Vorming AUTISMESPECTRUM- STOORNIS

Transcriptie

1 Vorming AUTISMESPECTRUM- STOORNIS Bart Lenaerts Jorinde Dewaelheyns 6 december 2010

2 Wat mag je verwachten? Wat is autisme? Het stellen van de diagnose Wie? Hoe? Triade van stoornissen Autisme = anders denken Hoe omgaan met personen met autisme? Een oefening Vragen

3 Wat is autisme? Onzichtbare handicap Stereotiepe beeld Autisme bij alle niveaus van intelligentie Verhouding jongens meisjes Gedragsdiagnose Autismespectrumstoornis Termen

4 autismespectrumstoornis ADHD ticstoornis autisme Asperger-syndroom A-typisch autisme PDD-NOS kernautisme dwangstoornis

5 Autisme: een overzicht (naar Utah Frith, 1992) biologische oorzaken? hersen afwijkingen? gemeenschappelijk pad? cognitief tekort? gen-fout virus letsel dopamine-systeem?? ander systeem? gebrek aan samenhangdenken = autistisch denken kernproblemen omgang met anderen communicatie soepel denken en handelen ervaring leeftijd camouflage motivatie compensatie uiterlijk gedrag

6 autisme komt voor bij alle ontwikkelingsniveaus Intelligentie in IQ-score: diep ernstig matig licht zwak begaafd normaal beg goed beg hoog beg autisme met verstandelijke handicap autisme zonder verstandelijke handicap normaal begaafde mensen met autisme

7 Autisme = anders denken

8 Wat zie je?

9 Autisme = anders denken

10

11 Wat zie je?

12 Autisme = anders denken Informatieverwerking

13 Verschillen in denkstijl: mensen zonder autisme mensen met autisme Wereld waarnemen Samenhang zien Details/ elementen zien Opnemen en verwerken prikkels Binnen de context en het geheel Losgekoppeld Betekenis verlenen prikkels Gedrag Vanuit de context Neurotypisch gedrag Vanuit details en losgekoppeld Autistisch gedrag

14 autisme Andere prikkelverwerking 1. Centrale coherentie: beperkt samenhang zien tussen losse elementen 2. Executieve functies: moeite met plannen, organiseren en uitvoeren 3. Theory of mind

15 Theory Of Mind (TOM) Nauwelijks het vermogen de binnenkant van de ander en van zichzelf te herkennen Gevolgen: -kan alleen vanuit zichzelf denken -het contact mist wederkerigheid -vriendschappen sluiten en behouden verloopt moeizaam

16 Losgekoppeld denken Thuiszorg Beleving mensen zonder autisme Beleving mensen met autisme Annick ongeveer 9u10 Annick altijd 9u10 koffieke eerst babbelke, dan werk of omgekeerd bus rode auto op oprit bruine handtas eerst werk, dan koffie Linda of iemand anders Auto op oprit

17 Het stellen van de diagnose WIE? Erkend diagnostisch centrum Kinder- en jeugdpsychiater HOE? Triade van stoornissen is steeds aanwezig

18 Triade van stoornissen 1. Stoornis in de ontwikkeling van verbale en non-verbale communicatie 2. Stoornis in de ontwikkeling van sociale relaties 3. Opvallend beperkt repertoire van gedragingen en interesses Sociaal gedrag Communicatie Verbeelding

19 Communicatie Communicatie wordt minder/anders begrepen Essentie uit lange uitleg halen Taal letterlijk nemen

20 Communicatie Communicatie wordt minder/anders begrepen Vage boodschappen beklijven niet Non-verbale communicatie wordt vaak niet begrepen Moeite met abstracte begrippen,humor, zegswijzen, spreekwoorden, enz.

21 Communicatie Beperkte wederkerigheid Relevante informatie wordt vaak niet spontaan doorgegeven Minder goed kunnen uiten wat men denkt of voelt

22 Sociaal gedrag Egocentrisme Vaak goed ontwikkelde verbaliteit, maar zwak sociaal inzicht Zwak inzicht in vanzelfsprekende sociale regels Weinig relativeringsvermogen Functionele echolalie en echopraxie

23 Verbeelding en weerstand tegen verandering Vaak voor hetzelfde gedrag kiezen Meer tijd nodig om uit ervaringen te leren Het geleerde wordt vaak rigide toegepast Moeite om zelf tot een oplossing te komen bij een probleem Overgangen verlopen vaak moeizaam

24 Sterke kanten van mensen met autisme Oog voor details Concreet Zeer sterke feitenkennis Perfectionistisch Leven volgens de regels Rechtvaardig Eerlijk Een talent goed ontwikkeld

25 Algemene aanpak Wat is op vlak van communicatie, sociale vaardigheden en verbeelding te moeilijk of te onduidelijk?

26 Het ijsbergmodel Waarneembaar gedrag Problemen met: - Communicatie - Omgaan met anderen - Verbeelding en Onderliggende problematieken als gevolg van het autisme verandering

27 Algemeen Verduidelijking/verheldering (verbaal of visueel ondersteund en herhalen) Wat moet ik doen? Hoe lang moet ik dit doen? Wat moet ik nadien doen? Help hen organiseren Duidelijke verwachtingen, regels en afspraken Let op overprikkeling/overvraging

28 Algemeen Een bijsturing moet steeds gepaard gaan met duidelijkheid over de manier waarop het dan wel moet Leren van nieuw gedrag gaat veel langzamer dan bij andere kinderen; je hebt (veel) meer geduld nodig. Verwacht niet dat alles van de eerste keer lukt. Behoed u voor over- en onderschatting Weerstand tegen verandering vermindert meestal naarmate je kind meer voorspelbaarheid en duidelijkheid krijgt

29 Algemeen Duidelijk en expliciet meedelen wat je van de persoon verwacht: onuitgesproken verwachtingen bestaan voor hem/ haar niet Via verstandelijke weg aanleren, wat niet aangevoeld wordt Wees bedacht op ongewenste invloeden op het gezinsfunctioneren, onder andere het zwart/wit denken in sociale relaties (bijv. zeer positief tegenover broer, zeer negatief tegenover zus)

30 Algemeen teveel emotionele reacties, brengen de persoon in verwarring Vergeet niet af en toe jezelf te belonen!

31 Grenzen aan gedragsverandering bij autisme pervasieve ontwikkelingsstoornis, d.w.z. aangeboren, indringend en levenslang hierdoor gewenste gedragsveranderingen niet altijd haalbaar preoccupaties (=herhalende stereotiepe patronen van gedrag, belangstelling en activiteiten) en obsessies moeilijk te onderdrukken, beter afbakenen in tijd en plaats geven eerder situatieverandering dan gedragsverandering

32 Een oefening Situaties: -Johan, 26 jaar, reist in het weekend het hele land door om bussen van de lijn te fotograferen. -Stijn, 12 jaar, onderbreekt regelmatig het gesprek tussen zijn beide ouders. -Nick houdt niet van aanrakingen of onverwachtse knuffels. -Thomas, 16 jaar wil altijd het laatste woord bij discussies. -Paul, 24 jaar heeft al een aantal afspraken gemist met zijn stagebegeleider. -Mieke, 10 jaar wil altijd vooraan in de auto zitten. -Marc, 45 jaar, mentale handicap, is ontzettend boos omdat zijn krant die ochtend niet bezorgd werd.

33 Nog vragen of opmerkingen?