Gehechtheid. Corinne Verheule

Transcriptie

1 Gehechtheid Corinne Verheule

2 Gedrag Geschiedenis; zorg; hechting; trauma 2

3 3 Kijken door een hechtingsbril

4 Waar of Niet waar? Hoe een kind gehecht is, wordt bepaald binnen de eerste 5 levensjaren. Daarna is het kind uitgehecht. 4

5 Niet Waar! Er bestaat geen kritische periode voor gehechtheid. Wel bestaat er een sensitieve periode waarin de eerste gehechtheidsrelatie wordt aangegaan De gehechtheidsrelatie kan echter later zowel ten negatieve als ten positieve veranderen 5

6 Waar of Niet waar? Ieder kind hecht zich in het eerste levensjaar, zelfs aan volwassenen die het verwaarlozen of mishandelen. 6

7 Waar! Hechting kun je niet uitstellen of overslaan. Ook kinderen die mishandeld of verwaarloosd worden hechten zich De kans is groot dat ze dan onveilig gehecht raken De kans dat ze in dat geval gedesorganiseerd gehecht raken is groot Gedesorganiseerde hechting brengt verhoogd risico op gedragsproblemen en psychopathologie mee 7

8 Gehechtheid Een duurzame, emotionele en wederkerige band tussen een kind en één of meer specifieke volwassenen Een basale levensbehoefte Een veilige gehechtheidsrelatie is de basis voor een gezonde ontwikkeling 8

9 Hechting is universeel en duurt een leven lang 9

10 Hechtingssignalen Wanneer en hoe zie je gehechtheid in het dagelijks leven? Noem enkele situaties en gedragingen op 10

11 Wanneer en hoe zie je gehechtheid in het dagelijks leven? In situaties die het gehechtheidssysteem activeren (bijv. bij spanning) Evenwicht tussen nabijheid zoeken en op onderzoek uitgaan 11

12 Hechtingssignalen Beelden T Eerste opname T. is 2,5 jaar en 5 maanden in het adoptiegezin. 12

13 13

14 Hechtingsvormen (1) Vaste, Responsieve Verzorgers Vertrouwen in zichzelf en in anderen Basisveiligheid Veilige gehechtheid Evenwichtige ontwikkeling (sociaalemotioneel, verstandelijk, lichamelijk) Balans tussen afstand en nabijheid 14

15 Evenwicht Nabijheid Onderzoek 15

16 Hechtingsvormen (2) Vaste, Inconsistente Verzorgers Gering vertrouwen in zichzelf en in anderen Onveilig / Angstig Onveilige gehechtheid: Angstig Ambivalent Belemmerde ontwikkeling Verstoorde balans afstand/nabijheid Klampgedrag Angst voor intimiteit Schijnaanpassing 16

17 Onveilig ambivalente gehechtheid Nabijheid, Klampen Onderzoek 17

18 Hechtingsvormen (3) 18 Wisselende Verzorgers Wantrouwen t.o.v. anderen Geen echt zelfvertrouwen Onveilig / Angstig Onveilige gehechtheid: Angstig Vermijdend Verstoorde ontwikkeling Verstoorde balans afstand/nabijheid Overlevingsgedrag Angst voor intimiteit Allemansvriendjes Verstoorde gewetensontwikkeling Gebrekkige pijnbeleving Schijnzelfstandigheid

19 Onveilig vermijdende gehechtheid Nabijheid Onderzoek Vluchten 19

20 Hechtingsvormen (3) 20 Zeer Onveilige Verzorgers (getraumatiseerd en traumatiserend) Vertrouwen èn Wantrouwen Verward / Onveilig Gedesorganiseerde gehechtheid Verstoorde ontwikkeling Afstand/nabijheid-dilemma Verwarrend: Afwisselend veilig en onveilig gehecht Dissociaties Verstoorde emotieregulering Grote controlebehoefte Gedragsproblemen

21 21 Onveilig gedesorganiseerde gehechtheid

22 Vraag Hoeveel procent van de doorsnee Nederlandse kinderen is volgens jou veilig gehecht? 22

23 Gehechtheid percentages Bio. eigen Tehuis buitenland Adoptie >1 jaar Veilig gehecht 61% 11% 47% 52% Pleegzorg 0-20 mnd Angstig ambivalent Angstig vermijdend 9% 12% 8% 15% 10% 6% Gedesorganiseerd 15% 73% 31% 34% (36%) 23

24 Gehechtheidsvormen volwassenen Gehechtheids Biografisch Interview Veilig of autonoom gehecht (veilig); 58% Gepreoccupeerd gehecht (ambivalent); 19% Gereserveerd gehecht (vermijdend); 23% Onverwerkt verlies of trauma (gedesorganiseerd); 18% 24

25 Veranderingen in DSM-5 Andere classificatie: Trauma- en stress gerelateerde stoornissen ipv Ontwikkelingsstoornissen Reactieve attachment disorder (geremd) Disinhibited social disorder (ongeremd) PDD-NOS en ADHD 25

26 Innerlijk beeld: representatie Voorbeeld Vuur 26

27 27 Innerlijk beeld: representatie

28 Hechtingsrepresentatie Innerlijk beeld van het zijn-met-de-ander Zelfvertrouwen Vertrouwen in anderen Vertrouwen in het leven Wordt vanaf de conceptie opgebouwd Bouwstenen van hechting 32

29 0-3 mndn 3-9 mndn 9 mndn 2 jr peuter kleuter Bouwstenen van Hechting (Truus Bakker) CREATIEF (machteloos) Zelf problemen oplossen ook met anderen, empathie, rollenspel VERTROUWEN (angstig) Vertrouwen hebben in het kind, in vertrouwen laten gaan ZELFSTANDIG (eenzaam) Kind weet dat het iets zelf kan, ikbesef, innerlijk beeld van ander, concentreren, geven en nemen STEVIG EN DUIDELIJK ZIJN (vaag) Meer ruimte voor zichzelf, ikboodschappen, grenzen stellen zonder af te wijzen ZELFVERTROUWEN (onzekerheid) De wereld verkennen, omgaan met scheidingsangst, intersubjectiviteit (gedeelde vreugd) STEUNEN EN MEELEVEN (geen interesse of dwingend) Steunen en stimuleren, meeleven en begrip, kind zelf laten ontdekken, benoemen TOEVERTROUWEN (wantrouwen) Overgave, je openen voor de ander GEVEN (nemen) Verzorgen, spiegelen, meeleven, meekijken, volgen 33 BASISVEILIGHEID (angst) Fase van het (onbewuste) voelen, er mogen zijn, een plek hebben, thuisgevoel Kind VERANTWOORDELIJK, ZORGEN VOOR (verwaarlozen) Levensvoorwaarden scheppen, leiding geven, reageren op behoefte/signalen kind, lichamelijk contact, reguleren Ouders

30 34 Bouwsteen 1

31 35 Bouwsteen 2

32 36 Bouwsteen 3

33 37 Bouwsteen 4

34 38 Bouwsteen 5

35 39 Bouwsteen 5: Het kind geeft

36 40 wat het gekregen heeft

37 Bouwstenen kenmerken Ieder mens van 5 jaar en ouder heeft alle bouwstenen doorlopen Kwaliteit kan verschillen: groen (stevig), oranje (wiebelig), rood (onvoldoende) Kan later nog hersteld worden maar kost (veel) meer tijd Hoe steviger je bouwstenen zijn, hoe sneller een nieuwe, veilige relatie kan groeien Als een kind een bouwsteen nog niet goed heeft ontwikkeld dan moet je werken aan de bouwsteen er onder In elke nieuwe situatie/relatie begin je onderaan 42

38 Belangrijk voor de ontwikkeling van veilige gehechtheidsrelatie Sensitiviteit en responsiviteit van de ouder Mentaliserend vermogen van de ouder Positieve beleving ouderschap Aangenaam en op het kind afgestemd lichamelijk contact 43

39 Beelden C. 4,5 jaar, uit China, 2 maanden in het gezin Vraag ouders: ze wil de baas zijn, driftbuien, hoe leren we haar onze regels, hoe kan ze zo naar school? Beelden uit de eerste opname Welke gehechtheidservaringen heeft dit kind mogelijk gehad? Wat kunnen ouders volgens jou doen? Eerste opname; 2 e, 4 e opname 47

40 Basis voor veilige hechting Lichaamstaal, aanraking: eerste vorm van communicatie Waarnemingen door de huid belangrijker dan door ogen of oren Belangrijk voor de ontwikkeling van de hersenen en de gehechtheidsrelatie Herhaling en ritme belangrijk Geheugen: opslaan in meerdere gebieden, hoe meer zintuigen hoe beter 48

41 49 Ervaringen opgeslagen in verschillende gebieden

42 Methodes om vroege (lichamelijke) ervaringen in te halen: Shantala massage Bewegen op muziek Voeten of handen vasthouden, masseren Sherborne Samenspel 50

43 Informatie & Bijscholing Methodiekboek Gehechtheid in beeld of Pleegzorg in beeld 58 Eendaagse training Gehechtheid in de praktijk

44 59 Bedankt voor jullie aandacht!