en levende producten en de regelingen gepubliceerd op 11 juni 2001 en 24 juli 2001 ter wijziging van de Regeling betreffende het bijeenbrengen van dieren (Staatscourant van 6 maart 2001, nr. 46, blz. 8, Staatscourant van 11 juni 2001, nr. 109, blz. 14). 3

3 (Landbouweconomisch Instituut) 3 hebben haalbaarheidsstudies voor de veemarkt uitgevoerd waaruit bleek dat deze op de middellange termijn winstgevend zou zijn. 12. De Nederlandse autoriteiten hebben verklaard dat de faciliteiten en diensten die, zowel vóór als na de uitbraak van MKZ, op de Veemarkt Leeuwarden werden verleend, in overeenstemming waren met de Europese minimumeisen op het gebied van milieu, hygiëne en dierenwelzijn (zie punt 10) Investeringen 13. De steun betreft een bijdrage aan de investeringen die nodig waren om te voldoen aan de in 2001 in werking getreden nieuwe en extra regelingen betreffende hygiënemaatregelen. De veemarkt heeft geld ontvangen voor investeringen die nodig waren om de nieuwe eisen van de Nederlandse wetgeving toe te passen die verder gingen dan de Europese minimumeisen betreffende milieu, hygiëne en dierenwelzijn (zie punt 10). 14. Om in overeenstemming te zijn met de nieuwe en extra eisen moest het veemarktcomplex ingrijpend worden verbouwd; zo moesten sommige bestaande faciliteiten worden verplaatst of aangepast. De investeringen die moesten worden gedaan om de heropening mogelijk te maken, waren: aanpassing van het dak en de muren, aanpassing van de omheining, klimaatbeheersing, verplaatsing van de ingangen, wijzigingen aan de gas-, elektriciteits- en waternetwerken en -voorzieningen, installatie om de hekken te ontsmetten, aanpassing van de kantoorunit (die om redenen van hygiëne separaat moet zijn), aanpassing van de schoonmaakfaciliteiten, scanapparatuur, installatie van een wasplaats, aanpassing van het laadstation, aanpassing van de mestfaciliteiten en de mestpomp, aanpassing van de ondergrond en de vloeren en een nieuwe separatiemuur. 15. Volgens de informatie die door de Nederlandse autoriteiten is verstrekt, heeft de investering op zichzelf de capaciteit van de Leeuwarder veemarkt niet vergroot. Noch het Expocentrum FEC, noch de stichting werden als bedrijven in moeilijkheden beschouwd op het moment dat de steun werd verleend 4. De vooruitzichten voor de veemarkt waren na de heropening van het aangepaste complex juist gunstig De steun was beperkt tot maximaal 40% van de totale investeringen die nodig waren om de markt in overeenstemming te brengen met de nieuwe, aanvullende Nederlandse wetgeving (zie punt 12), voor het deel dat verder ging dan de Europese minimumeisen op het gebied van milieu, hygiëne en dierenwelzijn (zie punt 11). De totale investering om de veemarkt te mogen heropenen werd door het expocentrum FEC en zijn rechtsopvolger, de stichting, uitgevoerd. In totaal bedroeg de investering euro, waarvan euro is bekostigd uit staatsmiddelen, afkomstig van de gemeente Leeuwarden, de provincie Fryslân en het ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit. 2.6 Rechtsgrond 17. Wet van 17 december 1997, houdende regels inzake de verstrekking van subsidies door de Minister van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij (Kaderwet LNV- 3 KPMG-rapport: mei 2002, inclusief prognose van de exploitatie voor de periode Bevestigd door de rapporten van KPMG en LEI. 5 Rapporten LEI en KPMG. 4

4 subsidies), Algemene subsidieverordening provincie Fryslân, Algemene subsidieverordening Leeuwarden Steunintensiteit 18. Investeringssteun: 40% van de totale investeringen. 2.8 Cumulatie 19. De steun mag niet worden gecumuleerd met andere steun voor hetzelfde doel. 20. In aanvulling hierop hebben de Nederlandse autoriteiten de Commissie geïnformeerd dat zij de exploitatie steun hebben toegekend (te weten een andere vorm van steun voor andere activiteiten welke niet worden gedekt door de huidige beslissing) aan de Veemarkt Leeuwarden in de eerste zes maanden na de heropening. Volgens de Nederlandse autoriteiten is deze steun volledig in overeenstemming met de voorwaarden neergelegd in Verordening (EG) nr. 1998/2006 7, met name de artikelen 1, 2 en Beoordeling 3.1 De vraag of het staatssteun betreft 21. Artikel 87, lid 1, van het Verdrag is van toepassing als de steun door een staat of met staatsmiddelen wordt bekostigd en bepaalde ondernemingen worden begunstigd in de zin dat de steun de ontvangende onderneming een economisch voordeel verschaft dat deze onder normale marktomstandigheden niet zou hebben verkregen. Voorts moet de steun de mededinging vervalsen of dreigen te vervalsen en het handelsverkeer tussen de lidstaten ongunstig beïnvloeden. 22. De door de Nederlandse autoriteiten aangemelde steun, die aan het FEC en de stichting wordt verleend, wordt met staatsmiddelen bekostigd. De steun komt ten goede aan de landbouwsector in Nederland, meer in het bijzonder de veeteelt- en veehandelssector. Aangezien de Nederlandse ondernemingen hun activiteiten ontplooien op een zeer concurrentiegerichte internationale markt, kan worden gesteld dat het een maatregel betreft die de mededinging vervalst of dreigt te vervalsen8 en die het handelsverkeer tussen de lidstaten ongunstig beïnvloedt. Daarom gaat het bij deze maatregel om staatssteun en is het bepaalde in artikel 87, lid 1, van het EG- Verdrag van toepassing. 23. Op grond van artikel 87, leden 2 en 3, van het EG-Verdrag kunnen echter uitzonderingen worden gemaakt op het in artikel 87, lid 1, neergelegde verbod. Gelet op de kenmerken van het onderhavige geval is de enig mogelijke afwijking die van artikel 87, lid 3, onder c), van het Verdrag, op grond waarvan steunmaatregelen om de ontwikkeling van bepaalde vormen van economische bedrijvigheid of van bepaalde 6 Respectievelijk bekendgemaakt op de volgende websites: leeuwarden.nl. 7 Commissie Verordening (EG) nr. 1998/2006 van 15 december 2006 betreffende de toepassing van de artikelen 87 en 88 van het Verdrag op de minimis steun, PbEU L 378, , p.5. 8 Volgens de jurisprudentie van het Hof van Justitie komt een verbetering van de concurrentiepositie van een onderneming dankzij staatssteun in het algemeen neer op vervalsing van de concurrentie ten opzichte van andere, concurrerende ondernemingen die de betrokken steun niet ontvangen. Zaak C- 730/79, Jurispr. 1980, blz. 2671, punten 11 en 12. 5

5 regionale economieën te vergemakkelijken, als verenigbaar met de gemeenschappelijke markt kunnen worden beschouwd, mits de voorwaarden waaronder het handelsverkeer plaatsvindt daardoor niet zodanig worden veranderd dat het gemeenschappelijk belang wordt geschaad. Bijgevolg moet worden onderzocht of een uitzondering kan worden gemaakt op het in artikel 87, lid 1, van het EG-Verdrag neergelegde algemene beginsel dat staatssteun onverenigbaar is met de gemeenschappelijke markt. 24. In overeenstemming met de Mededeling van de Commissie betreffende de vaststelling van regels voor de beoordeling van onrechtmatig verleende staatssteun 9 zal de maatregelen worden beoordeeld op basis van de Communautaire richtsnoeren voor staatssteun die in de landbouwsector van toepassing waren op de datum van aanmelding van de steun; de communautaire richtsnoeren voor staatssteun in de landbouwsector 10 (hierna: de richtsnoeren). 3.2 Investeringssteun 25. In dit specifieke geval is punt 4.2 van de richtsnoeren van toepassing, waarin de voorwaarden worden vastgesteld voor steun voor investeringen voor de verwerking en de afzet van landbouwproducten. Volgens dat punt moet aan de volgende voorwaarden worden voldaan: o het bedrijf dat de steun ontvangt moet aantonen dat het levensvatbaar is; o het bedrijf moet voldoen aan de minimumnormen op het gebied van milieu, hygiëne en dierenwelzijn; o wanneer wordt geïnvesteerd om te voldoen aan pas ingevoerde minimumnormen op het gebied van milieu, hygiëne en dierenwelzijn, kan steun worden toegekend voor het bereiken van het niveau dat aan deze nieuwe normen voldoet; o de steun mag niet meer bedragen dan 40% van de subsidiabele investeringen, wanneer het investeringen betreft buiten probleemgebieden of de in artikel 36, onder a), punten i), ii) en iii), van Verordening (EG) nr. 1698/2005 bedoelde gebieden; o de in aanmerking komende uitgaven kunnen betrekking hebben op: de bouw, verwerving en verbetering van onroerende goederen; nieuwe machines en materialen met inbegrip van computerprogrammatuur; algemene kosten, zoals honoraria voor architecten, ingenieurs, consultants, enz., tot 12% van de uitgaven; o de afzetmarkt voor de betrokken producten moet voldoende groot zijn (punt 4.2.5, in dit geval vee: runderen, varkens, schapen). 26. De Nederlandse autoriteiten hebben verklaard en verzekerd dat het FEC en de stichting niet konden worden aangemerkt als bedrijven in moeilijkheden en dat ze economisch levensvatbaar waren (zie de punten 13 en 17). 27. De Nederlandse autoriteiten hebben verklaard dat de Veemarkt Leeuwarden zowel vóór als na het algehele marktverbod aan de minimumeisen ten aanzien van milieu, hygiëne en dierenwelzijn voldeden (zie punt 14). Bovendien is door de Nederlandse autoriteiten informatie verstrekt waaruit blijkt dat de investeringen die 9 PbEU C 119, , p PB C 28 van , blz. 2. 6

6 zijn uitgevoerd, nodig waren om te voldoen aan de nieuwe, naar aanleiding van de MKZ-crisis in de aangepaste Nederlandse regelingen inzake hygiëne en milieu opgenomen normen (de punten 12 en 16). 28. Het maximumbedrag van de steun is euro, d.w.z. 40% van de investeringen. De veemarkt ligt niet in een probleemgebied of in een gebied als bedoeld in artikel 36, onder a), punten i), ii) en iii), van Verordening (EG) nr. 1698/2005. De subsidiabele uitgaven zijn beperkt tot de bouw en de verbetering van onroerend goed, nieuwe machines, uitrusting en de algemene kosten zoals honoraria voor architecten en consultants voor minder dan 12% van de uitgaven (zie de punten 16 en 18). 29. De handel in levende dieren is een internationale handel. De handel richt zich niet alleen op de aangrenzende landen. Verwacht werd dat de vraag naar runderen, varkens en schapen na de crisis snel weer zou toenemen. De Nederlandse autoriteiten hebben aangetoond dat er voldoende afzet mogelijkheden op de markt beschikbaar waren. 30. Rekening houdend met het feit dat aan de voorwaarden van de richtsnoeren wordt voldaan, wordt de steun geacht in overeenstemming te zijn met het beleid van de Commissie, die steun tot 40% van de subsidiabele kosten voor investeringen toestaat om te kunnen voldoen aan de pas ingevoerde normen op het gebied van milieu, hygiëne en dierenwelzijn. 4. Besluit 31. De Commissie betreurt dat de maatregel gedeeltelijk ten uitvoer is gelegd voordat de Commissie deze verenigbaar had verklaard met de gemeenschappelijke markt. 32. Aangezien de maatregel voldoet aan de communautaire richtsnoeren voor staatssteun in de landbouwsector, kan hij als verenigbaar met de gemeenschappelijke markt op grond van artikel 87, lid 3, onder c), van het EG-Verdrag worden beschouwd. Daarom heeft de Commissie besloten de steun als verenigbaar met het EG-Verdrag te beschouwen. 7

7 33. Mocht deze brief vertrouwelijke gegevens bevatten die niet mogen worden bekendgemaakt, dan dient de Commissie daarvan binnen vijftien werkdagen na ontvangst van dit schrijven in kennis te worden gesteld. Als de Commissie binnen de vastgestelde termijn geen met redenen omkleed verzoek ontvangt, dan neemt zij aan dat u instemt met mededeling aan derden en bekendmaking van de volledige tekst van dit schrijven in de authentieke taal op internet: Dit verzoek dient bij aangetekend schrijven of bij faxbericht te worden gericht aan: Europese Commissie Directoraat-generaal Landbouw en plattelandsontwikkeling Directoraat M B-1049 Brussel Fax.: Met bijzondere hoogachting, Voor de Commissie Mariann FISCHER BOEL Lid van de Commissie 8