Aardgasvrij én democratisch? Dag van de Lokale Democratie, 16 november 2018

Transcriptie

1 Aardgasvrij én democratisch? Dag van de Lokale Democratie, 16 november 2018 Merel Ooms, Saskia Buitelaar (Platform31), Angelina Scalzo (gemeente Haarlem)

2 Wat gaan we doen? Nederland naar aardgasvrije wijken Waarom aandacht voor democratische besluitvorming? Projecten en lessen van Platform31 tot nu toe Aanpak gemeente Haarlem Casus Ramplaankwartier In gesprek over dilemma s

3 Wie zitten er in de zaal?

4 Nederland naar aardgasvrije wijken Dec 2016: Energieagenda Nederland moet in 2050 van het aardgas af zijn Juli 2018: Klimaatakkoord op hoofdlijnen wil wijkgerichte benadering Okt 2018: 27 gemeenten krijgen Rijksbijdrage om een wijk aardgasvrij te maken

5 Waarom aandacht voor democratische besluitvorming? Transitie met grote impact, keuzes maken Inzet van burgers is nodig, zonder draagvlak slaagt het dus niet Bewoners weten het (soms) beter Alle groepen bewoners moeten kunnen meedoen Klimaatakkoord spreekt (nog) niet over proces en draagvlak

6 Community of Practice Aardgasvrije wijken Community of Practice / Leerkring 25 partijen (gemeente, provincie, netbeheerder, bewonersorganisaties, ) Eind 2017 begin bijeenkomsten Onderwerpen zoals: democratie, bestuur en beleid, participatie, financiering, cases in gemeenten Slotbijeenkomst en publicatie lessen voorjaar 2019 Verslagen terug te lezen op:

7 Lessen uit CoP Democratisch besluitvormingsproces is randvoorwaarde voor geslaagde transitie naar aardgasvrije wijken, aandacht hiervoor is dus van belang Nu tijd besteden aan democratisch proces bespaart later tijd (minder bezwaarprocedures) Aardgasvrij vraagt om meer dan besluit door gemeenteraad (i.v.m. vertegenwoordiging en beperkt kennisniveau raadsleden) Balans tussen top-down en bottom-up actie Transparantie in het proces Financiële vraagstukken vormen knelpunt

8 Onderzoek Governance van de energietransitie Burgerparticipatie in de warmtetransitie Een handreiking voor beleidsmakers

9 Invultool voor gemeenten: zelf aan de slag

10 Successen in de casussen Bewoners staan centraal in het proces - Door de actieve bewoners (vereniging) centraal te zetten in de pilots, worden deze bewoners zelf procesbegeleider. De gemeente is partner. Sluit aan bij wat leeft in de wijk - Als er geen duurzame bewonersinitiatieven zijn, ga in gesprek over thema s die wél leven. Top down én bottom up!

11 Spanningen in de casussen Burgerparticipatie: wat verwachten we van bewoners? - Voor grote groepen bewoners leeft de warmtetransitie totaal niet Rol van de gemeenteraad - Gemeenteraden nog niet erg actief op warmtetransitie Democratische besluitvorming als randvoorwaarde Kennisniveau van gemeenteraad Meer lezen?

12 16 november 2018 Programma s en gebieden Programmamanager Nieuwe Democratie Angelina Scalzo Haarlems initiatief Spaargas Co-creëren in de energietransitie

13 Gemeente Haarlem: Samen de stad maken! Haarlems initiatief Spaargas - co creëren in de energietransitie

14 Strategie Aardgasvrij Haarlem Haarlems initiatief Spaargas - co creëren in de energietransitie

15 Duurzame routekaart 1. Nieuwbouw aardgasvrij 2. Bestaande bouw: Woningcorporaties Bedrijven Ondernemersnetwerken Scholen Bewonersinitiatieven Samen: Kennis en expertise Draagvlak! Olievlek samen zonnepanelen, daarna actief op duurzaamheid woning Haarlems initiatief Spaargas - co creëren in de energietransitie

16 Bewoners betrekken Bewustwording, informeren, doorverwijzen Goede voorbeeld geven Inspireren met bewonerservaringen Participatie Energieke stad methodiek Faciliteren, coaching & co-creëren Netwerk Signaleren wat er nodig is om verder te brengen Haarlems initiatief Spaargas - co creëren in de energietransitie

17 Achtergrond Collectieve zonnestroom op de Fablohal 2010 Andere wijkactiviteiten verduurzamen en verbinden --> Gemeente faciliteert SpaarGas: start eind 2016 Ramplaankwartier van het Aardgas af, zoveel mogelijk lokale opwek. --> Kan niet zonder gemeente, dus co-creëren met gemeente Haarlems initiatief Spaargas - co creëren in de energietransitie

18 Typering van het Ramplaankwartier Haarlems initiatief Spaargas - co creëren in de energietransitie

19 Typering van de wijk Haarlems initiatief Spaargas - co creëren in de energietransitie

20 - Co-creatie: -gezamenlijke besluitvorming/consent -Spaargas: continue gesprek met de wijk - actief participeren in de werkgroepen Haarlems initiatief Spaargas - co creëren in de energietransitie

21 Stand van zaken nu Keuze gemaakt voor het uitwerken van 1 model Collectief warmtenet met Lage temperatuur ca. 20 C (via warmte koude opslag) mét zonnewarmte Individueel Huizen isoleren, met zonnewarmte en waterinstallatie (verder opwarmen van het water) Technisch Innovatief! Individuele maatregelen collectief oppakken: Huisdossier applicatie No regret maatregelen SpaarGas in Vogelvlucht

22 Bottum - up initiatief Spaargas > Betrokkenheid al in initiatieffase > 10% huishoudens aanwezig bij kick-off > Bereikbaarheid bewoners, meer draagvlak, herkenbaarheid én de oplossing blijft aansluiten bij de wijk > Online huisdossier, mbv Straatcoaches > Continue uitnodiging tot participeren > Ophalen wensen, (on)mogelijkheden > Bewoners zetten zich ook in voor mensen die niet mee willen denken, kleine portemonnee hebben, etc. Haarlems initiatief Spaargas - co creëren in de energietransitie

23 Dilemma s van gemeente Haarlem In het Ramplaankwartier bezig met gezamenlijk proces, maar wanneer heeft het besluit democratische legitimiteit? Hoe zwaar laat je de wensen van een wijk zoals het Ramplaankwartier uiteindelijk wegen tegen het algemeen belang van de gemeente? Het Ramplaankwartier is een wijk met veel hoger opgeleiden die betrokken zijn bij het thema verduurzaming. Hoe kun je bewoners die minder betrokken zijn bij dit thema ook motiveren om hun mening en ideeën in te brengen? In sommige wijken doet de gemeente een uitgebreid leerproces, maar er is geen capaciteit om dit in iedere wijk te doen. Hoe ga je hiermee om?

24 Merel Ooms Saskia Buitelaar Angelina Scalzo Bedankt voor jullie aandacht