Symposiumvoorstel Onderwijs Research Dagen 2013

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Symposiumvoorstel Onderwijs Research Dagen 2013"

Transcriptie

1 Symposiumvoorstel Onderwijs Research Dagen Auteurs Jaap Roeleveld, Kohnstamm Instituut, Universiteit van Amsterdam Ed Smeets, ITS, Radboud Universiteit Nijmegen Guuske Ledoux, Kohnstamm Instituut, Universiteit van Amsterdam Pjotr Koopman, Kohnstamm Instituut, Universiteit van Amsterdam 2. Titel Prestaties en loopbanen van zorgleerlingen in Nederland 3. Abstract In Nederland wordt Passend Onderwijs ingevoerd, met onder meer als doel om voor elke zorgleerling een bij de behoeften passend onderwijsaanbod te bieden. In dit symposium wordt empirisch onderzoek gepresenteerd dat ingaat op de situatie rond zorgleerlingen bij het begin van deze invoering van Passend Onderwijs. Aan de orde komen kwesties als bredere en smallere definities van wie een zorgleerling is en nadere onderscheidingen binnen de groep zorgleerlingen. Besproken wordt de cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling van verschillende groepen zorgleerlingen en hun onderwijsloopbaan, in vergelijking met overige leerlingen. Ook komen effecten van de samenstelling van de klas (veel of weinig zorgleerlingen; met lichtere of zwaardere problematiek) op zowel zorgleerlingen als overige leerlingen aan de orde. 4. Keywords passend onderwijs soorten zorgleerlingen ontwikkeling zorgleerlingen 5. Inleidende samenvatting In dit symposium wordt verslag gedaan van analyses op gegevens uit het landelijke representatieve cohortonderzoek COOL 5-18 en COOL Speciaal onderzoek (Driessen e.a., 2012; Ledoux e.a., 2012a, 1

2 2012b), met als doel een stand van zaken te geven rond de situatie van zorgleerlingen in het primair onderwijs in Nederland. Achtergrond daarvan is de behoefte bij het beleid om, bij de invoering van Passend onderwijs, een vorm van nulmeting te hebben waartegen de eventuele effecten van Passend onderwijs kunnen worden afgezet. Passend onderwijs is een complexe vernieuwingsoperatie die er voor moet zorgen dat elke zorgleerling een bij de behoeften passend onderwijsaanbod krijgt. Beleidsinstrumenten die daarvoor worden ingezet zijn onder meer invoering van een zorgplicht voor schoolbesturen, organisatie van zorg in samenwerkingsverbanden die zowel regulier als speciaal onderwijs omvatten en budgetfinanciering. Verwachtingen over effecten van Passend onderwijs zijn onder meer dat minder leerlingen gebruik zullen maken van speciaal onderwijs en dat prestaties en loopbanen van zorgleerlinge n zullen verbeteren. In dit licht willen we ingaan op de vraag wat de huidige stand van zaken is wat betreft prestaties en loopbanen van zorgleerlingen in Nederland. Een eerste onderwerp op het symposium is de vraag welke leerlingen als zorgleerling kunnen worden beschouwd en welke onderscheidingen (naar type problematiek, complexiteit en zwaarte) er binnen deze groep kunnen worden gemaakt. Daarbij kan het gaan om officiële indicaties, bijvoorbeeld voor leerlinggebonden financiering, maar ook om bredere definities vanuit het perspectief van de leerkracht. Vervolgens zal worden nagegaan hoe de ontwikkeling van verschillende soorten zorgleerlingen verloopt op cognitief en sociaal emotioneel gebied. Doordat alle leerlingen uit het COOL 5-18 onderzoek door de tijd worden gevolgd, kan ook een vergelijking worden gemaakt tussen de loopbanen van wel- en niet-zorgleerlingen door basis- en voortgezet onderwijs. Ook hier wordt weer nagegaan hoe de loopbanen van verschillende soorten zorgleerlingen verlopen. Verschillende eerdere onderzoeken hebben aanwijzingen opgeleverd dat zorgleerlingen in het reguliere basisonderwijs op cognitief gebied meer vorderingen maken dan vergelijkbare leerlingen in het speciaal basisonderwijs (Peetsma e.a., 2001;Jepma, 2003). Op sociaal- emotioneel gebied lijken zij echter minder gebaat bij handhaving in regulier onderwijs (Cooney e.a., 2006; Peetsma e.a., 2001; Sontag e.a., 2007). In dit symposium wordt hierover nieuwe informatie voor Nederland gepresenteerd. Internationaal onderzoek naar inclusive education (bijv. Kalambouka e.a., 2007) laat zien dat de aanwezigheid van zorgleerlingen in de klas geen belemmering hoeft op te leveren voor de ontwikkeling van (alle) leerlingen. In dit symposium zullen we eerder Nederlands onderzoek op dit gebied (Ruijs e. a., 2010a; Ruijs e. a., 2010b) repliceren met recentere gegevens. Bovendien wordt het onderzoek uitgebreid door ook de zwaarte van de problematiek van de zorgleerlingen in de analyses te betrekken. Het onderzoek waarover in dit symposium gerapporteerd wordt, is verricht in opdracht van NWO-BOPO. Het onderzoeksrapport wordt in de eerste maanden van 2013 verwacht. 2

3 6. Voorzitter en discussiant Voorzitter: Guuske Ledoux (Kohnstamm Instituut, Universiteit van Amsterdam) Discussiant: Nog te bepalen. 3

4 Paper 1 De problematiek en de ontwikkeling van zorgleerlingen in het basisonderwijs Ed Smeets, ITS, Radboud Universiteit Nijmegen In Nederland is de inschatting van leerkrachten in het basisonderwijs dat ongeveer een kwart van hun leerlingen zorgleerling is (Smeets e.a., 2007; Driessen e.a., 2012; Van der Veen e.a., 2008). In het buitenland zijn vergelijkbare resultaten gevonden (Croll & Moses, 2003; Knight, 1999). Uit de onderzoeken blijkt ook dat er grote verschillen tussen leerkrachten zijn in hun inschatting van het aantal zorgleerlingen in hun klas. In dit paper gaan we in op de inschatting van de problematiek van zorgleerlingen door de leerkracht en op veranderingen daarin in de loop van de schoolcarrière van die leerlingen. Ook laten we de ontwikkeling in cognitieve vaardigheden van zorgleerlingen en niet-zorgleerlingen zien. Daarbij staan de volgende vier vragen centraal: 1. Hoe groot is het aandeel leerlingen in het basisonderwijs dat volgens de leerkracht specifieke onderwijsbehoeften heeft en wat is de aard en ernst van hun problematiek? 2. Hoe ontwikkelt het oordeel over diezelfde leerlingen zich over een periode van drie jaar, oftewel hoe stabiel is het label zorgleerling? 3. Hoe beoordelen leerkrachten zorgleerlingen en niet-zorgleerlingen qua prestaties, gedrag, werkhouding en de relatie leerkracht-leerling? 4. Hoe is de cognitieve ontwikkeling van zorgleerlingen in vergelijking met die van niet-zorgleerlingen? Data en methode Er is een koppeling op leerlingniveau gemaakt van gegevens uit de eerste en de tweede meting van COOL Het gaat daarbij om het zogeheten zorgprofiel (door de leerkracht in te vullen voor iedere zorgleerling), het leerlingprofiel (voor alle leerlingen in te vullen) en toetsresultaten. In de analyses zijn vier categorieën leerlingen onderscheiden: niet-zorgleerling, zorgleerling in COOL1 en niet in COOL2, geen zorgleerling in COOL1 en wel in COOL2, zorgleerling in COOL1 en in COOL2. Vervolgens is nagegaan op welke punten zij zich van elkaar onderscheiden. Resultaten In COOL1 had volgens de leerkrachten 26 procent van de leerlingen specifieke onderwijsbehoeften; in COOL2 was dat het geval bij 24 procent. De meest genoemde typen problematiek zijn leerachterstand (19 procent van de leerlingen), een problematische werkhouding (15 procent), internaliserende problematiek (14 procent) en communicatieproblemen (11 procent). Het label zorgleerling bleek niet erg stabiel: 23 procent van de leerlingen is tussen COOL1 en COOL2 van label veranderd. De inschatting is stabieler als in COOL1 zwaardere externaliserende problematiek, 4

5 een meer problematische werkhouding en/of een verstandelijke beperking en/of vertraagde ontwikkeling zijn geconstateerd. Gemiddeld zijn leerkrachten van mening dat zorgleerlingen meer onderpresteren, minder positief gedrag vertonen, een slechtere werkhouding hebben en minder populair zijn bij hun klasgenoten dan niet-zorgleerlingen. Ook zouden zorgleerlingen sterker afhankelijk zijn van de leerkracht, meer conflicten met de leerkracht hebben en een (iets) minder nabije relatie hebben met de leerkracht dan de niet-zorgleerlingen. Bij de toetsresultaten treden significante verschillen op tussen de onderscheiden categorieën leerlingen. Niet-zorgleerlingen halen gemiddeld de hoogste scores. Bij rekenen en technisch lezen blijken de zorgleerlingen tussen groep 5 en groep 8 echter gemiddeld meer vooruitgang te laten zien dan de nietzorgleerlingen. Bij begrijpend lezen en woordenschat is dat niet het geval. 5

6 Paper 2 De verdere onderwijsloopbaan van zorgleerlingen Jaap Roeleveld & Pjotr Koopman, Kohnstamm Instituut Bij zorgleerlingen zal minder vaak sprake zijn van een succesvolle loopbaan door het onderwijs. In het Nederlandse onderwijsstelsel kan verwacht worden dat er, vaker dan bij de overige leerlingen, sprake zal zijn van vertraging en van verwijzing naar speciaal basisonderwijs of speciaal onderwijs. Tegelijk kan verwacht worden dat het vóórkomen van vertraging en verwijzing sterk kan verschillen tussen zorgleerlingen, die nader onderscheiden worden naar type problematiek, complexiteit en zwaarte. In dit paper worden de verdere loopbanen van zorgleerlingen in Nederland in kaart gebracht en vergeleken met leerlingen die niet als zorgleerling worden beschouwd. Ook worden loopbanen van verschillende typen zorgleerlingen vergeleken. Data en methode Bij de eerste meting van het COOL 5-18 onderzoek in het basisonderwijs (schooljaar 2007/2008; Driessen e.a., 2009) is door de leerkrachten van ruim leerlingen uit de groepen 2 en 5 aangegeven of het zorgleerlingen waren of niet. De verdere onderwijsloopbanen van deze leerlingen gedurende drie volgende schooljaren konden gevolgd worden via de centrale registratie die sinds enkele jaren in Nederland wordt vastgelegd in de zogenaamde onderwijsnummerbestanden. Daardoor kunnen zittenblijven en verwijzing van zowel de zorgleerlingen als de overige leerlingen worden vergeleken. Voor een beperkt aantal zittenblijvers en verwezen leerlingen zijn bij de scholen ook nog aanvullend gegevens verkregen; zowel toetsscores als oordelen van leerkrachten over de sociaal-emotionele ontwikkeling (Paas e.a., 2012). De onderwijsnummerbestanden van het voortgezet onderwijs bestaan al langer. Daarom kunnen daar ook langere loopbanen van ongeveer leerlingen, die in schooljaar 2004/2005 in groep 8 zaten (Smeets e.a., 2007), gevolgd worden. Bij loopbanen door het voortgezet onderwijs gaat het vooral om vertraging en om het niveau waarop leerlingen onderwijs volgen (op- en afstroom). Deze laatste analyses zijn op dit moment nog niet klaar, maar zullen wel op de ORD kunnen worden gerapporteerd. Resultaten Zoals verwacht blijkt de verdere loopbaan door het basisonderwijs van zorgleerlingen aanmerkelijk ongunstiger te verlopen dan die van niet-zorgleerlingen. Vooral bij de jongste leerlingen (afkomstig uit groep 2) is er sprake van veel vertraging (28%), vooral door onderbouwverlenging, maar ook relatief veel verwijzing naar het speciaal (basis)onderwijs (12%). De loopbanen van de wat oudere leerlingen uit groep 5 verlopen duidelijk gunstiger, maar ook daar vinden we bij zorgleerlingen meer verwijzingen (6%) en vertraging (4%) dan bij de overige leerlingen. 6

7 Bij nadere onderscheidingen binnen de groep zorgleerlingen (naar type problematiek, complexiteit en zwaarte) blijkt dat vooral de combinatie van verschillende typen problemen (zoals bijvoorbeeld gedragsproblemen, verstandelijke beperking, communicatieproblemen) leidt tot veel verwijzing en vertraging. Voor een beperkt aantal leerlingen beschikken we over gegevens met betrekking tot hun cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling (Paas e.a., 2012). De uitkomsten wijzen op een positieve ontwikkeling op sociaal-emotioneel gebied bij leerlingen die verwezen zijn naar speciaal (basis)onderwijs. Bij de zittenblijvers wordt de achterstand op cognitief gebied ten opzichte van onvertraagde leerlingen eerder groter dan kleiner. 7

8 Paper 3 Klassamenstelling: effecten van het aandeel zorgleerlingen en hun zorgzwaarte Jaap Roeleveld & Guuske Ledoux, Kohnstamm Instituut Een belangrijk discussiepunt rond inclusive education (het streven naar opname van zorgleerlingen in het regulier onderwijs) is steeds de vraag of de aanwezigheid van zorgleerlingen in de klas mogelijk een negatief effect heeft op andere leerlingen. En dat zou dan kunnen gelden voor zowel andere zorgleerlingen, als voor leerlingen die geen speciale (zorg)behoefte hebben. Eerder Nederlands onderzoek rond deze vraag is voor het basisonderwijs uitgevoerd door Ruijs, Van der Veen en Peetsma (Ruijs e. a., 2010a; Ruijs e. a., 2010b). De overall conclusies uit deze onderzoeken zijn dat er geen negatieve effecten gevonden worden van het aandeel zorgleerlingen in de klas op het cognitieve en sociaal-emotioneel functioneren van zowel de zorgleerlingen als van de overige leerlingen (de nietzorgleerlingen). De auteurs geven aan dat deze uitkomsten in lijn zijn met de bevindingen in de internationale literatuur over inclusive education (zie ook Kalambouka e.a., 2007). In dit paper zullen we vergelijkbare analyses presenteren op de meer recente gegevens van het COOL 5-18 onderzoek. Nieuw daarbij is dat we nu niet alleen het aandeel zorgleerlingen in de klas onderzoeken, maar ook de zwaarte van de problematiek van die zorgleerlingen in de klas. De algemene vraagstelling voor dit paper valt uiteen in twee onderdelen, afzonderlijk voor de niet- en de wel-zorgleerlingen: 1. Maakt het in het basisonderwijs voor prestaties en sociaal-emotionele opbrengsten van zorgleerlingen uit of zij met andere zorgleerlingen in de klas zitten? 2. Beïnvloedt in het basisonderwijs de aanwezigheid van zorgleerlingen in de klas het prestatieniveau en de sociaal-emotionele ontwikkeling van de niet-zorgleerlingen? Data en methode Voor het beantwoorden van de onderzoeksvragen wordt gebruik gemaakt van de gegevens van COOL 5-18 uit het basisonderwijs (Driessen e.a., 2012). Alle klassen van leerkrachten van groep 5 en groep 8, die hebben aangegeven welke van hun leerlingen ze als zorgleerling beschouwen, worden bij de analyses betrokken. Voor elke klas is het aandeel zorgleerlingen berekend, maar ook de gemiddelde zwaarte van de problematiek van die leerlingen. Deze zorgzwaarte wordt bepaald op basis van het aantal soorten problemen dat een leerling heeft en de ernst van elk van die problemen. Er zijn multi-level analyses uitgevoerd, waarbij op individueel niveau gecontroleerd wordt voor het geslacht van de leerlingen en hun sociale en etnische achtergrond. Voor leerlingen uit groep 5 wordt ook nog gecontroleerd voor verschillen in cognitieve capaciteiten. 8

9 De afhankelijk variabelen zijn toetsscores voor Rekenen/Wiskunde en Begrijpend Lezen en schaalscores voor cognitief zelfvertrouwen, taakmotivatie en welbevinden. Resultaten De analyses laten zien dat er bij zorgleerlingen geen significante effecten zijn van de samenstelling van de klas. Voor de cognitieve en sociaal-emotionele variabelen maakt het bij zorgleerlingen niet uit hoeveel andere zorgleerlingen er in de klas zitten of hoe zwaar de problematiek van die leerlingen is. Voor niet-zorgleerlingen worden wel effecten gevonden. Het aandeel zorgleerlingen heeft geen negatieve effecten, maar de gemiddelde zwaarte van de problematiek van de zorgleerlingen in de klas laat wel een aantal negatieve effecten zien: zowel op de cognitieve als op sommige sociaal-emotionele variabelen. 9

10 Referenties Croll, P, & Moses, D. (2003). Special Educational Needs across Two Decades: survey evidence from English primary schools. British Educational Research Journal, 29 (5), Driessen, G., Mulder, L., & Roeleveld, J. (2012). Cohortonderzoek COOL Technisch rapport basisonderwijs, tweede meting 2010/11. Nijmegen: ITS / Amsterdam: Kohnstamm Instituut. Kalambouka, A., Farrell, P. Dyson, A. & Kaplan, I. (2008) The impact of placing pupils with special educational needs in mainstream schools on the achievement of their peers. Educational Research 49-4, pp Knight, B.A. (1999). Towards Inclusion of Students with Special Educational Needs in the Regular Classroom. Support for Learning, 14 (1), 3-7. Ledoux, G., Roeleveld, J., Van Langen, A., & Paas, T. (2012a). COOL Speciaal. Technisch rapport meting schooljaar 2010/2011. Amsterdam: Kohnstamm Instituut. Ledoux, G., Roeleveld, J., Van Langen, A., & Smeets, E. (2012b). COOL Speciaal Inhoudelijk rapport. Amsterdam: Kohnstamm Instituut. Mulder, L., A. van der Hoeven-Van Doornum & J. Roeleveld (2009). Aantallen en typen zorgleerlingen in schooljaar 2007/08. Resultaten van de aanvullende dataverzameling COOL 5-18 ten behoeve van het monitoren van zorgleerlingen. Nijmegen/Amsterdam: ITS/Kohnstamm Instituut. Paas, T., Mulder, L. & Roeleveld, J. (2012) Zittenblijvers en verwezen leerlingen in het cohortonderzoek COOL Nijmegen: ITS. Ruijs, N., Veen, I. van der & Peetsma, T. (2010). Inclusive education and students without special educational needs. Educational Research, 52(4), Ruijs, N., Peetsma, T. & Veen, I. van der (2010). The Presence of Several Students with Special Educational Needs in Inclusive Education and the Functioning of Students with Special Educational Needs. Educational Review, 62(1), Smeets, E., Veen, I. van der, Derriks, M. & Roeleveld, J. (2007) Zorgleerlingen en leerlingenzorg op de basisschool. Nijmegen/Amsterdam: ITS/SCO-Kohnstamm Instituut. Veen, I. van der, Smeets, E., & Derriks, M. (2008). Zorgleerlingen in het reguliere basisonderwijs: omvang, typen problemen en de schoolloopbaan. Pedagogische Studiën, 85 (3),

Omschrijving van het symposium

Omschrijving van het symposium De cognitieve en sociaal-emotionele vaardigheden van leerlingen in het speciaal (basis)onderwijs en het regulier onderwijs. Verkenningen op de data van COOL Speciaal en COOL 5-18. Symposiumvoorstel voor

Nadere informatie

Prestaties en loopbanen van zorgleerlingen

Prestaties en loopbanen van zorgleerlingen Prestaties en loopbanen van zorgleerlingen JAAP ROELEVELD ED SMEETS GUUSKE LEDOUX MENNO WESTER PJOTR KOOPMAN Prestaties en loopbanen van zorgleerlingen Secundaire analyses op COOL-data ten behoeve van

Nadere informatie

COOL Speciaal Cohortonderzoek onderwijsloopbanen in speciaal (basis)onderwijs in 2010/11. Kohnstamm Instituut/ITS September 2012

COOL Speciaal Cohortonderzoek onderwijsloopbanen in speciaal (basis)onderwijs in 2010/11. Kohnstamm Instituut/ITS September 2012 COOL Speciaal Cohortonderzoek onderwijsloopbanen in speciaal (basis)onderwijs in 2010/11 Kohnstamm Instituut/ITS September 2012 Achtergrond Passend onderwijs: prestaties en loopbanen van zorgleerlingen,

Nadere informatie

Resultaten van de tweede ronde van het cohortonderzoek COOL 5-18 in het basisonderwijs

Resultaten van de tweede ronde van het cohortonderzoek COOL 5-18 in het basisonderwijs Resultaten van de tweede ronde van het cohortonderzoek COOL 5-18 in het basisonderwijs Symposiumvoorstel voor de ORD 2012 Indiener: Jaap Roeleveld Auteurs: Geert Driessen, Lia Mulder (ITS, Radboud Universiteit

Nadere informatie

Samenvatting. Zie hiervoor het werkplan van de Evaluatie- en adviescommissie passend onderwijs 2008-2012. ECPO, oktober 2008.

Samenvatting. Zie hiervoor het werkplan van de Evaluatie- en adviescommissie passend onderwijs 2008-2012. ECPO, oktober 2008. Rapport 827 Jaap Roeleveld, Guuske Ledoux, Wil Oud en Thea Peetsma. Volgen van zorgleerlingen binnen het speciaal onderwijs en het speciaal basisonderwijs. Verkennende studie in het kader van de evaluatie

Nadere informatie

Zittenblijven en verwijzing in het basisonderwijs

Zittenblijven en verwijzing in het basisonderwijs Zittenblijven en verwijzing in het basisonderwijs Onderzoek naar uitvallers tussen de tweede en derde meting van het cohortonderzoek COOL 5-18 Jaap Roeleveld Hermann Vierke Lia Mulder o h o r t o n d e

Nadere informatie

ool 5-18 Zittenblijvers en verwezen leerlingen in het cohortonderzoek COOL5-18 Tineke Paas Lia Mulder Jaap Roeleveld

ool 5-18 Zittenblijvers en verwezen leerlingen in het cohortonderzoek COOL5-18 Tineke Paas Lia Mulder Jaap Roeleveld Zittenblijvers en verwezen leerlingen in het cohortonderzoek COOL5-18 Tineke Paas Lia Mulder Jaap Roeleveld c o ool 5-18 o h o r t o n d e r z o e k n d e r w ij s l o o p b a n e n ZITTENBLIJVERS EN VERWEZEN

Nadere informatie

Het advies voortgezet onderwijs: is de overadvisering over?

Het advies voortgezet onderwijs: is de overadvisering over? Het advies voortgezet onderwijs: is de overadvisering over? Dr. Geert Driessen ITS Nijmegen www.geertdriessen.nl Paper Onderwijs Research Dagen ORD 2005 30 mei 1 juni 2005, Gent (BE) 1. Achtergronden Sleutelpositie

Nadere informatie

Schoolprestaties van oude en nieuwe gewichtenleerlingen

Schoolprestaties van oude en nieuwe gewichtenleerlingen Scolprestaties van oude en nieuwe gewichtenleerlingen Jaap Roeleveld Kohnstamm Instituut, Universiteit van Amsterdam (email: jroeleveld@kohnstamm.uva.nl) Abstract Sinds de laatste wijziging van de gewichtenregeling,

Nadere informatie

The Effectiveness of Community Schools: Evidence from the Netherlands

The Effectiveness of Community Schools: Evidence from the Netherlands The Effectiveness of Community Schools: Evidence from the Netherlands Proefschrift Marieke Heers (gepromoveerd 3 oktober in Maastricht; promotoren prof.dr. W.N.J. Groot en prof.dr. H. Maassen van den Brink)

Nadere informatie

Kenmerken van leerlingen in het speciaal basisonderwijs

Kenmerken van leerlingen in het speciaal basisonderwijs Kenmerken van leerlingen in het speciaal basisonderwijs Periode: 2008-2018 Pjotr Koopman Guuske Ledoux Kenmerken van leerlingen in het speciaal basisonderwijs tussen 2008 en 2018 Pjotr Koopman & Guuske

Nadere informatie

Doen echte kerels er wel toe?

Doen echte kerels er wel toe? Doen echte kerels er wel toe? Effecten van het geslacht van leerkrachten op de prestaties, de houding en het gedrag van leerlingen Dr. Geert Driessen ITS Nijmegen www.geertdriessen.nl Paper Onderwijs Research

Nadere informatie

Kenmerken van leerlingen in het speciaal basisonderwijs tussen 2008 en 2018

Kenmerken van leerlingen in het speciaal basisonderwijs tussen 2008 en 2018 Kenmerken van leerlingen in het speciaal basisonderwijs tussen 2008 en 2018 Pjotr Koopman Guuske Ledoux Koopman, P.N.J. & Ledoux, G. Kenmerken van leerlingen in het speciaal basisonderwijs tussen 2008

Nadere informatie

2.10 Resultaten van het ITS onderzoek naar leerlingen met autisme in het primair en voortgezet onderwijs in het schooljaar

2.10 Resultaten van het ITS onderzoek naar leerlingen met autisme in het primair en voortgezet onderwijs in het schooljaar 2.10 Resultaten van het ITS onderzoek naar leerlingen met autisme in het primair en voortgezet onderwijs in het schooljaar 2003-2004 Samenvatting, conclusies en aandachtspunten 1 Autisme in het primair

Nadere informatie

Samenstelling van de klas en. cognitieve en sociaal emotionele uitkomsten

Samenstelling van de klas en. cognitieve en sociaal emotionele uitkomsten Samenstelling van de klas en cognitieve en sociaal emotionele uitkomsten Jaap Roeleveld Merlijn Karssen Guuske Ledoux Kohnstamm Instituut UvA augustus 2014 PROBO onderzoek in de onderzoekslijn Van voorschools

Nadere informatie

Vragenlijst leerlingen Eureka! Oberon & Eureka!, januari 2012

Vragenlijst leerlingen Eureka! Oberon & Eureka!, januari 2012 Vragenlijst leerlingen Eureka! Oberon & Eureka!, januari 2012 Toelichting Beste leerling, Jij zit in de Eureka!-klas. We zijn benieuwd naar jouw mening. Die kun je geven in deze vragenlijst. Die bestaat

Nadere informatie

Opstap in Bos en Lommer

Opstap in Bos en Lommer Opstap in Bos en Lommer Samenvatting Ineke van der Veen (h.vanderveen@uva.nl) Annemiek Veen m.m.v. Pjotr Koopman SCO-Kohnstamm Instituut Eind jaren tachtig werd in Nederland het programma Opstap geïntroduceerd,

Nadere informatie

Tekst: Wilbert Bekkema

Tekst: Wilbert Bekkema Over passend onderwijs bestaan bij leerkrachten en ouders nog steeds zorgen over de werkbaarheid en het beoogde succes. Wilbert Bekkema, leerkracht in groep 6 en student Master SEN gedrag op Hogeschool

Nadere informatie

COOL SPECIAAL Inhoudelijk rapport

COOL SPECIAAL Inhoudelijk rapport COOL SPECIAAL Inhoudelijk rapport GUUSKE LEDOUX JAAP ROELEVELD ANNEMARIE VAN LANGEN ED SMEETS COOL SPECIAAL Inhoudelijk rapport GUUSKE LEDOUX JAAP ROELEVELD ANNEMARIE VAN LANGEN ED SMEETS KOHNSTAMM INSTITUUT,

Nadere informatie

Samenstelling van de klas en cognitieve en sociaal-emotionele uitkomsten

Samenstelling van de klas en cognitieve en sociaal-emotionele uitkomsten Samenstelling van de klas en cognitieve en sociaal-emotionele uitkomsten JAAP ROELEVELD MERLIJN KARSSEN GUUSKE LEDOUX Samenstelling van de klas en cognitieve en sociaal-emotionele uitkomsten PROBO-onderzoek

Nadere informatie

Etnische Diversiteit van scholen en de relatie met onderwijsprestaties in de Nederlandse PISA data 2009

Etnische Diversiteit van scholen en de relatie met onderwijsprestaties in de Nederlandse PISA data 2009 Researchcentrum Researchcentrum voor voor Onderwijs Onderwijs en Arbeidsmarkt Etnische Diversiteit van scholen en de relatie met onderwijsprestaties in de Nederlandse PISA data 2009 Jaap Dronkers ROA/CPB

Nadere informatie

Deelonderzoeksplan Evaluatie passend onderwijs

Deelonderzoeksplan Evaluatie passend onderwijs 1 Deelonderzoeksplan Evaluatie passend onderwijs Thematische gevalsstudie: het onderwijs aan en de ondersteuning van leerlingen met een visuele of auditieve beperking en/of taalontwikkelingsstoornis. dr.

Nadere informatie

KOHNSTAMM INSTITUUT. Deelname aan het onderzoek COOL Speciaal in het schooljaar 2010-2011. Wat betekent dat praktisch voor de scholen?

KOHNSTAMM INSTITUUT. Deelname aan het onderzoek COOL Speciaal in het schooljaar 2010-2011. Wat betekent dat praktisch voor de scholen? KOHNSTAMM INSTITUUT Deelname aan het onderzoek COOL Speciaal in het schooljaar 2010-2011 Wat betekent dat praktisch voor de scholen? In deze notitie laten we in de vorm van een stappenschema zien wat het

Nadere informatie

Drentse Onderwijs monitor

Drentse Onderwijs monitor Drentse Onderwijs monitor Feitenbladen Gemeente Assen Kern cijfers uit de periode 2012-2017 Drentse Onderwijsmonitor 2017 Primair onderwijs Onlangs verscheen de 12de editie van de Drentse Onderwijsmonitor.

Nadere informatie

De groep zorgleerlingen in het reguliere basisonderwijs. omvang, typen problemen en de schoolloopbaan 1

De groep zorgleerlingen in het reguliere basisonderwijs. omvang, typen problemen en de schoolloopbaan 1 Zorgleerlingen in het reguliere basisonderwijs: omvang, typen problemen en de schoolloopbaan 1 I. van der Veen, E. Smeets en M. Derriks 174 2008 (85) 174-194 Samenvatting De groep zorgleerlingen in het

Nadere informatie

Ontwikkeling van kinderen en relatie met kwaliteit van voorschoolse instellingen

Ontwikkeling van kinderen en relatie met kwaliteit van voorschoolse instellingen Ontwikkeling van kinderen en relatie met kwaliteit van voorschoolse instellingen Presentatie pre-cool cohortonderzoek Bijeenkomst G37 30 juni 2016 Annemiek Veen Pre-COOL cohortonderzoek Kohnstamm Instituut

Nadere informatie

ONDERWIJSPRESTATIES EN SCHOOLLOOPBANEN NA DE SCHAKELKLAS

ONDERWIJSPRESTATIES EN SCHOOLLOOPBANEN NA DE SCHAKELKLAS ONDERWIJSPRESTATIES EN SCHOOLLOOPBANEN NA DE SCHAKELKLAS ii Onderwijsprestaties en schoolloopbanen na de schakelklas Een vervolgonderzoek bij leerlingen die in 2006/07 of 2007/08 in een schakelklas hebben

Nadere informatie

Loopbanen van zorgleerlingen en niet-zorgleerlingen, van voor de invoering van Passend Onderwijs

Loopbanen van zorgleerlingen en niet-zorgleerlingen, van voor de invoering van Passend Onderwijs Loopbanen van zorgleerlingen en niet-zorgleerlingen, van voor de invoering van Passend Onderwijs Pjotr Koopman, Lieselotte Rossen Loopbanen van zorgleerlingen en niet-zorgleerlingen, van voor de invoering

Nadere informatie

Speciaal onderwijs Informatie voor ouders

Speciaal onderwijs Informatie voor ouders Speciaal onderwijs Informatie voor ouders Passend Speciaal Entrea onderwijs is er voor kinderen die (tijdelijk) het meest gebaat zijn bij speciaal onderwijs. Speciaal onderwijs op maat, omdat zij binnen

Nadere informatie

Het woud van regels en verplichtingen: 2opgeschoond of verschoven?

Het woud van regels en verplichtingen: 2opgeschoond of verschoven? Het woud van regels en verplichtingen: 2opgeschoond of verschoven? 62 De Nieuwe Meso september 2016 nummer 3 PRAKTIJK Methodiek Els Kuiper Els Kuiper is sinds 2010 werkzaam als docent en onderzoeker bij

Nadere informatie

GROEPSSAMENSTELLINGS- EFFECTEN IN HET LAGER ONDERWIJS Een propensity score matching onderzoek. Barbara Belfi, Carla Haelermans & Bieke De Fraine

GROEPSSAMENSTELLINGS- EFFECTEN IN HET LAGER ONDERWIJS Een propensity score matching onderzoek. Barbara Belfi, Carla Haelermans & Bieke De Fraine GROEPSSAMENSTELLINGS- EFFECTEN IN HET LAGER ONDERWIJS Een propensity score matching onderzoek Barbara Belfi, Carla Haelermans & Bieke De Fraine GROEPSSAMENSTELLINGSEFFECTEN IN HET LAGER ONDERWIJS Een

Nadere informatie

Probleemoplossen, ook in het speciaal basisonderwijs

Probleemoplossen, ook in het speciaal basisonderwijs Probleemoplossen, ook in het speciaal basisonderwijs Marjolijn Peltenburg, Marnix Academie Nog te weinig aandacht voor 21e eeuwse vaardigheden 21e eeuwse vaardigheden: wie heeft er niet van gehoord? Vaak

Nadere informatie

Effecten van schoolsamenstelling op schoolprestaties in het Nederlandse basisonderwijs.

Effecten van schoolsamenstelling op schoolprestaties in het Nederlandse basisonderwijs. Effecten van schoolsamenstelling op schoolprestaties in het Nederlandse basisonderwijs. Merlijn Karssen Ineke van der Veen Jaap Roeleveld Kohnstamm Instituut Universiteit van Amsterdam Samenvatting In

Nadere informatie

2 De school werkt in voldoende mate gericht aan de verbetering van de kwaliteit van haar onderwijs.

2 De school werkt in voldoende mate gericht aan de verbetering van de kwaliteit van haar onderwijs. Op 22 april 2004 heeft de Inspectie van het Onderwijs Basisschool Het Anker bezocht in het kader van jaarlijks onderzoek. Bij jaarlijks onderzoek vormt de inspectie zich een oordeel over: De wijze waarop

Nadere informatie

Vervolgmeting 1 Kengetallen Passend Onderwijs PJOTR KOOPMAN GUUSKE LEDOUX MERLIJN KARSSEN ARJAN VAN DER MEIJDEN RÉGINA PETIT

Vervolgmeting 1 Kengetallen Passend Onderwijs PJOTR KOOPMAN GUUSKE LEDOUX MERLIJN KARSSEN ARJAN VAN DER MEIJDEN RÉGINA PETIT Vervolgmeting 1 Kengetallen Passend Onderwijs PJOTR KOOPMAN GUUSKE LEDOUX MERLIJN KARSSEN ARJAN VAN DER MEIJDEN RÉGINA PETIT CIP-gegevens KONINKLIJKE BIBLIOTHEEK, DEN HAAG Koopman, P., Ledoux, G., Karssen,

Nadere informatie

Drentse Onderwijsmonitor

Drentse Onderwijsmonitor Drentse Onderwijsmonitor Feitenbladen Kerncijfers uit de periode - Drentse Onderwijsmonitor Feitenblad Onlangs verscheen de de editie van de Drentse Onderwijsmonitor. Dit rapport brengt de onderwijspositie

Nadere informatie

RAPPORT VAN BEVINDINGEN VERIFICATIEONDERZOEK SPECIAAL BASISONDERWIJS. s.s.b.o. De Kameleon

RAPPORT VAN BEVINDINGEN VERIFICATIEONDERZOEK SPECIAAL BASISONDERWIJS. s.s.b.o. De Kameleon RAPPORT VAN BEVINDINGEN VERIFICATIEONDERZOEK SPECIAAL BASISONDERWIJS s.s.b.o. De Kameleon Plaats : Hoogeveen BRIN nummer : 00JH C1 Onderzoeksnummer : 195011 Datum onderzoek : 9 april 2013 Datum vaststelling

Nadere informatie

Van speciaal naar regulier onderwijs: een hele overstap! Het Congres 29 november 2013

Van speciaal naar regulier onderwijs: een hele overstap! Het Congres 29 november 2013 Van speciaal naar regulier onderwijs: een hele overstap! Het Congres 29 november 2013 #speciaalgewoon Wie bent u? Wie zijn wij? Aleid Schipper Maartje Reitsma Jos Vinders en Kees Verweij Van terugplaatsen

Nadere informatie

De Effectiviteit van het Daltononderwijs

De Effectiviteit van het Daltononderwijs De Effectiviteit van het Daltononderwijs Patrick Sins & Symen van der Zee Pedagogiek & Onderwijs, Saxion Hogescholen, Postbus 501, 7400 AM Deventer { p.h.m.sins, s.vanderzee}@saxion.nl Aanleiding en probleemstelling

Nadere informatie

Protocol doubleren en versnellen

Protocol doubleren en versnellen CBS Merula email: info@merula.nl, website: www.merula.nl Bloemendaele 4, 3218 XA Heenvliet tel.: 0181-662551 fax.: 0181-665617 Protocol doubleren en versnellen CBS Merula is één van de scholen van www.vcodekring.nl

Nadere informatie

Aantallen en typen zorgleerlingen in schooljaar 2007/08

Aantallen en typen zorgleerlingen in schooljaar 2007/08 Aantallen en typen zorgleerlingen in schooljaar 2007/08 Resultaten van de aanvullende dataverzameling COOL 5-18 ten behoeve van het monitoren van zorgleerlingen ITS/Kohnstamm Instituut L. Mulder A. van

Nadere informatie

Drentse Onderwijs monitor

Drentse Onderwijs monitor Drentse Onderwijs monitor Feitenbladen Gemeente Westerveld Kern cijfers uit de periode 2012-2017 Drentse Onderwijsmonitor 2017 Primair onderwijs Onlangs verscheen de 12de editie van de Drentse Onderwijsmonitor.

Nadere informatie

G. Ledoux, I. van der Veen, M. Derriks, E. Smeets & J. Roeleveld. Zorgleerlingen en leerlingenzorg in het basisonderwijs

G. Ledoux, I. van der Veen, M. Derriks, E. Smeets & J. Roeleveld. Zorgleerlingen en leerlingenzorg in het basisonderwijs G. Ledoux, I. van der Veen, M. Derriks, E. Smeets & J. Roeleveld Zorgleerlingen en leerlingenzorg in het basisonderwijs Zorgleerlingen en leerlingenzorg in het basisonderwijs G. Ledoux, I. Van der Veen,

Nadere informatie

Drentse Onderwijsmonitor

Drentse Onderwijsmonitor Drentse Onderwijsmonitor Feitenbladen Gemeente Emmen Kerncijfers uit de periode 2008-2013 Drentse Onderwijsmonitor 2013 Primair onderwijs Onlangs verscheen de 8ste editie van de Drentse Onderwijsmonitor.

Nadere informatie

Loopbanen van zorgleerlingen en niet-zorgleerlingen, van voor de invoering van passend onderwijs Koopman, P.N.J.; Rossen, Lieselotte

Loopbanen van zorgleerlingen en niet-zorgleerlingen, van voor de invoering van passend onderwijs Koopman, P.N.J.; Rossen, Lieselotte UvA-DARE (Digital Academic Repository) Loopbanen van zorgleerlingen en niet-zorgleerlingen, van voor de invoering van passend onderwijs Koopman, P.N.J.; Rossen, Lieselotte Link to publication Citation

Nadere informatie

Drentse Onderwijsmonitor

Drentse Onderwijsmonitor Drentse Onderwijsmonitor Feitenbladen Kerncijfers uit de periode - Drentse Onderwijsmonitor Feitenblad Onlangs verscheen de de editie van de Drentse Onderwijsmonitor. Dit rapport brengt de onderwijspositie

Nadere informatie

Monitor schoolloopbanen voortgezet onderwijs

Monitor schoolloopbanen voortgezet onderwijs 1 Monitor schoolloopbanen voortgezet onderwijs Factsheet oktober 2014 In 2013 heeft O+S in opdracht van de Amsterdamse Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling (DMO) voor het eerst onderzoek gedaan naar de

Nadere informatie

Drentse Onderwijs monitor

Drentse Onderwijs monitor Drentse Onderwijs monitor Feitenbladen Gemeente Assen Kern cijfers uit de periode 2010-2015 OM_Assen-DEF.indd 1 18-05-16 11:13 Drentse Onderwijsmonitor 2015 Primair onderwijs Onlangs verscheen de 10 de

Nadere informatie

EFFECTEN VAN VERANDERING VAN ONDERWIJSVORM OP SCHOOLSE PRESTATIES & ACADEMISCH ZELFCONCEPT

EFFECTEN VAN VERANDERING VAN ONDERWIJSVORM OP SCHOOLSE PRESTATIES & ACADEMISCH ZELFCONCEPT EFFECTEN VAN VERANDERING VAN ONDERWIJSVORM OP SCHOOLSE PRESTATIES & ACADEMISCH ZELFCONCEPT Dockx J, De Fraine B. & Vandecandelaere M. EFFECTEN VAN VERANDERING VAN ONDERWIJSVORM OP SCHOOLSE PRESTATIES &

Nadere informatie

Veel en weinig verwijzende scholen. Annemieke Mol Lous Hogeschool Leiden Cluster Educatie Maart 2012 SKOE Enschede

Veel en weinig verwijzende scholen. Annemieke Mol Lous Hogeschool Leiden Cluster Educatie Maart 2012 SKOE Enschede Veel en weinig verwijzende scholen Annemieke Mol Lous Hogeschool Leiden Cluster Educatie Maart 2012 SKOE Enschede Toename labelling + verwijzing Inmiddels is er iets mis met ruim 10 % van de leerlingen

Nadere informatie

Passend onderwijs vanuit de leraar bezien

Passend onderwijs vanuit de leraar bezien Passend onderwijs vanuit de leraar bezien Onderzoek vanuit de Algemene Onderwijsbond 30 oktober 2013 1 Inleiding Na aanleiding van de tweede voortgangsrapportage passend onderwijs benoemde staatssecretaris

Nadere informatie

Doorstromen, vertragen en versnellen.

Doorstromen, vertragen en versnellen. Doorstromen, vertragen en versnellen. Openbare Basisschool t Koppel Nieuw-Weerdinge Vastgesteld op: 7 maart 2011 Evalueren op: schooljaar 2011-2012 Protocol doorstromen, vertragen en versnellen obs t Koppel

Nadere informatie

Protocol zittenblijven/doubleren

Protocol zittenblijven/doubleren Protocol zittenblijven/doubleren Doel van dit protocol Kan een kind overgaan naar een volgende groep of blijft het zitten? Met dit protocol willen we ouder(s)/verzorger(s) informeren hoe wij als school

Nadere informatie

Drentse Onderwijsmonitor

Drentse Onderwijsmonitor Drentse Onderwijsmonitor Feitenbladen Kerncijfers uit de periode 2012-20 Feitenblad Na 12 jaren van schriftelijke edities is vanaf april 2019 de Drentse Onderwijsmonitor online beschikbaar via de website

Nadere informatie

Drentse Onderwijs monitor

Drentse Onderwijs monitor Drentse Onderwijs monitor Feitenbladen Gemeente Kern cijfers uit de periode 2010-2015 OM_-DEF.indd 1 18-05-16 11:13 Drentse Onderwijsmonitor 2015 Primair onderwijs Onlangs verscheen de 10 de editie van

Nadere informatie

Richtlijnen voor de overgang naar de volgende groep. Doubleren of Versnellen; te nemen stappen

Richtlijnen voor de overgang naar de volgende groep. Doubleren of Versnellen; te nemen stappen Richtlijnen voor de overgang naar de volgende groep Doubleren of Versnellen; te nemen stappen Interne begeleiding Mei 2017 Wat zijn de criteria voor overgang naar de volgende groep en de te nemen stappen

Nadere informatie

Drentse Onderwijsmonitor

Drentse Onderwijsmonitor Drentse Onderwijsmonitor Feitenbladen Gemeente Kerncijfers uit de periode 2009-2014 Drentse Onderwijsmonitor 2014 Primair onderwijs Onlangs verscheen de 9 de editie van de Drentse Onderwijsmonitor. Dit

Nadere informatie

Drentse Onderwijs monitor

Drentse Onderwijs monitor Drentse Onderwijs monitor Feitenbladen Gemeente Midden- Kern cijfers uit de periode 2010-2015 OM_Midden--DEF.indd 1 18-05-16 11:16 Drentse Onderwijsmonitor 2015 Primair onderwijs Onlangs verscheen de 10

Nadere informatie

Rapportage sociaal-emotionele ontwikkeling Playing for Success

Rapportage sociaal-emotionele ontwikkeling Playing for Success Rapportage sociaal-emotionele ontwikkeling Playing for Success Leercentrum Nijmegen Oberon, november 2012 1 Inleiding Playing for Success heeft, naast het verhogen van de taal- en rekenprestaties van de

Nadere informatie

Van speciaal naar regulier onderwijs: een hele overstap! Werkconferentie 9 oktober 2013

Van speciaal naar regulier onderwijs: een hele overstap! Werkconferentie 9 oktober 2013 Van speciaal naar regulier onderwijs: een hele overstap! Werkconferentie 9 oktober 2013 Van terugplaatsen naar overstappen! Doelgroep Van cluster 4: regulier: Naar - speciaal onderwijs (so) - basisonderwijs

Nadere informatie

Hoofdstuk 8 ONDERWIJS IN HET BUITENLAND

Hoofdstuk 8 ONDERWIJS IN HET BUITENLAND Hoofdstuk 8 ONDERWIJS IN HET BUITENLAND INSPECTIE VAN HET ONDERWIJS ONDERWIJSVERSLAG 2006 / 2007 8 Onderwijs in het buitenland Samenvatting Er zijn 298 Nederlandse scholen in het buitenland, die onder

Nadere informatie

Speciaal Gewoon overstappen van speciaal naar regulier onderwijs. Cees de Wit, Maartje Reitsma Schoolpsychologencongres 2014

Speciaal Gewoon overstappen van speciaal naar regulier onderwijs. Cees de Wit, Maartje Reitsma Schoolpsychologencongres 2014 Speciaal Gewoon overstappen van speciaal naar regulier onderwijs Cees de Wit, Maartje Reitsma Schoolpsychologencongres 2014 Wie zijn jullie? Wie zijn wij? Recht op onderwijs dat is gericht op: - de ontplooiing

Nadere informatie

Drentse Onderwijsmonitor

Drentse Onderwijsmonitor Drentse Onderwijsmonitor Feitenbladen Gemeente Kerncijfers uit de periode 2008-2013 Drentse Onderwijsmonitor 2013 Primair onderwijs Onlangs verscheen de 8ste editie van de Drentse Onderwijsmonitor. Dit

Nadere informatie

Drentse Onderwijsmonitor

Drentse Onderwijsmonitor Drentse Onderwijsmonitor Feitenbladen Kerncijfers uit de periode - Drentse Onderwijsmonitor Feitenblad Onlangs verscheen de de editie van de Drentse Onderwijsmonitor. Dit rapport brengt de onderwijspositie

Nadere informatie

ONDERWIJSVORMEN EN SCHOOLSE PRESTATIES. Dockx J., De Fraine B. & Vandecandelaere M.

ONDERWIJSVORMEN EN SCHOOLSE PRESTATIES. Dockx J., De Fraine B. & Vandecandelaere M. ONDERWIJSVORMEN EN SCHOOLSE PRESTATIES Dockx J., De Fraine B. & Vandecandelaere M. ONDERWIJSVORMEN EN SCHOOLSE PRESTATIES Dockx J., De Fraine B. & Vandecandelaere M. Promotor: B. De Fraine Research paper

Nadere informatie

Drentse Onderwijs monitor

Drentse Onderwijs monitor Drentse Onderwijs monitor Feitenbladen Gemeente Kern cijfers uit de periode 2010-2015 OM_-DEF.indd 1 18-05-16 11:16 Drentse Onderwijsmonitor 2015 Primair onderwijs Onlangs verscheen de 10 de editie van

Nadere informatie

TRIPLE T. Rapportage Passend onderwijs (uitwerking onderdeel Triple T)

TRIPLE T. Rapportage Passend onderwijs (uitwerking onderdeel Triple T) TRIPLE T Rapportage Passend onderwijs (uitwerking onderdeel Triple T) Passend onderwijs Een ontwikkeling die parallel loopt aan de transitie Jeugdzorg en die met name vanwege de sterk inhoudelijke samenhang

Nadere informatie

Drentse Onderwijsmonitor

Drentse Onderwijsmonitor Drentse Onderwijsmonitor Feitenbladen Gemeente Kerncijfers uit de periode 2012-201 Feitenblad Gemeente Leerlingen op de basisscholen in de gemeente De gemeente heeft basisscholen. Dit is één minder dan

Nadere informatie

Drentse Onderwijsmonitor

Drentse Onderwijsmonitor Drentse Onderwijsmonitor Feitenbladen Kerncijfers uit de periode 20-20 Drentse Onderwijsmonitor 20 Feitenblad Onlangs verscheen de de editie van de Drentse Onderwijsmonitor. Dit rapport brengt de onderwijspositie

Nadere informatie

Drentse Onderwijs monitor

Drentse Onderwijs monitor Drentse Onderwijs monitor Feitenbladen Gemeente Kern cijfers uit de periode 2010-2015 OM_-DEF.indd 1 18-05-16 11:15 Drentse Onderwijsmonitor 2015 Primair onderwijs Onlangs verscheen de 10 de editie van

Nadere informatie

ONDERWIJSVORMEN EN WERKLOOSHEID. Dockx J. & De Fraine B.

ONDERWIJSVORMEN EN WERKLOOSHEID. Dockx J. & De Fraine B. ONDERWIJSVORMEN EN WERKLOOSHEID Dockx J. & De Fraine B. ONDERWIJSVORMEN EN WERKLOOSHEID Dockx J.& De Fraine B. Promotor: B. De Fraine Research paper SONO/2018.OL1.1/09 Gent, januari 2018 Het Steunpunt

Nadere informatie

RAPPORT VAN BEVINDINGEN VERIFICATIEONDERZOEK SPECIAAL BASISONDERWIJS. de Trimaran

RAPPORT VAN BEVINDINGEN VERIFICATIEONDERZOEK SPECIAAL BASISONDERWIJS. de Trimaran RAPPORT VAN BEVINDINGEN VERIFICATIEONDERZOEK SPECIAAL BASISONDERWIJS de Trimaran Plaats : Kampen BRIN nummer : 02WY C1 Onderzoeksnummer : 193449 Datum onderzoek : 21 maart 2013 Datum vaststelling : 25

Nadere informatie

Sociale integratie in het primair onderwijs

Sociale integratie in het primair onderwijs Sociale integratie in het primair onderwijs Resultaten van een onderzoek naar de invloed van het leerlingenpubliek van scholen op prestaties en welbevinden van kinderen SCO-Kohnstamm Instituut, Amsterdam:

Nadere informatie

Ed Smeets, Ineke van der Veen, Mechtild Derriks, Jaap Roeleveld. Zorgleerlingen en leerlingenzorg op de basisschool

Ed Smeets, Ineke van der Veen, Mechtild Derriks, Jaap Roeleveld. Zorgleerlingen en leerlingenzorg op de basisschool Ed Smeets, Ineke van der Veen, Mechtild Derriks, Jaap Roeleveld Zorgleerlingen en leerlingenzorg op de basisschool ZORGLEERLINGEN EN LEERLINGENZORG OP DE BASISSCHOOL ii Zorgleerlingen en leerlingenzorg

Nadere informatie

Drentse Onderwijsmonitor

Drentse Onderwijsmonitor Drentse Onderwijsmonitor Feitenbladen Kerncijfers uit de periode 20-201 Feitenblad Na jaren van schriftelijke edities is vanaf april 2019 de Drentse Onderwijsmonitor online beschikbaar via de website van

Nadere informatie

Drentse Onderwijsmonitor

Drentse Onderwijsmonitor Drentse Onderwijsmonitor Feitenbladen Kerncijfers uit de periode 20-20 Drentse Onderwijsmonitor 20 Feitenblad Onlangs verscheen de de editie van de Drentse Onderwijsmonitor. Dit rapport brengt de onderwijspositie

Nadere informatie

Drentse Onderwijs monitor

Drentse Onderwijs monitor Drentse Onderwijs monitor Feitenbladen Gemeente Emmen Kern cijfers uit de periode 2012-2017 Drentse Onderwijsmonitor 2017 Primair onderwijs Onlangs verscheen de 12de editie van de Drentse Onderwijsmonitor.

Nadere informatie

Inclusief onderwijs aan kinderen met Downsyndroom. Gert de Graaf, Stichting Downsyndroom, Nederland

Inclusief onderwijs aan kinderen met Downsyndroom. Gert de Graaf, Stichting Downsyndroom, Nederland Inclusief onderwijs aan kinderen met Downsyndroom Gert de Graaf, Stichting Downsyndroom, Nederland www.downsyndroom.nl/reviewinclusive Aantal kinderen met Downsyndroom (4-13 jaar) dat in Nederland naar

Nadere informatie

Drentse Onderwijsmonitor

Drentse Onderwijsmonitor Drentse Onderwijsmonitor Feitenbladen Kerncijfers uit de periode 20-208 Feitenblad Na jaren van schriftelijke edities is vanaf april 209 de Drentse Onderwijsmonitor online beschikbaar via de website van

Nadere informatie

Drentse Onderwijs monitor

Drentse Onderwijs monitor Drentse Onderwijs monitor Feitenbladen Gemeente Borger-Odoorn Kern cijfers uit de periode 2012-2017 Drentse Onderwijsmonitor 2017 Primair onderwijs Onlangs verscheen de 12de editie van de Drentse Onderwijsmonitor.

Nadere informatie

Drentse Onderwijs monitor

Drentse Onderwijs monitor Drentse Onderwijs monitor Feitenbladen Gemeente Hoogeveen Kern cijfers uit de periode 2012-2017 Drentse Onderwijsmonitor 2017 Primair onderwijs Onlangs verscheen de 12de editie van de Drentse Onderwijsmonitor.

Nadere informatie

DE ROL VAN DE EERDERE SCHOOL- LOOPBAAN BIJ DE OVERGANG NAAR HET SECUNDAIR ONDERWIJS

DE ROL VAN DE EERDERE SCHOOL- LOOPBAAN BIJ DE OVERGANG NAAR HET SECUNDAIR ONDERWIJS DE ROL VAN DE EERDERE SCHOOL- LOOPBAAN BIJ DE OVERGANG NAAR HET SECUNDAIR ONDERWIJS Dockx J., De Fraine B., & Stevens E. DE ROL VAN DE EERDERE SCHOOL- LOOPBAAN BIJ DE OVERGANG NAAR HET SECUNDAIR ONDERWIJS

Nadere informatie

Drentse Onderwijsmonitor

Drentse Onderwijsmonitor Drentse Onderwijsmonitor Feitenbladen Kerncijfers uit de periode 20-20 Drentse Onderwijsmonitor 20 Feitenblad Onlangs verscheen de de editie van de Drentse Onderwijsmonitor. Dit rapport brengt de onderwijspositie

Nadere informatie

Citation for published version (APA): Scheepstra, A. J. M. (1998). Leerlingen met Downs syndroom in de basisschool Groningen: s.n.

Citation for published version (APA): Scheepstra, A. J. M. (1998). Leerlingen met Downs syndroom in de basisschool Groningen: s.n. University of Groningen Leerlingen met Downs syndroom in de basisschool Scheepstra, Adriana IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from

Nadere informatie

DE SCHAKELKLASLEERLINGEN VERDER GEVOLGD

DE SCHAKELKLASLEERLINGEN VERDER GEVOLGD DE SCHAKELKLASLEERLINGEN VERDER GEVOLGD De schakelklasleerlingen verder gevolgd Het tweede vervolgonderzoek bij leerlingen die in 2006/07 of 2007/08 in een schakelklas hebben gezeten L. Mulder I. van

Nadere informatie

Drentse Onderwijs monitor

Drentse Onderwijs monitor Drentse Onderwijs monitor Feitenbladen Gemeente Emmen Kern cijfers uit de periode 2010-2015 OM_Emmen-DEF.indd 1 18-05-16 11:15 Drentse Onderwijsmonitor 2015 Primair onderwijs Onlangs verscheen de 10 de

Nadere informatie

Drentse Onderwijsmonitor

Drentse Onderwijsmonitor Drentse Onderwijsmonitor Feitenbladen Kerncijfers uit de periode 01-01 Feitenblad Na 1 jaren van schriftelijke edities is vanaf april 019 de Drentse Onderwijsmonitor online beschikbaar via de website van

Nadere informatie

Drentse Onderwijsmonitor

Drentse Onderwijsmonitor Drentse Onderwijsmonitor Feitenbladen Midden- Kerncijfers uit de periode - Feitenblad Midden- Leerlingen op de basisscholen in de gemeente Midden- De gemeente Midden heeft basisscholen. In waren er nog

Nadere informatie

Begrijpend lezen van basisschool naar voortgezet onderwijs

Begrijpend lezen van basisschool naar voortgezet onderwijs Ronde 5 Hilde Hacquebord Rijksuniversiteit Groningen Contact: H.I.Hacquebord@rug.nl Begrijpend lezen van basisschool naar voortgezet onderwijs 1. Inleiding De onderwijsinspectie stelt in haar verslag van

Nadere informatie

Drentse Onderwijsmonitor

Drentse Onderwijsmonitor Drentse Onderwijsmonitor Feitenbladen Kerncijfers uit de periode 0-0 Drentse Onderwijsmonitor 0 Feitenblad Onlangs verscheen de de editie van de Drentse Onderwijsmonitor. Dit rapport brengt de onderwijspositie

Nadere informatie

Prestaties, gedrag en houding van basisschoolleerlingen

Prestaties, gedrag en houding van basisschoolleerlingen Het ITS maakt deel uit van de Radboud Universiteit Nijmegen Prestaties, gedrag en houding van basisschoolleerlingen Stand van zaken in 2008 en ontwikkelingen sinds 2001 Geert Driessen Prestaties, gedrag

Nadere informatie

Drentse Onderwijs monitor

Drentse Onderwijs monitor Drentse Onderwijs monitor Feitenbladen Gemeente De Wolden Kern cijfers uit de periode 2012-2017 Drentse Onderwijsmonitor 2017 Primair onderwijs Onlangs verscheen de 12de editie van de Drentse Onderwijsmonitor.

Nadere informatie

Een praktijkreviewstudie naar het motiveren van leerlingen met verschillende prestatieniveaus en sociale en etnische achtergrond

Een praktijkreviewstudie naar het motiveren van leerlingen met verschillende prestatieniveaus en sociale en etnische achtergrond Een praktijkreviewstudie naar het motiveren van leerlingen met verschillende prestatieniveaus en sociale en etnische achtergrond Ineke van der Veen, Desirée Weijers, Liselotte Dikkers, Lisette Hornstra

Nadere informatie

Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt Was de Mammoetwet succesvol, ook vanuit interna5onaal perspec5ef?

Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt Was de Mammoetwet succesvol, ook vanuit interna5onaal perspec5ef? Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt Was de Mammoetwet succesvol, ook vanuit interna5onaal perspec5ef? Jaap Dronkers www.roa.unimaas.nl/cv/dronkers/nw_dronkers.htm Doelen van de mammoet wet Het

Nadere informatie

Figuur 1. Intelligentiescores (numerieke, spatiale, verbale en algemene) per geslacht

Figuur 1. Intelligentiescores (numerieke, spatiale, verbale en algemene) per geslacht Tweede luik "Het verschil in schools presteren tussen jongens en meisjes" (literatuurstudie en emprirsche studie) (Jan Van Damme & Agnes De Munter- K.U.Leuven) 1. Welke sekseverschillen in prestaties?

Nadere informatie

EFFECTEN VAN ONDERWIJSVORMEN OP SCHOOLSE BETROKKENHEID. Dockx J, De Fraine B. & Van den Branden N.

EFFECTEN VAN ONDERWIJSVORMEN OP SCHOOLSE BETROKKENHEID. Dockx J, De Fraine B. & Van den Branden N. EFFECTEN VAN ONDERWIJSVORMEN OP SCHOOLSE BETROKKENHEID Dockx J, De Fraine B. & Van den Branden N. EFFECTEN VAN ONDERWIJSVORMEN OP SCHOOLSE BETROKKENHEID Dockx J., De Fraine B. & Van den Branden N. Promotor:

Nadere informatie

Weer Samen Naar School

Weer Samen Naar School Weer Samen Naar School Samenwerkingsverbanden WSNS zijn verbanden waarin basisscholen en scholen voor speciaal basisonderwijs (sbo) samenwerken. Deze verbanden zijn opgericht in het kader van Weer Samen

Nadere informatie

Drentse Onderwijsmonitor

Drentse Onderwijsmonitor Drentse Onderwijsmonitor Feitenbladen Kerncijfers uit de periode 2012-20 Feitenblad Na 12 jaren van schriftelijke edities is vanaf april 201 de Drentse Onderwijsmonitor online beschikbaar via de website

Nadere informatie

Burgerschapscompetentie van leerlingen aan het eind van het basisonderwijs

Burgerschapscompetentie van leerlingen aan het eind van het basisonderwijs Burgerschapscompetentie van leerlingen aan het eind van het basisonderwijs Guuske Ledoux en Ineke van der Veen Kohnstamm Instituut, Universiteit van Amsterdam (e-mail: gledoux@kohnstamm.uva.nl; ivanderveen@kohnstamm.uva.nl)

Nadere informatie

Drentse Onderwijs monitor

Drentse Onderwijs monitor Drentse Onderwijs monitor Feitenbladen Gemeente Midden- Kern cijfers uit de periode 2012-2017 Drentse Onderwijsmonitor 2017 Primair onderwijs Onlangs verscheen de 12de editie van de Drentse Onderwijsmonitor.

Nadere informatie