GET UP AND GET MOVING! Sta op en kom in beweging!

Transcriptie

1 GET UP AND GET MOVING! Sta op en kom in beweging! Longrevalidatie behandeling bij chronische longziekte November 2018 Jan-Willem Kroon, AIOS Eline bij de Vaate,

2

3 Wat valt je op in dit filmpje?

4 Diagnosed 9 years ago: I already knew Climb a flight of stairs and have to rest every once in a while I have muscles that I never knew existed! Pulmonary rehab: Lifted my spirits SO WHAT!? Improved my stamina Breathing better under control GET UP AND GET MOVING!!

5 Wat maakt het complex? Gezondheid (ziekte of aandoening) Activiteit Participatie Lichaamssamenstelling Omgevingsfactoren Persoonlijke factoren Nederlandse vertaling van de International Classification of Functioning Disability and Health. WHO FIC Collaborating Centre in the Netherlands, RIVM, Bilthoven, 2002

6 Voorbeeld: Comorbiditeit bij COPD Totaal 79 comorbiditeiten Gemiddeld 6 ± 3,5 per persoon! Divo et al. Am J Crit Care Med 2012

7 Psychische comorbiditeit Onzekerheid Angst Vermoeidheid Depressie

8 Divo et al. Am J Crit Care Med 2012

9 Lichaamssamenstelling Overgewicht Ondergewicht Spiermassa

10 Persoonlijke factoren Onderpresteerder Overpresteerder Angst Vermijding inspanning Conditieverlies Benauwd (moe, lamlendig) ontkenning/ conditieverbetering overbelasting Oververmoeid Benauwd / moe (uitputting)

11 Omgevingsfactoren Woonomstandigheden Sociale contacten Huisdieren Financiële situatie Werk?

12 Manen JG van et al. Ther Adv Respir Dis 2017

13

14 Stoornis Beperking Participatie

15 WAT IS LONGREVALIDATIE Roept u maar!

16 Definitie Pulmonary rehabilitation is a comprehensive intervention based on a thorough patient assessment followed by patient-tailored therapies, which include, but are not limited to, exercise training, education, and behavior change, designed to improve the physical and psychological condition of people with chronic respiratory disease and to promote the long-term adherence of health-enhancing behaviors. Spruijt MA, et al. An Official American Thoracic Society/European Respiratory Society Statement: Key Concepts and Advances in Pulmonary Rehabilitation. Am J Respir Crit Care Med Vol 188; 8:e13 e64, Oct 15, 2013

17 It is our opinion that additional RCT s comparing pulmonary rehabilitation and conventional care in COPD are not warranted. 2015

18 CASUS mevr. Willems, 57-jaar Sinds 2013 onder controle in verband met COPD Gold III, groep D. 2-3 exacerbaties per jaar, CAT-score langdurige zkh opname ivm AECOPD Fenotypisch emfyseem met chronische bronchitis. Geen eosinofielen. Seretide, Eklira, Salbutamol, azitromycine onderhoud

19 CASUS mevr. Willems, 57-jaar Sociaal: woont met dochter, LAT-relatie Arbeid: Administratieve baan, in ziektewet en uiteindelijk afgekeurd ivm COPD Intoxicatie: Rookt sig per dag, drinkt 3-4 glazen wijn per dag.

20 CASUS mevr. Willems, 57-jaar Aanvullend onderzoek: FEV1 1.46L (66%) 0.77(31%) CPET: zeer beperkte inspanningstolerantie, ventilatoir beperkt DLCOc 37% 27% Geen gaswisselingsstoornissen in rust, geen PH HRCT: fors centri-lobulair emfyseem.

21 CASUS mevr. Willems, 57-jaar Anamnese: Toename dyspneu bij geringste inspanning. Voelt zich oud. Paniekaanvallen, somberheid. Emotioneel op poli. Beperkingen: boodschappen doen of winkelen met dochter. Vakantie met vriend is moeizaam. Stoppen met roken (en alcohol) lukt niet. 1 e lijns fysio: non-compliance. Meerdere no-shows op poli en LF. COPD-coach project: non-compliance

22 CASUS mevr. Willems, 57-jaar Conclusie: 1. Zeer ernstig COPD, ernstige diffusiestoornis. Progressief 2. Zeer beperkte inspanningstolerantie, progressief 3. Participatieproblematiek, progressief 4. Angst/paniek 5. Coping probleem 6. Non-compliance, mogelijk problematiek

23 Proces Aanmelding Intake Observatie Revalidatie Nazorg

24 Indicatie 3 e lijns longrevalidatie COPD MAJOR CRITERIA Chronische aandoening van het ademhalingssysteem Patiënt is onder behandeling van een longarts Eerder beweegprogramma gehad of niet haalbaar/beschikbaar in eerste of tweede lijn, of het is veiliger om training op te starten in derde lijn (bijv. pulmonale hypertensie, ernstig respiratoir falen)

25 Indicatie 3 e lijns longrevalidatie COPD MINOR CRITERIA Hoge symptoomlast en onvoldoende behalen behandeldoelen: (CAT>18 of CCQ >1.9) ondanks - optimale pulmonale behandeling - optimale farmacotherapie, - optimale behandeling co-morbiditeit, Instabiliteit ziekte: >1 Ziekenhuisopnames en/of recidiverende exacerbaties 2 Beperkt inspanningsvermogen: mmrc 2 of MRC 3 Discrepantie klachten objectieve bevindingen Ernstige participatieproblematiek Adaptatie- en copingproblematiek

26 Contra-indicaties Actuele psychiatrische problematiek en/ of verslavingsproblematiek Comorbiditeit die revalidatie in de weg staat Geen vaste woon- of verblijfsplaats Onvoldoende ADL-zelfstandig Roken Pt moet in staat zijn tijdens revalidatie niet te roken Pt moet bereid zijn tot deelname rookstop begeleiding

27 Mw Willems Heeft mw een indicatie voor verwijzing naar de 3 e lijn? Zijn er contra-indicaties?

28 Indicatie 3 e lijns longrevalidatie COPD MAJOR CRITERIA Chronische aandoening van het ademhalingssysteem Patiënt is onder behandeling van een longarts Eerder beweegprogramma gehad of niet haalbaar/beschikbaar in eerste of tweede lijn

29 Indicatie 3 e lijns longrevalidatie COPD MINOR CRITERIA Hoge symptoomlast en onvoldoende behalen behandeldoelen (CAT>18 of CCQ >1.9) ondanks: - optimale pulmonale behandeling - optimale farmacotherapie, - optimale behandeling co-morbiditeit Instabiliteit ziekte: >1 Ziekenhuisopnames en/of recidiverende exacerbaties 2 Beperkt inspanningsvermogen: mmrc 2 of MRC 3 Discrepantie klachten objectieve bevindingen Ernstige participatieproblematiek Adaptatie- en copingproblematiek ziektebeelden die voor de veiligheid beter in 3 e lijn kunnen opstarten met trainen: bijv. pulmonale hypertensie, ernstig respiratoir falen

30 Mw Willems, bevindingen Participatieproblematiek: Traplopen: moet 8 treden lopen om in woning te komen Dochter woont 4 hoog zonder lift Durft/ kan geen sociale activiteiten te ondernemen Heeft werk op moeten geven Coping, acceptatie, adaptatie: Te laat arts raadplegen: is het wel erg genoeg? Het heeft toch geen zin. Dan denk ik: het zal vanzelf wel overgaan. Angst, paniek, frustratie, verdriet, somber Ademhalingsontregeling

31 Mw Willems, bevindingen Longfunctie: FEV1 1.10L (48%vv) Verminderd inspanningsvermogen: Wmax 35W (99W voorspeld) Reden van stop: kortademig Beperking: flowbeperking Lichaamssamenstelling: BMI 25.8, VVMI 16.05, eerder neiging tot afvallen. Laboratorium: geen nieuwe info, geen eosinofilie Nijmeegse lijst score: 30 punten

32 Mw Willems, bevindingen

33 Mw Willems, doelen Ik wil weer meer kunnen, zoals meegaan naar het strand, een weekendje weg. Ik wil beter leren omgaan met adem tekort bij inspanning

34 Mw Willems, doelen 1. Ik wil weer meer kunnen, zoals meegaan naar het strand, een weekendje weg. Fysieke conditie Angst Coping en adaptatie 2. Ik wil beter leren omgaan met paniek Kennis Ademhalingsregulatie Psychologische interventie Coping en adaptatie Ervarend leren

35 Hill K, Vogiatzis J, Burtin C. Eur Resp Rev 2013; 22:

36 Adaptatie aan een chronische aandoening bepaalt evenzeer de morbiditeit als de stoornis zelf

37 Reconditionering uithoudingsvermogen Spierkracht Duurtraining Intervaltraining Krachttraining Beweging (buiten/ zaal) Ademspiertraining (IMT) Vermoeidheid Energieverdeling (H)erkennen van grenzen Ontspanning Oxygenatie Sputummoblisatie Zuurstof Lichaamssamenstelling Dieet Fysieke training Hyperinflatie Temporegulatie Ademregulatie Pursed lip breathing NIV bij trainen Dyspnoe/coping Ademregulatie Kennis ziekte Kennis en kunde inhalatiemedicatie Zelfmonitoring Exacerbatie zelfbehandeling Advance Care Planning ADL training Angst (ontspanning) Steun (groep, therapeuten) Psychische ondersteuning (angst, depressie) Hulpmiddelen (rollator, e-bike) Sociale omgeving

38 Multidisciplinair team Longarts Zorgcoördinator Fysiotherapeut Intaker Psycholoog Bewegingstherapeut Creatief therapeut Longverpleegkundige Diëtiste Arbeidsdeskundige

39 Multidisciplinair Interdisciplinair Singh R et al. J Rehabil Med 2018; 50:

40 STELLING: Interdisciplinair werken is: A. Flauwekul, kan ook multidisciplinair om de hoek B. Helpt om meer patiëntgericht te werken C. Is veel te duur D. Leidt tot wetenschappelijk bewezen betere functionele uitkomsten

41

42 Zoumot et al. Emphysema: time to say farewell to therapeutic nihilism. Thorax 2014;69:

43 Opbouw programma Week 1 aanvullend assessment behandeldoelen opstellen Week 2 t/m 9 behandeling wk 5 tussenevaluatie Week 10 eindtesten en eindevaluatie Week 11 t/m 17 nazorg

44 Stoppen met roken Fysieke fitheid Voeding (H)erkennen van klachten (verslechtering) Ademhalingsregulatie Omgaan met grenzen Verwerking (acceptatie aandoening) Medicatie Zelfmanagement

45 Mw Willems, resultaat doelen 1. Ik wil weer meer kunnen, zoals meegaan naar het strand, een weekendje weg. 2. Ik wil beter leren omgaan met adem tekort bij inspanning

46 Mw Willems, resultaat

47 Mw Willems, testuitslagen ISWT: - opname: 220m - Ontslag: 340m CWRT - opname: 550sec - ontslag: tijdsduur vol gemaakt (>1200sec) Kracht - Beperkt getest ivm gewrichtsklachten

48 Mw Willems, testuitslagen Lichaamssamenstelling CRQ CAT

49 FILMPJE DHR VAN DE GEER

50 Literatuur Nederlandse vertaling van de International Classification of Functioning Disability and Health. WHO FIC Collaborating Centre in the Netherlands, RIVM, Bilthoven, 2002 Divo et al. Comorbidities and risk of mortality in patients with chronic obstructive pulmonary disease. Am J Resp Crit Care Med 186; 2: Manen JG van et al. Optimizing quality of life in paitents with Idiopathic Pulmonary Fibrosis. Ther adv Respir Dis 2017, 11;3: Spruijt MA, et al. An Official American Thoracic Society/European Respiratory Society Statement: Key Concepts and Advances in Pulmonary Rehabilitation. Am J Respir Crit Care Med Vol 188; 8:e13 e64, Oct 15, 2013 McCarthy B et al. Pulmonary rehabilitation in chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database of Systematic Reviews, 2105 issue 2 Singh R et al. Th role of interdisciplinary teams in physical and rehabilitation medicine. J Rehabil Med 2018; 50: Zoumot et al. Emphysema: time to say farewell to therapeutic nihilism. Thorax November 2014 Vol 69 No 11 Hill K, Vogiatzis J, Burtin C. The importance of components of pulmonary rehabilitation, other than exercise training, in COPD. Eur Resp Rev 2013; 22:

51 Er wordt altijd tegen je gezegd: je moet bewegen, bewegen, bewegen! Hier leer je hoe je dat het beste kan doen. Dhr K, COPD De rust, het gevoel van veiligheid en de professionaliteit bij alle disciplines die echt als een team samenwerken, maakt dat je je aan de behandeling over kan geven. Je durft dan meer aan dan je van tevoren dacht. Joop, astma Ik heb hier zoveel geleerd! Dat leer je nergens! Nel, COPD

52 De uitleg die er gegeven wordt over de COPD en de tools die je in handen krijgt kan je hier halen. Je leert je lichaamssignalen herkennen en je leert beter om te gaan met de COPD. Mw R. COPD M n wensen en problemen kunnen op een zeer vriendelijke manier met alle behandelaren besproken worden. Uitstekend!!! Dhr R. Astma

53 Take home: Lukt het niet maar niet je behandeldoelen te halen? Denk aan LONGREVALIDATIE als behandeloptie!

54

55 Wat maakt bewegen zo moeilijk? Benauwdheid Pijn in de benen Drukkend gevoel op de borst Hoest Overgewicht Ondergewicht

56 Voordelen van actief zijn Functionele gezondheid Spierkracht, uithoudingsvermogen en inspanningsvermogen Sterkere botten Gezondheid van hart en bloedvaten Lichaamssamenstelling Stemming/ je prettig voelen Cognitief functioneren/ de werking van je hersens

57

58 Gedegen assessment Voorgesprek intaker: thuis of telefonisch Intakegesprek longarts Intakegesprek agoog Intakegesprek psycholoog Longfunctie Vragenlijsten Inspanningsonderzoeken Lichaamssamenstelling

59 Longrevalidatie in Nederland 1e Lijn (volgens de definitie geen longrevalidatie): Verwijzing via huisarts Fysiotherapie 2 e Lijn: Verwijzing via longarts Poliklinisch met fysiotherapie, longarts, soms ook diëtist en psycholoog 3 e Lijn Verwijzing via longarts Geïntegreerde behandeling, vaak ook klinisch