ANG Autisme, relaties, seksualiteit en gender. Judith Bouwman CSM Annemiek Landlust Jonx Autisme

Transcriptie

1 ANG Autisme, relaties, seksualiteit en gender Judith Bouwman CSM Annemiek Landlust Jonx Autisme

2 Waar hebben we het over? Interseksualiteit Gender Genderidentiteit Transgender Androgyn Genderdysforie Transseksueel Non binair Bigender/ Pangender Genderfluide

3 Genderdysforie GD is het diepe gevoel van onbehagen en lijdensdruk wanneer geboortegeslacht en ervaren genderidentiteit niet overeenkomen (DSM 5, APA 2013)

4 Genderkennis en perceptie, seksuele oriëntatie en genderidentiteit Baarmoeder 6-8 maanden 9-11 maanden maanden maanden Biologische invloeden zijn dan al werkzaam onderscheid van mannelijke en vrouwelijke stemmen onderscheid maken tussen mannelijke en vrouwelijke gezichten Associëren vrouwengezicht met vrouwenstem Associëren mannengezichten met mannenstemmen Associëren genderlabel met gezichten Wennen aan één categorie van gezichten Gebruiken haarstijl om gezichten van geslachten te onderscheiden Kunnen beide gender categorieën simultaan in gedachten houden Ontdekken samenhang tussen gezichten van man/vrouw en gender gerelateerde Alleen meisjes associëren gender typisch object met geslacht

5 Genderkennis en perceptie, seksuele oriëntatie en genderidentiteit maanden: metaforische associaties met gender maanden: niet verbale en verbale genderlabeling maanden: bewustzijn van zichzelf en lichaam besef genderidentiteit van zichzelf en benoemen zichzelf als jongen/meisje maanden: gendertypische imitatie alleen meisjes, kennis van gendertypisch speelgoed Na 36 maanden: genderlabeling 36 maanden 5 jaar: genderlabeling en niet verbale genderidentiteit, seksuele spelletjes

6 Seksuele oriëntatie 5-7 jaar: gendertypische imitatie jongens / genderstabiliteit / toename van kennis van genderstereotypen 7-9 jaar: meer spelen in aparte groepen: jongens/meisjes jaar: seksuele oriëntatie: val ik op jongens of op meisjes? jaar: seksuele zelfbeeld vormt zich o.a. door ervaringen jaar: seksuele voorkeur wordt duidelijker

7 Gezonde Seksuele ontwikkeling Seksuele competentie: het gevoelig zijn voor de gevoelens en wensen van de ander, het kennen van de eigen gevoelens en wensen en het kunnen communiceren en realiseren hiervan

8

9 Gender identiteit Recent Nederlands prevalentieonderzoek op basis van vragenlijsten onder de algemene bevolking geven 4.6% van de mannen en 3.2% van de vrouwen een ambivalente gender-identiteit aan, en respectievelijk 1.1% en 0,8% een sterkere identificatie met het andere geslacht dan het geboortegeslacht (Kupyer, 2014)

10 Kinderen Child Behaviour Checklist (CBCL): 2,5% van de jongens en 5% van de meisjes van 4 tot 12 jaar Gedraagt zich als het andere geslacht en wil respectievelijk 1,4% en 2,0% van het andere geslacht zijn (Verhulst, 1996)

11

12 Gendervariatie en ASS Kinderen en adolescenten met GD gemiddeld meer ASS symptomen (van der Miesen, 2018) Kinderen en adolescenten met ASS verhoogde gendervariatie (Strang, 2014 & Janssen, 2016) Bij de jongeren met een diagnose Genderidentiteitsstoornis wordt bij 7,8% ook een ASS-diagnose gesteld (De Vries, 2010) NAR: Vrouwen blijkt 22% een andere genderidentiteit te ervaren dan vrouw en bij de mannen met ASS blijkt het percentage dat zich niet als man identificeert 8%. (De Winter, De Graaf & Begeer, 2017)

13 Dimensioneel ASS classificatie is dimensioneel geworden ipv categoraal De gender classificatie eveneens Transgender Cisgender

14 ASS en gender Vertraagde (sociaal-emotionele) ontwikkeling Stereotiepe interesses gendergerelateerd Communiceren over gevoelens rond gender Rigiditeit in omgaan met gender Beperkte aansluiting bij leeftijdsgenoten Sociale problemen Verlaagd zelfbewustzijn Executieve problemen Moeite met nuances in gender Weerstand sociale conditionering (Walsh)

15 Sociaal emotioneel andere ontwikkeling Sociaal emotionele ontwikkeling (SEO) verloopt vertraagd Disharmonie met cognitieve en hormonale ontwikkeling Identiteit maakt deel uit van genderbeleving en daarmee van SEO Profiel seksuele ontwikkeling valt vaak samen met sociaal emotioneel profiel Ontwikkeling 10-jarig kind Normaal profiel Autisme profiel Motoriek Intelligentie Communicatie Dagelijkse vaardigheden Sociaal

16 A seksualiteit Komt meer voor onder populatie met ASS Maar neem het niet te makkelijk aan! Wel/geen libido vs wel/ geen aantrekkingskracht Denk aan sensorische over- en ondergevoeligheid Zeker bij vrouwen met ASS

17 Trauma s Door beperking en omgeving hogere kans op misbruik Alert zijn Laat weten dat dit besproken kan worden Onderzoek signalen bijv met de Touch survey Maak beleid Behandel trauma s

18 Wat te doen Nu vaak alleen aandacht voor seksualiteit bij bijzonderheden Standaard opnemen binnen diagnostiek en behandeling bij ASS Aandacht voor genderbeleving Aandacht voor beleving seksualiteit Ook solo seksualiteit Samenwerking tussen ASS en gender specialisten Genderverwarring, variatie of dysforie

19 Diagnostiek en behandeling Intercollegiale en multidisciplinaire aanpak SEO & sensoriek Teen transition inventory (TTI) psychoseksueel functioneren Sociaal, persoonlijk & gedrag (Dekker et al., 2017)

20 Behandeling Identiteitsontwikkeling ondersteunen vanuit SEO Educatie + vaardigheidstraining Zelfbeeld/ identiteit / zelfacceptatie Anderen / weerbaarheid Relaties Zelfverzorging / leefstijl Rijping Seksualiteit

21 Methodieken Ik puber (EB!) PEERS (EB!) Gender werkboeken Bosch en Suyckerbuyck COC

22 Contact Genderpoli Jonx Jonx Autisme Centrum Seksualiteit MEE