Legionella. Annemarie Essink Longziekten

Transcriptie

1 Legionella Annemarie Essink Longziekten

2 Indeling Historie Epidemiologie en pathogenese Klinische presentatie en beloop Microbiologische diagnose Behandeling Maatregelen naar aanleiding van een geval Take home message Bronnen

3 Historie 1976 overleden 34 veteranen na bezoek conventie Amerikaanse legioen in Philadelphia. Veteranenziekte 6 mnd later isolatie verwekker; legionella (kleine staafvormige bacterie) Verschillende ziektebeelden door legionellabacterie; verzamelnaam legionellose. Pontiac fever; eerst beschreven in 1968 bij uitbraak onder medewerkers gezondheidsdienst in Pontiac, Michigan.

4 Pathogenese Legionella Pneumophilia Transmissie: waarschijnlijk door inhalatie van gecontamineerde aerosolen en aspiratie. Geen persoon tot persoon overdracht Incubatieperiode 2-19 dagen (meestal 5-6 dagen) 2-6% van pneumonieën in immuuncompetente patiënten wordt veroorzaakt door L. pneumophilia. Van de ernstige CAP is het de meest belangrijke verwekker.

5 Epidemiologie Epidemische en sporadische infecties Uitbraken gerelateerd aan: gecontamineerd water (whirlpool, mist devices, airco condensatoren etc) Hierom reizen (20-50% van gemelde gevallen associatie) en bezoek sauna belangrijke anamnestische clues

6 Voorkomen in Nederland Jaarlijks gevallen gemeld per inwoners Geschat: 800 (4.8 per inwoners) Ongeveer de helft waarschijnlijk buiten Nederland opgelopen

7 Epidemieën 1999: ongeveer 200 gevallen; bezoekers van Westfriese Flora in Bovenkaspel. 32 overleden (16%); Whirlpool showmodel Amsterdam: 31 gevallen; tijdelijk geplaatste koeltoren. 2006: 2 sterfgevallen gerelateerd aan verwerking van potgrond.

8 Klinische presentatie Klinisch niet te onderscheiden van pneumonie o.b.v. andere verwekker Vaak: niet productieve hoest met thoracale pijn 60% neuropsychologische stoornissen (hoofdpijn, lethargie, verwardheid) 25% diarree 20% misselijkheid en/of braken Relatief vaak ziekenhuisopname of IC

9 Klinisch beloop Na start behandeling vaak sterke klinische respons binnen 48 uur. Radiologische bevindingen lopen vaak achter op de kliniek. Mortaliteit 5-10 % (gerapporteerd in NL ).

10 Herstel maanden tot jaren. Veel mensen na 18 maanden nog gezondheidsklachten (vermoeidheid, spier-gewrichtspijnen, hoofdpijn, geheugenverlies, concentratiestoornissen, krachtsverlies, tintelingen handen/voeten en hoesten/kortademigheid). Kwaliteit van leven na 18 maanden significant lager dan controlegroep.

11 Risicofactoren immuunsupressiva, mannelijk geslacht, roken, diabetes, maligniteit, eind stadium nierfalen, alcoholabuses, expositie aan besmet water.

12 Verhoogde kans op ernstig beloop Onafhankelijke prognostische risicofactoren voor opname op Intensive Care afdeling of sterfte Roken Temperatuur >38.5 Bilaterale afwijkingen op thoraxfoto

13 Microbiologische diagnose Legionellae zwak gramnegatief aankleurende, aerobe, ongekapselde staafjes. Meer dan 48 species. Species L. Pneumophilia onderverdeeld in 15 serogroepen. Rest: non-pneumophilia Groep 1 en 2 belangrijkst.

14 Diagnostiek HAGA Legionella sneltest; legionella antigeen in urine Met name L. pneumophilia type 1, in mindere mate type 2 Eenvoudig, snel en specifiek (bijna 100%). Antigenen vaak al vanaf derde dag ziektebeloop aanwezig. Sensitiviteit afhankelijk van ernst ziektebeeld 50-90%

15 Bij hoge klinische verdenking en negatieve urine antigeen test Kweek; legionella groeit langzaam (meestal 3-5 dagen voordat enige groei zichtbaar wordt) PCR; wordt gedaan in Leiden. Duurt 1 dag. Sensitiviteit groot >80%; voor alle typen legionella (non-pneumophilia), specificiteit >90% Non-pneumohilia niet pathogeen bij immuun-competente mensen

16 Behandeling Prognose sterk beïnvloed door snelheid van start juiste therapie. Eerste keus: fluorochinolonen (ciprofloxacine, levofloxacine, moxifloxacine) Tweede keus: Macroliden (azitromycine, claritromycine, erytromycine) Derde keus: doxycycline Behandelduur: dagen a.h.v. kliniek SWAB richtlijn hier op gebaseerd (bij ernstige pneumonie PSI klasse V toevoegen van ciproxin aan behandeling)

17 Maatregelen naar aanleiding van een geval Meldingsplichtige ziekte groep C Het laboratorium en behandelend arts melden aan de GGD; verplicht binnen 1 werkdag Bij persoon met passend klinisch beeld en positieve bevinding in het laboratorium.

18 Inventarisatie via GGD naar mogelijke bron (contact met risicovolle installatie tijdens incubatieperiode) Melding van vermoedelijke bron aan Centrum Infectieziektebestrijding, binnen 1-7 werkdagen.

19 Take home massages Legionella pneumonie kent een fulminant beloop met hoge mortaliteit. Herken risicofactoren. Legionella sneltest (urine antigeen test) = snel en specifiek. Snel starten adequate therapie verlaagd mortaliteit. Eerste keus middel fluorochinolonen (ciproxin). Klachten kunnen maanden tot jaren aanhouden.

20 Bronnen Textbook of respiratory medicine; Murray and Nadel. P LCI-richtlijn legionellose