Onverklaard maakt onbemind. 8 februari 2011 Utrecht

Transcriptie

1 Psychiatrisch Consultatieve Dienst SLAZ/VUmc Onverklaard maakt onbemind Prof.dr.Adriaan Honig 8 februari 2011 Utrecht Onverklaard maakt onbemind AGENDA Wat verstaan we onder somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten? Waarom zijn patienten met deze klachten zo moeilijk te behandelen? DSM-V

2 Psychiatrische en Somatische co-morbiditeit Som. 30% Psych. Lichamelijke klachten zonder duidelijke relatie met somatische of as I stoornis. Psychiatrische en Somatische co-morbiditeit 30% aantoonbare somatische + aantoonbare psychiatrische stoornis

3 somatoforme stoornissen Conversie Somatisatie stoornis Hypochondrie Pijnstoornis Wie krijgen onbegrepen klachten? Grotere kans op functionele epilepsie bij epileptici Grotere kans op functionele kortademigheid bij COPD-patienten Grotere kans op atypische pijn op de borst bij status na hartinfarct Grotere kans op chronisch moeheidssyndroom na infectie met mononucleosis

4 Co-morbiditeit van psychiatrische en somatische aandoeningen 30-50% co-morbiditeit 10% oorzakelijk Slechte prognose Hoge kosten gezondheidszorg u meer diagnostische testen, meer opnames u minder effectiviteit van medisch handelen Levinson et al, 1990; Katon et al, 1990; Saravay et al, 1996; Salmon et al 2006 Epidemiologie somatiek en psychiatrie Bij chronische ziekten: 20-30% co-morbiditeit Niet herkennen/behandelen beloop Æmortaliteit kwaliteit van leven Kwetsbare groepen Veelvuldig somatische opgenomen patiënten Patiënten met onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten

5 Comorbiditeit / kosten Geschatte kosten van medpsych comorbiditeit: (2e lijn) (Simon, Saravay, Miller, Goetzel ) Geen psychiatrische stoornis $ 2500,- Met angst-stoornis $ 3000,- (+20%) Met middelenmisbruik $ 3325,- (+33%) Met depressieve stoornis $ 3500,- (+40%) Met somatisatiestoornis $ 3750,- (+50%) Met delirium +100% opnamedagen (±Met psychiatrische comorbid. $3500,- (+40%))

6 Onverklaard maakt onbemind AGENDA Wat verstaan we onder somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten? Waarom zijn patienten met deze klachten zo moeilijk te behandelen? DSM-V Dillema s in de zorg Diagnostische onzekerheid Medisch handelen Presentatie, lijdensdruk en verklaring

7 Dillema s in de zorg Sequentie: Patienten accepteren psychologische premisse niet en voelen zich gestigmatiseerd Relatie arts-patient verslechtert Afhaken van dokter en/of patient Verwijzen en/of Shoppen Onderhouden van somatisatie Van Dieren & Vingerhoets, 2007 Valkuilen in de somatische zorg ualgemene ziekenhuizen ver weg van psychiatrie usomatisatie van patiënt en medicus upsychiatrische co-morbiditeit is geen prioriteit ukorte opname en observatieduur (6-9 dagen!) ugebrek aan psychiatric mindedness en psychiatr. vaardigheden bij moeilijk gedrag uvooroordeel: Psychiaters praten veel, maar doen weinig en kunnen weinig

8 Onverklaard maakt onbemind AGENDA Wat verstaan we onder somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten? Waarom zijn patienten met deze klachten zo moeilijk te behandelen? DSM-V Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten DSM IV Somatisatiestoornis Ongedifferentieerde somatisatoforme stoornis(moeheid) Conversie (+emot. conflict) Pijnstoornis(+emot. conflict) Hypochondrie Stoornis in de lichaamsbeleving Somatoforme stoornis NAO(onvoldoende criteria) Kortom een zeer heterogene groep Nagebootste stoornis Simulatie

9 Pijlers Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten DSM IV Na adequaat medisch onderzoek en/of Meer dan te verwachten gezien de som. afwijkingen Significant lijden Aanzienlijke beperkingen in sociaal en maatschappelijk functioneren Duur criterium Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten versus functionele somatische stoornis Er is veel overlap. Epidemiologie Etiologie (serotonine/functionele neuroimaging data) Overlap met comorbide angst en depressie Zelfde (outcome) behandeling Splitters versus Lumpers Wessely and White, 2004 Browning et al., 2011

10 Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten DSM V Waarom een andere diagnose? Huidige DSM-indeling wel erg pluriform Inzicht in predisponerende/uitlokkende/instandhoudende factoren Voorspelt idealiter beloop en behandeleffecten Vergemakkelijkt onderzoek Erkenning voor de patient Vergemakkelijkt communicatie tussen hulpverleners Van Dieren&Vingerhoets, 2007 Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten DSM V What is in a name? Voorwaarden Acceptabel voor patient Etiologisch neutraal/ atheoretisch Vergelijkbare terminologie zoals gebruikelijk bij somatisch specialisten (communicatie tussen dokters) Starcevic, 2006 In lijn hiermee training van somatisch specialisten

11 Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten versus functionele somatische stoornis Elk medisch specialisme z n eigen functionele somatische syndroom. Fibromyalgie/prikkelbaar darm syndroom/ atypische pijn op de borst etc. Definitie: lichamelijke aandoeningen zonder een organisch substraat (somatische ziekte/ structurele laesie/biochemische veranderingen) Wessely et al 1999 Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten DSM V What is in a name? Somatic symptom disorders Alleen geselecteerd op symptoompresentatie Common feature: Physical symptoms and/or concern about medical illness. Voordeel: geen aetiologische premisse in diagnose

12 Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten DSM V Somatic symptom disorders Pijlers: lichamelijke klachten/ excessieve bezorgdheid over lichamelijke ziekte Somatisatiestoornis (incl:conversie/pijnstoornis/hypochondrie/stoornis in de lichaamsbeleving) Psychische stoornis door somatische aandoening Nagebootste stoornis Exit: na adequaat medisch onderzoek Conclusie Veel som/psych co-morbiditeit Zonder samenwerken: Dure en relatief ineffectieve interventies Hoge morbiditeit en mortaliteit

13 Aanbevelingen Organisaties weer aan elkaar koppelen Screenen!! en Behandelen!! Samenwerken vis à vis Verschillende samenwerkingsverbanden mogelijk; klinisch( PAAZ/PMU/MPU) /polikl/ dagbehandeling Thema poli s zoals vage klachten Succes verzekerd mits geïnteresseerde collegae Wat heb je nodig? Enthousiasme Lange adem Inlevingsvermogen Kijken in elkaars keuken Onderzoek verbindt!!

14 Multidisciplinair samenwerken Moet dat nou? JA