Seksueel grensoverschrijdend gedrag en de relatie met: Ontwikkelingsstoornissen bij jongeren

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Seksueel grensoverschrijdend gedrag en de relatie met: Ontwikkelingsstoornissen bij jongeren"

Daniël de Boer
5 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Seksueel grensoverschrijdend gedrag en de relatie met: Ontwikkelingsstoornissen bij jongeren Een sociale of louter seksuele problematiek? Dr. Sanneke Wilson Forensisch Psychiater I.T.E.R 20 jaar

2 Inhoud Klinische ervaring I.T.E.R Kader: Minderjarigen Ontwikkelingsstoornissen Seksualiteit Seksueel grensoverschrijdend gedrag Handvaten klinische praktijk Kritische visie

3 Neurobiologische ontwikkelingsstoornissen Vaak ontstaan vroege kinderleeftijd Ontwikkelingsachterstanden met beperkingen op functioneren Persoonlijk Sociaal School Grote mate van co-morbiditeit Klinisch zeer variabel beeld Deficiënties Overmaat Vertraging

4 Ontwikkelingsstoornissen DSM-V Verstandelijke beperking Communicatie stoornissen Autismespectrumstoornis Aandachts- en hyperactiviteitsstoornis Specifieke leerstoornis Ticstoornis, coördinatieontwikkelingsstoornis, stereotiepe-bewegingsstoornis Ander neurobiologische ontwikkelingsstoornissen Samenhangend met een bekende somatische of genetische aandoening of omgevingsfactor

Seksualiteit Belangrijk onderdeel van normale ontwikkeling Normativiteit Seksuele gezondheid Verschillend tussen jongens en meisjes Ontwikkeling Beleving Seksualiteit is een centraal aspect van het

5 Seksualiteit Belangrijk onderdeel van normale ontwikkeling Normativiteit Seksuele gezondheid Verschillend tussen jongens en meisjes Ontwikkeling Beleving Seksualiteit is een centraal aspect van het leven van de mens. Het omvat seks, genderidentiteit en rollen, seksuele oriëntatie, erotiek, plezier, intimiteit en voortplanting. Seksualiteit wordt ervaren en vormgegeven in gedachten, fantasieën, verlangens, overtuigingen, attituden, waarden, gedrag, handelingen, rollen en relaties. Hoewel seksualiteit al deze dimensies kan omvatten, worden deze niet altijd ervaren of vormgegeven. Seksualiteit wordt beïnvloed door de interactie van biologische, psychologische, sociale, economische, politieke, ethische, wettelijke, historische, religieuze en spirituele factoren. (WHO, 2010).

Seksueel grensoverschrijdend gedrag Seksueel grensoverschrijdend gedrag omvat elke vorm van seksueel gedrag of seksuele toenadering in verbale, non-verbale of fysieke zin, waarbij in seksueel contact

6 Seksueel grensoverschrijdend gedrag Seksueel grensoverschrijdend gedrag omvat elke vorm van seksueel gedrag of seksuele toenadering in verbale, non-verbale of fysieke zin, waarbij in seksueel contact aan één of meerdere van de volgende zes criteria niet wordt voldaan: 1. wederzijdse toestemming; 2. vrijwilligheid; 3. gelijkwaardigheid; 4. leeftijd- of ontwikkelingsadequaatheid; 5. contextadequaatheid; 6. zelfrespect.

7 Waar ligt de grens???

8 Seksuele stoornissen DSM V Voyeurismestoornis Exhibitionismestoornis Frotteurismestoornis Seksueel-masochismestoornis Seksueel-sadismestoornis Pedofiel stoornis Fetisjismestoornis Transverstiestoornis Andere gespecificeerde parafiele stoornis Ongespecificeerde parafiele stoornis

9 Subtypes SGG Hands-off versus Hands-on Jongens versus meisjes Groepsplegers versus soloplegers Kindmisbruikers versus leeftijdsgenootmisbruikers Intrafamiliaal versus extrafamiliaal Enkelvoudige feiten versus meervoudige feiten

10 Sociaal gedrag Communicatie Verbaal Non-verbaal Interactie tussen individuen Begrip van sociale interacties Interpretatie van hetgeen achter het letterlijke wordt gezegd Informatie verwerking Daadwerkelijke aanwezigheid van sociale contacten

Sociaal gedrag en seksualiteit Je eigen en andermans lichamelijke reacties herkennen Je eigen en andermans aantrekking herkennen Een idee vormen van wat jij of de ander leuk vindt Een idee

11 Sociaal gedrag en seksualiteit Je eigen en andermans lichamelijke reacties herkennen Je eigen en andermans aantrekking herkennen Een idee vormen van wat jij of de ander leuk vindt Een idee vormen van wat jij of de ander wil Begrijpen wat gepast is Begrijpen wat normaal is Contact leggen met een partner Onderhandelen met een partner Intimiteit Seksualiteit Seksuele interactie competentie

12 Ward & Beech Integrated Theory of Sexual Offending (ITSO) (2006)

13 Prevalentie SGG door jongeren 15-20% van SGG wordt gepleegd door minderjarigen 4 tot 5% van alle adolescente jongens en iets meer dan 1% van alle meisjes stelt SGG Verband ASS en SGG (Hellemans et al 2007, Van Wijk et al 2007)) 75% minimaal 1 psychiatrische stoornis( t Hart-Kerkhoffs 2015) 50% comorbiditeiten 60% functionele beperkingen, sociale beperkingen Mentale beperkingen

14 Verstandelijke beperking Verstandelijke ontwikkelingsstoornis Deficiënties in Algemeen psychisch redeneren Problemen oplossen Plannen Abstract denken Oordeels vermogen Schools leren Leren door ervaringen Waardoor vaak stoornissen in het aanpassingsvermogen

15 Verstandelijke beperking relatie SGG Disharmonisch ontwikkelingsprofiel": de verschillende aspecten in de ontwikkeling zijn niet in evenwicht met elkaar Emotioneel kwetsbaar Psychische problemen Moeilijk verstaanbaar gedrag Het gevaar op over- of onderschatting door hulpverleners door omgeving Denkkader rond emotionele ontwikkeling Correcte inschaling van de sociaal-emotionele ontwikkeling van een cliënt Ontwikkelingsdynamisch kader Anton Došen Schaal voor Emotionele Ontwikkeling (SEO) Uitgangspunt is dat het inschatten van en afstemmen op de emotionele ontwikkeling een noodzakelijke stap is in een adequate beeldvorming en ondersteuning van mensen met een verstandelijke beperking.

16 Autismespectrumstoornis Beperkingen sociale communicatie en sociale interactie Overmatig repetitief gedrag Beperkte belangstelling Hardnekkigheid van de wens dat alles hetzelfde blijft Opgelet voor compenserende mechanismen!

Autismespectrumstoornis relatie SGG literatuur: Atypische seksuele ontwikkeling Atypisch seksueel functioneren Gebrekkige kennis en ervaring Vertraagde seksuele ontwikkeling Hoge prevalentie LGBT

17 Autismespectrumstoornis relatie SGG literatuur: Atypische seksuele ontwikkeling Atypisch seksueel functioneren Gebrekkige kennis en ervaring Vertraagde seksuele ontwikkeling Hoge prevalentie LGBT Fetisjistische arousal patronen Neiging naar ongepast gedrag en plegen van feiten Sociale component: Minder ervaringen Minder relaties Mogelijks meer aantrekkingen tussen zelfde geslacht Ik val meer op karakter dan op geslacht Voldoende kennis (normaal IQ) maar weinig automatische toepassing in ADL Familale component?

18 Aandachts- en hyperactiviteitsstoornis Neurobiologische ontwikkelingsstoornis Stoornissen in aandacht Desorganisatie Hyperactiviteit/impulsiviteit ADHD en SGG: Impulsiviteit Leeftijdsgenoten (normale intelligentie)

19 Kinderpsychiatrisch en neuropsychologisch onderzoek Ontwikkelingsanamnese KSADS SEO Seksuele ontwikkeling

20 Therapeutisch aanbod 4 domeinen: Motivatie Playing the gentle bulldog Bespreekbaar maken Delictspecifiek Sgg is het resultaat van verschillende stappen hervalvoorkomingsplan Kwetsbaarheid Verlagen risicofactoren, versterken beschermende factoren Systeem Jongere en (brede) context

21 Therapie 8 principes, gebaseerd op Standards of care (IATSO) International Association for the Treatment of Sexual Offenders 1. Context familiale sociale omgeving 2. Ontwikkelingsperspectief, voortdurend proces 3. Good lives model 4. Dynamisch 5. Heterogene populatie 6. Allesomvattend 7. Respect en waardigheid 8. Klinische ervaring

22 Preventie Primaire Algemene voorlichting Secundaire Vroegdetectie Tertiaire Hervalpreventie

23 Seksuele voorlichting Ondersteunen van de seksuele ontwikkeling Bieden van kennis Bieden van informatie Ondersteunen relationele vorming Communicatie over persoonlijke ervaring Communicatie over persoonlijke beleving Aangepast aan mentale mogelijkheden Aangepast aan onderliggende psychopathologie Aangepast aan huidige maatschappelijke opvattingen Aangepast aan leefmilieu van jongere Aangepast aan seksueel grensoverschrijdend gedrag

24 Conclusie: Sociale mogelijkheden/vaardigheden/beperkingen spelen vaak een grote rol in situaties waarbij seksueel grensoverschrijdend gedrag door jongeren plaats vindt Bij veel ontwikkelingsstoornissen is er sprake van een of meerdere beperkingen op vlak van algemeen sociaal functioneren

25 Take home message ontwikkelingsstoornissen en SGG Kinderpsychiatrische en neuropsychologische uitklaring bij seksueel grensoverschrijdend gedrag meerwaarde Verruimt de klinische beschrijving van het beloop Verruimt de klinische beschrijving van de actuele symptomen Geeft hierdoor belangrijke handvaten aan jongere/context/hulpverleners Aangepast therapeutisch aanbod Zorg op maat Inzicht in functioneren jongere Verhoogde waakzaamheid herkennen van seksueel grensoverschrijdend gedrag bij meisjes Inzet op preventie essentieel in kader van (vroegdetectie en vroeginterventie) seksueel grensoverschrijdend gedrag door jongeren

26 Met dank aan I.T.E.R jongerenteam

Vergelijkbare documenten

Seksuele dienstverlening voor mensen met een bijzondere kwetsbaarheid

Seksuele dienstverlening voor mensen met een bijzondere kwetsbaarheid Vanuit het taboe naar volwaardige zorg Aditi vzw Miek Scheepers 21 februari 2019 Centrum voor advies, informatie en ondersteuning (sinds