Cameraonderzoek kruispunt Stationsweg-Burgemeester Van Roijensingel. Eindrapportage

Transcriptie

1 Cameraonderzoek kruispunt Stationsweg-Burgemeester Van Roijensingel Eindrapportage

2 Keypoint Consultancy bv Institutenweg PK Enschede Tel Fax Opdrachtgever: Titel rapport: Versie: Status: Projectleider: Gemeente Zwolle, Daniël Uenk Cameraonderzoek kruispunt Stationsweg-Burgemeester Van Roijensingel Eindrapport Definitief Erik Klok Datum: Niets uit dit rapport mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt worden in enige vorm of op enige wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Keypoint Consultancy bv, noch mag het zonder een dergelijke toestemming worden gebruikt voor enig ander werk dan waarvoor het is vervaardigd.

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding Onderzoek Omstandigheden Resultaten kruispunt Doorstroming Verkeersveiligheid Gebruik oude vop Voetgangers richting de binnenstad Conclusies en aanbevelingen Conclusies Aanbevelingen... 15

4 2 1 Inleiding De voetgangersroute vanaf het station richting het centrum van Zwolle kruist de Burgemeester van Roijensingel ter hoogte van de Stationsweg. In 2012 is de voetgangersoversteekplaats (hierna vop) over de Burgemeester van Roijensingel verplaatst van de ene zijde naar de andere zijde van de Stationsweg. Deze verplaatsing heeft als doelstelling om de looproute van en naar het centrum logischer en aantrekkelijker te maken. In onderstaande figuur is zowel de oude als nieuwe situatie getoond. Figuur 1 Situatie voor (links) en na verplaatsing van de vop Na het verplaatsen van de vop wenst de gemeente Zwolle inzicht in de effecten hiervan op de doorstroming en verkeersveiligheid. Hiertoe heeft Keypoint een cameraonderzoek uitgevoerd. Hierbij is speciale aandacht gevestigd op de verstoringen van het verkeer die ontstaan wanneer voetgangers de Burgemeester van Roijensingel oversteken. Ook is onderscheid gemaakt tussen OV-bussen en het overige verkeer. Daarnaast zijn de effecten op de verkeersveiligheid in de nieuwe situatie geanalyseerd, is bepaald hoeveel voetgangers er van station naar het centrum lopen en hoeveel voetgangers nog gebruik maken van de oude locatie van de vop. Het onderzoek bestaat uit een 0-meting, met beelden van voor de verplaatsing van de vop, en een 1-meting, waarbij de vop verplaatst is. Deze rapportage beschrijft beide metingen bestaande uit de kwantitatieve analyse van de doorstroming in de ochtend- en avondspits en een kwalitatieve analyse van de verkeersveiligheid op alle dinsdagen en donderdagen in de situatie waar de vop verplaatst is. Daarnaast is ook het aantal voetgangers op de Stationsweg richting het centrum geteld. Waar mogelijk wordt een vergelijking getrokken met de 0-meting. 2 Onderzoek Voor de 0-meting zijn de beelden van week 45 in 2011 en week 2 in 2012 gebruikt, dit zijn de weken dat er geen verkeersregelaars ingezet zijn. Tijdens de 1-meting zijn gedurende 3 weken camerabeelden verzameld. Dit is de periode van 2 december 2012 tot en met 23 december 2012, ofwel week 49, 50 en 51. Op en nabij het kruispunt zijn drie camera s opgehangen om de

5 3 vernieuwde verkeersituatie te analyseren. Deze camera s hebben elk beelden gemaakt tussen 7:30 uur en 18:30 uur. De cameraopstelling is gelijk aan die van de in 2011 uitgevoerde 0-meting. In figuur 2 staan de drie posities en richting van de camera s ingetekend. In figuur 3 zijn de beelden van de verschillende camera s weergegeven. Figuur 2 Cameraposities Figuur 3 Camerabeelden Linksboven: Camera 1 Rechtsboven: Camera 2 Linksonder: Camera 3

6 4 3 Omstandigheden Gedurende de onderzoeksperiode hebben zich een aantal bijzondere omstandigheden voorgedaan die van invloed kunnen zijn op de uitkomsten van het onderzoek. Op 6 december heeft het licht gesneeuwd en was de Stationsweg afgesloten tussen 11:00 uur en 13:00 uur (zie figuur 4). Verder is het van belang te vermelden dat de situatie op het kruispunt half november, dus minder dan een maand voor de start van het onderzoek, is aangepast. Het kan dan ook zo zijn dat er daardoor nog verkeersgebruikers waren die zich volgens hun oude routines gedroegen. Figuur 4 Afzetting Stationsweg en sneeuw op donderdag 6 december 4 Resultaten kruispunt In dit hoofdstuk zijn de resultaten van de camera-analyse van zowel de 0-meting als de 1-meting per onderwerp beschreven en met elkaar vergeleken. 4.1 Doorstroming De doorstroming is voor de verschillende spitsperiodes (7:30 t/m 9:30 en 15:30 t/m 18:30) kwantitatief geanalyseerd. Het gaat om alle dinsdagen en tijdens de 1-meting Verstoring door voetgangers over de vop De verstoringen op het verkeer (en dan ook OV-bussen) op de Burgemeester van Roijensingel door het oversteken van voetgangers is geanalyseerd. Om dit te kwantificeren is, aan de hand van de camerabeelden, eerst bepaald hoe lang een voertuig erover doet om het zichtbare deel van de Burgemeester van Roijensingel af te rijden in freeflow conditie. De vertraging is vervolgens bepaald door te noteren hoeveel tijd het voertuig extra nodig had om hetzelfde stuk af te leggen wanneer er geen sprake was van freeflow. Hierbij is een minimum van 5 seconden vertraging ten opzichte van de freeflow gehanteerd om als vertraging aan te merken. Er is onderscheid gemaakt naar OV-bussen en overig verkeer.

7 5 1-meting In tabel 1 en 2 is per spits aangegeven in hoeverre de doorstroming wordt gehinderd door overstekende voetgangers op de vop. Opgenomen is zowel het aantal keer dat er vertraging optreedt als de gemiddelde vertraging (in seconden). Dag Type OV Overig verkeer Periode Aantal Vertraging Aantal Vertraging Ochtend Avond Ochtend Avond Ochtend Avond Ochtend Avond Ochtend Avond Ochtend Avond Tabel 1 Aantal vertragingen (meer dan 5 sec) en gemiddelde vertraging in seconden voor verkeer richting Weezenlanden Dag Type OV Overig verkeer Periode Aantal Vertraging Aantal Vertraging Ochtend Avond Ochtend Avond Ochtend Avond Ochtend Avond Ochtend Avond Ochtend Avond Tabel 2 Aantal vertragingen en gemiddelde vertraging in seconden voor verkeer richting Eekwal In de tabellen is te zien dat overstekende voetgangers, zowel bij de nieuwe als de oude locatie van de vop, maximaal zes keer per spits verstoringen veroorzaken groter dan 5 seconden. Gemiddeld

8 6 gaat het echter om minder dan 1 keer per spits. De opgelopen vertraging hierdoor overschrijdt, op twee uitzonderingen na, de 10 seconden niet. De vop heeft dus te verwaarlozen effecten op de doorstroming van het verkeer. Buiten de spits om verloopt de doorstroming van het verkeer soepel. Ondanks dat er een constante stroom voertuigen vanuit beide richtingen over de Burgemeester van Roijensingel rijdt is er ruimte voor de voetgangers om over te steken zonder verstoringen op te leveren. Af en toe moet een automobilist voorrang verlenen aan een voetganger, wat een vertraging oplevert van minder dan 5 seconden. 0-meting Tijdens de nulmeting is hetzelfde beeld te zien. De vop heeft een te verwaarlozen effect op de doorstroming van het verkeer. De vertragingen die ontstaan op de Burgemeester van Roijensingel ontstaan door andere redenen. Het effect van voetgangers die bij de vop oversteken is dan ook niet verder gekwantificeerd voor Blokkades door links afslaande bussen op de Burgemeester van Roijensingel 1-meting Het komt voor dat bussen, of andere lange voertuigen, die op de Burgemeester van Roijensingel rijden en linksaf de Stationsweg in willen slaan het verkeer over de Burgemeester van Roijensingel blokkeren (zie figuur 5). Figuur 5 Een afslaande bus zorgt voor een opstopping op de Burgemeester van Roijensingel In tabel 3 is per spits weergegeven hoe vaak er blokkades optreden en wat de gemiddelde vertraging is voor het voertuig dat direct achter de bus staat. Daarbij is de tijd geteld tussen het moment dat dit voertuig achter de bus aansluit en het moment dat het voertuig weer kan doorrijden.

9 7 Dag Gemiddeld Periode Aantal Vertraging Ochtend 5 22 Avond 3 24 Ochtend 4 19 Avond 7 23 Ochtend 4 23 Avond 5 24 Ochtend Avond Ochtend 5 21 Avond 3 24 Ochtend 8 20 Avond Ochtend 6,33 27,26 Avond 7,83 22,38 Tabel 3 Aantal blokkades en gemiddelde vertraging in seconden door linksafslaand verkeer In de tabel is te zien dat per ochtendspits (2 uur) gemiddeld ruim 6 en in de avondspits (3 uur) bijna 8 vertragingen optreden die, per stuk, gemiddeld 27 en 22 seconden duren. Op donderdag 13 december vinden vaker blokkades plaats dan op de andere dagen. 0-meting Tijdens de 0-meting was er op de plek waar nu de vop ligt een voorsorteerstrook aanwezig voor verkeer dat vanuit de Burgemeester van Roijensingel linksaf de Stationsweg in wil slaan. Deze voorsorteerstrook was dusdanig lang dat er tijdens de 0-meting geen blokkades door links afslaand verkeer plaatsvonden. Per saldo is er in de nieuwe situatie dus sprake van een verslechtering van de doorstroming op de Burgemeester van Roijensingel Vertraging door voorrang verlenen vanuit Stationsweg Voertuigen die vanuit de Stationsweg de Burgemeester Van Roijensingel op willen rijden moeten verkeer op de Burgemeester Van Roijensingel voorrang verlenen. Omdat tijdens de spitsperiodes de intensiteiten op de singel hoog zijn en de hiaten klein, levert dit vertraging op voor verkeer vanuit de Stationsweg. Dit fenomeen is tijdens beide metingen geconstateerd en is tijdens dit onderzoek opnieuw gekwantificeerd. Om beide onderzoeken met elkaar te kunnen vergelijken is de meting op dezelfde wijze uitgevoerd. Dat wil zeggen dat hetzelfde traject is gemeten op dezelfde tijdstippen. Het traject dat is gemeten is weergegeven in figuur 6.

10 8 Figuur 6 Trajecten reistijdmetingen kruising Singel en Stationsweg 1-meting De resultaten van de vertraging tijdens de 1-meting situatie is te zien in tabel 4. Dag Gemiddeld 1-meting Periode Vertraging Ochtend 35,6 Avond 59,6 Ochtend 45,4 Avond 75 Ochtend 71,4 Avond 78 Ochtend 53 Avond 76,4 Ochtend 55 Avond 46,7 Ochtend 46,4 Avond 65 Ochtend 51,1 Avond 66,8 Tabel 4 Vertraging (in seconden) per dag voor verkeer vanuit Stationsweg 0-meting Tijdens de 0-meting was de gemeten vertraging gemiddeld 30 seconden voor de ochtendspits en 57 seconden voor de avondspits. Er kan geconstateerd worden dat de gemiddelde vertraging, gemeten over zes ochtend- en avondspitsen, in de ochtend 21 seconden en voor de avond 10 seconden is toegenomen. Een aanleiding voor verandering in de vertraging is niet te noemen. Het kwalitatieve verkeersbeeld voor verkeer dat vanuit de Stationsweg de Burgemeester van Roijensingel op wil rijden is hetzelfde als tijdens de 0-meting. Tijdens de spitsperiodes zijn de intensiteiten op de Burgemeester van Roijensingel zo groot dat verkeer vanuit de Stationsweg hier

11 9 niet tussen kan komen. Als gevolg daarvan ontstaan er lange wachtrijen in de Stationsweg (zie figuur 7). Buiten de spits neemt de intensiteit op de Burgemeester van Roijensingel af en zijn de hiaten ruim genoeg om het verkeersaanbod vanuit de Stationsweg af te kunnen wikkelen. Figuur 7 Wachtrij op de Stationsweg doordat voorrang moet worden verleend aan verkeer op de Burgemeester van Roijensingel Verstoringen met terugslag richting Eekwal Buiten bovengenoemde redenen vinden er ook verstoringen van de doorstroming plaats door een externe reden, die buiten het beeld van de camera s valt. In deze gevallen komt het verkeer in de richting van Weezenlanden vast te staan, waardoor er terugslag in de richting van de Eekwal ontstaat (zie figuur 8). Vermoedelijk wordt deze stremming veroorzaakt door een kruispunt verderop in de richting van de Weezenlanden. De vertraging met deze oorzaak is voor beide periodes gekwantificeerd. Dit is wederom gedaan door dezelfde trajectmeting te doen als te zien in figuur 6. Figuur 8 Terugslag richting Eekwal 1-meting De resultaten van de 1-meting zijn weergegeven in tabel 5. De gemeten vertraging is van toepassing op automobilisten die rechtdoor gaan over de Burgemeester van Roijensingel. De gemiddelde vertraging per spitsperiode tijdens de 1-meting (aantal vertragingen x gemiddelde vertraging) is 3 minuten en 20 seconden. OV-bussen richting het station ondervinden nauwelijks hinder doordat zij gebruik kunnen maken van de voorsorteerstrook voor rechts afslaand verkeer.

12 10 Doordat de camera richting de Eekwal op donderdag 6 december in de ochtend een tijd bedekt is geweest door sneeuw is de vertraging tijdens deze ochtendspits niet gemeten. Dag Periode Aantal Vertraging Ochtend 10 26,4 Avond 8 20, Ochtend - - Avond 10 32,6 Ochtend 9 29, Avond 4 26 Ochtend 9 29, Avond 4 40 Ochtend 9 40, Avond 1 10 Ochtend 9 25, Avond 4 19,6 Gemiddeld Ochtend 9,2 30,3 Avond 5,1 24,8 Tabel 5 Vertragingen tijdens 1-meting met terugslag richting de Eekwal 0-meting Tijdens de 0-meting was de vertraging op het traject gemiddeld 24 seconden voor de ochtend en 22 seconden voor de avond. Dit is echter de vertraging voor OV-bussen. De vertraging voor automobilisten over de Burgemeester van Roijensingel was gemiddeld 5 minuten per spitsperiode. Tijdens de 1-meting was de vertraging dus lager dan tijdens de 0-meting. Verder valt op dat wachtrijen op de Burgemeester van Roijensingel ook korter zijn. Tijdens de 0-meting was meerdere malen per spits te zien dat de wachtrij die ontstond liep tot buiten het beeld van de camera (zie figuur 9), tijdens de 1-meting gebeurde dit slechts tweemaal in 12 spitsen. Door de kortere wachtrij ondervinden bussen nu duidelijk minder vertraging. Zij kunnen gebruik maken van de voorsorteerstrook. Het kwam enkel 1 à 2 maal per spits voor dat een OV-bus achteraan moest sluiten in de wachtrij op de Burgemeester van Roijensingel en dezelfde vertraging ondervond als in tabel 5. Tijdens het analyseren van de beelden is ook een duidelijke aanleiding te zien voor de verslechtering van deze situatie. Zodra het verkeer op de Burgemeester van Roijensingel in de richting van de Weezenlanden gestremd wordt, neemt het verkeer uit de Stationsweg direct voorrang. Wanneer vervolgens het verkeer vanuit de Stationsweg begint te rijden duurt het een tijdje voordat het verkeer op de Burgemeester van Roijensingel weer kan doorstromen, ook al is de stremming op de Burgemeester van Roijensingel al voorbij. Het verkeer vanuit de Stationsweg (voornamelijk bussen) wordt ook soms zo ongeduldig dat het voorrang neemt (zie figuur 9), dit levert dan ook een vertraging op voor verkeer op de Burgemeester van Roijensingel.

13 11 Tijdens de 0-meting kwam het voor dat er grote stremmingen van verkeer op de Burgemeester van Roijensingel richting de Eekwal plaatsvonden (zie figuur 9). Dit fenomeen is in 2012 niet terug te zien. Figuur 9 Wachtrij tijdens 0-meting loopt tot buiten beeld (linksboven), bus neemt voorrang tijdens 1- meting (rechtsboven) en wachtrij richting Eekwal tijdens 0-meting (linksonder) 4.2 Verkeersveiligheid De invloed op de verkeersveiligheid van de nieuwe verkeersituatie is kwalitatief geanalyseerd gedurende de hele dag. Een overzicht van de meest opvallende zaken is hieronder weergegeven Het komt veel voor dat voetgangers nog op de locatie van de oude vop oversteken. Aangezien de voetgangers dan meestal geen voorrang krijgen kunnen gevaarlijke situaties ontstaan, bijvoorbeeld als ze op de fietsstrook staan om in twee keer over te steken (zie figuur 10). Een mogelijke verklaring voor dit hoge aantal is gewoontegedrag van voetgangers. Daarnaast is het ook goed mogelijk dat doordat de situatie nog erg lijkt op die van voor de herinrichting (de locatie van de voormalige zebrastrepen is nog te zien en ook het verlaagde trottoir en het middeneiland zijn nog aanwezig) veel voetgangers de oversteek nog gebruiken. Oversteken op de locatie van de oude vop komt zo vaak voor dat is besloten ook te tellen om hoeveel voetgangers dit gaat. In de volgende paragraaf staan de uitkomsten van deze tellingen.

14 12 Figuur 10 Voetganger op fietsstrook op de locatie van de oude vop Door de nieuwe locatie van de vop moeten voertuigen die in de richting van Weezenlanden rijden nu op het kruispunt wachten als er voetgangers oversteken in plaats van ervoor. Om ervoor te zorgen dat bussen toch vanuit de Stationsweg linksaf kunnen slaan is daarom een deel van de weg afgekruist. Vooral op drukke momenten komt het echter voor dat auto s niet voor het afgekruiste deel van het kruispunt stoppen. Als bussen dan toch door willen rijden levert dit gevaarlijke situaties op, zoals uitwijkmanoeuvres en bijna-ongevallen (zie figuur 11). Deze situatie is enkele keren geconstateerd. Daarnaast worden automobilisten vanuit de Stationsweg door de grote vertragingen soms zo ongeduldig dat ze voorrang nemen of te kleine hiaten gebruiken om de Burgemeester van Roijensingel over te steken. Figuur 11 Wachtrij op de Burgemeester van Roijensingel, waardoor er geen ruimte is voor de links afslaande bus vanuit de Stationsweg Het valt verder op dat er veel fietsers zijn die nog net voor een auto oversteken als ze van de Burgemeester van Roijensingel linksaf de Stationsweg in willen rijden. Deze fietsers hebben geen duidelijk opstelruimte die ze kunnen gebruiken om te wachten. Ook hebben ze, in tegenstelling tot de oude situatie, geen voorsorteerstrook die ze kunnen gebruiken. Terwijl het tijdens de spitsperiodes erg druk is in de Stationsweg wordt er met regelmaat toch geladen en gelost. Dit kan gevaarlijke situaties opleveren zoals te zien in figuur 12. Daarnaast kan dit ook nog extra vertragingen opleveren omdat tegemoetkomende bussen niet tegelijk door

15 13 kunnen wanneer er een voertuig stilstaat in de Stationsweg. Dit levert in beide richtingen wachtrijen op. Figuur 12 Laden en lossen in de Stationsweg 4.3 Gebruik oude vop Voor de verschillende spitsperiodes is per uur het aantal voetgangers dat gebruikt maakt van de oude vop in beeld gebracht. In tabel 6 is het overzicht hiervan te vinden. Dag 7:30-8:30 8:30-9:30 15:30-16:30 16:30-17:30 17:30-18:30 Totaal Gemiddeld Tabel 6 Aantal overstekende voetgangers per spitsuur op de locatie van de oude vop In de tabel is te zien dat vooral in de avondspits veel voetgangers oversteken op de locatie waar vroeger de vop lag. Op een gemiddelde werkdag gaat het in om 323 personen die, in een periode van vijf spitsuren, oversteken. Het aantal voetgangers dat de nieuwe vop gebruikt is niet geteld. Het algemene beeld is dat in de avondspits het aantal voetgangers op de nieuwe vop iets hoger is dan op de oude locatie. In de ochtendspits maken duidelijk meer voetgangers gebruik van de nieuwe locatie van de vop dan van de oude.

16 14 5 Voetgangers richting de binnenstad Naast een analyse van de verkeerssituatie op het kruispunt is een extra onderzoek gedaan. Het gaat hier om het aantal voetgangers dat via de Stationsweg richting de binnenstad loopt. De gemeente Zwolle is hierin geïnteresseerd in het kader van het monitoringsprogramma. In tabel 7 is, van zowel een dinsdag (4 december) als een zaterdag (15 december), weergegeven hoeveel voetgangers via de Stationsweg in de richting van de binnenstad lopen. In de tabel is goed te zien dat op een werkdag de meeste voetgangers in de ochtend richting de binnenstad lopen en op zaterdag juist rond het middaguur. Uur Dinsdag Zaterdag 7:30-8: :30-9: :30-10: :30-11: :30-12: :30-13: :30-14: :30-15: :30-16: :30-17: :30-18: Totaal Tabel 7 Voetgangers die via de Stationsweg richting de binnenstad lopen per uur

17 15 6 Conclusies en aanbevelingen In dit laatste hoofdstuk worden de conclusies over de doorstroming en verkeersveiligheid op het kruispunt Burgemeester van Roijensingel-Stationsweg tijdens de 1- en 0-meting en de verschillen daartussen kort samengevat. Het rapport wordt vervolgens afgesloten met een aantal aanbevelingen. 6.1 Conclusies Over de doorstroming is het volgende te concluderen: - Voetgangers die over de vop lopen hebben in beide metingen een verwaarloosbaar effect op de doorstroming van het overige verkeer. - Tijdens de 1-meting blokkeren bussen die vanaf de Burgemeester van Roijensingel komen en linksaf de Stationsweg in willen slaan gemiddeld ruim 6 keer de doorstroming voor doorgaand verkeer op de Burgemeester van Roijensingel in de ochtendspits en bijna 8 keer in de avondspits. De gemiddelde vertraging per blokkade voor de eerst wachtende is 27 seconden in de ochtendspits en 22 seconden in de avondspits. Tijdens de 0-meting deden zich geen blokkades voor. De doorstroming op de Burgemeester van Roijensingel voor verkeer richting de Eekwal is door het opheffen van de linksafstrook dus verslechterd. - De vertraging op de Stationsweg is tussen de 10 en 20 seconden hoger tijdens de 1-meting en de 0-meting. De verplaatsing van de vop heeft er dus niet voor gezorgd dat de doorstroming duidelijk verbeterd is. Vooral het verwijderen van de linksafstrook richting de Stationsweg zorgt voor een verslechtering van de doorstroming en op andere takken is de doorstroming vergelijkbaar met de oude situatie. Mogelijk verbetert het algehele beeld nog wat wanneer de verkeersdeelnemers meer aan de nieuwe situatie gewend zijn. Over de verkeersveiligheid zijn de volgende conclusies getrokken: - De locatie van de oude vop wordt nog gebruikt door vrij veel voetgangers. Mogelijk komt dit doordat het huidige ontwerp van de oude locatie nog uitnodigt om over te steken en omdat voetgangers nog niet aan de nieuwe situatie gewend waren. - Er ontstaan gevaarlijke situaties als bussen de wachtrij over de Burgemeester van Roijensingel van verkeer richting Weezenlanden moeten kruisen. - Fietsers, komende vanaf Weezenlanden die linksaf de Stationsweg in slaan, steken dikwijls vlak voor auto s over. Zij hebben geen voorsorteerstrook of opstelruimte tot hun beschikking wat oversteken lastiger maakt. 6.2 Aanbevelingen Er is een aantal verkeersonveilige situaties geconstateerd. Vooral het vele gebruik van de oude vop valt op. Het huidige ontwerp van de oude locatie kan tot onduidelijkheid leiden aangezien er geen vop meer is, maar de inrichting nog wel uitnodigt om de locatie als zodanig te gebruiken. Het lijkt verstandig een duidelijke keuze te maken over de functie van deze locatie en, in overeenstemming met die keuze, de inrichting aan te passen. Verder is het aan te bevelen fietsers, die vanuit Weezenlanden richting de Stationsweg linksaf willen slaan, een duidelijker positie te geven om zo oversteken veiliger te maken.