Format Inleiding op thema
|
|
- Renée van den Broek
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Format Inleiding op thema Onderdeel Start Cognitief hoogbegaafde leerlingen ervaren het reguliere onderwijs vanaf schoolbegin als niet-passend. Waarom lopen zij grote kans op motivationele, cognitieve, emotionele, sociale en leerproblemen? Format bijdrage Onderzoek Mooij, T. (2014). Onderpresteren van cognitief hoogbegaafde leerlingen in regulier onderwijs. NIVOZ Forum, bijdrage onderzoek ( Retrieved at Onderdeel Titel Onderpresteren van cognitief hoogbegaafde leerlingen in regulier onderwijs. Essentie Verhelderd wordt welke onderwijskenmerken en processen vanaf schoolbegin de motivationele, cognitieve, emotionele, sociale en leerproblemen van cognitief hoogbegaafde leerlingen verklaren. Thema Onderwijssystematiek en leerlingproblemen. Trefwoorden Cognitief hoogbegaafd Regulier onderwijs Onderwijsproblemen Gedwongen onderpresteren Schoolbegin Onderwijsdifferentiatie Excellent Auteur(s) Prof. Dr. Ton Mooij Datum 10 december 2013 Intro Jonge hoogbegaafde kinderen onderscheiden zich van andere kinderen door sneller, op een hoger niveau, met meer eigen structurering, met diepgaander motivatie, bezig te willen en ook te kunnen zijn met cognitieve of denkprocessen; sociale, emotionele of artistieke processen; esthetische processen; of motorisch-atletische processen en prestaties. Hun juiste ontwikkeling is mede gebaseerd op stimulansen en ondersteuning in de omgeving. Ook in school is dergelijke steun essentieel voor hun normale ontwikkeling. Echter, in het reguliere basisonderwijs zijn inhouden, werkwijzen, evaluatie en organisatie grotendeels afgestemd op de leeftijdsniveaus van leerlingen. Vierjarige cognitief hoogbegaafde leerlingen functioneren dan vaak al op het cognitieve niveau van groep 3 of 4. Dit bij hen passende aanbod wordt in Nederland vrijwel niet gerealiseerd. Zij worden in groep 1 2 sociaal en cognitief geïsoleerd en gedwongen zich naar beneden aan te passen. Dit gedwongen onderpresteren uit zich in velerlei problemen en ook hun verdere ontwikkeling loopt veelal spaak. Hoofdtekst Aan het begin van groep 1 zijn leerlingen circa vier jaar, maar hun ontwikkelingsniveaus verschillen van circa twee tot en met zeven jaar (Gallagher, 1975; Mooij & Smeets, 1997). In de reguliere basisschool zijn het speel-/leeraanbod en de taakniveaus in groep 1 2 vaak weinig geordend (Bloemhof, 1988; Mooij, 2010). Er kan dan onvoldoende rekening worden gehouden met de benodigde variatie in pedagogische en leerpsychologische ondersteuning van elk kind in de groep (Smeets & Rispens, 2008). 1
2 Met ingang van groep 1 wordt een cognitief hoogbegaafde leerling dan al gedwongen tot onderpresteren. Dit wil zeggen: in de op leeftijdsgenoten afgestemde speel- en leeromgeving dient hij of zij zich vooral, en eerst, aan te passen aan deze voor hem of haar uiterst armoedige omgeving. Dit uit zich in toenemende mate in problemen zoals: niet meer weten wat zelf te doen en vooral kijken naar hetgeen de anderen doen; niet willen opvallen ofwel onderduiken ; ervaren van verveling en demotivatie; (toename van) sociale isolatie en psychosomatische klachten; onrealistisch te veel boven of beneden het eigen niveau (gaan) werken of geen eigen planning (meer) kunnen maken (ontwikkelen van faalangst); het gaan tonen van lastig, storend, agressief of apatisch gedrag; afname van de eigen ontwikkeling en leerprestaties; afname van zelfvertrouwen; en het minder creëren van eigen ontwikkelingskansen (Butler-Por, 1987; Colangelo, Assouline, & Gross, 2004; Durkin, 1966; Fransen, 1988; Mooij, 1992, 1994, 2010; Span, 1988). De gebrekkige differentiatie in groep 1 2 wordt gevolgd door structurering van het curriculum conform schoolboeken per leeftijdsgroep en daarop afgestemde vergelijkende evaluaties van vorderingen; er zijn dan altijd leerlingen die naar beneden of boven (te)veel afwijken en mede daardoor worden gedemotiveerd (Colangelo et al., 2004; De Groot, 1966). Deze leerlingproblemen kunnen worden versterkt als men bij de bepaling van leervorderingen didactische leeftijdsequivalenten gebruikt (Oud & Mommers, 1990) of toetst via het landelijke leerlingvolgsysteem (Meijer, Ledoux, & Elshof, 2011; Mooij, Roeleveld, Fettelaar, & Ledoux, 2012). Een extra probleem in het dagelijks werk voor leerkrachten is dat de precieze relatie tussen leerstofniveau of inhoudelijk aanbod en bijbehorende toetsing niet eenduidig of systematisch is uitgewerkt. In landelijk herhaald onderzoek werd informatie verzameld bij leerlingen, hun leerkrachten en ouders (Mooij & Driessen, 2008). De centrale vraag was of er sprake was van een discrepantie tussen de intellectuele leerlingcapaciteiten en het schools presteren in termen van taal- en rekenvaardigheid. Het bleek dat cognitief hoogbegaafde leerlingen ten opzichte van de overige leerlingen relatief achteruitgaan in de periode van groep 2 naar 4. Het gebruik van een leerlingvolgsysteem en het aanwezig zijn van een groter aantal leerlingen in de groep hingen hiermee samen; daarentegen liet het individueel versnellen of een jaar overslaan een positief effect zien. De resultaten verhelderen aanvullend dat het percentage onderpresteerders bij alle leerlingen wat betreft taal rond de 20 was en bij rekenen 16. De inperking van de differentiatie wat betreft cognitieve leerprocessen in elke groep versterkt (onbedoeld) het belang van sociale relaties en sociale vergelijkingen in elke groep. Dit wordt ten eerste bevestigd in onderzoek naar groepseffecten op individuele leerprestaties in het basisonderwijs (Guldemond, 1994). Groepseffecten bleken zich hoofdzakelijk voor te doen via de sociaal-emotionele dimensie (vriendschapsrelaties in de gehele groep) en niet via de taakgerichte dimensie. Ten tweede: Davis (1966) hypothetiseerde dat het gevoel van eigen competentie, en de motivatie en prestatie voor volgende leeractiviteiten, mede worden beïnvloed door vergelijking van de eigen leerresultaten met die van andere leerlingen. Een leerling die een relatief hoge prestatie behaalt, wordt dan gemotiveerd tot volgende hoge prestaties; en omgekeerd. Een relatief hoge prestatie behalen is gemakkelijker wanneer de leerlingen waarmee de leerling zich vergelijkt gemiddeld minder bekwaam zijn dan de leerling zelf (een big-fish- 2
3 little-pond / little-fish-big-pond effect ). Er is empirische steun voor deze hypothese in termen van de sociale vergelijkingstheorie (Davis, 1966; Marsh, Chessor, Craven, & Roche, 1995). Echter, in geval van cognitief hoogbegaafde leerlingen is het mijns inziens zeer de vraag of dit vergelijkingseffect lineair is: mijn ervaring leert dat, in groep 1 of 2, de competitieve vergelijking met leeftijdsgenoten zich niet of nauwelijks voordoet omdat de verschillen tussen leerlingen te groot zijn. Dit wordt direct opgemerkt door de leerling en vaak ook wel door de leerkracht, maar er wordt (nog steeds) te weinig aan gedaan (Mooij, 1994, 2001, 2013a, 2013b, 2013c). Thuis kan een cognitief hoogbegaafd kind vaak wel hoogbegaafd gedrag laten zien, terwijl het zich in groep 1 of 2, met 20 tot 30 andere kinderen van dezelfde leeftijd, terughoudend of aangepast gedraagt. Ouders en leerkrachten zien dan, zonder dit te beseffen, een geheel verschillend kind en kunnen daardoor in verwarring of ook in conflict raken. Bij het inschatten of meten van cognitieve hoogbegaafdheid dient dus rekening te worden gehouden met mogelijk belemmerende eerdere omstandigheden, met name thuis of op school (Brown et al., 2002; Mooij, 1992). Een hoogbegaafd niveau wordt vaak gedefinieerd als de bovenste 2.5% of 3% van bepaalde prestaties in de (leeftijds)populatie. Maar als norm wordt ook wel 1%, 5% of 10% van de (leeftijds)populatie gehanteerd (Brown et al., 2002; Gagné, 2011). De norm van 10% wordt sedert circa 2010 vaak gehanteerd ter bepaling van de excellentie van een leerling. Het gelijk stellen van cognitief hoogbegaafd aan excellent, zoals sinds circa 2009 het geval is, is echter onjuist. In groep 1 2 van de reguliere basisschool zullen cognitief hoogbegaafd en excellent nog wel in grote lijnen hetzelfde leerlinggedrag aanduiden. Maar cognitief hoogbegaafde leerlingen maken, met name vanwege het gedwongen onderpresteren, met ingang van groep 3 of 4 veelal geen deel meer uit van de 10% excellente leerlingen die het in school goed doen (Mooij & Driessen, 2008). Dit percentage is er altijd wel en bovendien wordt het probleem van het onderpresteren structureel verduisterd. Literatuur Het eenduidig diagnostisch vaststellen van hoogbegaafdheid is niet eenvoudig. Maar: dit is ook niet nodig als de inhoud, werkwijzen en organisatie in school elke leerling vanaf het begin in groep 1 daadwerkelijk optimaal onderwijs bieden (Brown et al., 2005; Mooij, 2010, 2013c); zie ook mijn uitwerking in NIVOZ Forum getiteld: Optimaal onderwijs voor cognitief hoogbegaafde en excellente leerlingen. Bloemhof, J. (1988). Hoogbegaafde kleuters. Praxis-bulletin 1 (september), Brown, S. W., Renzulli, J. S., Gubbins, E. J., Siegle, D., Zhang, W., & Chen, C.-H. (2005). Assumptions underlying the identification of gifted and talented students. Gifted Child Quarterly, 49, Butler-Por, N. (1987). Underachievers in school: Issues and intervention. Chicester: Wiley. Colangelo, N., Assouline, S. N., & Gross, M. U. M. (2004). A nation deceived: How schools hold back America s brightest students (Volumes I and II). Iowa City, IA: The Connie Belin and Jacqueline N. Blank International Center for Gifted Education and Talent Development. 3
4 Davis, J. A. (1966). The campus as a frog pond: An application of the theory of relative deprivation to career decisions of college men. The American Journal of Sociology, 40, Durkin, D. (1966). Children who read early. New York: Teachers College Press. Fransen, G. (1988). Het verhaal van Jan, een hoogbegaafd kind. Tijdschrift voor Orthopedagogiek, Kinderpsychiatrie en Klinische Kinderpsychologie, 13, Gagné, F. (2011). Academic talent development and the equity issue in gifted education. Talent Development & Excellence, (3)1, Gallagher, J. J. (1975). Teaching the gifted child. Boston: Allyn and Bacon. Groot, A. D. de. (1966). Vijven en zessen. Groningen: Wolters-Noordhoff. Guldemond, H. (1994). Van de kikker en de vijver. Groepseffecten op individuele leerprestaties. Leuven/Apeldoorn: Garant. Guldemond, H., Bosker, R. J., Kuyper, H., & Werf, M. P. C. van der (2003). Hoogbegaafden in het voortgezet onderwijs. Groningen: GION. Marsh, H. W., Chessor, D., Craven, R., & Roche, L. (1995). The effects of gifted and talented programs on academic self-concept: The big fish strikes again. American Educational Research Journal, 32, Meijer, J., Ledoux, G., & Elshof, D. (2011). Gebruikersvriendelijke leerlingvolgsystemen in het primair onderwijs. Amsterdam: Kohnstamm Instituut. Mooij, T. (1992). Predicting (under)achievement of gifted children. European Journal for High Ability, 3, Mooij, T. (1994). Begaafd in groep 1/2. Omgaan met (hoog)begaafde kinderen 1. De wereld van het jonge kind, (22), Mooij, T. (2001). Een pedagogisch-didactische kernstructuur in praktijk. Nijmegen: Katholieke Universiteit, ITS. Mooij, T. (2010). Schoolontwikkeling en optimalisering van leerprocessen. In J. R. M. Gerris, J. W. Veerman, & A. Tellings (Ed.), Jeugd- en gezinsbeleid vanuit pedagogisch perspectief. Deel 2: Uitgewerkte beleidsthema s (pp ). Antwerpen / Apeldoorn: Garant. Mooij, T. (2013a). Designing education and learning for cognitively gifted pupils in preschool and primary school. International Journal of Inclusive Education, 17(6), Mooij, T. (2013b). Onderwijs en cognitief hoogbegaafde leerlingen: Tussenbalans van interventie in Leonardoscholen. Tijdschrift voor Orthopedagogiek, 52(9), Mooij, T. (2013c). Regulier onderwijs en cognitief hoogbegaafde leerlingen: Van te late ad-hocreactie naar systematische optimalisering. Tijdschrift voor Orthopedagogiek, 52(10), Mooij, T., & Driessen, G. (2008). Differential ability and attainment in language and arithmetic of Dutch primary school pupils. British Journal of Educational Psychology, 78(3), Mooij, T., & Smeets, E. (1997). Beginkenmerken van leerlingen in de basisschool. Nijmegen: Katholieke Universiteit, ITS. Mooij, T., Roeleveld, J., Fettelaar, D., & Ledoux, G. (2012). Kwaliteitsbeoordeling van scholen primair onderwijs: Het correctiemodel van de inspectie vergeleken met alternatieve modellen. Pedagogische Studiën, 89(5), Oud, J. H. L., & Mommers, M. J. C. (1990). De valkuil van het didactische 4
5 leeftijdsequivalent. Tijdschrift voor Orthopedagogiek, 29, Smeets, E. F. L., & Rispens, J. (2008). Op zoek naar passend onderwijs. Overzichtsstudie van de samenhang tussen regulier en speciaal (basis)onderwijs. Nijmegen: Radboud Universiteit, ITS. Span, P. (1988). Onderpresteren op school door hoogbegaafde leerlingen. Een geval. Tijdschrift voor Orthopedagogiek, Kinderpsychiatrie en Klinische Kinderpsychologie, 13,
Format Inleiding op thema
Mooij, T. (2014). Optimaal onderwijs voor cognitief hoogbegaafde en excellente leerlingen. NIVOZ Forum, bijdrage onderzoek (http://www.nivoz.nl/). Retrieved at http://nivoz.nl/artikelen/optimaal-onderwijs-voor-cognitief-hoogbegaafde-enexcellente-leerlingen/
Nadere informatieOog voor excellentie. Optimale ontwikkelingskansen voor excellente leerlingen
Oog voor excellentie. Optimale ontwikkelingskansen voor excellente leerlingen Themadossier Excellentie Prof. dr. Ton Mooij is werkzaam in het ITS (Radboud Universiteit, Nijmegen) en is bijzonder hoogleraar
Nadere informatieInclusief hoogbegaafdheid
Inclusief hoogbegaafdheid Ton Mooij 1 Hoogbegaafdheid is een bekend woord geworden in basisscholen. Maar wat betekent het en welke ervaringen doen hoogbegaafde leerlingen op in school? Wat is onderpresteren
Nadere informatieNaar onderwijs voor en door hoogbegaafde leerlingen
Naar onderwijs voor en door hoogbegaafde leerlingen Prof. dr. Ton Mooij Radboud Universiteit Nijmegen / ITS & Open Universiteit Heerlen / Celstec 2010 Overzicht 1. Herkenning en diagnostiek 2. Onderwijsproblemen
Nadere informatieGERAADPLEEGDE LITERATUUR BIJ TON MOOIJ, ONDERWIJS EN COGNI- TIEF HOOGBEGAAFDE LEERLINGEN: TUSSENBALANS VAN INTERVENTIE IN LEONARDOSCHOLEN
GERAADPLEEGDE LITERATUUR BIJ TON MOOIJ, ONDERWIJS EN COGNI- TIEF HOOGBEGAAFDE LEERLINGEN: TUSSENBALANS VAN INTERVENTIE IN LEONARDOSCHOLEN Baroody, A.J. (1993). Fostering the mathematical learning of young
Nadere informatie1. Hoogbegaafd / excellent / (onder)presteren
Optimaliserend Onderwijs óók voor hoogbegaafde leerlingen Prof. dr. Ton Mooij Radboud Universiteit Nijmegen, ITS Open Universiteit Heerlen, Welten Instituut Presentatie Johannes Fontanus College, Barneveld
Nadere informatieExcellente leerlingen.. Excellent onderwijs door excellente leerlingen. Overzicht. In school is het nog niet altijd pluis
Excellent onderwijs door excellente leerlingen Excellente leerlingen.. Prof. dr. Ton Mooij Celstec, Open Universiteit Heerlen ITS, Radboud Universiteit Nijmegen Willibrordus Gymnasium Deurne 22 april 2010
Nadere informatieeffecten van verrijkingsprogramma s Joyce Gubbels, Eliane Segers & Ludo Verhoeven Behavioural Science Institute, Radboud Universiteit
2 Sociaal-emotionele effecten van verrijkingsprogramma s voor excellente kinderen Joyce Gubbels, Eliane Segers & Ludo Verhoeven Behavioural Science Institute, Radboud Universiteit Excellente leerlingen
Nadere informatieRealisatie van Excel Kwadraat in de praktijk
Realisatie van Excel Kwadraat in de praktijk Elma Dijkstra CELSTEC, Open Universiteit Nederland Leerkracht (11 maart 2012): Hierbij stuur ik jullie een foto van Lars, de kleuter die ik had ingebracht in
Nadere informatieSymposiumvoorstel Onderwijs Research Dagen 2013
Symposiumvoorstel Onderwijs Research Dagen 2013 1. Auteurs Jaap Roeleveld, Kohnstamm Instituut, Universiteit van Amsterdam (jroeleveld@kohnstamm.uva.nl) Ed Smeets, ITS, Radboud Universiteit Nijmegen (e.smeets@its.ru.nl)
Nadere informatie2 Sociaal-emotionele. effecten van verrijkingsprogramma s. excellente kinderen
2 Sociaal-emotionele effecten van verrijkingsprogramma s voor excellente kinderen Joyce Gubbels, Eliane Segers & Ludo Verhoeven Behavioural Science Institute, Radboud Universiteit Excellente leerlingen
Nadere informatieVersnelling En de sociaal emotionele ontwikkeling dan?
Versnelling En de sociaal emotionele ontwikkeling dan? SLO conferentie Bijzonder Begaafd, oktober 2017 Dr. Lianne Hoogeveen Radboud Centrum Sociale Wetenschappen (RadboudCSW) www.rcsw.nl CBO Talent Development
Nadere informatieGardner, J.W. (1961). Excellence. Can we be equal and excellent too? New York: Harper. Gentry, M., Rizza, M.G. & Owen, S.V. (2002).
GERAADPLEEGDE LITERATUUR BIJ TON MOOIJ, REGULIER ONDERWIJS EN COGNITIEF HOOGBEGAAFDE LEERLINGEN: VAN TE LATE AD-HOCREACTIE NAAR SYSTEMATISCHE OPTIMALISERING Algemene Rekenkamer (2001). Bestrijding van
Nadere informatieOnderzoek en leren optimaliseren Een pedagogisch multiniveau perspectief
Onderzoek en leren optimaliseren Een pedagogisch multiniveau perspectief Symposium: Onderzoek en Leren in Pedagogisch Perspectief Nijmegen, De Vereeniging, 11 januari 2013 Ton Mooij ITS, Radboud Universiteit,
Nadere informatieSchoolontwikkeling en optimalisering van leerprocessen 1
Schoolontwikkeling en optimalisering van leerprocessen 1 Prof. dr. T. Mooij Radboud Universiteit Nijmegen (ITS) Open Universiteit Nederland (Celstec) Inleiding Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en
Nadere informatieVersnellen zonder drempels. Jo Verlinden, BCO onderwijsadvies Marloes Ottink, IJsselgroep
Versnellen zonder drempels Jo Verlinden, BCO onderwijsadvies Marloes Ottink, IJsselgroep Programma Opening en welkom Brainstorm; wat weten we al over versnelling / verrijking? Wat is versnellen? Een korte
Nadere informatieRegulier onderwijs en cognitief hoogbegaafde leerlingen: Van te late adhocreactie naar systematische optimalisering
Regulier onderwijs en cognitief hoogbegaafde leerlingen: Van te late adhocreactie naar systematische optimalisering Ton Mooij Samenvatting Cognitief hoogbegaafde leerlingen ervaren het reguliere onderwijs
Nadere informatieBron: Mooij, T. (2013). Cognitief hoogbegaafde leerlingen en Optimaliserend Onderwijs. In H. Brouwers (Ed.), Het recht van het kind te zijn zoals het
Bron: Mooij, T. (2013). Cognitief hoogbegaafde leerlingen en Optimaliserend Onderwijs. In H. Brouwers (Ed.), Het recht van het kind te zijn zoals het is (pp. 111-134). Gorinchem: Narratio. Cognitief hoogbegaafde
Nadere informatieMissie UMC Radboud: 1. UMC curriculum: expertise en opleiding. Overzicht. Curriculum
Optimaliserend Onderwijs en Onderzoek: Voor studenten, docenten en patiënten Prof. dr. Ton Mooij Radboud Universiteit Nijmegen, ITS Open Universiteit Heerlen, Welten Instituut Missie UMC Radboud: A significant
Nadere informatieOntwikkeling van hoogbegaafde leerlingen en schoolse kenmerken
Ontwikkeling van hoogbegaafde leerlingen en schoolse kenmerken Ton Mooij1 Samenvatting Aanwijzingen voor specifieke motivationele en leerproblemen van meer- of hoogbegaafde leerlingen in het Nederlandse
Nadere informatieHoogbegaafdheid & dyslexie. Doelen van vandaag. Over wie hebben we het? Bekendheid krijgen over:
Hoogbegaafdheid & dyslexie Workshop bij samenwerkingsverband Plein 013 3 november 2016 Marlies Bijvank de Jonge, M.Sc. Orthopedagoog Centrum voor Begaafdheidsonderzoek Doelen van vandaag Bekendheid krijgen
Nadere informatieOnderwijsaanbod voor excellente leerlingen. Versnellen loont!
Passend onderwijs Onderwijsaanbod voor excellente leerlingen Versnellen loont! Binnen het onderwijs zijn we zeer voorzichtig als het om versnellen gaat. Het versnellen van excellente leerlingen is echter
Nadere informatieOpzet cursus Talentontwikkeling: Excellent en begaafd (in het) onderwijs :
Marijke Schekkerman Specialist in Gifted Education www.debegaafdenwijzer.nl e-mail: debegaafdenwijzer@upcmail.nl Opzet cursus Talentontwikkeling: Excellent en begaafd (in het) onderwijs : Aanleiding: Steeds
Nadere informatieHoogbegaafdheid, excellentie en onderpresteren: inrichting van optimaliserend onderwijs' Jong hoogbegaafd kind
Hoogbegaafdheid, excellentie en onderpresteren: inrichting van optimaliserend onderwijs' Presentatie en discussie Breinbaas 20 februari 2013 Ton Mooij ITS, Radboud Universiteit, Nijmegen Celstec, Open
Nadere informatieDe Begaafden Wijzer. Opzet cursus Excellent en begaafd (in het) onderwijs :
www.debegaafdenwijzer.nl Marijke Schekkerman Onderwijsdeskundige hoogbegaafdheid Korte Stammerdijk 17 1382 BL Weesp 06-22842667 debegaafdenwijzer@upcmail.nl Opzet cursus Excellent en begaafd (in het) onderwijs
Nadere informatieEffectieve maatregelen
Effectieve maatregelen In het taal- en rekenonderwijs Pieter Danes 27 maart 2012 Bijeenkomst Taal in mbo 01-11-2011 Presentatie toen: Van Anja Schaafsma (ROC Mondriaan) Over effectief onderwijs Presentatie
Nadere informatieZie je ze ontwikkelen?
Zie je ze ontwikkelen? De meetbare kleuter?! 1 Lectoraat Early Childhood School of Education Derde Jaarcongres leve het jonge kind 4 november 2014 DE MEETBARE KLEUTER De voorspellende waarde van cito-scores
Nadere informatieDidactische handvatten voor school en ouders. Dr. Ton Mooij, themamanager / onderzoeker ITS/KUNijmegen. Inleiding
/ / 0' Didactische handvatten voor school en ouders Dr. Ton Mooij, themamanager / onderzoeker ITS/KUNijmegen Inleiding Midden 1999 berichtte de pers uitvoerig over een vijfjarig 'zeer begaafd' meisje.
Nadere informatieRichtlijnen Commissie Leerling Ondersteuning (CLO) Samenwerkingsverband De Liemers po
Richtlijnen Commissie Leerling Ondersteuning (CLO) Samenwerkingsverband De Liemers po Minimaal noodzakelijk bij aanmelding voor alle leerlingen: Ondertekend aanmeldingsformulier Handelingsgericht Zorgformulier
Nadere informatieBeleid (hoog)begaafdheid. Hoe gaan we om met begaafde en hoogbegaafde kinderen op De Krommen Hoek
Beleid (hoog)begaafdheid Hoe gaan we om met begaafde en hoogbegaafde kinderen op De Krommen Hoek Uitgangspunt missie en visie n Het onderwijs wordt zodanig ingericht dat de leerlingen een ononderbroken
Nadere informatieOnderwijs en cognitief hoogbegaafde leerlingen: Tussenbalans van interventie in Leonardoscholen i
Onderwijs en cognitief hoogbegaafde leerlingen: Tussenbalans van interventie in Leonardoscholen i Ton Mooij Samenvatting Onderzoek naar onderwijs voor cognitief hoogbegaafde leerlingen laat zien dat curricula
Nadere informatieTALENTENPROGRAMMA/HOOGBEGAAFDENBELEID
TALENTENPROGRAMMA/HOOGBEGAAFDENBELEID Van het woord hoogbegaafd houden we niet zo, het zet de ene groep mensen op een hoger plan en anderen op een lager. Martine Delfos Deze uitspraak van Martine Delfos
Nadere informatieStapje naar voren, stapje terug. pas op de plaats? Koptekst Voettekst 1. Geloof het niet, luister, kijk en twijfel!
SLO conferentie Versnellen en Verrijken, Nijmegen 25 mei 2016 stapje terug Stapje naar voren, pas op de plaats? Dr. Lianne Hoogeveen Geloof het niet, luister, kijk en twijfel! Voettekst 1 Twaalf jaar geleden
Nadere informatieHoogbegaafdheid in de praktijk
Hoogbegaafdheid in de praktijk De ervaringen en meningen van ruim 2600 leraren basis en voortgezet onderwijs Paulien Bakker Talent Nico van Kessel ITS Nijmegen Robert Sikkes Het Onderwijsblad Februari
Nadere informatie3 Uitwerking van problemen op het terrein van Jeugd-, Gezins- en Onderwijsbeleid
3 Uitwerking van problemen op het terrein van Jeugd-, Gezins- en Onderwijsbeleid 3.1 Schoolontwikkeling en optimalisering van leerprocessen Prof. dr. T. Mooij Radboud Universiteit Nijmegen (ITS) Open Universiteit
Nadere informatieFabel Positieve feedback in het schrijfschrift zorgt ervoor dat kinderen leesbaar leren schrijven.
Fabel of feit? Auteurs: Annelies de Hoop & Johannes Noordstar Goed zo! Kinderen leren leesbaar schrijven door positieve feedback. Kerndoel van het schrijfonderwijs is dat leerlingen gedurende de basisschool
Nadere informatieRAPPORT ONDERZOEK REKENEN-WISKUNDE BASISSCHOOL 'PATER VAN DER GELD'
RAPPORT ONDERZOEK REKENEN-WISKUNDE BASISSCHOOL 'PATER VAN DER GELD' School : basisschool 'Pater van der Geld' Plaats : Waalwijk BRIN-nummer : 13NB Onderzoeksnummer : 94513 Datum schoolbezoek : 12 juni
Nadere informatieDit artikel is gepubliceerd op de website van Slim! Digitaal 1 november 2008
Voorkomen is beter dan genezen 1 Eleonoor van Gerven Als we over hoogbegaafde leerlingen praten, dan doen we dat meestal vanuit een diagnostisch perspectief waarbij we veelal insteken op curatieve maatregelen:
Nadere informatieMindset: Onderwijsmythe of niet? Onderzoek naar de rol van mindset in het basisonderwijs
Mindset: Onderwijsmythe of niet? Onderzoek naar de rol van mindset in het basisonderwijs Door: Joshi Verschuren, Universiteit Utrecht Vele basisscholen besteden tegenwoordig aandacht aan de mindset van
Nadere informatieHOOGBEGAAFD? Verschillende theorieën en modellen; verschil in nadruk
Enschede, 21 oktober 2014 Hoogbegaafd en. Lianne Hoogeveen HOOGBEGAAFD? Verschillende theorieën en modellen; verschil in nadruk Meest gangbaar op dit moment in Nederland (en daarbuiten): een multidimensionaal,
Nadere informatieProtocol (Hoog)begaafdheid B.S. Mikado
Protocol (Hoog)begaafdheid B.S. Mikado 0 Inhoudsopgave: 1. Inleiding... blz. 2 2. Doelstelling... blz. 3 3. Doelgroepen... blz. 3 4. Signalering... blz. 4 5. Diagnostische fase... blz. 5 6. Overwegingen
Nadere informatieNaar verantwoorde zelfregulatie in opvoeding, onderwijs en diagnostiek
Naar verantwoorde zelfregulatie in opvoeding, onderwijs en diagnostiek Prof. dr. Ton Mooij Radboud Universiteit Nijmegen / ITS t.mooij@its.ru.nl Deze tekst is in 2004 verschenen in het boek van H. Baartman,
Nadere informatieevaluatie, monitoring, tevr effectonderzoek en datave
ijs arbeid data zorg onderwijs zekerheid etenschap rg welzijn mobiliteit jn beleids- Het ITS maakt deel uit van de Radboud Universiteit Nijmegen evaluatie, monitoring, tevr effectonderzoek en datave Optimaal
Nadere informatieEffectief onderwijs. Onderzoek in vogelvlucht. ROC Mondriaan, Strategisch Beleidscentrum, Marja van Knippenberg
Effectief onderwijs Onderzoek in vogelvlucht ROC Mondriaan, Strategisch Beleidscentrum, Marja van Knippenberg Effectief onderwijs Veel onderzoek met verschillende onderzoeksopzetten in verschillende settings:
Nadere informatieMet ingang van het schooljaar hanteert de Vosseschans structureel beleid rond het omgaan met hoogbegaafdheid.
Beleid rond begaafdheid voor leerlingen van De Vosseschans Met ingang van het schooljaar 2009-2010 hanteert de Vosseschans structureel beleid rond het omgaan met hoogbegaafdheid. Dit wil niet zeggen dat
Nadere informatieMissie van de Oosteinder: Het verzorgen van primair onderwijs in Aalsmeer Oost vanuit een integratieve aanpak en katholieke geloofsovertuiging.
Missie van de Oosteinder: Het verzorgen van primair onderwijs in Aalsmeer Oost vanuit een integratieve aanpak en katholieke geloofsovertuiging. Wij zijn een katholieke school en daarom vinden het belangrijk
Nadere informatieBeleid voorsprongleerlingen/excellente leerlingen Juni 2014
Beleid voorsprongleerlingen/excellente leerlingen Juni 2014 Inhoudsopgave: 1. Inleiding 2. Doelgroep:2.1. Wat zijn excellente leerlingen 2.2 Definitie die we hanteren 2.3 Excellente leerlingen in de schoolpraktijk
Nadere informatieOntwikkelings Perspectief. Plan
Ontwikkelings Perspectief Plan Ontwikkelingsperspectief Met de invoering van Passend Onderwijs wordt de toewijzing van extra ondersteuning, voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften, een verantwoordelijkheid
Nadere informatiehoogbegaafde leerlingen
Omgaan met hoogbegaafde leerlingen Hoogbegaafdheid en variatie in onderwijsdifferentiatie en ICT: mogelijkheden voor de school Dr. T. Mooij / ITS, KU Nijmegen HOOGBEGAAFDHEID Omgaan met de omgeving Nieuwsgierig
Nadere informatieExcellente leerlingen die (niet) excelleren
Talent voor excelleren! KPC, 5 november 2009 Excellente leerlingen die (niet) excelleren Dr Lianne Hoogeveen Centrum voor Begaafdheidsonderzoek (CBO) www.ru.nl/socialewetenschappen/cbo http://www.youtube.com/watch?v=yuldyzvb_ny
Nadere informatieLearning analytics. in het primair onderwijs. dr. Inge Molenaar
Learning analytics in het primair onderwijs dr. Inge Molenaar Indeling Kahoot vragen (5 minuten) Inleiding (35 minuten) - Adaptieve onderwijstechnologieen - Extracted and embedded analytics - Gebruik embedded
Nadere informatieOnderwijs is overdracht van kennis. Onderwijs is een sociale activiteit.
Onderwijs is overdracht van kennis. Onderwijs is een sociale activiteit. Zonder relaties geen prestaties. Kwaliteit van de leraar krijgt weinig aandacht, maar is de sleutel tot betere prestaties. Leraren
Nadere informatieIs Montessorionderwijs al zelfregulerend onderwijs?
Is Montessorionderwijs al zelfregulerend onderwijs? Door Mariëlle van der Heijden, leerkracht Montessorischool Anne Frank Zelfregulerend leren is een veelgehoorde term binnen het onderwijs. Het betreft
Nadere informatieValorisatieverslag. Master thesis Onderwijswetenschappen
Valorisatieverslag Master thesis Onderwijswetenschappen 2017-2018 Student: Marianne den Hertog Studentnummer: 4159616 Datum: 25-06-2018 Lesgeven aan (hoog)begaafde leerlingen in de reguliere klas Hoe kunnen
Nadere informatieCurriculaire confectie werkt niet
Curriculaire confectie werkt niet Slim! Educatief Eleonoor van Gerven www.slimeducatief.nl/edutalks-en-handouts/ Jammer dan! Er bestaat geen perfecte leerling Er bestaat geen perfecte leraar Er bestaan
Nadere informatieProtocol zittenblijven/doubleren
Protocol zittenblijven/doubleren Doel van dit protocol Kan een kind overgaan naar een volgende groep of blijft het zitten? Met dit protocol willen we ouder(s)/verzorger(s) informeren hoe wij als school
Nadere informatieOnderpresteren van leerlingen
Advanced Topic: Excellentiebevordering Onderpresteren van leerlingen Sanne Kalshoven, 3884643 Margot van Es, 3221067 Iris van Rooij, 3080730 Mei 2014 Inleiding Er bestaat op scholen een grote diversiteit
Nadere informatieSchoolbeleid: Hoogbegaafden, zien we ze zitten?
Schoolbeleid: Hoogbegaafden, zien we ze zitten? 3 Schoolbeleid Op het moment dat scholen geconfronteerd worden met een of meerdere hoogbegaafde kinderen in hun populatie, zullen de teamleden zich na enige
Nadere informatieMeer- of Hoogbegaafdheidsprotocol
Meer- of Hoogbegaafdheidsprotocol Het opzetten van een beleid voor hoogbegaafde kinderen vraagt kennis over wat hoogbegaafdheid is. Het moet onderscheid kunnen maken tussen een slim kind en een hoogbegaafd
Nadere informatieVersnellen zonder drempels: een bruikbaar instrument voor Vlaanderen?
Versnellen zonder drempels: een bruikbaar instrument voor Vlaanderen? Studiedag Project TALENT, 25 april 2019 Sabine Sypré, valorisatiemedewerker project TALENT Ons team Prof. Karine Verschueren Prof.
Nadere informatie(Hoog)begaafde protocol OBS Prins Claus
(Hoog)begaafde protocol OBS Prins Claus Linschoten juli 2017 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 Inleiding... 3 Visie... 3 Doelgroep... 3 Signaleren... 4 Onderpresteerders... 4 Onderwijsbehoeften... 4 Begeleiding...
Nadere informatieMaart 2012. Protocol (Hoog)begaafdheid. Doel van het protocol.
Maart 2012 Protocol (Hoog)begaafdheid Doel van het protocol. In dit protocol vinden leerkrachten handreikingen om (hoog)begaafde leerlingen (we noemen deze kinderen pluskinderen) te signaleren en te begeleiden.
Nadere informatieSamenvatting Protocol Excellente leerlingen
Samenvatting Protocol Excellente leerlingen Visie In de visie van onze school staat dat wij streven naar een optimale ontwikkeling van ieder kind. Het uitgangspunt Voor leerlingen die een ontwikkelingsvoorsprong
Nadere informatieJan Dirk van der Ploeg publicaties (4)
Jan Dirk van der Ploeg publicaties (4) Artikelen in tijdschriften 2015 Effectieve interventies voor agressie bij kinderen. PsychoPraktijk, 6, 14-17. 2014 Scheiding en stress. PsychoPraktijk, 6, 22-26.
Nadere informatieDrie invalshoeken. Problemen deel leerlingen. (Onderwijs)praktijk. Effect / rendement onderwijs. Onderwijsbeleid. Jeugd-, Gezins- en Onderwijsbeleid
Jeugd-, Gezins- en Onderwijsbeleid Drie invalshoeken Inleiding onderwijsbeleid Prof. dr. Ton Mooij ITS, Radboud Universiteit Nijmegen CELSTEC, Open Universiteit Heerlen 7 februari 20 Praktijk (Onderwijs)praktijk
Nadere informatieOnderwijsaanbod aan (hoog)begaafde leerlingen in het basisonderwijs
Simone Doolaard & Maartje Oudbier Onderwijsaanbod aan (hoog)begaafde leerlingen in het basisonderwijs SAMENVATTING De afgelopen jaren is de aandacht voor excellentie in het onderwijs toegenomen. Basisscholen
Nadere informatieOpsporen hoogbegaafde onderpresteerders
Zorgteam Kompas Gereformeerde Basisscholen Midden Nederland Opsporen hoogbegaafde onderpresteerders Wat is onderpresteren? Onderpresteren is langdurig minder presteren dan op grond van iemands capaciteiten
Nadere informatieplatform voor schoolbestuurders in het primair onderwijs jaargang 2 maart 2012
podium 3 platform voor schoolbestuurders in het primair onderwijs jaargang 2 maart 2012 Een pestprotocol is niet genoeg Meer halen uit excellente leerlingen Waardengedreven leiderschap Kete Kervezee over
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/22735 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Yeniad Malkamak, Nihal Title: Self-regulation in ethnic minority children : associations
Nadere informatieStellingen en uitleg over talentgerichte ontwikkeling op de basisschool
Stellingen en uitleg over talentgerichte ontwikkeling op de basisschool Stellingen Het begrip Talent zegt vooral iets over de capaciteiten van een leerling. Sommige leerlingen hebben meer talent dan anderen.
Nadere informatieONDERWIJSDIFFERENTIATIE EN BEGAAFDHEIDSVERSCHILLEN TUSSEN LEERLINGEN
ONDERWIJSDIFFERENTIATIE EN BEGAAFDHEIDSVERSCHILLEN TUSSEN LEERLINGEN Dr. T. Mooij Katholieke Universitsit Nijmegen Instituut voor Toegepaste Sociale wetenschappen Graafseweg 274 6532 ZV Nijmegen (080-780111)
Nadere informatie(Hoog)begaafdenwijzer Lorentzschool.
(Hoog)begaafdenwijzer Lorentzschool. (Ontdek-boek over hoogbegaafdheid door Wendy Lammers van Toorenburg) 1 januari 2014 1. (Hoog)begaafdenbeleid op de Lorentzschool. In het hedendaagse onderwijs is omgaan
Nadere informatieHoe kun je samenwerkend leren zo inzetten dat het een positief effect heeft op de leerprestaties?
Opgesteld door: Yolande Emmelot (Kohnstamm Instituut) en Edith van Eck (Kennismakelaar Kennisrotonde) Vraagsteller: po-instelling - leraar/ Teacher Leader Referentie: Kennisrotonde. (2019). Hoe kun je
Nadere informatieProtocol leertijdverkorting
Marsstraat 2, 1716 WH Opmeer Postbus 53, 1715 ZH Spanbroek Tel: 0226 352552 directie.ruimteschip@skowestfriesland.nl R.K. Basisschool t Ruimteschip www.bsruimteschip.nl Protocol leertijdverkorting Doel:
Nadere informatieVerspreiden van innovaties & databased
Verspreiden van innovaties & databased decision making Nelleke de Jong MSc Dr. Elanor Kamans Hanzehogeschool Groningen, Universiteit Twente Een demonstratie van de Exchangeteam-methode Hanze Research Day,
Nadere informatieRuimte en bevlogenheid
Ruimte en bevlogenheid Leerstrategieën en hoogbegaafdheid, 21 januari 2015 Wie ben ik? 1 Inhoud Kennis maken Leerstrategieën metacognitie Van potentie naar leren, de rol van leerstrategieën Hoogbegaafdheid
Nadere informatieDifferentiëren ontrafeld
Differentiëren ontrafeld vijf principes voor het optimaal omgaan met verschillen Trynke Keuning & Marieke van Geel Je wilt natuurlijk je onderwijs optimaal inrichten voor al deze leerlingen Dat noemen
Nadere informatieBehandeld met HB specialist in de periode september november Besproken in pedagogisch team d.d Kwaliteitszorg Notitie Nobel
Pcb De Hoeksteen Kwaliteitszorg Notitie Nobel Kwaliteitszorg Notitie Nobel Behandeld met HB specialist in de periode september november 2013 Besproken in pedagogisch team d.d. 19 11 2013 Vastgesteld d.d.
Nadere informatieTechniek? Dat is niks voor mij. Hoe kunnen scholen en bedrijven samen bijdragen aan een betere beeldvorming over en keuze voor bèta en techniek?
Techniek? Dat is niks voor mij. Hoe kunnen scholen en bedrijven samen bijdragen aan een betere beeldvorming over en keuze voor bèta en techniek? Juliette Walma van der Molen Center for Science Education
Nadere informatieCongresbundel HANovatie themadag Studierendement en sekseverschillen
1 Congresbundel HANovatie themadag 2010 Studierendement en sekseverschillen 2 Congresbundel HANovatie themadag 2010 3 4 5 Congresbundel HANovatie themadag 2010 algemeen kuo htno hsao hpo hgzo ned vrouwen
Nadere informatieBETER BIJ DE LES INFORMATIE
BETER BIJ DE LES INFORMATIE Training in executieve functies BROCHURE Beter bij de les is bedoeld voor kinderen op de basisschool vanaf 8 jaar en bestaat uit een Werkboek, een Handleiding en Trainingsmateriaal
Nadere informatieSCOL Sociale Competentie Observatielijst. Analyse doelen Jonge kind
SCOL Sociale Competentie Observatielijst Analyse doelen Jonge kind Maart 2013 Verantwoording 2013 SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling), Enschede Mits de bron wordt vermeld, is het toegestaan
Nadere informatiePlannen en schrijven met een elektronische outline-tool
1 Plannen en schrijven met een elektronische outline-tool Milou de Smet, Saskia Brand-Gruwel & Paul Kirschner Open Universiteit Goed schrijven is een belangrijke, maar complexe vaardigheid. De schrijver
Nadere informatieExtreem weinig meisjes in de natuurkundeklas: slecht voor meisjes, goed voor jongens
Extreem weinig meisjes in de natuurkundeklas: slecht voor meisjes, goed voor jongens Samenvatting In natuurkunde 12 liepen de prestaties van meisjes nog steeds achter bij die van jongens. Dit hangt samen
Nadere informatieFysieke activiteit en de cognitieve ontwikkeling van kinderen in het basisonderwijs
Fysieke activiteit en de cognitieve ontwikkeling van kinderen in het basisonderwijs Wat is de relatie tussen fysieke activiteit en hersenfuncties, cognitieve functies en leerprestaties? Dagelijkse voldoende
Nadere informatieOPTIMALE SCAFFOLDING VOOR KINDEREN UIT HET SPECIAAL ONDERWIJS 1. Samenvatting
OPTIMALE SCAFFOLDING VOOR KINDEREN UIT HET SPECIAAL ONDERWIJS 1 Samenvatting Door middel van optimale ondersteuning door de leerkracht (scaffolding), aangepast aan het niveau van de leerling kunnen kinderen
Nadere informatieOuderavond Plusgroep. 15-09-2015 Marc Houben Josephine Close Véronique Kaanen
Ouderavond Plusgroep 15-09-2015 Marc Houben Josephine Close Véronique Kaanen Inhoud 1. Welkom 2. Wat is meer- en hoogbegaafdheid 3. Informatie over de Plusgroep 1. Wat is een Plusgroep 2. Wie nemen deel
Nadere informatieENQUÊTE: toetsing op maat
ENQUÊTE: toetsing op maat Bezoekers van de website van de PO-Raad konden hun mening geven over toetsing op maat. Tussen 22 januari en 6 februari 2013 hebben 201 mensen de enquête volledig ingevuld. De
Nadere informatieGerichte instructie in lezen en spellen voorkomt lees- en spellingproblemen bij (vrijwel) alle leerlingen op Het Kofschip
Prof. dr. Anna M.T. Bosman 1 Gerichte instructie in lezen en spellen voorkomt lees- en spellingproblemen bij (vrijwel) alle leerlingen op Het Kofschip 1 Inleiding Het Kofschip is een reguliere openbare
Nadere informatieHerman Van de Mosselaer
Herman Van de Mosselaer Breda, 28 maart 2012 Waar gaat onderwijs in essentie over? Onderzoek en onderzoeksresultaten: Welke eerstejaars doen het beter? Longitudinaal onderzoek Visie en doelen rond de Lemo-test
Nadere informatieGraduate School of Child Development and Education Welkom bij de mastervoorlichting van Orthopedagogiek
Graduate School of Child Development and Education Welkom bij de mastervoorlichting van Orthopedagogiek mastertraject in de Pedagogische wetenschappen Orthopedagogiek Prof. dr. S. Bögels Prof. dr. P.F.
Nadere informatiebewegingsonderwijs Kennisbasis bewegingsonderwijs op de Pabo
bewegingsonderwijs Belang van het vak Het bewegingsonderwijs aan de Pabo is exclusief gericht op de bevoegdheid voor groep 1 en 2, voorts op bewegen in brede context: bewegingsactiviteiten die op de basisschool
Nadere informatieHoogbegaafdheid info. Cijfers 3. Welk percentage van de hoogbegaafde leerlingen krijgt een VWO advies? Antwoord: Slechts 64% (Guldemont, 2003)
Cijfers 1 Hoeveel hoogbegaafde leerlingen zijn er statistisch gezien in jouw klas? 2,5% (Vele bronnen) Cijfers 2 Hoeveel A-leerlingen zijn er statistisch gezien in jouw klas? 25% (Cito) Cijfers 3 Welk
Nadere informatiePROTOCOLLEN. Stappenplan t.a.v. doubleren Bij de besluitvorming over een doublure worden de volgende stappen genomen:
Doel van dit protocol Kan een kind overgaan naar een volgende groep of blijft het zitten? Met dit protocol willen we ouders informeren hoe wij als school omgaan met de beslissing om een leerling al dan
Nadere informatieBetekenisvol Leren Onderwijzen in de werkplekleeromgeving
Betekenisvol Leren Onderwijzen in de werkplekleeromgeving Kempelonderzoekscentrum Jeannette Geldens, lector Monique van der Heijden, promovenda-docentonderzoeker Herman L. Popeijus, erelector Doelen en
Nadere informatieBetekenisvol Leren Onderwijzen in de werkplekleeromgeving
Betekenisvol Leren Onderwijzen in de werkplekleeromgeving Kempelonderzoekscentrum Jeannette Geldens, lector Monique van der Heijden, docentonderzoeker Herman L. Popeijus, erelector Popeijus, H. L., & Geldens,
Nadere informatieRTI: een prachtig instrument om zicht te krijgen op het effect van je instructie. Beurs Beter begeleiden, 17 april 2012, 15.15-16.
RTI: een prachtig instrument om zicht te krijgen op het effect van je instructie Beurs Beter begeleiden, 17 april 2012, 15.15-16.00 uur Vragen die beantwoord worden: Wat is RTI, wat zijn het doel en de
Nadere informatieOBS De Hobbitstee Leerdam
BELEIDSPLAN PLUSKLAS OBS De Hobbitstee Leerdam INHOUDSOPGAVE KORTE INLEIDING pagina 3 1. OMSCHRIJVING pagina 4 2. DOELEN pagina 5 3. BELEID pagina 6 3.1 Signalering 3.2 Kerndoelen 3.3 Verrijkingswerk 4.
Nadere informatieRAPPORT VAN BEVINDINGEN. Basisschool t Kwekkeveld
RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK BIJ Basisschool t Kwekkeveld School/instelling: Basisschool t Kwekkeveld Plaats: Schijndel BRIN-nummer: 13CK Postregistratienummer: 08.H2727425 Onderzoek uitgevoerd op:
Nadere informatieBekwaamheidseisen of competenties docenten LD
Bekwaamheidseisen of competenties docenten LD Bekwaamheidseisen docenten LD vmbo en havo/vwo. (tekst: Wet op de beroepen in het onderwijs en Besluit bekwaamheidseisen onderwijspersoneel / 2006). 1. Zeven
Nadere informatie