Oog voor excellentie. Optimale ontwikkelingskansen voor excellente leerlingen
|
|
- Ludo Verbeek
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Oog voor excellentie. Optimale ontwikkelingskansen voor excellente leerlingen Themadossier Excellentie Prof. dr. Ton Mooij is werkzaam in het ITS (Radboud Universiteit, Nijmegen) en is bijzonder hoogleraar Onderwijstechnologie aan het CELSTEC (Open Universiteit Nederland, Heerlen) Het begrip excellent wordt de laatste jaren veel gebruikt in school en beleid. Wat betekent dit voor een leerling, het onderwijs en de mogelijke ontwikkelingskansen van een excellente leerling? Hoe kunnen leerkrachten in basisscholen oog krijgen voor excellentie en hoe kunnen zij in hun eigen praktijk hiermee goed omgaan? En: gaat een en ander wel door in het voortgezet onderwijs? Wat is excellent? Al aan het begin van groep 1 in de basisschool kan een excellente of hoogbegaafde leerling worden herkend aan één of meer kenmerken. Bijvoorbeeld: ten opzichte van leeftijdgenoten een zeer duidelijke voorsprong tonen in cognitieve (algemeen intellectueel, taal, rekenen / wiskunde), sociale (constructief groepsgericht), emotionele, expressieve (muziek, toneel) of motorische ontwikkeling (sport). Zo n leerling heeft sterke behoefte aan regelmatig nieuwe, zelfgekozen onderwerpen en activiteiten en wil die zelf, ook samen met andere (vergelijkbare) leerlingen, uitdiepen. Hij of zij beschikt ook over de wil en de leerstrategie om grotendeels zelf benodigde kennis te verzamelen of sociale, expressieve of motorische activiteiten te doen, maar heeft zeker ook passende instructie en materialen nodig op het eigen actuele beheersingsniveau. Een excellente leerling wordt de laatste jaren gezien als een leerling waarvan de vorderingen of leerprestaties behoren tot de hoogste scores in een bepaalde groep, school of jaargang leerlingen. De vorderingen of prestaties kunnen liggen op cognitief, expressief sociaal, of motorisch gebied. Naast leerlingen kunnen ook leerkrachten, docenten, schoolleiders of scholen volgens verschillende criteria worden vergeleken en vervolgens worden geselecteerd als excellent (zie Mooij & Fettelaar, 2010). De bepaling of meting van de prestaties kan sterk verschillen, afhankelijk van bijvoorbeeld het (ontwikkelings)gebied of de leeftijd en van de institutie of persoon die de vergelijking maakt, een selectie doorvoert of een prijs toekent. De 1
2 uiteindelijke selectie van de hoogst of best presterende kan variëren van bijvoorbeeld slechts één persoon of school tot wel 2%, 5%, of 20% van een bepaalde groep, categorie of een onderwijstype. Cognitieve excellentie: per leerling Vierjarigen die cognitief hoog ontwikkeld zijn, ontplooien zich relatief zelfstandig. Zonder op school te zijn geweest, hebben zij in de dagelijkse werkelijkheid thuis en buiten school al veel geleerd en beheersen zij vaak de basisvaardigheden van taal en rekenen op de niveaus van groep 2, 3 of soms ook 4. Hun opvallende leerpotenties kunnen in de eerste schoolmaand ook op school helder worden via hun kennis en diepgaande interesses, hun manieren van spelen en hun leeractiviteiten. Dit vraagt van school dat het speel-/leeraanbod in groep 1 ook direct doorgang biedt naar de niveaus van volgende groepen. Juist cognitief hoogbegaafde kinderen hebben binnen enkele uren in groep 1 al in de gaten of zij op school iets van hun gading vinden, of dat zij op school niet kunnen leren. Als er in het lokaal slechts activiteiten te doen zijn op het leeftijdsniveau van vierjarigen, ervaren cognitief hoogbegaafden die omgeving vrij snel als uiterst armoedig en haken zij vaak binnen twee of drie schoolmaanden geheel af. Zij uiten hun interesse niet meer, kijken naar wat andere leerlingen doen, passen zich aan en worden gedemotiveerd voor school. Na één jaar in de basisschool worden zij veelal gekenmerkt door oppervlakkig leergedrag, gebrek aan werkhouding, faalangstig gedrag of perfectionisme (kenmerken van gedwongen onderpresteren ). Geleidelijk aan neemt hun cognitieve voorsprong af: zij verliezen hun excellentie en kunnen in hogere leerjaren blijven zitten. Dit proces blijkt in vele individuele praktijkstudies en longitudinale onderzoeken in het basisonderwijs; in het voortgezet onderwijs loopt dit gedwongen onderpresteren door en behaalt een kwart tot een derde van de binnenkomende (nog) excellente leerlingen niet na zes jaar een diploma vwo (Guldemond e.a., 2003; Kuyper & Van der Werf, 2012;Mooij & Driessen, 2008; Mooij e.a., 2007)). Dit verschijnsel van gedwongen onderpresteren lijkt tevens een van de oorzaken van het relatief laag internationaal presteren van Nederlandse leerlingen in het voortgezet onderwijs (Minne e.a., 2007). Relatieve vergelijking tussen leeftijdgenoten Als een cognitief hoogbegaafde leerling wel vanaf het schoolbegin op de geëigende niveaus kan spelen en werken, kan hij of zij spoedig zelf de kern van verplichte leerstof onderscheiden en die in een eigen (veel omvangrijker) programma opnemen. Vaak werkt het 2
3 goed als zo n leerling met een of twee andere vergelijkbare leerlingen in een subgroepje kan werken. Zij kunnen dan samen ook veel andere activiteiten of projecten doen. Bij de cognitief excellente of hoogbegaafde leerlingen dient een reguliere school zich qua aanbod aan te passen aan deze kinderen om hen niet te dwingen enkele jaren beneden hun niveau te werken. Excellentie, niet-cognitieve prestaties Bij de sociaal, emotioneel, expressief, of ook motorisch hoogbegaafde kinderen doet de school er natuurlijk goed aan ook die vaardigheden vanaf schoolbegin op de juiste niveaus te ondersteunen. Maar, ook als dat niet gebeurt, wordt deze taak veelal toch overgenomen door buitenschoolse instellingen en de ouders of verzorgers. Als de school in sociaal of expressief opzicht geen adequate ondersteuning op niveau biedt, is er niet zo n duidelijke institutionele achteruitgang in het leren van het kind als dat zich voordoet bij de cognitieve vaardigheden. Rekening houden met ontwikkeling Het gangbare gebruik van het begrip excellent in school en beleid betreft een vergelijking, op eenzelfde meetmoment, van een individuele leerling, andere persoon of instelling, met een gehele groep of categorie. Het voordeel hiervan is dat er in elke ontwikkelings- of onderwijssituatie altijd wel relatief hoogst of best presterende personen of instellingen zijn. Dit komt tegemoet aan de behoefte te onderscheiden en te motiveren via competitie. Het duidelijke nadeel van deze interpretatie is echter dat er geen rekening wordt gehouden met de (individuele) ontwikkeling in de loop van de tijd. Dit nadeel doet zich bij cognitief hoogbegaafde leerlingen in de sterkste mate voor: al direct bij hun intrede in de basisschool verschillen vierjarigen in de voor school relevante cognitieve ontwikkelingsniveaus en - potenties. Hun kalenderleeftijd is wel gelijk aan vier jaar, maar ontwikkelingspsychologisch variëren zij van circa twee tot acht jaar (Colangelo e.a., 2004; Mooij & Smeets, 1997; Walsh e.a., 2010). Aanvankelijk cognitief hoogbegaafde leerlingen in basisscholen zijn dus vaak niet de latere excellente leerlingen; en in het voortgezet onderwijs blijkt een groot deel van de aan het begin excellente leerlingen (gedwongen) te onderpresteren. Ook voor de cognitief hoogbegaafde en excellente leerlingen dient dus passend onderwijs te worden ingericht. Hoe kan dit gebeuren? Gebruikelijke aanpakken In programma s voor excellent onderwijs worden veel activiteiten uitgevoerd om relatief goede leerlingen extra verrijkt of uitdagend onderwijs aan te bieden. Aan de orde zijn het 3
4 indikken (compacten) van leerstof en het tegelijk verrijken met extra verdiepende projecten; het enkele uren per week volgen van een plusklas; aanbieden van extra curricula of ondersteuning buiten school; een jaar overslaan of versnellen; of gaan naar een aparte school voor cognitief hoogbegaafden (bijvoorbeeld Leonardoschool). Opvallend bij deze gebruikelijke aanpakken is dat de onderbouw in het basisonderwijs lijkt te worden vergeten. Dit gebeurt ook in recente beleidsnota s van de Onderwijsraad en het ministerie. Zolang de groepen 1 en 2 worden overgeslagen, blijft een belangrijke oorzaak van het uit elkaar gaan lopen van cognitief hoogbegaafd en excellent zijn intact. Optimaal onderwijs voor elke leerling Er is een systematiek nodig waarmee peuterspeelzalen, ouders en leerkrachten samen de mogelijke problemen kunnen ondervangen (zie Mooij, 2010). Dit op de verschillende ontwikkelingsgebieden, voor zowel de leerlingen aan de onderkant als aan de bovenkant. Ofwel: voor circa 80% van de leerlingen hoeft er in eerste instantie niet veel te veranderen. Essentieel in de voorgestelde optimaliseringssystematiek is een ordening van speel- /leermaterialen waarmee leerlingen relatief zelfstandig kunnen spelen en leren, terwijl de kern ervan is verankerd via enerzijds criteriumgebaseerde en anderzijds normgebaseerde niveaubepaling. De inhoudelijke criteria geven houvast bij de bepaling van het wat (de inhouden, niveaus en evaluatie van speel-/leertaken en vorderingen), terwijl de normen een uitdrukking zijn van de vergelijking met een leeftijdsgroep of bepaalde categorie andere lerenden. Ordening van de belangrijkste speel-/leermaterialen in opeenvolgende kasten, met kleuren en symbolen of andere etiketteringen, vergroot de zelfregulatie voor de leerlingen die dit aankunnen. Een op dergelijke wijze voorbereide speel-/leeromgeving is gemakkelijk uit te breiden met speel-/leermaterialen van volgende groepen of ook het voortgezet onderwijs. Afhankelijk van de keuzen van leerkrachten in een school, kunnen enkele leerlingen die in vergelijking met leeftijdgenoten enkele jaren voorlopen in hetzelfde lokaal blijven of desgewenst naar een ander lokaal gaan. Een leerling die in vergelijking met leeftijdgenoten achterloopt, kan intensiever dan voorheen worden ondersteund door de leerkracht. Beginsituatie Aandacht voor de diverse soorten hoogbegaafdheid of excellentie dient te beginnen in peuterspeelzalen, de kinderopvang en de eerste groep van het basisonderwijs. Er is een instrument ontwikkeld (zie Mooij, 2010) waarmee de belangrijkste ontwikkelingsniveaus op 4
5 sociaal, emotioneel, cognitief en motorisch gebied van een vierjarig kind op eenduidige wijze kunnen worden ingeschat door de leid(st)er van een peuterspeelzaal en de ouders vóór de schoolintrede. De groepsleerkracht in groep 1 vult dit instrument in als het kind circa vijf weken op school zit. Deze personen bespreken zes weken na de schoolaanvang van het kind samen elkaars inschatting en de achtergronden daarvan. In geval van hoge inschattingen is nadere diagnostiek in het algemeen niet nodig indien de schoolse speel-/leeractiviteiten en instructie via de voorbereide leeromgeving direct, en op adequaat niveau van groep 2 of 3, aansluiten op feitelijke ontwikkelingsniveaus van het cognitief voorlopende kind. Steeds is belangrijk een dergelijk kind met één of meer ontwikkelingsgelijken, of vergelijkbare leerlingen, in een subgroepje samen te laten optrekken. Dan ziet de leerkracht, ook via het groepsgedrag, dát het kind in staat is tot bijzonder gedrag en dát het zich hierin wel bevindt. Extra verrijkende of zelfgekozen activiteiten zijn ook direct nodig en belonend voor het kind; bovendien wordt voorkomen dat het te snel door de school gaat. Een cognitief hoogbegaafde leerling immers, kan de reguliere leerstof in de basisschool vaak wel in enkele jaren of minder doen. Optimaal basis- en voortgezet onderwijs Een heldere ordening van inhouden (cognitief, sociaal, expressief, motorisch) doorheen het basis- en voortgezet onderwijs is dus belangrijk. Essentieel zijn relaties tussen inhouden van speel-/leermaterialen, instructie, en inzicht in evaluatie en diagnostiek (inhoudelijk, qua absolute vorderingen) en vergelijkingen met de vorderingen van leerlingen in het algemeen (qua leeftijd, de norm). Organisatorisch is essentieel dat alle leerlingen steeds leeftijdonafhankelijk kunnen werken in kleine groepjes van twee tot vier of zes. Ondersteuning met geselecteerde ICT dient tevens een betere verdeling van de aandacht van de leerkracht. Leerprocessen conform het einde van de basisschool (zie de referentieniveaus) kunnen óf in de basisschool óf in een school voor voortgezet onderwijs worden gecontinueerd met leerprocessen die relevant zijn voor het voortgezet onderwijs. [Literatuur] Zie 5
Naar onderwijs voor en door hoogbegaafde leerlingen
Naar onderwijs voor en door hoogbegaafde leerlingen Prof. dr. Ton Mooij Radboud Universiteit Nijmegen / ITS & Open Universiteit Heerlen / Celstec 2010 Overzicht 1. Herkenning en diagnostiek 2. Onderwijsproblemen
Nadere informatieExcellente leerlingen.. Excellent onderwijs door excellente leerlingen. Overzicht. In school is het nog niet altijd pluis
Excellent onderwijs door excellente leerlingen Excellente leerlingen.. Prof. dr. Ton Mooij Celstec, Open Universiteit Heerlen ITS, Radboud Universiteit Nijmegen Willibrordus Gymnasium Deurne 22 april 2010
Nadere informatieFormat Inleiding op thema
Mooij, T. (2014). Optimaal onderwijs voor cognitief hoogbegaafde en excellente leerlingen. NIVOZ Forum, bijdrage onderzoek (http://www.nivoz.nl/). Retrieved at http://nivoz.nl/artikelen/optimaal-onderwijs-voor-cognitief-hoogbegaafde-enexcellente-leerlingen/
Nadere informatieMet ingang van het schooljaar hanteert de Vosseschans structureel beleid rond het omgaan met hoogbegaafdheid.
Beleid rond begaafdheid voor leerlingen van De Vosseschans Met ingang van het schooljaar 2009-2010 hanteert de Vosseschans structureel beleid rond het omgaan met hoogbegaafdheid. Dit wil niet zeggen dat
Nadere informatie1. Hoogbegaafd / excellent / (onder)presteren
Optimaliserend Onderwijs óók voor hoogbegaafde leerlingen Prof. dr. Ton Mooij Radboud Universiteit Nijmegen, ITS Open Universiteit Heerlen, Welten Instituut Presentatie Johannes Fontanus College, Barneveld
Nadere informatieInclusief hoogbegaafdheid
Inclusief hoogbegaafdheid Ton Mooij 1 Hoogbegaafdheid is een bekend woord geworden in basisscholen. Maar wat betekent het en welke ervaringen doen hoogbegaafde leerlingen op in school? Wat is onderpresteren
Nadere informatieSamenvatting Protocol Excellente leerlingen
Samenvatting Protocol Excellente leerlingen Visie In de visie van onze school staat dat wij streven naar een optimale ontwikkeling van ieder kind. Het uitgangspunt Voor leerlingen die een ontwikkelingsvoorsprong
Nadere informatie(Hoog)begaafde protocol OBS Prins Claus
(Hoog)begaafde protocol OBS Prins Claus Linschoten juli 2017 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 Inleiding... 3 Visie... 3 Doelgroep... 3 Signaleren... 4 Onderpresteerders... 4 Onderwijsbehoeften... 4 Begeleiding...
Nadere informatieKwadraatonderwijs. Kwadraat, passend onderwijs voor begaafde leerlingen
Kwadraatonderwijs Kwadraat, passend onderwijs voor begaafde leerlingen Hoogbegaafdheid is niet alleen luxe Alle Zevensterscholen verzorgen passend onderwijs. Dat betekent dat we streven naar de beste ontwikkelingskansen
Nadere informatieDe Begaafden Wijzer. Opzet cursus Excellent en begaafd (in het) onderwijs :
www.debegaafdenwijzer.nl Marijke Schekkerman Onderwijsdeskundige hoogbegaafdheid Korte Stammerdijk 17 1382 BL Weesp 06-22842667 debegaafdenwijzer@upcmail.nl Opzet cursus Excellent en begaafd (in het) onderwijs
Nadere informatieVoorwoord en doel van dit document
Inhoud Voorwoord en doel van dit document 1 2 Inleiding 3 4 (Hoog)Begaafdheid, een beschrijving 5 6 7 Profielen van hoogbegaafde leerlingen 1. 2. 8 3. 4. 5. 6. 9 Risico s voor hoogbegaafde leerlingen in
Nadere informatiePassend Onderwijs aan (hoog)begaafde leerlingen in Noord- Nederland
Passend Onderwijs aan (hoog)begaafde leerlingen in Noord- Nederland Uitkomsten enquête Praktijk Liberi Datum: 27 januari 2013 Plaats: Aldeboarn www.praktijkliberi.nl info@praktijkliberi.nl Inhoudsopgave
Nadere informatieProtocol hoogbegaafdheid Protocol Hoogbegaafdheid
Protocol hoogbegaafdheid 21-04-2016 Protocol Hoogbegaafdheid Inhoudsopgave 1. Inleiding... blz. 3 2. Onze doelgroep... blz. 4 3. Procedure... blz. 5 4. Signalering en diagnostiek... blz. 6 5. Begeleiding...
Nadere informatieRichtlijnen voor de overgang naar de volgende groep. Doubleren of Versnellen; te nemen stappen
Richtlijnen voor de overgang naar de volgende groep Doubleren of Versnellen; te nemen stappen Interne begeleiding Mei 2017 Wat zijn de criteria voor overgang naar de volgende groep en de te nemen stappen
Nadere informatiePlusklas PWA Beusichem
Plusklas PWA Beusichem Beleidsnotitie juni 2017 1 Inhoud Inleiding 3 Aanleiding tot het vormen van een plusklas 3 Doel van de plusklas 4 Doelgroep en toelating 4 Organisatie en werkwijze plusklas 5 De
Nadere informatieOpzet cursus Talentontwikkeling: Excellent en begaafd (in het) onderwijs :
Marijke Schekkerman Specialist in Gifted Education www.debegaafdenwijzer.nl e-mail: debegaafdenwijzer@upcmail.nl Opzet cursus Talentontwikkeling: Excellent en begaafd (in het) onderwijs : Aanleiding: Steeds
Nadere informatiePlan van aanpak: werken met Acadin in je eigen groep en je school
Plan van aanpak: werken met Acadin in je eigen groep en je school Inleiding Je wilt gaan werken met Acadin. Het is aan te raden direct met een collega samen te werken. Ook is het goed Acadin als thema
Nadere informatieInleiding. Start met proefabonnement. acadin 1
Inleiding Acadin is een leeromgeving met veel faciliteiten en een grote hoeveel leeractiviteiten. Het succevol implementeren ervan, vraagt om doordachte keuzes. Voor u ligt de opzet van een plan van aanpak
Nadere informatieProtocol (Hoog)begaafdheid B.S. Mikado
Protocol (Hoog)begaafdheid B.S. Mikado 0 Inhoudsopgave: 1. Inleiding... blz. 2 2. Doelstelling... blz. 3 3. Doelgroepen... blz. 3 4. Signalering... blz. 4 5. Diagnostische fase... blz. 5 6. Overwegingen
Nadere informatieToezeggingen. en Pork) en de gemeente Vlagtwedde/O2SV (De Clockeslach, De Klimop, De Vlinder, Op d Esch, Plaggenborg en Willem Lodewijck).
Toezeggingen Aan: Raadsleden CC: Leden van het college, DT, Manager afdeling Samenleving Van: College van burgemeester en wethouders Opsteller: Marion Prins, beleidsmedewerker Onderwijs Datum: 17 september
Nadere informatieBehandeld met HB specialist in de periode september november Besproken in pedagogisch team d.d Kwaliteitszorg Notitie Nobel
Pcb De Hoeksteen Kwaliteitszorg Notitie Nobel Kwaliteitszorg Notitie Nobel Behandeld met HB specialist in de periode september november 2013 Besproken in pedagogisch team d.d. 19 11 2013 Vastgesteld d.d.
Nadere informatiehoogbegaafde leerlingen
Omgaan met hoogbegaafde leerlingen Hoogbegaafdheid en variatie in onderwijsdifferentiatie en ICT: mogelijkheden voor de school Dr. T. Mooij / ITS, KU Nijmegen HOOGBEGAAFDHEID Omgaan met de omgeving Nieuwsgierig
Nadere informatieBeleid voorsprongleerlingen/excellente leerlingen Juni 2014
Beleid voorsprongleerlingen/excellente leerlingen Juni 2014 Inhoudsopgave: 1. Inleiding 2. Doelgroep:2.1. Wat zijn excellente leerlingen 2.2 Definitie die we hanteren 2.3 Excellente leerlingen in de schoolpraktijk
Nadere informatieOBS De Hobbitstee Leerdam
BELEIDSPLAN PLUSKLAS OBS De Hobbitstee Leerdam INHOUDSOPGAVE KORTE INLEIDING pagina 3 1. OMSCHRIJVING pagina 4 2. DOELEN pagina 5 3. BELEID pagina 6 3.1 Signalering 3.2 Kerndoelen 3.3 Verrijkingswerk 4.
Nadere informatieProtocol Meer - en Hoogbegaafdheid Nutsschool Hertogin Johanna-Poolster
Protocol Meer - en Hoogbegaafdheid 1 Nutsschool Hertogin Johanna-Poolster De missie van de Nutsscholen en de NHJ-Poolster Op de Nutsscholen geven wij eigentijds onderwijs, passend bij wat de leerlingen
Nadere informatieInformatie Reflexis PlusKlas. De Wijzen uit het Oosten
Informatie Reflexis PlusKlas De Wijzen uit het Oosten Passend onderwijs Maart 2010: opdracht van Reflexisbestuur: beleid maken voor passend onderwijs voor kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong Een onderwijsaanpassing
Nadere informatieVersnellen zonder drempels. Jo Verlinden, BCO onderwijsadvies Marloes Ottink, IJsselgroep
Versnellen zonder drempels Jo Verlinden, BCO onderwijsadvies Marloes Ottink, IJsselgroep Programma Opening en welkom Brainstorm; wat weten we al over versnelling / verrijking? Wat is versnellen? Een korte
Nadere informatiePlan van aanpak voor kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong of (hoog)begaafde kinderen
Plan van aanpak voor kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong of (hoog)begaafde kinderen Inhoud Doelgroep 3 Signalering en diagnosticering 3 Het vertrekpunt 3 Onderwijskundige maatregelen 4 Verrijken en
Nadere informatieDit artikel is gepubliceerd op de website van Slim! Digitaal 1 oktober 2006
Handig en verstandig Hulp van ouders op school Marlène Rebel en Lucinda Vos Gedifferentieerd onderwijs aan (hoog)begaafde kinderen is nog lang niet op alle scholen vanzelfsprekend. In 1999 werden wij door
Nadere informatieVALCKESTEYN Beleid Doubleren of Versnellen
Openbare basisschool VALCKESTEYN Beleid Doubleren of Versnellen Januari 2013 Doel van dit protocol Het vaststellen van de criteria op grond waarvan een leerling al dan niet doubleert of versnelt naar een
Nadere informatieSubsidiekader: Haagse aanpak (hoog)begaafdheid 2012 en 2013
Subsidiekader: Haagse aanpak (hoog)begaafdheid 2012 en 2013 1. Haagse aanpak (hoog)begaafdheid 1.1 Inleiding Alle kinderen en jongeren verdienen maximale kansen om het beste uit zich zelf te halen. Zo
Nadere informatieBeleidsstuk. Herfstleerlingen groep 1/2
Beleidsstuk Herfstleerlingen groep 1/2 November 2018 Inhoud Inleiding... 3 1. Visie Saltoschool Reigerlaan... 3 2. Overgang naar groep 3... 4 3. Tijdpad... 5 2 Inleiding De wet primair Onderwijs stelt
Nadere informatieOnderzoek en leren optimaliseren Een pedagogisch multiniveau perspectief
Onderzoek en leren optimaliseren Een pedagogisch multiniveau perspectief Symposium: Onderzoek en Leren in Pedagogisch Perspectief Nijmegen, De Vereeniging, 11 januari 2013 Ton Mooij ITS, Radboud Universiteit,
Nadere informatieVragenlijst Excellentieregeling Basisonderwijs
Vragenlijst Excellentieregeling Basisonderwijs De lijst bestaat uit 114 vragen (stellingen) en kan in 30 minuten worden ingevuld. De lijst bestaat uit vier onderdelen: 1. Visie, draagvlak en kennis 2.
Nadere informatieZORGGids CBS TOERMALIJN FRANEKER
ZORGGids CBS TOERMALIJN FRANEKER Inleiding In deze zorggids willen we de zorgstructuur van de Toermalijn uitleggen. U zult zicht krijgen op de afgesproken procedures rondom de leerlingenzorg. Leerlingenzorg
Nadere informatieCOMPACTEN & VERRIJKEN GROEP 9
COMPACTEN & VERRIJKEN en GROEP 9 in de midden- en bovenbouw De Nobelaer Inleiding Dit jaar starten we met een nieuwe aanpak voor leerlingen die meer aankunnen dan de reguliere lesstof. We vinden het belangrijk
Nadere informatieMaart 2012. Protocol (Hoog)begaafdheid. Doel van het protocol.
Maart 2012 Protocol (Hoog)begaafdheid Doel van het protocol. In dit protocol vinden leerkrachten handreikingen om (hoog)begaafde leerlingen (we noemen deze kinderen pluskinderen) te signaleren en te begeleiden.
Nadere informatie1 Organisation for Economic Co-operation and Development (2010), PISA 2009 Results: What
Hoogbegaafden en excellentie We besteden apart aandacht aan hoogbegaafden en excellentie omdat het een redelijk nieuw aandachtsterrein is. Hoogbegaafdheid is een normatieve omschrijving van gedrag en prestaties
Nadere informatieCBS De Holtenhoek. Plusgroep 2012-2013
Plusgroep 2012-2013 Wanneer hoogbegaafd? CITO A of A+ scores na zes of twaalf maanden doortoetsen op Cito begrijpend lezen en rekenen De leerling voldoet aan een aantal kenmerken van hoogbegaafdheid Kenmerken
Nadere informatieFormat Inleiding op thema
Format Inleiding op thema Onderdeel Start Cognitief hoogbegaafde leerlingen ervaren het reguliere onderwijs vanaf schoolbegin als niet-passend. Waarom lopen zij grote kans op motivationele, cognitieve,
Nadere informatieDigitale checklist '(Hoog)begaafdenwijzer Basisonderwijs' Schoolgegevens
Digitale checklist '(Hoog)begaafdenwijzer Basisonderwijs' Schoolgegevens Naam school: Directie: Adres: Postcode: Plaats: Telefoonnummer: E-mail: Internet: Samenwerkingsverband: Betreft schooljaar: Aantal
Nadere informatieOnderwijs aan hoogbegaafde leerlingen in Rotterdam Een rapportage van Stichting Ouders010
Onderwijs aan hoogbegaafde leerlingen in Rotterdam Een rapportage van Stichting Ouders010 Inleiding Het primair onderwijs voor hoogbegaafde leerlingen heeft de laatste jaren steeds meer aandacht gekregen
Nadere informatieBELEIDSPLAN PLUSKLAS
BELEIDSPLAN PLUSKLAS Voor leerlingen die meer kunnen ontdekken OBS HET GROENE HART Januari 2012 BELEIDSPLAN PLUSKLAS Voor leerlingen die meer kunnen ontdekken Inleiding Gedurende de hele basisschool leggen
Nadere informatieProtocol (Hoog) Begaafdheid
Protocol (Hoog) Begaafdheid 1 Inhoudsopgave: 1. Inleiding blz. 3 2. Doelstelling. blz. 3 3. Doelgroepen blz. 3 4. Signalering.. blz. 4 5. Diagnose fase blz. 5 6. Overwegingen bij het plan van aanpak. blz.
Nadere informatieKINDEREN DIE MEER KUNNEN
KINDEREN DIE MEER KUNNEN INLEIDING Op de IJwegschool staat het kind centraal. Het onderwijs wordt aangepast aan het kind en niet andersom. Doordat de leerkrachten handelingsgericht werken waarbij de onderwijsbehoeften
Nadere informatieProtocol leertijdverkorting
Marsstraat 2, 1716 WH Opmeer Postbus 53, 1715 ZH Spanbroek Tel: 0226 352552 directie.ruimteschip@skowestfriesland.nl R.K. Basisschool t Ruimteschip www.bsruimteschip.nl Protocol leertijdverkorting Doel:
Nadere informatieProtocol zittenblijven/doubleren
Protocol zittenblijven/doubleren Doel van dit protocol Kan een kind overgaan naar een volgende groep of blijft het zitten? Met dit protocol willen we ouder(s)/verzorger(s) informeren hoe wij als school
Nadere informatie3/12/2012. Hoogbegaafdheid is een zegen, toch geen probleem? EXTREEM SUCCESVOL
Hoogbegaafdheid is een zegen, toch geen probleem? EXTREEM SUCCESVOL 1 De realiteit 16 % haalt universitair diploma 30% met IQ > 130: vallen uit op school en op het werk 60% met IQ > 140: vallen uit op
Nadere informatieNOORDERBASIS PLUSKLASGIDS
NOORDERBASIS PLUSKLASGIDS 2014-2015 NoorderBasis Plusklasgids - 2014-2015 1 Inhoud 1 De bovenschoolse Plusklas... 3 2 Voor wie is de Plusklas... 3 3 Doelen van de Plusklas... 4 4 Werkwijze in de Plusklas...
Nadere informatie(Hoog)begaafdenwijzer Lorentzschool.
(Hoog)begaafdenwijzer Lorentzschool. (Ontdek-boek over hoogbegaafdheid door Wendy Lammers van Toorenburg) 1 januari 2014 1. (Hoog)begaafdenbeleid op de Lorentzschool. In het hedendaagse onderwijs is omgaan
Nadere informatieDoorstromen, vertragen en versnellen.
Doorstromen, vertragen en versnellen. Openbare Basisschool t Koppel Nieuw-Weerdinge Vastgesteld op: 7 maart 2011 Evalueren op: schooljaar 2011-2012 Protocol doorstromen, vertragen en versnellen obs t Koppel
Nadere informatie- school de Ontmoeting Jenaplanschool voor basisonderwijs
- school de Ontmoeting Jenaplanschool voor basisonderwijs Beleidsplan hoogbegaafdheid 2016 1 2 Beleidsplan (hoog)begaafde leerlingen Doel Op onze school stemmen we ons onderwijs zodanig op de behoeften
Nadere informatieHoogbegaafdheid, excellentie en onderpresteren: inrichting van optimaliserend onderwijs' Jong hoogbegaafd kind
Hoogbegaafdheid, excellentie en onderpresteren: inrichting van optimaliserend onderwijs' Presentatie en discussie Breinbaas 20 februari 2013 Ton Mooij ITS, Radboud Universiteit, Nijmegen Celstec, Open
Nadere informatieDE PLUSBUS. Informatiebrochure voor ouders
Informatiebrochure voor ouders DE PLUSBUS In deze brochure vindt u algemene & praktische informatie over de plusklas De Plusbus. De Plusbus is onderdeel van Stichting Palludara. Inhoud Hoogbegaafd, nou
Nadere informatieProtocol overgang van PO naar VO
Protocol overgang van PO naar VO Afspraken Het schooladvies is gebaseerd op de resultaten die de leerling heeft gehaald gedurende zijn schoolloopbaan, maar ook op de bredere kennis die het team heeft van
Nadere informatieElk kind recht heeft op een doorgaande lijn van ontwikkeling in het onderwijs.
Meer- en hoogbegaafheid (juni 2017) Visie: Elk kind recht heeft op een doorgaande lijn van ontwikkeling in het onderwijs. Missie: We spreken kinderen aan op hun sterke kanten, hun begaafdheidsdomeinen,
Nadere informatieeffecten van verrijkingsprogramma s Joyce Gubbels, Eliane Segers & Ludo Verhoeven Behavioural Science Institute, Radboud Universiteit
2 Sociaal-emotionele effecten van verrijkingsprogramma s voor excellente kinderen Joyce Gubbels, Eliane Segers & Ludo Verhoeven Behavioural Science Institute, Radboud Universiteit Excellente leerlingen
Nadere informatiePROTOCOLLEN. Stappenplan t.a.v. doubleren Bij de besluitvorming over een doublure worden de volgende stappen genomen:
Doel van dit protocol Kan een kind overgaan naar een volgende groep of blijft het zitten? Met dit protocol willen we ouders informeren hoe wij als school omgaan met de beslissing om een leerling al dan
Nadere informatieBeleid Meer - en Hoogbegaafdheid NUT Periode januari 2014 t/m januari 2016
Beleid Meer - en Hoogbegaafdheid NUT Periode januari 2014 t/m januari 2016 1 vastgesteld dd. 22 april 2014 door MT De missie Op de Nutsscholen geven wij eigentijds onderwijs, passend bij wat de leerlingen
Nadere informatieBeleid voorsprongleerlingen/excellente leerlingen Juni 2014
Beleid voorsprongleerlingen/excellente leerlingen Juni 2014 Inhoudsopgave: 1. Inleiding 2. Doelgroep: 2.1 Wat zijn excellente leerlingen? 2.2 Definitie die we hanteren 2.3 Excellente leerlingen in de schoolpraktijk
Nadere informatieBASISSCHOOL ST. RADBOUD SLIMPAD LB HEILOO TEL
BASISSCHOOL ST. RADBOUD SLIMPAD 18 1851 LB HEILOO TEL. 072 5332530 E-MAIL: info@radboud-school.nl januari 2015 Inhoudsopgave Woord vooraf... 3 Uitgangspunten bij het protocol verlengen of versnellen...
Nadere informatieProtocol (hoog)begaafden Prinses Julianaschool Versie 2, 2010
Protocol (hoog)begaafden Prinses Julianaschool Versie 2, 2010 INHOUD 1.Algemeen 1.1 Definitie 2. Begrippen 2.1 Compacten en verdiepen 2.2 Verrijken 2.3 Versnellen 2.4 Portfolio 3. Signalering via KIJK
Nadere informatieSeptember: Leerkracht heeft kennis van zijn (zorg-) leerlingen dmv het overdrachtsformulier naar de volgende groep.
Protocol zittenblijven In de wet voor het primair onderwijs, staat dat leerlingen de basisschool in principe in 8 aaneensluitende jaren zouden moeten kunnen doorlopen. (WPO art. 8, lid 7b). Wanneer - 1
Nadere informatieRekenbeleid. Procesbeschrijving. Versie: 1
Rekenbeleid Procesbeschrijving Versie: 1 Taakhouder: H. Cox Gemaakt: April 2016 Geldig tot: Januari 2018 Rekenbeleid HSL Hoe presteert HSL op de basisvaardigheden rekenen en hoe kunnen die prestaties worden
Nadere informatieRealisatie van Excel Kwadraat in de praktijk
Realisatie van Excel Kwadraat in de praktijk Elma Dijkstra CELSTEC, Open Universiteit Nederland Leerkracht (11 maart 2012): Hierbij stuur ik jullie een foto van Lars, de kleuter die ik had ingebracht in
Nadere informatieBeleidsplan Basisschool Da Vinci
Beleidsplan Basisschool Da Vinci Inleiding Dit beleidsplan geeft richting aan en is de basis voor de verdere ontwikkeling aan hoogbegaafde leerlingen aan basisschool Da Vinci voor de korte (1/2 jaar),
Nadere informatieInhoud. Uitstroom naar het vo. Onderwijstypen vo Praktijkonderwijs Vmbo Havo en vwo Overig aanbod vo. bo sbo so. PrO vmbo havo vwo (lwoo)
Onderwijstypen vo 7 december 2016 Inhoud Praktijkonderwijs Vmbo Havo en vwo Overig aanbod vo 2 Uitstroom naar het vo PO bo sbo so VO PrO vmbo havo vwo (lwoo) Kopklas EOA VSO 3 1 Uitstroom naar het vo 6
Nadere informatieobs Jan Antonie Bijloo Rodaristraat 31 33 3066 LA Rotterdam Tel. : 010-4200811 Mail: info@jabijllo.nl www.jabijloo.nl
obs Jan Antonie Bijloo Rodaristraat 31 33 3066 LA Rotterdam Tel. : 010-4200811 Mail: info@jabijllo.nl www.jabijloo.nl Jonge kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong Voor wat betreft jonge kinderen kan
Nadere informatieProtocol begaafdheid
Protocol begaafdheid Inhoudsopgave 1. De doelgroep 1.1 Om welke leerlingen gaat het bij ons op school? 1.2 Kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong 1.3 Talent op één gebied Beleid op de KWS 2. Leerlingbegeleiding
Nadere informatieOnderwijstypen vo 7 december 2016
Onderwijstypen vo 7 december 2016 Inhoud Praktijkonderwijs Vmbo Havo en vwo Overig aanbod vo 2 Uitstroom naar het vo PO bo sbo so VO PrO vmbo havo vwo (lwoo) Kopklas EOA VSO 3 Uitstroom naar het vo 6 jaar
Nadere informatieOvergangsprotocol OPO Ameland Groep 1 tot en met 4
Overgangsprotocol OPO Ameland Groep 1 tot en met 4 januari 2010 5 januari 2011 informeren MT 26 januari 2011 informeren teams 10 maart 2011 voornemen besluit BC 22 maart 2011 besluitvormend GMR 21 april
Nadere informatieBeleidsplan plusklas OBS de Botter Ridderkerk
Beleidsplan plusklas OBS de Botter Ridderkerk Versie 2016-2017 1 Inhoud: Inleiding 3 Doelstelling 3 Visie van de school 4-5 Definiëring van de doelgroep 6-7 Selectiecriteria in de praktijk 8 Beschrijving
Nadere informatieExcellente leerlingen die (niet) excelleren
Talent voor excelleren! KPC, 5 november 2009 Excellente leerlingen die (niet) excelleren Dr Lianne Hoogeveen Centrum voor Begaafdheidsonderzoek (CBO) www.ru.nl/socialewetenschappen/cbo http://www.youtube.com/watch?v=yuldyzvb_ny
Nadere informatieplatform voor schoolbestuurders in het primair onderwijs jaargang 2 maart 2012
podium 3 platform voor schoolbestuurders in het primair onderwijs jaargang 2 maart 2012 Een pestprotocol is niet genoeg Meer halen uit excellente leerlingen Waardengedreven leiderschap Kete Kervezee over
Nadere informatieProtocol. verlengen - doubleren - versnellen
Protocol verlengen - doubleren - versnellen 0 Protocol verlengen - doubleren - versnellen Vooraf In de wet op het onderwijstoezicht wordt gesteld dat het onderwijs afgestemd moet worden op de voortgang
Nadere informatieHoogbegaafdheid info. Cijfers 3. Welk percentage van de hoogbegaafde leerlingen krijgt een VWO advies? Antwoord: Slechts 64% (Guldemont, 2003)
Cijfers 1 Hoeveel hoogbegaafde leerlingen zijn er statistisch gezien in jouw klas? 2,5% (Vele bronnen) Cijfers 2 Hoeveel A-leerlingen zijn er statistisch gezien in jouw klas? 25% (Cito) Cijfers 3 Welk
Nadere informatieDe Ploeterklas* OG ZWeM
De Ploeterklas* OG ZWeM *De naam voor de afzonderlijke groepen wordt met medewerking van de leerlingen bepaald aan het begin van het schooljaar. De Ploeterklas biedt een aanvullend aanbod voor leerlingen
Nadere informatieCompacten bij rekenen
Compacten bij rekenen Kinderen die hoog scoren op de methode toetsen en op de Citotoetsen komen in aanmerking de oefenstof te compacten. Scores van 4.4 en hoger geven een A+ score aan. Deze kinderen hebben
Nadere informatieHoofdstuk 3 De zorg voor de leerlingen
Hoofdstuk 3 De zorg voor de leerlingen 3.1. Passend Onderwijs Het doel van Passend Onderwijs is dat scholen in de regio gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor de zorg voor de leerlingen. Het heeft de voorkeur
Nadere informatieActiviteiten van excellente leerlingen leiden tot extra opbrengsten voor de hele klas
Activiteiten van excellente leerlingen leiden tot extra opbrengsten voor de hele klas De uitdager van de maand Anna Hotze en Edith Louman a.hotze@ipabo.nl e.louman@ipabo.nl Nemo, 14 mei 2014 Outline Introductie:
Nadere informatieVerantwoord plus. Stichtingbeleidsnotitie Hoogbegaafden
Verantwoord plus Stichtingbeleidsnotitie Hoogbegaafden Versie: 29 september 2009 Inleiding Het beleid voor hoogbegaafde leerlingen vormt een onderdeel van het zorgplan van de individuele school. Iedere
Nadere informatieTALENTENPROGRAMMA/HOOGBEGAAFDENBELEID
TALENTENPROGRAMMA/HOOGBEGAAFDENBELEID Van het woord hoogbegaafd houden we niet zo, het zet de ene groep mensen op een hoger plan en anderen op een lager. Martine Delfos Deze uitspraak van Martine Delfos
Nadere informatie4 ZORGBREDE BASISSCHOOL
..7.1 Skippywerking..7.1.1. doelstelling De meer-en hoogbegaafdenwerking op onze school wordt skippywerking genoemd. De bedoeling is tegemoet te komen aan de leernoden en aan te sluiten bij het niveau
Nadere informatieDe Maatwerkplek van basisschool Schinveld.
De Maatwerkplek van basisschool Schinveld. Leren en laten leren Vermunt J. (2006); Het leerproces en leren is ontwikkelen Voorwoord Hoe willen wij dat leerlingen leren? We willen dat ze dingen leren waar
Nadere informatieOpbrengstgericht werken in het Voortgezet onderwijs
Opbrengstgericht werken in het Voortgezet onderwijs Wat is opbrengstgericht werken? Opbrengstgericht werken is het systematisch en doelgericht werken aan het maximaliseren van de prestaties van leerlingen.
Nadere informatieOpenbare basisschool De school in het Kindcentrum is een openbare basisschool, waar iedereen van harte welkom is, ongeacht maatschappelijke, culturele en levensbeschouwelijke achtergrond. Deze uitgangspunten
Nadere informatieRichtlijnen Commissie Leerling Ondersteuning (CLO) Samenwerkingsverband De Liemers po
Richtlijnen Commissie Leerling Ondersteuning (CLO) Samenwerkingsverband De Liemers po Minimaal noodzakelijk bij aanmelding voor alle leerlingen: Ondertekend aanmeldingsformulier Handelingsgericht Zorgformulier
Nadere informatieAchtergrond. Missie Onze missie op basis van deze situatie luidt:
Achtergrond Basisschool De Regenboog staat in de wijk Zuid-west in Boekel en valt onder het bestuur van Zicht PO. Evenals de andere scholen onder dit bestuur gaan wij de komende periode vorm geven aan
Nadere informatieProtocol doubleren en versnellen
Protocol doubleren en versnellen Omnis school T Opstapje Van Tilburghstraat 41 4438 AJ Driewegen tel: +31 - (0)113-653010 e-mail: tel. directeur S. Meulblok : 06-10730662 Vooraf In de wet op het onderwijstoezicht
Nadere informatieIn dit document gaan we nader in op het schoolspecifieke beleid rondom meer- en hoogbegaafdheid. Allereerst bepalen we wat wij hieronder verstaan:
Inleiding In dit document gaan we nader in op het schoolspecifieke beleid rondom meer- en hoogbegaafdheid. Allereerst bepalen we wat wij hieronder verstaan: Alle leerlingen die boven het gemiddelde niveau
Nadere informatieVisie en beleid ten aanzien van beter presterende leerlingen
Visie en beleid ten aanzien van beter presterende leerlingen Inleiding Eén van de profielpijlers van De Duif is presteren. We proberen uit alle leerlingen te halen wat er in zit. Ons doel is om voor alle
Nadere informatieBEGINKENMERKEN EN SPEEL / LEERSTOFLUNEN Werkwijze en materialen in de basisschool. Dr. T. Mooij, KU/ITS, Toernooiveld 5, 6525 ED Nijmegen oktober 1996
BEGINKENMERKEN EN SPEEL / LEERSTOFLUNEN Werkwijze en materialen in de basisschool Dr. T. Mooij, KU/ITS, Toernooiveld 5, 6525 ED Nijmegen oktober 1996 1. Orientatie van ouders of verzorgers V(5
Nadere informatieHANDREIKING Advieswijzer voor plaatsing in het voortgezet onderwijs
HANDREIKING Advieswijzer voor plaatsing in het voortgezet onderwijs Inleiding Deze advieswijzer is opgesteld door de werkgroep POVO en kan door basisscholen gebruikt worden als hulpmiddel om het advies
Nadere informatieOpzet Beleidsplan Basisschool H.Henricus Hippolytushoef
Opzet Beleidsplan Basisschool H.Henricus Hippolytushoef Visie We zien als school dat er een groep leerlingen is die op bovengemiddeld of (zeer)begaafd niveau presteert, deze leerlingen hebben specifieke
Nadere informatie2 Sociaal-emotionele. effecten van verrijkingsprogramma s. excellente kinderen
2 Sociaal-emotionele effecten van verrijkingsprogramma s voor excellente kinderen Joyce Gubbels, Eliane Segers & Ludo Verhoeven Behavioural Science Institute, Radboud Universiteit Excellente leerlingen
Nadere informatie25 belangrijke feiten vooraf - kennisquiz passend onderwijs (hoog)begaafde leerlingen
25 belangrijke feiten vooraf - kennisquiz passend onderwijs (hoog)begaafde leerlingen Soort spel en inhoudelijk doel Dit spel heeft iets weg van Triviant. Het doel van het spel is om in groepjes van min.
Nadere informatieProtocol Hoogbegaafdheid
Protocol Hoogbegaafdheid De RK Daltonbasisschool St. Plechelmus hanteert het Protocol Hoogbegaafdheid van haar bestuur de Dr. Schaepmanstichting. Dit protocol is in 2009 gemaakt en binnen het bestuur is
Nadere informatieProtocol doorstromen in de basisschool. Schooljaar
Protocol doorstromen in de basisschool Schooljaar 2018-2019 Doel van dit protocol Met dit protocol willen we ouders/verzorgers informeren hoe wij als school omgaan met de beslissing om een leerling al
Nadere informatieStimuleren van excellentie in het basisonderwijs: Tussenrapportage 2011 inclusief 2e meting. Stichting Jong Leren Aanvraagnummer: 36
Stimuleren van excellentie in het basisonderwijs: Tussenrapportage 2011 inclusief Stichting Jong Leren Aanvraagnummer: 36 1 Inleiding In juni 2009 heeft het ministerie van OCW bekend gemaakt welke projecten
Nadere informatie