Lokale democratie en dualisme 1
|
|
- Tania Brouwer
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Lokale democratie en dualisme Door Yannick Six, april 2017 Introductie Er zijn in 2016 verschillende rapporten verschenen over de staat van de lokale democratie. Dit onderwerp houdt veel bestuurders bezig. Daarom heeft de CDA Bestuurdersvereniging (BSV) een paper opgesteld over dit thema. We zetten allereerst de belangrijkste conclusies en aanbevelingen van de verschillende rapporten op een rij. Vervolgens gaan we in op de resultaten van de enquête die de BSV heeft uitgezet onder haar leden en betrekking heeft op de lokale democratie en het dualisme. Door middel van de enquête heeft de BSV de meningen van lokale en provinciale CDA ers kunnen peilen. Deze meningen vormen een welkome aanvulling op de visies die zijn geformuleerd door nationale instituten en verenigingen. In eerste instantie was het thema van de paper het dualisme. Het dualistische stelsel bestaat in 2017 namelijk vijftien jaar binnen het lokaal bestuur. Het vormt een mooie gelegenheid om terug te kijken op de dualisering. Heeft het dualisme de beoogde doelen bereikt? Wat kan beter? Het dualisme wordt echter veelal gekoppeld aan de staat van de lokale democratie in het algemeen. Omdat de aandacht voor de staat van de lokale democratie in de loop der jaren enorm geïntensiveerd is (of duidelijker naar voren komt), heeft de BSV besloten om beide thema s, die sterk met elkaar verbonden zijn, te behandelen in deze paper. Aan de hand van diverse rapporten, de resultaten van de enquête en het CDA-gedachtegoed worden in de paper speerpunten over de lokale democratie geformuleerd. Het is belangrijk om hierbij te vermelden dat de (lokale) democratie nooit af is. We moeten constant bezig zijn met het creëren van een vitale en weerbare democratie. De speerpunten zullen dus geen eenduidige antwoorden zijn die direct kunnen worden overgenomen in de standpuntbepaling over de complexe, veranderende lokale democratie. Ze vormen eerder denkrichtingen, en zijn wellicht een aanzet tot overwegingen om, als CDA ers, een duidelijke positie in te nemen in de discussies die het lokaal bestuur, en uiteindelijk de inwoners van Nederland, aangaan. De thema s worden allereerst kort en bondig behandeld. Het dualisme Een staatscommissie, onder leiding van prof. Elzinga, presenteerde in 2000 een rapport waarin gesteld werd dat een gebrek aan herkenbaarheid en transparantie belangrijke Lokale democratie en dualisme 1
2 problemen waren in het toenmalige lokaal bestuur. Deze problemen werden veroorzaakt door een onduidelijke rolverdeling tussen college en raad, het overwicht dat het college had op de raad en het feit dat de wethouders zichzelf controleerden, doordat zij ook lid waren van de gemeenteraad. Bovendien werden onderwerpen tussen coalitie en college al van tevoren besproken en dat kwam niet ten goede aan de transparantie van het bestuur. Op basis van de adviezen in het rapport kwam de Wet dualisering gemeentebestuur (2002) tot stand. De dualisering van het gemeentebestuur was een poging om samenleving en bestuur meer met elkaar te verbinden. De oplossing was ontvlechting. De gemeenteraad kreeg een kaderstellende, controlerende en vertegenwoordigende rol. Het college kreeg de uitvoerende en voorbereidende rol. De ontvlechting focuste zich op twee onderdelen: de versterking van de positie van de raad en de versterking van de relatie tussen het bestuur en de burgers. In het rapport Op weg naar meervoudige democratie, dat geschreven is door de Commissie Toekomstgericht lokaal bestuur; onder leiding van Wim van de Donk, wordt echter gesteld dat het dualisme niet heeft gebracht wat ervan verwacht werd. De naar binnen-gerichtheid van het politieke proces is niet tot stilstand gebracht. Anders dan de bedoeling was lijkt de raad zich zelfs meer op het college(beleid) te richten, met als gevolg dat deze organen vooral met elkaar bezig zijn. Het algemeen belang waaraan raad en college hun bijdrage hebben te leveren, lijkt daarbij naar de achtergrond te verdwijnen. Volgens het rapport is de tragiek van de dualiseringsoperatie geweest, dat zij het lokaal bestuur politieker heeft willen maken, in een tijd waarin burgers vragen om minder politiek en meer democratie. Dit heeft geleid tot verwarring en misverstanden rond de positie van alle betrokken gemeentelijke organen. Daarbij is het systeem als zodanig gevoeliger geworden voor crises en incidenten, terwijl de institutionele inrichting juist moet zorgen voor demping, verbinding en stabiliteit. Deze analyse wordt ondersteund door de jaarlijkse inventarisatie in opdracht van het vakblad Binnenlands Bestuur. Daaruit blijkt dat het aantal wethouders dat in 2016 de werkzaamheden heeft neergelegd erg hoog is (191). In de meeste gevallen ging het om politieke redenen (116). Dat aantal was slechts in twee jaren hoger: in 2004 (145) en 2008 (122). De voornaamste reden voor het hoge aantal vertrokken wethouders vindt Binnenlands Bestuur in de verharding van het politieke landschap. Deze politieke verharding zou een gevolg kunnen zijn van de invoering van het dualisme in de gemeentepolitiek. De versplintering van de gemeentelijke politiek - en de opkomst van lokale partijen - is een geringe factor. Van de gevallen coalities bestonden de meeste namelijk uit twee of drie partijen. De lokale democratie Het dualisme moet worden gezien in de context van de lokale democratie in het algemeen. De institutionele inrichting van het lokaal bestuur moet immers een goed democratisch proces mogelijk maken. Er is, zoals reeds benoemd, veel te doen over de lokale democratie. Lokale democratie en dualisme 2
3 Diverse rapporten zijn verschenen (zie kader), verschillende bijeenkomsten werden georganiseerd door o.a. het ministerie van BZK en het initiatief Code Oranje (een oproep tot radicale verandering van de lokale democratie) is uitgebreid in het nieuws gekomen. Uit dit alles blijkt dat burgers zich onvoldoende vertegenwoordigd voelen binnen gemeenten. Burgers zijn in de basis ruimschoots vóór democratie, maar niet voor de manier waarop die nu vorm krijgt. De tijd dat alleen het gemeentebestuur bepaalde wat goed is voor zijn inwoners ligt ver achter ons. Burgers zijn in de loop der tijd op veel manieren in staat gesteld ook buiten raadsverkiezingen om hun zegje te doen. Denk aan politieke markten, referenda en inspraaksessies. Daarbij krijgen inwoners tegenwoordig via allerlei burgerinitiatieven de gelegenheid om uitvoering te geven aan hun ideeën. Koos Janssen, voorzitter van de door de VNG ingestelde werkgroep Democratie en Bestuur, geeft in het VNG magazine (2 december 2016) aan dat er ook veel goed gaat binnen de lokale democratie. Het borrelt van de inspirerende initiatieven. Hij geeft aan dat er tegelijkertijd steeds meer mensen zijn die zich niet meer betrokken voelen bij de lokale democratie en er niet in willen participeren. Gemeenten moeten zorgen voor betere aansluiting met deze mensen. Gemeenten moeten hierop actie ondernemen. De verbinding, de hedendaagse mantra, tussen raden en inwoners moet beter. Dit vraagt lef van de gemeente. Burgers kunnen overigens best eens een nee verdragen, geeft Janssen aan. Als zij zich maar gehoord weten. Het belang hiervan wordt benadrukt in Verkenning voor een democratieagenda van het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Er wordt gesteld dat als burgers niet zelf ervaren dat ze in een democratie leven, de legitimiteit van overheidshandelen in het geding komt. En als de legitimiteit van overheidshandelen in het geding komt, wordt het voor gekozen bestuurders steeds lastiger om maatschappelijke problemen aan te pakken. Een greep uit de verschenen rapporten en documenten met betrekking tot het lokaal bestuur: Op weg naar meervoudige democratie, Commissie Toekomstgericht Lokaal Bestuur Lokale democratie, actie op maat, VNG 15,9, Raad voor het Openbaar Bestuur Verkenning voor een democratie-agenda, Ministerie van BZK Maak Verschil, Studiegroep Openbaar Bestuur Maatwerkdemocratie, VNG Denktank Raadswerk is maatwerk, Raadslid.nu Strategische Kennisagenda: vitale en weerbare democratie, Ministerie van BZK In de rapporten worden allerlei suggesties gedaan voor manieren waarop het openbaar bestuur betrokkenheid kan stimuleren. Veel van deze suggesties komen terug in de enquête Lokale democratie en dualisme 3
4 die uitgezet is. Op die manier is gemeten wat voor CDA ers relevant is in de stroom van informatie over dit thema. In het volgende hoofdstuk gaan we in op de resultaten. Input van CDA ers Het is goed om van tevoren aan te geven dat uit de enquête blijkt dat er verschillende visies bestaan op de thema s, ook tussen CDA ers onderling. Dit geeft al aan dat het dualisme en de lokale democratie erg complexe thema s zijn, die we desondanks niet uit de weg gaan. Zoals gezegd, deze paper kan een aanzet vormen tot een continue discussie over thema s die iedereen aangaan, en waarbij geen zwart-wit-visies bestaan. In totaal hebben 608 CDA ers de enquête ingevuld. De groep was zeer divers: onder de respondenten zaten onder andere burgemeesters, wethouders, raadsleden, bestuursleden, griffiers en Statenleden. Dualisme Vrijwel alle respondenten (96%) gaven aan (grotendeels) bekend te zijn met de veranderingen die in 2002 zijn doorgevoerd bij de dualisering van het gemeentebestuur. Bij de vraag of het dualisme goed functioneert zijn de meningen meer verdeeld. Desondanks geeft 72% van de respondenten geen negatief oordeel over de werking van het dualisme. Stelling: Het dualisme functioneert goed Zeer mee eens 2% Mee eens 37% Neutraal 34% Mee oneens 23% Zeer mee oneens 4% Dat er toch problemen worden ervaren komt duidelijk naar voren in de toelichting die respondenten konden geven. In grote lijnen worden de volgende problemen benoemd: De gezonde afstand tussen wethouder en fractie bestaat veelal niet. Het dualisme werkt op papier prima, in de praktijk is er echter sprake van vervlechting tussen wethouder en fractie. Dit levert een spanningsveld op voor de wethouder. Een wethouder dient een onafhankelijk uitvoerder te zijn, maar is tegelijkertijd een partijgebonden politicus. Het dualisme versterkt dit spanningsveld. Tegelijkertijd geven sommige respondenten aan de nauwe contacten tussen wethouder en fractie niet als een probleem te ervaren. Lokale democratie en dualisme 4
5 Het dualisme heeft meer politiek en minder democratie gebracht. Het stelsel verhardt de verhoudingen binnen de raad en verstoort de gezamenlijke wens om tot oplossingen te komen. Deze redenatie komt overeen met de inhoud van het reeds genoemde rapport Op weg naar meervoudige democratie. De dualisering heeft geleid tot een onduidelijke rolverdeling in het lokaal bestuur. Respondenten geven aan dat de rol van de gemeenteraad te abstract en te afstandelijk is. De gemeenteraad gaat soms op de stoel van de wethouder zitten. Iemand geeft aan dat de raad te vaak gaat over een scheve stoeptegel (voortkomend uit de volksvertegenwoordigende rol), en te weinig over de grote kaders (de kaderstellende rol). Kortom: vijftien jaar na invoering van het dualistische stelsel, is de rolverdeling in het lokaal bestuur nog niet altijd duidelijk. Een respondent: binnen het bestuur staat de raad op afstand, het wordt als een buitenpartij gezien door bestuurders en de ambtelijke organisatie. Ondanks het feit dat het overgrote deel van de respondenten aangeeft op de hoogte te zijn van (de werking van) het dualistische stelsel, wordt er verrassend vaak gesteld dat niet iedereen weet hoe het dualisme werkt. De vaak benoemde nauwe relatie tussen wethouder en fractie en de onduidelijkheid over de rolverdeling bevestigen dit beeld des te meer. Overigens worden ook allerlei positieve zaken vermeld over de dualisering van het gemeentebestuur: Er zijn veel stappen in de goede richting gezet. Er is sprake van een cultuurverandering, de raad is door de dualisering het hoofd van de gemeente geworden en de wethouder mag niet meer stemmen. Het debat tussen raadsfracties onderling heeft een impuls gekregen door het dualisme. Ten slotte houdt het functioneren van de griffie veel politici bezig. Dit komt niet naar voren in de cijfers (zie kader), maar des te meer in de toelichtingen. Veel respondenten benadrukken de voordelen die de griffie met zich meebrengt. Zo kan de griffie zowel de raad als het college scherp houden met betrekking tot goede onderlinge verhoudingen in het lokaal bestuur. De griffie wordt als de verbindende schakel gezien die zorgt voor de juiste gang van zaken met de juiste informatie. Iemand: Ik zeg wel eens: zonder griffier, geen democratie. Echter, de griffier moet nog wel aan de positie binnen het lokaal bestuur wennen. Het is zaak om door te ontwikkelen. De rol van de griffie is voor velen nog onduidelijk en raadsleden maken nog te weinig gebruik van de griffie. Veel respondenten geven aan dat de rol van de griffie verschilt per gemeente en per persoon. De ruimte die de griffie krijgt, en de rol die het inneemt in het lokaal bestuur, is erg afhankelijk van de gemeenteraad. Dit maakt het erg lastig om een algemeen beeld te schetsen van de griffie. Stelling: De griffie speelt een belangrijke rol binnen het lokaal bestuur Zeer mee eens 17% Lokale democratie en dualisme 5
6 Mee eens 49% Neutraal 21% Mee oneens 11% Zeer mee oneens 2% Lokale democratie Het merendeel van de respondenten geeft aan dat het doel van de dualisering - het versterken van de relatie tussen bestuur en burgers - niet goed van de grond is gekomen (zie kader). Dit kan ook als hét probleem van de lokale democratie worden gezien. Stelling: Het doel van de dualisering - het versterken van de relatie tussen bestuur en burgers - is goed van de grond gekomen Zeer mee eens 1% Mee eens 7% Neutraal 30% Mee oneens 48% Zeer mee oneens 14% Een belangrijk probleem dat naar voren komt in de enquête is regionale samenwerking. De meningen verschillen behoorlijk over dit thema. Veel respondenten geven aan dat veel regionale samenwerking voor problemen zorgt. Zo wordt vaak gesteld dat de samenwerking democratisch niet legitiem is. Verder is te horen dat het voor met name kleine gemeenten lastig is om invloed uit te oefenen op regionaal niveau. Hierover worden zorgen geuit: Zelfs de raden staan buitenspel, hoe kun je dan inwoners erbij betrekken?. Tegelijkertijd is iedereen het erover eens dat regionale samenwerking noodzakelijk is. Veelal merken de inwoners er weinig van. De meeste mensen snappen doorgaans wel dat het handiger (of noodzakelijk) is om als gemeente samen te werken met andere gemeenten. Het is goed om de discussie over dit thema aan te (blijven) gaan met elkaar. Regionale samenwerking wordt namelijk steeds belangrijker binnen het openbaar bestuur (zie bijvoorbeeld het rapport Maak Verschil van de Studiegroep Openbaar Bestuur). Een belangrijke vraag in de enquête was: Hoe kan het vertrouwen in de lokale democratie versterkt worden?. Het is duidelijk dat veel CDA ers het inzetten op meer particulier initiatief bij publieke taken belangrijk vinden. Verder is de transparantie en actieve openbaarmaking van overheidsinformatie van belang. Daarnaast kan meer aandacht voor burgerschap in het voortgezet onderwijs ook een oplossing zijn volgens iets minder dan de helft van de respondenten. Voor de overige suggesties blijkt minder enthousiasme te zijn (zie kader). Lokale democratie en dualisme 6
7 Hoe kan het vertrouwen in de lokale democratie versterkt worden? Inzetten op meer particulier initiatief bij publieke taken 73% Transparantie en actieve openbaarmaking van overheidsinformatie 68% Meer aandacht voor burgerschap in het voortgezet onderwijs 45% Stimuleren dat iedere volwassene een keer een publieke functie vervult 33% Burgerbegrotingen 16% Het mogelijk maken dat burgers zich individueel (los van een partij) verkiesbaar kunnen stellen 11% Lokale referenda 7% Lotingsraden 6% In de toelichtingen worden nog enkele andere suggesties gegeven: een motiemarkt, maatschappelijke stages, jeugdgemeenteraden en inloopuren. In het algemeen benadrukt iedereen het belang van raadsleden die de straat op gaan. Daarbij moet het vertrouwen in de lokale democratie beginnen bij politici en bestuurders zelf. Zij moeten het vertrouwen verdienen. In het verlengde hiervan stelt iemand voor dat de kwaliteit van raadsleden en bestuurders omhoog moet. Verder wordt aangegeven dat de initiatieven van onderop moeten komen. En deze initiatieven moeten (CDA-)politici en bestuurders ondersteunen. De suggesties in de enquête zijn namelijk allemaal top-down - een terechte opmerking. Zoek als raad de kracht van de samenleving. Om dat te doen zullen raadsleden moeten inzetten op intensiever contact met inwoners, via allerlei wegen. Aanbevelingen Aan de hand van de input van CDA ers en het christendemocratische gedachtegoed kunnen aanbevelingen worden geformuleerd. Hoe kunnen CDA ers reageren op de (toenemende) vraag naar bestuurlijke vernieuwingen binnen het lokaal bestuur? Op basis van de vele reacties in de enquête kunnen verschillende, algemene aanbevelingen worden geformuleerd: Ga uit van de representatieve democratie. Dit is een opmerking (en een zorg) van veel CDA ers. De raadsleden, en daarmee de representatieve democratie, blijven onverminderd van belang. De representatieve democratie voorkomt dat hard schreeuwende (boze) burgers die niet de meerderheid van de bevolking representeren te veel aan bod komen bij bestuurlijke vernieuwing en systeemveranderingen. Het afwegen van belangen is essentieel voor de lokale democratie. Dit kan enkel binnen de representatieve democratie op een onafhankelijke manier gebeuren. Of zoals iemand het verwoordt: We moeten laten Lokale democratie en dualisme 7
8 horen dat 90 procent goed gaat binnen het lokaal bestuur. Het lastige van meer invloed bij burgers is dat zij altijd een eigen belang hebben. Hierdoor levert burgerparticipatie teleurstellingen op. Het is aan (CDA-)politici en bestuurders om in te zetten op een hernieuwd vertrouwen in de representatieve democratie. Blijf met beide benen in de buurt staan. Duidelijke communicatie is hierbij noodzakelijk. Zoek (meer) contact met burgers, eigen achterban en andere CDA-afdelingen. In het verlengde hiervan: maak politiek toegankelijker. Betrek actief burgers aan de voorkant van allerlei vraagstukken. Probeer vertegenwoordigers van het maatschappelijk middenveld te mobiliseren om mee te denken en te discussiëren met de politiek. Denk vanuit de burger, leef je in. Zoals iemand stelt: vaak worden op micro-vragen grote bestuurlijke antwoorden gegeven, daar kan de burger niks mee. Wees altijd eerlijk en oprecht naar anderen - hierdoor kan het vertrouwen vergroot worden. Zoek ten slotte contact met de CDA-afdelingen in de buurt, werk samen. Het klinkt allemaal erg vanzelfsprekend, en dat hoort het ook te zijn. In de praktijk valt het echter vaak tegen. Afdelingen vinden het lastig om de verbinding te zoeken en er structureel mee bezig te zijn. De BSV hoopt dat dit een mooie wake-up call of aansporing is om ermee aan de slag te gaan. Er kunnen zoveel rapporten worden geschreven, uiteindelijk is het aan de politici en de bestuurders zelf. Ga uit van de kracht van de samenleving. Terug naar de basis van het CDA-gedachtegoed. Creëer ruimte voor participatieve democratie. Dit kan prima naast de representatieve democratie bestaan. Er moet ruimte zijn voor lokale accenten en verschillende alternatieven. Gemeenten verschillen namelijk enorm in omvang en samenstelling. Ruimte voor maatwerk is noodzakelijk. Werk bottom-up acties niet tegen door regelgeving. Sterker nog, faciliteer de initiatieven en moedig ze aan. Durf meer verantwoordelijkheid te geven aan burgers en organisaties. Werk aan goed en integer bestuur. Het is vaak aangegeven in de enquête: het vertrouwen in de politiek moet (ook) hersteld worden door politici en bestuurders zelf. De juiste mensen maken het verschil. Wees altijd duidelijk in de communicatie. Luister goed, deel verantwoordelijkheid en blijf authentiek. Iemand stelt dat de CDA-visie belangrijker wordt dan het huidige pragmatisme. Een integere en transparante overheid is de basis van de democratische rechtsstaat. Raadsleden dienen verstand te hebben van het voorrecht van het democratische systeem. Daarnaast gaan er veel stemmen op onder CDA ers om een kiesdrempel in te voeren. De versplintering in de raad wordt zo tegengegaan. Een reactie: mede door het dualisme, de opkomst van (kleine) lokale partijen en afsplitsingen is het lokaal bestuur steeds politieker geworden en staan de verhoudingen op scherp. Dit gaat ten koste van het vertrouwen van de burger in het lokaal bestuur. Investeer in raadsleden. Het CDA kan zich onderscheiden door goede raadsleden. Door scholing kan de kwaliteit en kennis vergroot worden. Het is goed om raadsleden doelbewust te maken van het werk vóór de kandidaatstelling. Het CDA-gedachtegoed dient (in grote lijnen) bekend te zijn. Het lijkt logisch, maar het is soms niet het geval, geven respondenten aan. Bevorder de diversiteit van raadsleden in het algemeen. Zoek actief naar jongeren, wat vaak als een lastige doelgroep wordt ervaren. Wees je bewust van het dualisme. Als BSV nemen we een duidelijke (en normatieve) stelling in wat betreft het dualisme. We wijzen CDA ers erop dat ze zich Lokale democratie en dualisme 8
9 moeten houden aan de spelregels van het dualisme. De nauwe band tussen wethouder en fractie is niet te rijmen met de inrichting van het lokaal bestuur. Verder is het van belang om de rolverdeling duidelijk voor ogen te hebben. De raad dient de kaders te schetsen. Het is dus niet de bedoeling dat raadsleden op de stoel van de wethouder zitten. We roepen de CDA-raadsleden die zich ervan bewust zijn dit te doen, dan ook op om zich te bezinnen op de taken die de raadsleden hebben (en daar ook de focus op te leggen). Alleen zo kan een werkbaar lokaal bestuur gecreëerd worden dat het vertrouwen van iedereen verdient. Conclusie en vervolg Over het dualisme en de lokale democratie is veel geschreven. De BSV hoopt met deze paper een aanzet te geven tot een voortdurende discussie over deze thema s. Alle CDA ers dienen duidelijk stelling te nemen in de discussie die soms losraakt van de oorspronkelijke bedoeling: het vertrouwen in de lokale democratie versterken. De grootschalige enquête heeft een duidelijk beeld geschetst van wat er leeft onder CDA ers, wat ze belangrijk vinden en wat niet. Het is duidelijk dat er ook onderling verschillen zijn, wat niet erg is. Ondanks de verschillen is er een aantal duidelijke, algemene aanbevelingen geformuleerd dat een houvast kan bieden aan CDA ers in heel Nederland. De aanbevelingen komen deels voort uit het CDA-gedachtegoed, waarin de kracht van de samenleving centraal staat. We moeten dit constant blijven benadrukken. Dit wordt mooi verwoord in het rapport Op zoek naar de kracht van de samenleving (2011) van het Wetenschappelijk Instituut voor het CDA: Dat is de grondgedachte achter de rol die de christendemocratie ziet voor de samenleving: verantwoordelijke mensen handelingsvrijheid laten om maatschappelijke doeleinden te realiseren. En om daarmee ook samen te werken aan het algemeen belang. Het gaat niet om een verzorgingsstaat, maar bij voorkeur om een verzorgingsmaatschappij. De aanbevelingen vormen op zichzelf geen baanbrekende inzichten. Dit is misschien typisch iets van het CDA: behoud het goede en ga niet overhaast te werk. Dat de aanbevelingen niet spectaculair zijn, wil niet zeggen dat het niet urgent is. Integendeel. De BSV hoopt dat de lokale en provinciale CDA ers actief werk maken van het verbeteren van de lokale democratie, een gezamenlijke opdracht. Naast de paper Dualisme en lokale democratie zal het Bestuursforum-nummer van april 2017 betrekking hebben op de thema s. Verder wordt er een online dossier aangemaakt dat te vinden is op Ten slotte stelt de BSV een handreiking Lokaal duaal beschikbaar waarin wordt ingegaan op de praktische kant van het dualisme. Hoe dienen fractie, wethouder en bestuur zich tot elkaar te verhouden? De (beoogde) rolverdeling wordt duidelijk uiteengezet. De gegevens uit deze paper zijn hierin verwerkt. De resultaten van de enquête over het Dualisme en de lokale democratie kunt u opvragen via bsv@cda.nl Lokale democratie en dualisme 9
Maatwerkdemocratie. Naar een krachtiger, trefzekere gemeenteraad als kruispunt in de lokale democratie. Denktank VNG Jaarbericht
Maatwerkdemocratie Naar een krachtiger, trefzekere gemeenteraad als kruispunt in de lokale democratie Denktank VNG Jaarbericht 2015-2016 8 juni aanbieding Denktank VNG - jaarlijks - Jaarlijks wisselende
Nadere informatieEEN ZELFDIAGNOSE-INSTRUMENT. Dan is de Quick Scan een goed en bovendien kostenloos hulpmiddel voor u!
Quick Scan Dualisme EEN ZELFDIAGNOSE-INSTRUMENT Heeft u behoefte aan een instrument om de discussie over cultuurverandering in uw gemeente te stimuleren? Dan is de Quick Scan een goed en bovendien kostenloos
Nadere informatieRaad en inwoners naar nieuwe verhoudingen. Samenvatting. Christa van Oorsouw juni 2007
Raad en inwoners naar nieuwe verhoudingen Samenvatting Christa van Oorsouw juni 2007 Thesis in het kader van de opleiding Public Management en Policy Open Universiteit Nederland Engelse titel: City Council
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500EA Den Haag Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties DG Bestuur, Ruimte en Wonen Directie D&B www.rijksoverheid.nl
Nadere informatieEen betrouwbare overheid. Gemeentelijke samenwerking en financiën
Een betrouwbare overheid Gemeentelijke samenwerking en financiën 1 Een betrouwbare overheid Bij de ChristenUnie staat de samenleving centraal. Een samenleving die niet het werk is van de overheid maar
Nadere informatieDe waarde van participatie
De waarde van participatie Omgevingswet Kirsten Veldhuijzen, Rob Kristel Lammers, VNG 24 september 2016 Raad op Zaterdag, Zwolle Invalshoeken De Omgevingswet Bredere context Omgevingswet Ontwikkeling samenleving
Nadere informatieWat voor lokale democratie wil je zijn? (workshopronde 1) Festival Lokale Democratie dr. Laurens de Graaf Amersfoort, 13 oktober 2016
Wat voor lokale democratie wil je zijn? (workshopronde 1) Festival Lokale Democratie dr. Laurens de Graaf Amersfoort, 13 oktober 2016 Waarom ben jij hier? Waarom zijn we hier? Hoe je kijkt, bepaalt wat
Nadere informatieDe rol van de raad bij de omgevingswet
De rol van de raad bij de omgevingswet Onderzoeksenquête onder gemeenteraadsleden in Nederland 23 augustus 2016 Raadslid.Nu Vereniging van Nederlandse Gemeenten Inleiding De omgevingswet heeft een grote
Nadere informatieSymposium Blik op samenspel
Symposium Blik op samenspel Wifi U kunt gebruik maken van het wifi-netwerk: Netwerknaam: Blik op samenspel Wachtwoord: welkom Twitter mee! #blikopsamenspel DE PARTICIPATIEMIX: EEN DEMOCRATISCH KOMPAS VOOR
Nadere informatieWij zijn de gemeenteraad. Midden in de dynamiek van de stad
Wij zijn de gemeenteraad Midden in de dynamiek van de stad 1 Verbinding De samenleving verandert en daarmee ook de rol van de gemeenteraad als lokale volksvertegenwoordiging. De samenleving organiseert
Nadere informatieVerschillen in beantwoording enquêtevragen raadslid of Drechtraadslid. Significante verschillen
Verschillen in beantwoording enquêtevragen raadslid of Drechtraadslid. Significante verschillen Thema 1 De belangrijkste redenen voor samenwerking: Vergroten van uitvoeringsgerichtheid regionale opgave
Nadere informatieSpeech Josee Gehrke presentatie Rob-advies 15,9 uur, 21 april 2016. Dames en heren,
Speech Josee Gehrke presentatie Rob-advies 15,9 uur, 21 april 2016 Dames en heren, Allereerst hartelijk dank aan de Rob voor dit lezenswaardige rapport. Het doet me deugd dat de Rob zo veel punten heeft
Nadere informatiePlan van aanpak evaluatie Wet dualisering gemeentebestuur
Plan van aanpak evaluatie Wet dualisering gemeentebestuur Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Doelstelling 3. De aanpak 4. De stuurgroep 5. Hoofdvragen van de evaluatie 6. De resultaten van de evaluatie 7. Planning
Nadere informatiestap 1 stappen naar een lokaal democratisch akkoord 104 democratisch zakboekje 105 Beginpunt- Analyse van de lokale democratie: de bouwstenen
In 5 stappen naar een lokaal democratisch akkoord stap Beginpunt- Analyse van de lokale democratie: de bouwstenen Maak eerst een foto van de lokale democratie: wat voor democratie past bij deze gemeente,
Nadere informatieHard naar het college, zacht naar de samenleving. Julien van Ostaaijen
Hard naar het college, zacht naar de samenleving. Julien van Ostaaijen Routeplanner komend uur Verbindende rol van de gemeenteraad onder druk Verdieping van de klassieke rollen van de gemeenteraad Hard
Nadere informatieGemeente Helden. Agendapunt 6
Pagina 1 van 5 Raadsvoorstel tot het vaststellen van het gewijzigde reglement van orde voor de raad, de gewijzigde verordening raadscommissies, de gewijzigde verordening ambtelijke bijstand, de verordening
Nadere informatieNieuwsbrief Resultaten evaluatie
Nieuwsbrief Resultaten evaluatie Toen het project 2030 werd gestart, is aan de gemeenteraad toegezegd dat na vier afgeronde en het project geëvalueerd zou worden. In april heeft het projectteam 2030 een
Nadere informatieStartnotitie. Nieuwe democratie
Startnotitie Nieuwe democratie Benoemde thema s uit Friese Dorpentop van 5 november 16 Auteurs: Harm Jan Urbach/Ed Stoelinga. 8 november 16 Concern Startnotitie nieuwe democratie november 2016 1 Inhoud
Nadere informatieWij. maken Dordt SAMEN AAN DE SLAG MET INITIATIEVEN. Wij maken Dordt Samen aan de slag met initiatieven
Wij maken Dordt SAMEN AAN DE SLAG MET INITIATIEVEN SAMEN AAN DE SLAG MET INITIATIEVEN Waar mensen elkaar ontmoeten, ontstaan als vanzelf nieuwe netwerken en initiatieven. Inwoners die met elkaar samenwerken.
Nadere informatieZaaknr.: 052311094 Par. coördinator: Par. afdelingshfd: Par. PH : Documentnr.: Van afdeling: PenO. Opgesteld door: A. Franken. Datum: 23 december 2015
BURGEMEESTER EN WETHOUDERS-ADVIES Zaaknr.: 052311094 Par. coördinator: Par. afdelingshfd: Par. PH : Documentnr.: Van afdeling: PenO Opgesteld door: A. Franken Datum: 23 december 2015 Overleg gepleegd met:
Nadere informatieRaadsledenpanel Financiële crisis van invloed op het aantal gemeenten
Ruim 80 procent van de raadleden denkt dat de financiële crisis en de decentralisaties invloed zullen hebben op de aantallen gemeenten, raadsleden en bestuurders. Volgens ongeveer 40 procent van de respondenten
Nadere informatieOp zoek naar de rol van de raadsgriffie
Op zoek naar de rol van de raadsgriffie Door: Simone van den Hurk en David Kok Uit het onderzoek hoe gemeenten sociale media gebruiken, blijkt dat raadsleden veel gebruik maken van sociale media. De vraag
Nadere informatieBESTURINGSFILOSOFIE GEMEENTE GOOISE MEREN
BESTURINGSFILOSOFIE GEMEENTE GOOISE MEREN Projectleider Afdeling Iris van Gils Kerngroep Visie/Missie Datum 28 november 2014 Planstatus Vastgesteld in de Fusieraad 24 november 2014 Opdrachtgever Stuurgroep
Nadere informatieDeze brochure is een uitgave van: Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Postbus EA Den Haag
Deze brochure is een uitgave van: Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Postbus 20011 2500 EA Den Haag www.rijksoverheid.nl Maart 2019 Publicatie-nr. 120128 120128_Brochure_SVHBV2.indd
Nadere informatieToelichting "Verordening op de ambtelijke ondersteuning" art. Benaming blz. Algemeen 2. Artikel 1 Informatie 3
Inhoudsopgave Toelichting "Verordening op de ambtelijke ondersteuning" art. Benaming blz. Algemeen 2 Artikel 1 Informatie 3 Artikel 2 t/m 4 Advies, Bijstand en overige ambtelijke ondersteuning 3 Artikel
Nadere informatieLokale democratie onder / december 2017
Lokale democratie onder druk @Ostaaijen / december 2017 Spoorboekje Wat is er aan de hand met de lokale democratie? - afhakende inwoners - aanhakende inwoners Rol gemeenteraad in de lokale democratie -
Nadere informatieGRIFFIEPLAN GEMEENTE MIDDEN-DRENTHE
GRIFFIEPLAN 2011-2014 GEMEENTE MIDDEN-DRENTHE Inhoud 1. Inleiding 2. Doelstelling en kerntaken Griffie 3. Taakopvatting 4. Ambities van de gemeenteraad 5. Bedrijfsvoering Griffie Januari 2011, Cor Onderwater,
Nadere informatiepagina 1 van 6 Inhoud 28 maart 2014 Welkom! Katern VNG Raadsledenprogramma Raad op Zaterdag, 17 mei Raadsleden & vertrouwelijkheid documenten Loslaten in vertrouwen: aanbevelingen Bevolkingsdaling: informatie
Nadere informatieRAADSBIJEENKOMST BESPREKING RESULTATEN FOTO GEMEENTE VOORST LOKALE DEMOCRATIE. 20 november 2017 Erik Koopman Vincent van Stipdonk
RAADSBIJEENKOMST BESPREKING RESULTATEN FOTO LOKALE DEMOCRATIE GEMEENTE VOORST 20 november 2017 Erik Koopman Vincent van Stipdonk Agenda 19.30 uur Opening door burgemeester 19.35 uur Presentatie foto lokale
Nadere informatieRKC Medemblik Opmeer. Notitie onderzoeksopzet
Notitie onderzoeksopzet Rekenkamerrapport: Burgerparticipatie en de rol van de raad 25 mei 2016 Rekenkamercommissie Medemblik - Opmeer 1 Inhoudsopgave 1 Aanleiding onderzoek 3 2 Inleiding, doelstelling
Nadere informatieAan Provinciale Staten
www.prv-overijssel.nl Aan Provinciale Staten Postadres Provincie Overijssel Postbus 10078 8000 GB Zwolle Telefoon 038 425 25 25 Telefax 038 425 26 85 Uw kenmerk Uw brief Ons kenmerk Datum PS/2003/872 d.d.
Nadere informatieProfiel van een raadslid
Profiel van een raadslid Basisvereisten en drijfveren voor een raadslid Het raadslid is toegewijd en loyaal aan D66 en aan de gemeente waarin hij zijn functie als raadslid vervult en de lokale afdeling
Nadere informatieVergaderen in West Betuwe. Eerste gemeenschappelijke gedachtevorming binnen de raadswerkgroep Bestuur & Organisatie
Vergaderen in West Betuwe Eerste gemeenschappelijke gedachtevorming binnen de raadswerkgroep Bestuur & Organisatie Herindelingsadvies Par.4.3.: Samen met de samenleving West Betuwe Voert haar wettelijke
Nadere informatieDiscussie notitie Aan Van Datum Onderwerp Basisprincipes als afspraak Discussie voor raadsleden Extra informatie Gevraagd
Discussie notitie Aan : Gemeenteraad Van : Inge Schopenhouer Datum : maandag 21 mei 2012 Onderwerp : Social media, spelregels voor effectief gebruik: een discussie waard! Onder Social media verstaan we
Nadere informatieToespraak staatssecretaris Bijleveld (BZK) Festival In actie met burgers! Woensdag 16 december 2009. Dames en heren,
Toespraak staatssecretaris Bijleveld (BZK) Festival In actie met burgers! Woensdag 16 december 2009 Dames en heren, Een maand geleden mocht ik in Utrecht samen met vertegenwoordigers van 47 Europese landen
Nadere informatieRidderkerk dragen we samen!
Ridderkerk dragen we samen! Inleiding In mei 2015 heeft de gemeenteraad de startnotitie vastgesteld met de titel Ridderkerk dragen we samen! De subtitel luidt: van burgerparticipatie naar overheidsparticipatie.
Nadere informatieAanwezig: Raadsleden, fractieassistenten, toekomstige raadsleden, bestuurs- en directieleden, managementteam, griffiemedewerkers.
De rol van de gemeenteraad. Verslag van de bijeenkomst d.d. 21 januari 2014. Aanwezig: Raadsleden, fractieassistenten, toekomstige raadsleden, bestuurs- en directieleden, managementteam, griffiemedewerkers.
Nadere informatieReglement van orde voor de raad, verordening op de raadscommissies en huishoudelijk reglement van het presidium
Reglement van orde voor de raad, verordening op de raadscommissies en huishoudelijk reglement van het presidium Inleiding In het presidium van 31 maart 2016 is afgesproken dat de voorstellen m.b.t.: Reglement
Nadere informatieAAV 30 januari 2017, agendapunt 8.
AAV 30 januari 2017, agendapunt 8. Vaststellen profielen raadsleden, lijsttrekker en wethouder Voor de gemeenteraadsverkiezingen hoort overeenkomstig artikel 6.13 van het Huishoudelijk reglement voorafgaand
Nadere informatieRaadspiegel Gemeente Dordrecht
Raadspiegel Gemeente Dordrecht Datum 3 april 2015 Op verzoek van Gemeente Dordrecht Sam Vooren Observant Alex Klein klein@debat.nl 023-5629972 of 06-40516523 www.debat.nl Introductie Onlangs heeft Alex
Nadere informatieNummer : 37 Onderwerp : Vernieuwen vergaderstructuur gemeenteraad Bijlage(n) : 3
Voorstel aan : Gemeenteraad van 18 december 2006 Behandeling in : Commissies Grondgebiedszaken en Algemeen Bestuursbeleid en Samenlevingszaken en Middelen van 6 december 2006 Nummer : 37 Onderwerp : Vernieuwen
Nadere informatieDe gemeenteraad, helder in woord en daad!
De gemeenteraad, helder in woord en daad! Communicatieplan 2006-2010 gemeenteraad Haaren 1. Inleiding Sinds de invoering van het duale stelsel is de kaderstellende, controlerende en volksvertegenwoordigende
Nadere informatieNotitie functioneringsgesprekken
Notitie functioneringsgesprekken In de handreiking voor functioneringsgesprekken met burgemeesters, enkele jaren terug opgesteld door het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, wordt
Nadere informatieEvaluatie Klachtencommissariaat. Conclusies en aanbevelingen
Evaluatie Klachtencommissariaat Conclusies en aanbevelingen Rekenkamercommissie gemeente Enschede 3 maart 2016 1 Aanleiding Met ingang van 1 januari 2015 heeft de gemeente Enschede een functie Klachtencommissaris.
Nadere informatieRapportage Online VBG panelonderzoek Nieuwe Wet Ruimtelijke Ordening
Rapportage Online VBG panelonderzoek Nieuwe Wet Ruimtelijke Ordening Op 1 juli 2008 is het zover: de nieuwe Wet ruimtelijke ordening (nwro) wordt ingevoerd. Deze wet zal grote gevolgen hebben voor alle
Nadere informatieRaadsvoorstel Programma Inwoners - en Overheidsparticipatie
BLANCO gemeente Eindhoven Raadsnummer 15R6463 Inboeknummer 15bst01200 Beslisdatum B&W 8 september 2015 Dossiernummer 15.37.551 Raadsvoorstel Programma Inwoners - en Overheidsparticipatie 2015-2018 Inleiding
Nadere informatie(Zelf)vertrouwen in samenwerken Handreiking voor de gemeenteraad
(Zelf)vertrouwen in samenwerken Handreiking voor de gemeenteraad Verkenning van ambtelijke samenwerking tussen Haarlem en Zandvoort De gemeenten Haarlem en Zandvoort verkennen momenteel de mogelijkheden
Nadere informatieDe rekenkamercommissie heeft voor het onderzoek offertes gevraagd aan 3 adviesbureaus en heeft de opdracht gegund aan Partners+Pröpper.
Inleiding De gemeente Zoetermeer profileert zich al enige jaren als ICT-stad. In de samenvatting van het Plan van aanpak Kenniseconomie en innovatie 2010 staat: Kenniseconomie en innovatie zijn, naast
Nadere informatiePolitieke legitimiteit
Politieke legitimiteit Op het snijvlak van wetenschap en samenleving Geerten Waling De Responsieve Rechtsstaat, 22 september 2016 Bij ons leer je de wereld kennen 1 Routeplanner Even voorstellen Wat is
Nadere informatieSpoorboekje. Beeldvorming. Oriëntatie op de bestuurlijke toekomst van de gemeente Landsmeer. Oordeelsvorming Besluitvorming
Spoorboekje Oriëntatie op de bestuurlijke toekomst van de gemeente Landsmeer Beeldvorming Oordeelsvorming Besluitvorming maart 2014 november 2014 Inleiding De gemeenteraad heeft op 29 oktober 2013 het
Nadere informatieRaadsvergadering. 1 oktober Gevraagde beslissing 1. In te stemmen met het proces van de totstandkoming van de Strategische Agenda.
RAADSVOORSTEL Raadsvergadering Nummer 1 oktober 2015 15-061 Onderwerp Proces totstandkoming Strategische Agenda Aan de raad, Onderwerp Proces totstandkoming Strategische Agenda Gevraagde beslissing 1.
Nadere informatieHOE WERKT DE GEMEENTE? Het beïnvloeden van beleid en besluitvorming
HOE WERKT DE GEMEENTE? Het beïnvloeden van beleid en besluitvorming Beleidsvorming in de gemeente volgt redelijk vaste stappen. In dit document leest u welke stappen dat zijn. Daardoor kunt u op tijd bij
Nadere informatieVerordening op de Burgeragendering en het Burgerinitiatief gemeente Utrecht 2018
Initiatiefvoorstel Opgesteld door Kenmerk Vergaderdatum Portefeuille Geheim Has Bakker (raadslid D66) 0000 27 september (aanbieding) Wijkgericht werken en participatie Nee Verordening op de Burgeragendering
Nadere informatieRaadsvoorstel en besluitnota
2016/197661 Raadsvoorstel en besluitnota Onderwerp Visie op de opvang en integratie van vluchtelingen in Zaanstad Gevraagd besluit 1. De visie inzake de opvang en integratie van vluchtelingen in Zaanstad
Nadere informatieHandreiking voor meedenken bij coalitievorming na gemeenteraadsverkiezingen
COALITIEVORMING Handreiking voor meedenken bij coalitievorming na gemeenteraadsverkiezingen Na de gemeenteraadsverkiezingen bespreken de politieke fracties in de raad wie wethouder wordt en welke beleids-
Nadere informatieIntegriteitsbeleid 2017 voor de raad
Integriteitsbeleid 2017 voor de raad Aanpak voor de raad n.a.v. rapport rekenkamercommissie over integriteit beleid en werkelijkheid Aanpak voor de raad n.a.v. rapport rekenkamercommissie over integriteit
Nadere informatieHard naar het college, zacht naar de samenleving. Julien van Ostaaijen (Tilburg
Hard naar het college, zacht naar de samenleving. Julien van Ostaaijen (Tilburg University) @ostaaijen Opzet Verbindende rol van de raad onder druk Verdieping van de klassieke rollen Hard naar het college,
Nadere informatieGemeente Amersfoort BEANTWOORDING SCHRIFTELIJKE RAADSVRAGEN. Reglement van orde van de raad (artikel 43)
Gemeente Amersfoort BEANTWOORDING SCHRIFTELIJKE RAADSVRAGEN Reglement van orde van de raad (artikel 43) Docs.nr 5904375 Nr. 2018 060 Vragen van raadslid Ralph Langendam / Burger Partij Amersfoort (BPA)
Nadere informatieActualiteit: ROB (2015)
Actualiteit: ROB (2015) Probleem:Gemeenteraden ervaren afstand! Samenwerking betekent dat je een deel van je zeggenschap opgeeft voor een gezamenlijk doel dat via samenwerking wordt bereikt. Dit kan spanning
Nadere informatieINTRODUCTIE. BASIS VOOR CULTUURPARTICIPATIE NEXT Regiopakket
INTRODUCTIE BASIS VOOR CULTUURPARTICIPATIE NEXT Regiopakket INTRODUCTIE De Basis voor Cultuurparticipatie In 2017 hebben op initiatief van het LKCA landelijk ruim 200 professionals meegedacht aan de Basis
Nadere informatieVerbinden door ervaring Alumni
Verbinden door ervaring Alumni 19 oktober 2015 T.Romaniuk 1 D66: Verbinden door ervaring Voor oud politiek bestuurders en ambtsdragers (alumni) van D66 is er op dit moment geen omgeving om zich te verenigen,
Nadere informatieWees eerder volksverbinder en volksverleider, dan volksvertegenwoordiger
Jeroen van Urk: Wees eerder volksverbinder en volksverleider, dan volksvertegenwoordiger (Van links naar rechts) Imrat Verhoeven, Petra Tiel en Jeroen van Urk 16 TIJDSCHRIFT Competenties van raadsleden
Nadere informatieWordt de nieuwsbrief in de mail niet goed getoond? Bekijk deze in uw browser. Raadsledencongres 'Tranformatie Sociaal Domein'
Page 1 of 5 Hoen, Eline 't Van: namens 1 Postbus Griffie OZ Onderwerp: FW: VNG Raadsledennieuwsbrief - juni 2015 Van: VNG [mailto:noreply=vng.nl@mail16.atl111.rsgsv.net] Namens VNG Verzonden: donderdag
Nadere informatieWerken aan onze toekomst!
Samen sterk Werken aan onze toekomst! mijn Dorp 2030 Tubbergen Februari 2017 U en Mijn Dorp 2030 Evaluatie themabijeenkomst Mijn Dorp 2030 Volop aan de gang! Zo ongeveer een jaar geleden zijn we gestart
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Dit proefschrift gaat over de invloed van inductieprogramma s op het welbevinden en de professionele ontwikkeling van beginnende docenten, en welke specifieke kenmerken van inductieprogramma s daarvoor
Nadere informatieBurgerbetrokkenheid in Beweging. Wat vraagt succesvolle participatie van en met burgers van uw gemeente?
Burgerbetrokkenheid in Beweging Wat vraagt succesvolle participatie van en met burgers van uw gemeente? 12/19/2017 Wie ben ik en wat doe ik? Burgerbetrokkenheid in beweging Waar hebben we het eigenlijk
Nadere informatieCDA Nijmegen. Initiatiefvoorstel Bestuurlijke Integriteit
110/2003 CDA Nijmegen Initiatiefvoorstel Bestuurlijke Integriteit 1. Inleiding Met het aanvaarden van de wetsvoorstellen tot dualisering van het gemeentebestuur wordt de aanwezigheid van een gedragscode
Nadere informatieDemocratisch toetsingskader bij bewonersinitiatieven
Democratisch toetsingskader bij bewonersinitiatieven Werkvorm ter vernieuwing van de lokale democratie Anja B.M. Smits december 2017 Inwoners ontplooien steeds vaker initiatieven voor hun eigen leefomgeving,
Nadere informatieMinister Plasterk, Voorzitter van de gemeenteraad van de toekomst, Leden van de gemeenteraad van de toekomst,
Toespraak bij het aanbieden van de Brief aan de Koning door de gemeenteraad van de toekomst aan minister Plasterk donderdag 13 maart 2014 in Den Haag. Minister Plasterk, Voorzitter van de gemeenteraad
Nadere informatieONDERZOEK GEBIEDSGERICHT WERKEN
ONDERZOEK GEBIEDSGERICHT WERKEN Gemeente Oss November 2017 www.ioresearch.nl ONDERZOEKSVRAGEN 1. Hoe is het beleid rondom gebiedsgericht werken vormgegeven? 2. Wat zijn de ervaringen van de intern en extern
Nadere informatieMarije van den Berg. knutselt aan een energieke samenwerking tussen overheid, politiek en gemeenschap
Marije van den Berg knutselt aan een energieke samenwerking tussen overheid, politiek en gemeenschap Adviseur, trainer en publicist overheidsparticipatie Raadslid van 2002-2010 Bestuurslid van Stadslab
Nadere informatieM E M O. We zien de oplossing niet in grote schaalvergroting naar 1 of 2 gemeenten. We zoeken het in de samenwerking vanuit de inhoud.
M E M O Aan : gemeenteraad Wormerland Van : college van burgemeester en wethouders Datum : 5 februari 2015 Onderwerp : Gezamenlijke reactie Colleges Beemster, Edam- Volendam, Landsmeer, Oostzaan, Waterland,
Nadere informatieAardgasvrij én democratisch? Dag van de Lokale Democratie, 16 november 2018
Aardgasvrij én democratisch? Dag van de Lokale Democratie, 16 november 2018 Merel Ooms, Saskia Buitelaar (Platform31), Angelina Scalzo (gemeente Haarlem) Wat gaan we doen? Nederland naar aardgasvrije wijken
Nadere informatieVerbeterplan naar aanleiding van onderzoeken:
Verbeterplan naar aanleiding van onderzoeken: - Waar staat je gemeente? - Evaluatie organisatieontwikkeling; - Evaluatie burgerparticipatie; - Lokale bestuurskrachtmeting; - Eindrapport Visitatiecommissie
Nadere informatieWerkgroep Lokale rekenkamers
Werkgroep Lokale rekenkamers Symposium Blik op samenspel 28 maart 2019 Openbaar 1 Even voorstellen Peter Oskam Burgemeester Capelle a/d IJssel Jan de Ridder Directeur rekenkamer Amsterdam-Zaanstad; voorzitter
Nadere informatieLedenpanel Voorcongres Noord-Holland September 2017
Ledenpanel Voorcongres Noord-Holland September 2017 Status: Afgesloten Begindatum: 18-09-2017 Einddatum: 22-09-2017 Live: 5 dagen Vragen: 17 Talen: nl Panelgrootte: 7.881 Bounced: 99 (1,3%) Geweigerd:
Nadere informatiegemeente Tiel ontvangen op:
gemeente Tiel ontvangen op: 05-06-2018 **ID18.04370 ID18.04370 Van: Ans Borninkhof [mailto:burgerschapsvormingadvies@gmail.com] Verzonden: dinsdag 5 juni 2018 20:36 Aan: Smb TL Gemeente
Nadere informatieVragenlijst Delft Internet Panel Delftse Participatie Aanpak 2016
Vragenlijst Delft Internet Panel Delftse Participatie Aanpak 2016 Introductie In de uitnodigingsmail komt: In 2019 wordt de Omgevingswet landelijk ingevoerd. Die wet vervangt alle wet- en regelgeving voor
Nadere informatieVerslag bijeenkomst Democratie en Digitalisering
Verslag bijeenkomst Democratie en Digitalisering Op 19 juni 2018 vond een discussiebijeenkomst plaats over democratie en digitalisering. De bijeenkomst is onderdeel van het ROB-onderzoek naar kansen en
Nadere informatieFunctieprofiel Raadslid PACT Aalsmeer
Bestuur PACT Aalsmeer E-mail: info@pactaalsmeer.nl Internet: www.pactaalsmeer.nl Functieprofiel Raadslid PACT Aalsmeer De fractie van PACT Aalsmeer kent: fractiemedewerkers: leden met politieke affiniteit
Nadere informatieRol en positie van de gemeenteraad. Onderzoek naar de visie van raadsleden, wethouders en burgemeesters over de rol en positie van raad en raadsleden
Rol en positie van de gemeenteraad Onderzoek naar de visie van raadsleden, wethouders en burgemeesters over de rol en positie van raad en raadsleden 30 augustus 2017 Een mens moet zo mogelijk elke dag
Nadere informatieGezocht: burgemeestersprofiel. Inventarisatie van eigenschappen die de inwoners van Nijmegen belangrijk vinden in hun nieuwe burgemeester
Inventarisatie van eigenschappen die de inwoners van Nijmegen belangrijk vinden in hun nieuwe burgemeester afdeling Onderzoek en Statistiek 31 mei 2006 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Uitkomsten 5 2.1 Respons
Nadere informatieDe Ervaring Leert! Programma voor Provinciale Statenleden 2015
De Ervaring Leert! Programma voor Provinciale Statenleden 2015 Inhoud De ervaring Leert! 3 Workshops 4 1. Krachtenveld Provincie 2. Simulatie Statenvergadering 3. Rollen en instrumenten 4. Integriteit
Nadere informatieEU Me nti meter. Betrokken gemeente
EU Me nti meter Betrokken gemeente 23 Stelling ED Me nti meter c FC Emmen handhaaft zich in de eredivisie 2.5 c O ō ö E Ũĩ 23 Stellingen Voorbeelden als Stichting Naoberschap United zijn initiatieven die
Nadere informatieRapportage VBG panel Over veerkracht, vitale coalities en Thorbecke voorbij
Rapportage VBG panel Over veerkracht, vitale coalities en Thorbecke voorbij Sjaak Cox Jolanda Westerlaken Twee crises tegelijkertijd versterken de urgentie om tot merkbare verbeteringen te komen in het
Nadere informatiewie zijn we? wie zijn we? wat doen we nu? wat willen de leden? waar willen we naar toe? hoe geven we dat vorm?
Notitie toekomst CDA-Bestuurdersvereniging wie zijn we? wat doen we nu? wat willen de leden? waar willen we naar toe? hoe geven we dat vorm? Aanleiding De BSV wil nadenken over de toekomst van de vereniging.
Nadere informatieNAAR EEN MODERNE(RE) DEMOCRATIE
ProDemos Collegereeks Gezond Wantrouwen: Motor van de democratie? NAAR EEN MODERNE(RE) DEMOCRATIE om van der Meer Universiteit van Amsterdam - tukroodvlees.nl Aanpak van vertrouwen Een volwassen democratie
Nadere informatieMantelzorg, waar ligt de grens?
Mantelzorg, waar ligt de grens? CDA Talentacademie 2014-2015 Anita Relou Wat is volgens het christendemocratisch gedachtengoed de grens van mantelzorg. Inleiding 2015. Een jaar met veel veranderingen in
Nadere informatieHandelen in de geest van wens en wet
13 OKTOBER 2013 Handelen in de geest van wens en wet Stand van zaken en ontwikkelingen rond de gemeenschappelijke regeling en dualisme Mogelijkheden voor de GR Drechtsteden om de griffier door het AB te
Nadere informatieVeel panelleden hebben nooit een vergadering van de gemeenteraad bezocht. Zij die wel eens een raadsvergadering
Vernieuwing van lokaal bestuur in Enschede Het is positief over de plannen rond de gekozen burgemeester. Effecten van recente wetswijzigingen, waardoor de gemeenteraad meer kaders moet stellen en controleren,
Nadere informatieRolf Jongedijk. Bestuurskunde Technische Hogeschool Twente 1989 Bedrijfskunde MBA Twente School of Management 2006 Raadsgriffier Enschede (sinds 2003)
Rolf Jongedijk Bestuurskunde Technische Hogeschool Twente 1989 Bedrijfskunde MBA Twente School of Management 2006 Raadsgriffier Enschede (sinds 2003) Vraag van uw griffiers Onze raden oriënteren zich op
Nadere informatieMet deze brief vragen we aandacht voor de functiewaardering van de griffier en de griffiemedewerkers.
Gemeente T.a.v. Werkgeverscommissie van de raad Postbus Plaats Den Haag 25 januari 2017 Betreft Functieprofielen griffie Beste leden van de werkgeverscommissie, Met deze brief vragen we aandacht voor de
Nadere informatieGRIFFIE POLITIEKE TERMIJN AGENDA
GRIFFIE POLITIEKE TERMIJN AGENDA 2014-2018 Intentie Met dit document willen de fracties van de gemeenteraad van De Wolden de intentie uitspreken om, evenals in de voorgaande periodes, een Politieke Termijn
Nadere informatieGebieds- en Stedelijke Programma s. Leiding en Staf Stedelijke Programma s. Gemeente Vlaardingen RAADSVOORSTEL
RAADSVOORSTEL Registr.nr. 1423468 R.nr. 52.1 Datum besluit B&W 6juni 2016 Portefeuillehouder J. Versluijs Raadsvoorstel over de evaluatie van participatie Vlaardingen, 6juni 2016 Aan de gemeenteraad. Aanleiding
Nadere informatieHet raadslid. Taken raadslid
Het raadslid Nederland kent op 1 januari 2008 443 gemeenten die allen bestuurd worden door de gemeenteraad als algemeen bestuur en een college van burgemeester en wethouders als dagelijks bestuur. Gemeenten
Nadere informatieJaarplan PvdA zichtbaar in de wijk In samenwerking met de volksvertegenwoordigende stadsdeelcommissieleden
Jaarplan 2019 PvdA zichtbaar in de wijk In samenwerking met de volksvertegenwoordigende stadsdeelcommissieleden 1 Stadsdeel Amsterdam Centrum De politieke structuur van de stad /stadsdelen is gewijzigd.
Nadere informatieEvaluatie werkwijze gemeenteraad Bloemendaal Verslag & Uitslag Enquête
Evaluatie werkwijze gemeenteraad Bloemendaal 2014-2018 Verslag & Uitslag Enquête Bloemendaal, 23 februari 2018 Evaluatie werkwijze gemeenteraad Bloemendaal 2014-2018 1 Inleiding Verslag & Uitslag Enquête
Nadere informatieHET WAALWIJKS VERGADERMODEL
De Raad Gemeente Waalwijk PRAAT MET DE RAAD HET WAALWIJKS VERGADERMODEL Het Waalwijks vergadermodel 1 Het vergadermodel in het kort Om alle inwoners van de gemeente Waalwijk goed te kunnen vertegenwoordigen,
Nadere informatieUitkomsten burgerpanel
Uitkomsten burgerpanel Gemeente Oss, Team Onderzoek en Statistiek Juni 2013 1. Inleiding Waarom is het burgerpanel gevraagd? De gemeente is op dit moment bezig met een verkenning naar hoe woongebieden
Nadere informatieDeelnemers: denktank uit de samenleving, gemeenteraad, college en ambtelijk managementteam
Samen bouwen aan het huis van de democratie in Bloemendaal Verslag werkatelier over participatie en samenspel tussen samenleving en gemeentebestuur op 4 juni 2015 van 20:00 tot 23:00 uur in het Dorpshuis
Nadere informatie