Steunmaatregelen van de staten / Nederland Steunmaatregel nr. NN 98/2002 ex N 391/2002 Verbetering van de energie-efficiëntie in de glastuinbouw

Transcriptie

1 EUROPESE COMMISSIE Brussel, 11-X-2007 C(2007) 5079 Betreft: Steunmaatregelen van de staten / Nederland Steunmaatregel nr. NN 98/2002 ex N 391/2002 Verbetering van de energie-efficiëntie in de glastuinbouw Excellentie, De Commissie wenst Nederland ervan in kennis te stellen dat zij na onderzoek van de door de Nederlandse autoriteiten verstrekte informatie over de bovengenoemde steunmaatregel, heeft besloten geen bezwaar te maken tegen de betrokken steun omdat deze verenigbaar is met artikel 87, lid 3, onder c), van het EG-Verdrag. Bij het nemen van dit besluit heeft de Commissie zich gebaseerd op de volgende overwegingen: 1. Procedure 1. Bij brief van 5 juni 2002, geregistreerd op 7 juli 2006, hebben de Nederlandse autoriteiten de Commissie overeenkomstig artikel 88, lid 3, van het EG-Verdrag in kennis gesteld van de bovenvermelde maatregel. Bij brieven van 19 augustus 2002, 25 januari 2007 en 6 augustus 2007, geregistreerd op respectievelijk 22 augustus 2002, 26 januari 2007 en 7 augustus 2007, zijn aanvullende gegevens verstrekt. Op 9 september 2002 is de aanmelding opgenomen in de lijst van onrechtmatige steun onder nummer NN98/ Beschrijving 2.1 Benaming 2. Verbetering van de energie-efficiëntie in de glastuinbouw. 2.2 Budget 3. Het maximale budget bedraagt ongeveer 70 miljoen euro; (7 miljoen euro per jaar). Ongeveer de helft daarvan wordt gefinancierd uit parafiscale heffingen op het gebruik van aardgas door de glastuinbouw. De andere helft is afkomstig uit de begroting van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselveilighed. Zijne Excellentie de Heer Maxime J.M. Verhagen Minister van Buitenlandse Zaken Bezuidenhoutseweg 67 Postbus NL EB Den Haag Europese Commissie, B-1049 Brussel - België. Telefoon: (32-2)

2 4. Bij de goedgekeurde steunmaatregel N 12/1998 bedroeg het maximale budget 80 miljoen voor tien jaar en 20 miljoen voor warmte-krachtinstallaties. Het systeem van parafiscale heffingen is hetzelfde als het in het kader van maatregel nr. N 12/1998 goedgekeurde systeem. 2.3 Looptijd 5. 1 januari december Begunstigden 6. De begunstigden kunnen worden ingedeeld in de volgende groepen: o Steun voor onderzoek: onderzoeksinstellingen. Projecten op het gebied van fundamenteel of industrieel onderzoek ter beperking van het energiegebruik in de glastuinbouw. o Steun voor de ontwikkeling van instrumenten voor adviesverlening: instellingen die in staat zijn om instrumenten te ontwikkelen voor adviesverlening en opleiding; de begunstigden worden geselecteerd op basis van een openbare aanbesteding (overeenkomstig Richtlijn 92/50/EEG) 1. Tuinbouwers zouden indirect kunnen profiteren van de ontwikkeling van deze o instrumenten. Steun voor demonstratie: alle in de glastuinbouwsector werkzame personen die een demonstratieproject wensen op te zetten en die aan de relevante eisen voldoen; In totaal betreft het minder dan 100 rechtstreeks begunstigden (hoofdzakelijk instellingen voor onderzoek en ontwikkeling). 2.5 Steunmaatregel Achtergrond en doelstelling 7. De aangemelde maatregel betreft een wijziging van de oorspronkelijke steunregeling inzake de verbetering van de energie-efficiëntie in de glastuinbouw, eerder goedgekeurd onder de nummers N 12/98, N 383/95 en N 107/93. In 1993 hebben de glastuinbouwsector en de Nederlandse regering een meerjarenovereenkomst inzake energie voor de periode gesloten. Doel van deze overeenkomst is energie-efficiëntie in de glastuinbouw te stimuleren. De verbetering van energie-efficiëntie is één van de pijlers van dit convenant. 8. De aangemelde wijziging van de maatregel betreft de verlenging van het programma ter verbetering van de energie-efficiëntie in de glastuinbouw voor de periode ('Convenant Glastuinbouw en Milieu'). Het convenant bevat verplichtingen voor de sector om het energieverbruik te beperken. De onderhavige regeling draagt bij tot de verwezenlijking van deze doelstellingen door het verlenen 1 Richtlijn van 18 juni 1992 betreffende de coördinatie van de procedures voor het plaatsen van overheidsopdrachten voor dienstverlening, PB L 209 van , blz. 1, zoals vervangen bij Richlijn 2004/18/EG van het Europees Parlement en de Raad van 31 maart 2004 betreffende de coördinatie van de procedures voor het plaatsen van overheidsopdrachten voor werken, leveringen en diensten (PB L 134 van , blz. 114).

3 van steun voor projecten op het gebied van onderzoek, onderwijs, demonstratie en instrumenten voor adviesverlening. Voor de nieuwe periode voorziet het programma niet langer in investeringssteun. 9. De steunregeling wordt gefinancierd uit de begroting van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en de door het Productschap Tuinbouw toegepaste heffing op het gebruik van aardgas door de glastuinbouw 2. Voor de periode bedraagt het totale budget ter stimulering van de energie-efficiëntie 70 miljoen euro. Ongeveer 50% daarvan wordt betaald uit de begroting van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, de overige 50% wordt door het Productschap Tuinbouw betaald Steun voor onderzoek en ontwikkeling 10. Ter verwezenlijking van de doelstelling om de energie-efficiëntie in de glastuinbouw te verbeteren, voorziet de regeling in de mogelijkheid om steun te verlenen voor onderzoeksprogramma's inzake: o o de verbetering van gewassen met een lager energiegebruik; de aanmoediging van het gebruik van duurzame energie in de glastuinbouwsector, zoals b.v. ondergrondse energiebesparing; o andere projecten met het oog op energiebesparing in de tuinbouwsector. 11. Het onderzoek moet een fundamenteel of industrieel karakter hebben. De steun kan tot 100% van de kosten voor het verrichte onderzoek dekken. De resultaten van het onderzoek moeten worden bekendgemaakt en moeten voor iedereen toegankelijk zijn. Dit gebeurt via publicatie in relevante (wetenschappelijke) tijdschriften en op de website van het Productschap Tuinbouw (algemene, voor de hele sector toegankelijke website). 12. De volgende kosten komen in aanmerking voor steun voor onderzoeksprojecten: kosten voor personeel, uitrusting, grond, gebouwen, adviesverlening, exploitatie en (relevante) extra kosten gerelateerd aan de duur van het project Steun voor technische bijstand: kennisverspreiding 13. Om de kloof tussen onderzoeksresultaten en de daadwerkelijke toepassing daarvan te verkleinen, komen projecten waarbij de resultaten worden omgezet in instrumenten voor adviesverlening in aanmerking voor steun. Deze projecten moeten gericht zijn op de ontwikkeling van instrumenten die tuinbouwers inzicht geven in het energiegebruik en de nodige informatie verschaffen om strategische besluiten inzake de beperking van het energieverbruik te kunnen nemen. De steun wordt verleend voor de opzet en de ontwikkeling van deze instrumenten en zal doorgaans betrekking hebben op de ontwikkeling van rekenmodellen. 2 Verordeningen van het Productschap Tuinbouw waarbij aan producenten en ondernemingen heffingen worden opgelegd voor de financiering van de verwezenlijking van een in die verordeningen genoemd specifiek doel, behoeven de goedkeuring van de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.

4 14. Alle instellingen, bedrijven of instanties die instrumenten voor adviesverlening kunnen ontwikkelen, kunnen een steunaanvraag indienen en worden geselecteerd op basis van een openbare aanbesteding (overeenkomstig Richtlijn 92/50/EEG). De resultaten van het project moeten worden gepubliceerd, b.v. op een (openbare) website. Voor de daadwerkelijke adviesverlening aan tuinbouwers wordt geen steun verleend Steun voor technische bijstand: demonstratieprojecten 15. De toepassing van nieuwe know-how, systemen en technologieën op het gebied van energie-efficiëntie wordt aangemoedigd via steun voor demonstratieprojecten. Voor steun in aanmerking komende projecten zijn projecten die het stadium van de tenuitvoerlegging hebben bereikt en die na de demonstratie navolging kunnen krijgen bij andere tuinbouwers. Alleen kleinschalige demonstratieprojecten komen in aanmerking voor steun (maximaal euro per begunstigde over een periode van drie jaar). Voor kleine en middelgrote ondernemingen kan steun ten belope van 50% van de subsidiabele kosten worden verleend. 16. De steun is niet beperkt tot een bepaalde groep of bepaalde groepen. Alle in de tuinbouwsector werkzame personen die een demonstratieproject willen opzetten, kunnen een aanvraag indienen Algemene voorwaarden 17. De aan de dienstverlenende instellingen toegekende financiële steun heeft uitsluitend betrekking op de uitvoering van de betrokken projecten. Er wordt geen exploitatiesteun verleend. De dienstverlenende instellingen zullen voornamelijk instituten voor landbouwonderzoek en -advies zijn. De verslagen en resultaten van het onderzoek zullen voor eventuele belangstellenden worden gepubliceerd in relevante media en op internet. 18. Overeenkomstig het beginsel dat de vervuiler betaalt, is de door het Productschap Tuinbouw toegepaste heffing afhankelijk van de hoeveelheid aardgas die een tuinbouwer gebruikt. Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen ingevoerd en nietingevoerd aardgas. Bedrijven die voor de verwarming van kassen gebruik maken van een andere bron dan aardgas, betalen een heffing die wordt berekend op basis van het aardgasequivalent. 19. De instellingen voor onderzoek en ontwikkeling en voor de ontwikkeling van adviesinstrumenten zullen worden geselecteerd op basis van een aanbestedingsprocedure die in overeenstemming is met Richtlijn 92/50/EEG 3, of, indien deze richtlijn niet van toepassing is, via een transparante en niet-discriminerende procedure die voldoende ruchtbaarheid geeft aan de maatregel. 3 Richtlijn van 18 juni 1992 van de Raad betreffende de coördinatie van de procedures voor het plaatsen van overheidsopdrachten voor dienstverlening, PB L 209 van , blz. 1, zoals vervangen bij Richtlijn 2004/18/EG van het Europees Parlement en de Raad van 31 maart 2004 betreffende de coördinatie van de procedures voor het plaatsen van overheidsopdrachten voor werken, leveringen en diensten (PB L 134 van , blz. 114).

5 2. 6 Rechtsgrond 20. Goedgekeurde begroting ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, Subsidieregeling demonstratie- en kennisoverdrachtsprojecten duurzame landbouw, Instellingsverordening, Verordening Productschap Tuinbouw heffing verbruik aardgas, Verordening Productschap Tuinbouw Financieringsfonds energie. 2.7 Steunintensiteit 21. Voor de verschillende maatregelen gelden de volgende maximale steunintensiteiten: o Steun voor onderzoek: maximaal 100% (ministerie en Productschap) o Steun voor de ontwikkeling van adviesinstrumenten: maximaal 100 % (ministerie 50% en Productschap 50%). o Steun voor demonstratieprojecten: maximaal 50%, minimumbedrag van euro, de steun per project bedraagt niet meer dan euro per project over een periode van drie jaar. 2.8 Cumulatie 22. De steun mag niet worden gecumuleerd met andere steun voor hetzelfde doel. Indien voor hetzelfde project steun wordt ontvangen uit andere bronnen, wordt dit eerst afgetrokken van de bijdrage van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en het Productschap Tuinbouw. 3. Beoordeling 3.1 Is er sprake van staatssteun? 23. Artikel 87, lid 1, van het Verdrag is van toepassing als de steun wordt toegekend door een lidstaat of met staatsmiddelen wordt bekostigd, bepaalde ondernemingen begunstigt in die zin dat de betrokken onderneming een economisch voordeel wordt geboden dat zij onder normale marktvoorwaarden niet zou hebben gehad, de mededinging tussen de lidstaten vervalst of dreigt te vervalsen en het handelsverkeer tussen de lidstaten ongunstig beïnvloedt. 24. Ongeveer 50% van de steun wordt betaald uit parafiscale heffingen, de overige 50% is rechtstreeks afkomstig uit staatsmiddelen (de begroting van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit). Wat betreft de vraag of de inkomsten uit parafiscale heffingen als staatsmiddelen kunnen worden beschouwd, zij opgemerkt dat met betrekking tot staatsmiddelen geen onderscheid dient te worden gemaakt tussen gevallen waarin de steun rechtstreeks door de staat wordt verleend, en gevallen waarin de steun via door de staat daartoe aangewezen of opgerichte publiekof privaatrechtelijke lichamen wordt verleend 4. 4 Zie het arrest van 13 maart 2001 in zaak C-379/98, punt 58, en het arrest van 20 november 2003 in zaak C-126/01, punt 23.

6 25. Op 15 juli 2004 heeft het Hof van Justitie in zijn arrest in de zaak Pearle 5 (zaak C-345/02) opgemerkt dat verplichte bijdragen die door een intermediair orgaan worden geïnd bij alle ondernemingen van een bepaalde bedrijfssector, alleen dan niet als staatsmiddelen mogen worden beschouwd als is voldaan aan alle vier de volgende voorwaarden: de betrokken maatregel is vastgesteld door de beroepsvereniging die de ondernemingen en de werknemers van een bedrijfssector vertegenwoordigt, en dient niet als instrument voor de uitvoering van door de staat vastgestelde beleidslijnen; de verwezenlijking van de doelstellingen van de betrokken maatregel wordt volledig gefinancierd uit de bijdragen van de ondernemingen van de sector; de financieringswijze en het percentage/bedrag van de bijdrage worden in de beroepsvereniging van de sector vastgesteld door vertegenwoordigers van werkgevers en werknemers, zonder dat de overheid hierin ingrijpt; de bijdragen moeten voor de financiering van de maatregel worden gebruikt zonder dat de staat daarbij kan ingrijpen. 26. De onderhavige maatregel voldoet niet aan al deze voorwaarden, aangezien het hier een instrument betreft dat wordt gebruikt voor overheidsbeleid (beperking van energiegebruik), en de verwezenlijking van het doel van de betrokken maatregel niet volledig wordt gefinancierd uit de bijdrage van de sector (aangezien de heffing slechts ongeveer 50% van het totale budget uitmaakt). Aangezien niet aan alle voorwaarden van het Pearle-arrest is voldaan, kan worden geconcludeerd dat de inkomsten uit de parafiscale heffingen voor deze maatregel als staatsmiddelen moeten worden beschouwd. 27. Wat de andere voorwaarden voor de toepassing van artikel 87, lid 1, van het EG-Vedrag betreft, komt deze maatregel er wel degelijk op neer dat de productie van tuinbouwproducten wordt begunstigd. De maatregel begunstigt bepaalde ondernemingen (glastuinbouwers in Nederland) en kan van invloed zijn op de positie van Nederland in deze sector. Aangezien de Nederlandse ondernemingen hun activiteiten ontplooien op een zeer concurrentiegerichte internationale markt, kan worden gesteld dat het een maatregel betreft die de mededinging vervalst of dreigt te vervalsen 6 en die het handelsverkeer tussen de lidstaten ongunstig beïnvloedt. De maatregel vormt derhalve staatssteun in de zin van artikel 87, lid 1, van het EG- Verdrag. 28. Op grond van artikel 87, leden 2 en 3, van het EG-Verdrag kan evenwel een afwijking van het in artikel 87, lid 1, van het EG-Vedrag vastgestelde verbod worden toegestaan. Gelet op de kenmerken van het onderhavige geval, is de enige mogelijke afwijking die van artikel 87, lid 3, onder c),van het EG-Verdrag op grond waarvan steunmaatregelen om de ontwikkeling van bepaalde vormen van economische 5 Arrest van het Hof (Eerste kamer) van 15 juli 2004 Pearle BV, Hans Prijs Optiek Franchise BV en Rinck Opticiëns BV tegen Hoofdbedrijfschap Ambachten. 6 Volgens de jurisprudentie van het Hof van Justitie komt een verbetering van de concurrentiepositie van een onderneming dankzij staatssteun in het algemeen neer op vervalsing van de concurrentie ten opzichte van andere, concurrerende ondernemingen die de betrokken steun niet ontvangen, zaak C- 730/79, Jurispr. 1980, blz. 2671, punten 11 en 12.

7 bedrijvigheid of van bepaalde regionale economieën te vergemakkelijken, als verenigbaar met de gemeenschappelijke markt kunnen worden beschouwd, mits de voorwaarden waaronder het handelsverkeer plaatsvindt daardoor niet zodanig worden veranderd dat het gemeenschappelijk belang wordt geschaad. Derhalve moet worden onderzocht of artikel 87, lid 3, onder c), in dit geval van toepassing kan zijn. 29. De regeling betreft steun voor onderzoek, ontwikkeling en demonstratie en zou in de periode tussen januari 2000 en december 2010 worden toegekend. Gezien het feit dat de steun onder artikel 1, onder f), van Verordening (EG) nr. 659/ valt, moet de maatregel worden beoordeeld in het licht van de voorschriften die van toepassing waren op het tijdstip van de tenuitvoerlegging van de steunregeling. 30. De onderhavige steunregeling is aangemeld bij brief van 5 juni 2002, de steun voor demonstratieprojecten en instrumenten voor adviesverlening zal derhalve worden beoordeeld op basis van punt 14 van de communautaire richtsnoeren voor staatssteun in de landbouwsector 8 (technische bijstand), en de steun voor onderzoek en ontwikkeling op basis van punt 17 van de communautaire richtsnoeren voor staatssteun in de landbouwsector. 31. In punt 17 van de communautaire richtsnoeren voor staatssteun in de landbouwsector is bepaald dat steun voor onderzoek en ontwikkeling in overeenstemming moet zijn met de criteria zoals uiteengezet in de geldende communautaire kaderregeling inzake staatssteun voor onderzoek en ontwikkeling 9. Deze kaderregeling is op 1 januari 2007 vervangen door de communautaire kaderregeling inzake staatssteun voor onderzoek, ontwikkeling en innovatie Overeenkomstig punt 10.3 van de nieuwe kaderregeling moet voor de beoordeling van de maatregel rekening worden gehouden met het tijdstip waarop de steun werd verleend. Aangezien de steun reeds (ten dele) is verleend vóór de inwerkingtreding van de nieuwe kaderregeling inzake staatssteun voor onderzoek, ontwikkeling en innovatie (de thans geldende kaderregeling) en ten dele na deze periode, dient de steun te worden beoordeeld op basis van zowel de nieuwe als de oude kaderregeling voor onderzoek en ontwikkeling (en innovatie). 33. De maatregelen ter verbetering van de energie-efficiëntie in de Nederlandse glastuinbouwsector zijn onderzocht en goedgekeurd in het kader van de steunregelingen N 12/98, N 383/95 en N 107/93. Bij de onderhavige wijziging van de goedgekeurde steunregeling wordt de looptijd van de steun verlengd tot 2010 en worden de maatregelen beperkt tot projecten die betrekking hebben op onderzoek, ontwikkeling en technische bijstand (instrumenten voor adviesverlening en demonstratieprojecten). 7 PB C 83 van , blz PB C 232 van , blz PB C 45 van , blz. 5, zoals later gewijzigd wat de toepassing ervan in de landbouwsector betreft (PB C 48 van , blz. 2). 10 PB C 323 van , blz. 1.

8 3.2 Parafiscale heffing 34. De regeling inzake de parafiscale heffingen is grondig onderzocht en goedgekeurd in het kader van de staatssteunmaatregel N 12/98. Bij de onderhavige aanpassing worden de voorwaarden van de eerder goedgekeurde regeling niet gewijzigd. De heffing is gekoppeld aan het gebruik van aardgas door de tuinbouwer. 35. Via de parafiscale heffingen op aardgas kent het Productschap financiële middelen toe voor collectief onderzoek, ontwikkelingen en onderwijs en opleiding op het gebied van energie-efficiëntie in de glastuinbouwsector, zonder dat de markt daardoor wordt verstoord. De heffing zal worden gebruikt voor projecten inzake onderzoek en ontwikkeling en onderwijs en opleiding op het gebied van energieefficiëntie. 36. De heffing heeft geen nadelige gevolgen voor ingevoerde producten. De heffing wordt toegepast ongeacht de oorsprong van het aardgas. Zij moet worden beschouwd als een interne, niet-discriminerende heffing. Het type gas en de oorsprong ervan worden niet in aanmerking genomen, aangezien gas een vloeibare vloeistof is en geen onderscheid kan worden gemaakt tussen ingevoerd en niet-ingevoerd aardgas. Discriminatie tussen in Nederland verhandelde producten en uitgevoerde producten zal nog steeds uitgesloten zijn doordat alle producenten in gelijke mate kunnen profiteren van het onderzoek, de ontwikkeling en de adviesverlening die uit de opbrengst van de parafiscale heffing worden gefinancierd, aangezien de resultaten voor iedereen vrij toegankelijk zijn. 37. Nederland importeert gas uit het Verenigd Koninkrijk. Het geimporteerde gasvolume bestaat int totaal uit minder dan 5% van het verbruik. De belasting is gebaseerd op de hoeveelheid gas die een tuinder gebruikt en volgt niet uit het feit dat het gas een grens oversteekt. Beide producten worden getaxeerd, terwijl geen van beiden profiteert. Derhalve is er geen sprake van discriminatie. Daarnaast kunnen alle producten op vergelijkbaren wijze profiteren van het onderzoek, de ontwikkeling en de adviezen die worden gefinancieerd uit de opbrengsten van de parafiscale heffing aangezien het resultaat en de uitwerking van de resultaten vrijelijk beschikbaar zal zijn voor iedereen. 38. De prijzen van het eindproduct worden bepaald door de ontwikkeling van vraag en aanbod op de vrije markt. Voorts wordt niet verwacht dat de invoering van de heffingsregeling het vrije verkeer van goederen op de interne markt zal beperken. 3.3 Onderzoek en ontwikkeling 39. Met de aangemelde maatregel wordt fundamenteel en industrieel onderzoek gesteund inzake de verbetering van gewassen met een lager energiegebruik en de stimulering van het gebruik van duurzame energie in de glastuinbouwsector, zoals b.v. ondergrondse energiebesparing. 40. Gelet op het feit dat de voorwaarden voor de toekenning van steun voor onderzoek en voor de ontwikkeling van instrumenten voor adviesverlening niet zijn aangepast en nog steeds in overeenstemming zijn met de voorwaarden van N 12/98, is de steun nog steeds in overeenstemming met de kaderregeling voor onderzoek en ontwikkeling, aangezien:

9 ervan kan van worden uitgegaan dat de steun in het algemeen belang van de tuinbouwsector is; de informatie wordt gepubliceerd en ten minste op nationaal niveau beschikbaar wordt gesteld in relevante tijdschriften, niet alleen wordt verspreid onder leden of bepaalde organisaties, beschikbaar is voor iedereen en niet later dan de bekendmaking ervan aan leden van bepaalde organisaties wordt gepubliceerd; de subsiabele kosten zijn beperkt tot de duur van het project dat wordt ondersteund (zie punt 12); de resultaten op gelijke voet beschikbaar zullen worden gesteld voor gebruik ervan door alle eventuele belangstellenden, en de steun voldoet aan de voorwaarden van bijlage II bij de tijdens de multilaterale handelsbesprekingen in het kader van de Uruguay-Ronde gesloten landbouwovereenkomst De Nederlandse autoriteiten hebben verklaard dat de voorwaarden van de nieuwe kaderregeling voor onderzoek, ontwikkeling en innovatie van bij de inwerkingtreding ervan in acht zijn genomen omdat: ervan kan van worden uitgegaan dat de steun in het algemeen belang van de tuinbouwsector is; los van het feit dat de resultaten vrij toegankelijk zullen zijn op internet, ook van internet gebruik zal worden gemaakt voor de aankondiging van het onderzoek, inclusief het doel ervan, de plaats waar de resultaten te vinden zijn en de datum waarop de resultaten worden verwacht; de steun rechtstreeks aan de onderzoeksinstelling of -organisatie wordt verleend en het niet gaat om steun voor een onderneming die landbouwproducten produceert, verwerkt of afzet, en evenmin om prijsondersteuning voor producenten van landbouwproducten. 42. De steun voor onderzoek en ontwikkeling is bijgevolg nog steeds in overeenstemming met het beleid van de Commissie en de bovengenoemde kaderregeling voor onderzoek, ontwikkeling en innovatie in de landbouwsector op grond waarvan steun tot 100% van de kosten voor onderzoek en ontwikkeling wordt toegestaan. 3.4 Technische ondersteuning: ontwikkeling van instrumenten voor adviesverlening en demonstratie 43. In punt 14 van de communautaire richtsnoeren voor staatssteun in de landbouwsector is bepaald dat de Commissie positief staat tegenover steunregelingen die tot doel hebben technische ondersteuning te bieden, aangezien dergelijke steunverlening de landbouw doelmatiger en professioneler maakt en slechts zeer beperkte gevolgen voor de mededinging heeft. Daarom mag steun worden verleend tot 100% van kostenposten zoals onderwijs, opleiding, kennisverspreiding en kleinschalige proef- of demonstratieprojecten, mits de steun beschikbaar is voor al degenen die in het betrokken gebied, op grond van objectief bepaalde voorwaarden daarvoor in aanmerking komen en niet meer bedraagt dan euro per 11 PB L 336 van , blz. 31.

10 begunstigde. Deze steun is beperkt tot de ontwikkeling van instrumenten voor adviesverlening en demonstratieprojecten. 44. Er wordt steun verleend aan bedrijven die instrumenten kunnen ontwikkelen waarmee de resultaten van het fundamentele en pre-industriële onderzoek kunnen worden omgezet in instrumenten voor adviesverlening aan tuinbouwers 12. De kosten van de daadwerkelijke adviesverlening aan tuinbouwers komen niet voor steun in aanmerking. De steun kan worden aangemerkt als steun voor de verspreiding van kennis, is niet beperkt tot een bepaalde groep, is beschikbaar voor al degenen die in het betrokken gebied, op grond van objectief bepaalde voorwaarden daarvoor in aanmerking komen (selectie op basis van Richtlijn 92/50/EEG) en het bedrag per begunstigde ligt niet hoger dan euro. 45. Met betrekking tot de demonstratieprojecten hebben de Nederlandse autoriteiten verklaard en informatie geleverd dat de steun beschikbaar is voor alle projecten die aan de vastgestelde objectieve criteria voldoen. De steun wordt betaald via het Productschap Tuinbouw en is gericht op de ondersteuning van kleinschalige projecten met een totaal van ongeveer euro per jaar; voor geen van de projecten wordt meer dan euro per jaar toegekend. 46. De steun voor de ontwikkeling van instrumenten voor adviesverlening en demonstratieprojecten is in overeenstemming met de voorwaarden van punt 14 van de Communautaire richtsnoeren voor staatssteun in de landbouwsector, en derhalve ook met het beleid van de Commissie inzake steun voor technische bijstand en de Communautaire richtsnoeren voor staatssteun in de landbouwsector. 3.5 Conclusie 47. De onderhavige wijziging van de regeling ter verbetering van de energieefficiëntie in de glastuinbouw, zoals eerder goedgekeurd onder nr. N 12/98, beantwoordt aan de criteria voor een afwijking van artikel 87, lid 3, onder c), van het EG-Verdrag omdat de ontwikkeling van de glastuinbouwsector erdoor wordt vergemakkelijkt, zonder dat de voorwaarden waaronder het handelsverkeer plaatsvindt zodanig worden veranderd dat het gemeenschappelijk belang wordt geschaad. 48. De Commissie herinnert de Nederlandse autoriteiten aan hun verplichting om de nodige maatregelen te treffen om de steunregeling uiterlijk op 31 december 2007 in overeenstemming te brengen met de communautaire richtsnoeren voor staatssteun in de landbouw- en de bosbouwsector , zoals bepaald in punt 196 van die nieuwe richtsnoeren, en wat de steun voor onderzoek en ontwikkeling betreft, met punt 10.2 van de communautaire kaderregeling inzake staatssteun voor ontwikkeling, onderzoek en innovatie De Nederlandse autoriteiten hebben verklaard dat het statistische modellen voor de berekening van het energiegebruik en energiebesparing betreft. De modellen zijn beschikbaar voor de consultancysector en het publiek via internet (Instrumentenontwikkeling Energiebesparing). 13 PB C 319 van , blz. 1.

11 4. Besluit 49. Aangezien de maatregel voldoet aan de Communautaire richtsnoeren voor staatssteun in de landbouwsector, kan hij als verenigbaar met de gemeenschappelijke markt op grond van artikel 87, lid 3, onder c), van het EG-Verdrag worden beschouwd. De Commissie heeft derhalve besloten de steun als verenigbaar met het EG-Verdrag te beschouwen. 50. Mocht deze brief vertrouwelijke gegevens bevatten die niet aan derden mogen worden bekendgemaakt, dan dient de Commissie daarvan in kennis te worden gesteld binnen vijftien werkdagen te rekenen vanaf de dag waarop u deze brief heeft ontvangen. Ontvangt de Commissie binnen de vastgestelde termijn geen met redenen omkleed verzoek, dan neemt zij aan dat u instemt met mededeling aan derden en bekendmaking van de volledige tekst van dit schrijven in de authentieke taal op de volgende website: Een dergelijk verzoek dient bij aangetekende brief of per fax te worden gericht aan: Europese Commissie Directoraat-generaal Landbouw en plattelandsontwikkeling Directoraat H B-1049 Brussel Faxnummer: Hoogachtend, Voor de Commissie Mariann Fischer Boel Lid van de Commissie