9/11/2016. Inhoudsopgave. Wat is legionella pneumophila? 2.4 Opmaken van een legionella beheersplan. Kristel Vanorbeek

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "9/11/2016. Inhoudsopgave. Wat is legionella pneumophila? 2.4 Opmaken van een legionella beheersplan. Kristel Vanorbeek"

Transcriptie

1 2.4 Opmaken van een legionella beheersplan Kristel Vanorbeek Inhoudsopgave 1. Wat is legionella pneumophila? 2. Risico s 3. Hoe kan je besmet geraken? 4. Groeibevorderende omstandigheden 5. Besmetting voorkomen 6. Wetgeving 7. Werkwijze opstellen beheersplan Wat is legionella pneumophila? bacterie in 1977 erkend als ziekteverwekker van longontsteking 34 doden na bijeenkomst Korea-veteranen in Philadelphia American Legion 1

2 Wat is legionella pneumophila? 34 soorten waarvan 20 ziekteverwekkend voor de mens besmetting staat niet noodzakelijk gelijk aan ziek worden te behandelen met antibiotica Wat is legionella pneumophila? Incubatieperiode: 2 tot 10 dagen Symptomen: lichte koorts tot longontsteking (pneumonie) 1ste symptomen: spierpijn en lichte hoofdpijn Later: meestal hoge koorts, droge hoest, kortademigheid Mogelijk: diarree, braken, misselijk, abdominale pijnen Wat is legionella pneumophila? Verhoogd risico Chronische ziekte (hartziekte, diabetes, ) Verzwakt immuunsysteem Bejaarden Rokers Chronische longaandoeningen Orgaantransplantatie ondergaan Corticosteroïde nemen 2

3 Hoe kan je besmet geraken? warmwatercircuits kraan, douche, whirlpool, airconditioning koeltorens VERNEVELING gevormde aërosols kunnen in de longen komen overdracht mens op mens nooit aangetoond Groeibevorderende omstandigheden leeft wijdverspreid in water groeit in biofilms aan de oppervlakte van meren/rivieren lage hoeveelheden kunnen uitgroeien tot hoge concentraties indien ijzeren leidingen, rubberen afdichtingen, aanwezig zijn Groeibevorderende omstandigheden stagnerend water watertemperatuur tussen 25 C en 55 C Optimale temperatuur is tussen 35 C en 46 C zuurtegraad tussen 5 en 8,5 sediment dat aanleiding geeft tot vorming van een biofilm aanwezigheid van micro-organismen algen, flavobacteriën, pseudomonas, amoeben 3

4 Besmetting voorkomen: temperatuur warmwaterleidingen: minimum 60 C koudwaterleidingen: maximum 20 C terugkeerleiding naar de verwarmer: minimum 50 C Besmetting voorkomen: temperatuur Wat indien max. 20 C of min. 60 C niet bereikt wordt? Door afwezigheid thermostatische kranen Door onvolledige werking systeem verkennend laboratoriumonderzoek van het water op aanwezigheid van legionellakiemen Besmetting voorkomen: temperatuur Doorspoelen van leidingen met water op hoge temperatuur: Doeltreffend! Bacterie sterft zeer vlug af (ong. 3 min.) bij >70 C Advies: 70 C gedurende 5 minuten 60 C gedurende 20 minuten d.w.z. effectief tussen 60 C en 70 C aan het tappunt 4

5 Besmetting voorkomen: problemen onvoldoende geïsoleerde leidingen warm- en koudwatercircuit te dicht bij elkaar grote afstand verhittingspunt-tappunt onvoldoende capaciteit boiler/opslagtank onvoldoende rondpompdebiet bij circulerende circuits te weinig reinigen en ontkalken stagnatie van water in leidingen Wat is veteranenziekte? in ernstige gevallen zonder juiste behandeling dodelijk Wat is legionella-griep? Pontiac-fever lichte vorm griepachtige ziekte naam komt van een epidemie in Pontiac, Michigan via airconditioning incubatieperiode: 1 tot 3 dagen volledig herstel zonder behandeling in 5 dagen 5

6 Wetgeving 9 februari 2007: Besluit van de Vlaamse regering betreffende de preventie van de veteranenziekte op publiek toegankelijke plaatsen (het legionellabesluit) anguage=nl&la=n&table_name=wet&cn= Definities matigrisico-inrichting Elke voor het publiek toegankelijke inrichting met een collectieve warmwatervoorziening hoogrisico-inrichting Voor het publiek toegankelijke inrichting die gericht is op de behandeling, verzorging of huisvesting van gevoelige personen Definities Voor het publiek toegankelijke plaatsen Al dan niet overdekte gebouwen, locaties, ruimten, waar onder andere: Kinderen, jongeren of studenten worden opgevangen, gehuisvest of verzorgd; Onderwijs of beroepsopleiding wordt verstrekt; 6

7 Werkwijze opstellen beheersplan 1. Identificatie en -contactgegevens van de exploitant 2. Technische beschrijving 3. Inventaris/risicoanalyse/S-P-I/logboek 4. Preventiemaatregelen a) Beheersmaatregelen i. Controlemaatregelen ii. Voorkomingsmaatregelen b) Structurele maatregelen Identificatie en contactgegevens Technische beschrijving in kaart brengen van de installatie Boilers, koud en warm water, lavabo s, mengkranen, brandslangen, haspels, oog- en nooddouches, tuinslangen, buitenkranen, drankfonteintjes, hogedrukspuiten, dode leidingen, 7

8 Technische beschrijving kleur tappunt leiding Koudwaterleidingen Warmwaterleidingen blauw rood Aard Voorstelling Warmwatertoestellen B Brandslangen-haspels H Douche-en badmengkranen D Keukenmengkranen M Nooddouches ND Hogedrukspuiten HD Lavabo s WW kraan - KW kraan WW - KW Lavabo s KW kraan KW Tuinslangen TS Oogdouches OD Temperatuursmeetpunten T Technische beschrijving Inventaris/risicoanalyse/S-P-I/logboek 8

9 Preventiemaatregelen (S-P-I) S: structureel Vb. leiding afkoppelen P: preventief Vb. goed doorspoelen I: informatief Vb. Geisers (bevatten geen reservoir) : bij een temperatuur van minder dan 60 C is er geen risico Nuttige links Dankjewel voor jullie aandacht preventie@viatienen.be 9

Legionella onder controle

Legionella onder controle Uw installatie verdient een vakman Legionella onder controle Volgens Legionellabesluit Vlaamse Regering dd. 22/11/2002 Groothandel Sanitair & Verwarming service prijs kwaliteit stock service brugge - oudenburg

Nadere informatie

Legionella pneumophila (veteranenziekte)

Legionella pneumophila (veteranenziekte) Legionella pneumophila (veteranenziekte) Inleiding De legionella-uitbraak in 1999 op de bloemententoonstelling in Bovenkarspel was voor de overheid aanleiding om maatregelen te nemen om een nieuwe uitbraak

Nadere informatie

Legionella pneumophila:

Legionella pneumophila: Legionella pneumophila: voorkomen en controlemaatregelen Samenvatting De legionella-bacterie staat bekend als één van de ziekteverwekkers van atypische longontstekingen. Ze kan zich goed handhaven in water

Nadere informatie

Legionella pneumophila. S.G.S Vreden, MD, PhD

Legionella pneumophila. S.G.S Vreden, MD, PhD Legionella pneumophila S.G.S Vreden, MD, PhD Legionella pneumophila, established in 1976 Legionella is een aerobe, gram negatieve bacterie Familie Legionellaceae heeft 50 species, met ruim 70 serogroups.

Nadere informatie

Legionella preventie op het werk.

Legionella preventie op het werk. Legionella preventie op het werk. Nathalie Hoef Medisch milieudeskundige Vlaams Ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid Afdeling Toezicht Volksgezondheid West-Vlaanderen

Nadere informatie

Hoe kan ik legionella voorkomen?

Hoe kan ik legionella voorkomen? Stichting Veteranenziekte Hoe kan ik legionella voorkomen? Informatie over de veteranenziekte en praktische tips om besmetting te voorkomen Legionella en haar verschijnselen Wat houdt de ziekte in? De

Nadere informatie

Preventie van legionellose in hoogrisico-instellingen

Preventie van legionellose in hoogrisico-instellingen Preventie van legionellose in hoogrisico-instellingen Regionaal Platform voor Ziekenhuishygiëne Regio Antwerpen Werkgroepleden: F. Van Laer (UZA, Edegem) G. Oris (AZ St. Dimpna, Geel) H. Jansens (UZA,

Nadere informatie

Checklist risico-inventarisatie Legionella

Checklist risico-inventarisatie Legionella Checklist risico-inventarisatie Legionella Inleiding Vanaf augustus 2000 zijn er voor recreatiebedrijven, horeca, ziekenhuizen en andere instellingen waar met water wordt gewerkt, strengere regels om legionellabesmetting

Nadere informatie

N O T I T I E P R E V E N T I E L E G I O N E L L A

N O T I T I E P R E V E N T I E L E G I O N E L L A N O T I T I E P R E V E N T I E L E G I O N E L L A Lichtenvoorde, april 2007 E. Huitink, manager servicebureau Status Beleidsnotitie Preventie Legionella Auteur(s) E. Huitink, manager servicebureau Datum

Nadere informatie

Legionella verschil tussen theorie en praktijk

Legionella verschil tussen theorie en praktijk Legionella verschil tussen theorie en praktijk NVvA-Congres 2016 Kurhaus - Scheveningen Mascha van Hofweegen Praktijk -1 Wij hebben ons Legionella-beheersplan extern laten controleren. Zij hebben dit goedgekeurd

Nadere informatie

G.04 Legionella beheersplan.

G.04 Legionella beheersplan. G.04 Legionella beheersplan. Protocol als bedoeld in artikel 9 lid 2 van het Huishoudelijk Reglement van de Tielse Watersportvereniging De Waal. Risicoanalyse & beheersplan legionella In de Drinkwater

Nadere informatie

Legionella. Antwoord op de meest gestelde vragen

Legionella. Antwoord op de meest gestelde vragen Legionella Antwoord op de meest gestelde vragen 1. Waarom deze brochure Legionella is een bacterie waarvan de meeste mensen niet ziek worden na blootstelling. Slechts bij een klein deel van degenen die

Nadere informatie

Het legionellabeheersplan: Wat moet er zeker instaan? 1. Een leidraad. Versie 10 januari 2011

Het legionellabeheersplan: Wat moet er zeker instaan? 1. Een leidraad. Versie 10 januari 2011 L E Het legionellabeheersplan: Wat moet er zeker instaan? 1 Een leidraad Versie 10 januari 2011 G I O N E L L A 1 Dit document heeft als doel een oplijsting te maken van de onderdelen die zeker aan bod

Nadere informatie

Praktische opdracht Biologie Legionella in Martinushof

Praktische opdracht Biologie Legionella in Martinushof Praktische opdracht Biologie Legionella in Mart Praktische-opdracht door een scholier 1659 woorden 22 mei 2001 6,6 22 keer beoordeeld Vak Biologie Inleiding Naar aanleiding van het krantenartikel: "Legionella

Nadere informatie

Inleiding. Checklist risico-inventarisatie Legionella

Inleiding. Checklist risico-inventarisatie Legionella Inleiding Vanaf augustus 2000 zijn er voor recreatiebedrijven, horeca, ziekenhuizen en andere instellingen waar met water wordt gewerkt, strengere regels om legionellabesmetting te voorkomen. Legionella

Nadere informatie

Legionella. Antwoorden op de 25 meest gestelde vragen. Heeft u vragen over de. veteranenziekte? Wilt u weten. hoe een Legionella-besmetting

Legionella. Antwoorden op de 25 meest gestelde vragen. Heeft u vragen over de. veteranenziekte? Wilt u weten. hoe een Legionella-besmetting Legionella Antwoorden op de 25 meest gestelde vragen Heeft u vragen over de veteranenziekte? Wilt u weten hoe een Legionella-besmetting ontstaat? Op welke plaatsen u wel of geen risico loopt en welke maatregelen

Nadere informatie

Handboek Beheer van Scoutingkampeerterreinen. Infoblad 8.3 LEGIONELLA. Op dit infoblad vind je informatie over de volgende onderwerpen:

Handboek Beheer van Scoutingkampeerterreinen. Infoblad 8.3 LEGIONELLA. Op dit infoblad vind je informatie over de volgende onderwerpen: Infoblad 8.3 LEGIONELLA Op dit infoblad vind je informatie over de volgende onderwerpen: - Legionella - Regelgeving - Risicoanalyse - Verplichte monstername - De kosten - Meer informatie Als eigenaar en

Nadere informatie

Wat is Legionella? Legionella heeft een voorkeur voor temperaturen van C (onder 20 C overleeft de bacterie; boven 50 C sterft deze af)

Wat is Legionella? Legionella heeft een voorkeur voor temperaturen van C (onder 20 C overleeft de bacterie; boven 50 C sterft deze af) Wat is Legionella? Legionella is een bacterie Legionella komt voor in water en vochtige bodem Legionella heeft een voorkeur voor temperaturen van 20-50 C (onder 20 C overleeft de bacterie; boven 50 C sterft

Nadere informatie

Vlaams Secretariaat van het Katholiek Onderwijs vzw Guimardstraat 1 1040 BRUSSEL

Vlaams Secretariaat van het Katholiek Onderwijs vzw Guimardstraat 1 1040 BRUSSEL Vlaams Secretariaat van het Katholiek Onderwijs vzw Guimardstraat 1 1040 BRUSSEL VSKO/Dienst Beleidscoördinatie/04.13 Brussel, 22 november 2004 MEDEDELING 1 VOORKOMEN VAN DE VETERANENZIEKTE OF LEGIONELLOSE

Nadere informatie

STANDAARDMAATREGELEN EN ADVIEZEN TER VOORKOMING VAN LEGIONELLAGROEI IN EENVOUDIGE WATERVOORZIENINGSYSTEMEN

STANDAARDMAATREGELEN EN ADVIEZEN TER VOORKOMING VAN LEGIONELLAGROEI IN EENVOUDIGE WATERVOORZIENINGSYSTEMEN GEMEENSCHAPPELIJKE PREVENTIEDIENST PREVENTIEMAATREGELEN LEGIONELLA STANDAARDMAATREGELEN EN ADVIEZEN TER VOORKOMING VAN LEGIONELLAGROEI IN EENVOUDIGE WATERVOORZIENINGSYSTEMEN Eliminatie van risicofactoren

Nadere informatie

VOORLICHTING AAN DE BEWONER

VOORLICHTING AAN DE BEWONER BRON: L. van Leengoed (C-mark) Voorbeelden van bewonersinformatie: 1. Gebruiksinstructie leidingwaterinstallaties 2. Tekst voor het bewonersblad 3. Tekst bij aanvraag zelf aangebrachte voorzieningen (ZAV)

Nadere informatie

HET LEGIONELLABEHEERSPLAN

HET LEGIONELLABEHEERSPLAN / legionellabeheersplan HET LEGIONELLABEHEERSPLAN Een leidraad - versie september 2018 Deze folder en andere informatie i.v.m. het Vlaams Legionellabesluit vind je op onze website: https://www.zorg-en-gezondheid.be/legionella

Nadere informatie

Legionella. Annemarie Essink Longziekten 05-03-2014

Legionella. Annemarie Essink Longziekten 05-03-2014 Legionella Annemarie Essink Longziekten 05-03-2014 Indeling Historie Epidemiologie en pathogenese Klinische presentatie en beloop Microbiologische diagnose Behandeling Maatregelen naar aanleiding van een

Nadere informatie

V. Risico analyse Legionella. A. Inleiding. B. Methode. C. Resultaten. D. Waterlevering. E. Resultaten risicoanalyse F.

V. Risico analyse Legionella. A. Inleiding. B. Methode. C. Resultaten. D. Waterlevering. E. Resultaten risicoanalyse F. BEHEERSPLAN LEGIONELLA GEMEENSCHAPPELIJKE PREVENTIEDIENST Inhoudsopgave. I. Regelgeving. II. III. IV. Toepassingsgebied. Stappenplan. A. Melding van bestaande installaties. B. Beheersplan. 1. Beschrijving

Nadere informatie

A 13 Legionella. Preventiemaatregelen ter voorkoming van legionellose. 29-3-2016 Preventiedienst Huis van het GO! Willebroekkaai 36 1000 Brussel

A 13 Legionella. Preventiemaatregelen ter voorkoming van legionellose. 29-3-2016 Preventiedienst Huis van het GO! Willebroekkaai 36 1000 Brussel A 13 Legionella Preventiemaatregelen ter voorkoming van legionellose 29-3-2016 Preventiedienst Huis van het GO! Willebroekkaai 36 1000 Brussel 1. Standaardmaatregelen en adviezen TER VOORKOMING VAN LEGIONELLAGROEI

Nadere informatie

HET LEGIONELLABEHEERSPLAN VOOR KOELTORENS

HET LEGIONELLABEHEERSPLAN VOOR KOELTORENS / legionellabeheersplan HET LEGIONELLABEHEERSPLAN VOOR KOELTORENS Wat moet er zeker instaan? Een leidraad* / versie mei 2014 * Dit document heeft als doel een oplijsting te maken van de onderdelen die

Nadere informatie

Beheer en Onderhoud Legionella. Richard Peet

Beheer en Onderhoud Legionella. Richard Peet Beheer en Onderhoud Legionella Richard Peet 1 Programma Relatie tussen Legionella en Beheer en onderhoud Inspectierichtlijn en ILen T Wateropleidingen 2 Legionella Aangetoond 1976, bijeenkomst Legionairs

Nadere informatie

Legionella. Antwoorden op de meest gestelde vragen

Legionella. Antwoorden op de meest gestelde vragen Legionella Antwoorden op de meest gestelde vragen Legionella Antwoorden op de meest gestelde vragen Inhoudsopgave 1 Waarom deze brochure? 03 2 De ziekte en ziekteverschijnselen 04 3 Wat je thuis moet

Nadere informatie

Legionella Bronnen, blootstelling,beheersen. SPAOGS Klinische Avond 26 april 2012 Ir V.A. Correia CIH RAH

Legionella Bronnen, blootstelling,beheersen. SPAOGS Klinische Avond 26 april 2012 Ir V.A. Correia CIH RAH Legionella Bronnen, blootstelling,beheersen SPAOGS Klinische Avond 26 april 2012 Ir V.A. Correia CIH RAH Uit WHO document 2007 Although Legionella is a well recognized problem in developed nations, data

Nadere informatie

Alternatieve Technieken Legionellapreventie

Alternatieve Technieken Legionellapreventie Alternatieve Technieken Legionellapreventie 1 Programma Dagdeel 1 Inleiding en mag ik me even voorstellen? Wanneer welke techniek toepassen? Algemene wetgeving Legionellapreventie Drinkwaterbesluit (nieuw)

Nadere informatie

Keuzes en consequenties bij legionellapreventie en koeltorens. Robert van der Lande

Keuzes en consequenties bij legionellapreventie en koeltorens. Robert van der Lande Keuzes en consequenties bij legionellapreventie en koeltorens Robert van der Lande Eigenschappen Legionellabacterie Wat Komt natuurlijk voor in water 34 soorten waarvan 20 ziekteverwekkend zijn Groei Stagnerend

Nadere informatie

Ziek van water? Verdiepende risico-inventarisatie en -evaluatie biologische agentia bij het werken met proceswater binnen Vlisco Netherlands B.V.

Ziek van water? Verdiepende risico-inventarisatie en -evaluatie biologische agentia bij het werken met proceswater binnen Vlisco Netherlands B.V. Ziek van water? Verdiepende risico-inventarisatie en -evaluatie biologische agentia bij het werken met proceswater binnen Vlisco Netherlands B.V. Man-So Wong Maart 2014 Opbouw presentatie Aanleiding Onderzoeksvraag

Nadere informatie

Veelgestelde vragen en antwoorden

Veelgestelde vragen en antwoorden Veelgestelde vragen en antwoorden Vraag Wat zijn de symptomen van legionella? Antwoord De meeste mensen worden na blootstelling aan deze bacterie niet ziek. Als er wel ziekteverschijnselen optreden gebeurt

Nadere informatie

Stichting Veteranenziekte. Wat is legionella? Informatie voor patiënten en familie

Stichting Veteranenziekte. Wat is legionella? Informatie voor patiënten en familie Stichting Veteranenziekte Wat is legionella? Informatie voor patiënten en familie voorwoord Dit informatieboekje van de Stichting Veteranenziekte is bedoeld voor patiënten met een legionellabesmetting

Nadere informatie

HET LEGIONELLABEHEERSPLAN

HET LEGIONELLABEHEERSPLAN / legionellabeheersplan HET LEGIONELLABEHEERSPLAN Wat moet er zeker instaan? Een leidraad* / versie mei 2014 * Dit document heeft als doel een oplijsting te maken van de onderdelen die zeker aan bod moeten

Nadere informatie

Legionella: risicoanalyse beheersing. Kaho Sint-Lieven Campus Himm Hospitaalstraat 123 9100 Sint-Niklaas

Legionella: risicoanalyse beheersing. Kaho Sint-Lieven Campus Himm Hospitaalstraat 123 9100 Sint-Niklaas Legionella: risicoanalyse beheersing Kaho Sint-Lieven Campus Himm Hospitaalstraat 123 9100 Sint-Niklaas Overzicht van mogelijke beheersmaatregelen Benodigdheden Systeemschets Beschrijving installatie Meetapparatuur

Nadere informatie

Legionellabeheersing OP WIE IS HET LEGIONELLABESLUIT VAN TOEPASSING

Legionellabeheersing OP WIE IS HET LEGIONELLABESLUIT VAN TOEPASSING Legionellabeheersing In de meeste publiek toegankelijke instellingen zoals sporthallen, RVTʼs, en ziekenhuizen, maar evenzeer in de niet publiek sector (bedrijven/industrie) vormen de over het algemeen

Nadere informatie

De waterleiding. De waterleiding. Legionella. Wilco van der Lugt. Wilco van der Lugt. inhoud

De waterleiding. De waterleiding. Legionella. Wilco van der Lugt. Wilco van der Lugt. inhoud De waterleiding De waterleiding Legionella Wilco van der Lugt Wilco van der Lugt Installateur BRL 6010, gecertificeerd IntegraalAdviseur Vastgoed (onderhoud), gecertificeerd Monsternemer legionella, gecertificeerd

Nadere informatie

adviezen hernia-operatie ZorgSaam

adviezen hernia-operatie ZorgSaam adviezen longontsteking na een hernia-operatie ZorgSaam 1 2 LONGONTSTEKING (PNEUMONIE) Inleiding Een longontsteking is een infectie van de longblaasjes en het omliggende weefsel, veroorzaakt door micro-organismen.

Nadere informatie

De Arbeidsinspectie in het kort. Koeltorens en de beheersing van legionellarisico s

De Arbeidsinspectie in het kort. Koeltorens en de beheersing van legionellarisico s De Arbeidsinspectie in het kort Koeltorens en de beheersing van legionellarisico s De Arbeidsinspectie (AI) staat midden in de samenleving. Het werkterrein van de AI omvat alle bedrijven en commerciële-

Nadere informatie

Voorwoord. Mieke Vogels, Vlaams minister van Welzijn, Gezondheid, Gelijke Kansen en Ontwikkelingssamenwerking.

Voorwoord. Mieke Vogels, Vlaams minister van Welzijn, Gezondheid, Gelijke Kansen en Ontwikkelingssamenwerking. VOORKOM LEGIONELLOSE Brochure bij het besluit van de Vlaamse regering van 22 november 2002 betreffende de primaire preventie van de veteranenziekte in voor het publiek toegankelijke plaatsen 3 Voorwoord

Nadere informatie

Keuzes en consequenties koeltorens en legionellapreventie

Keuzes en consequenties koeltorens en legionellapreventie Keuzes en consequenties koeltorens en legionellapreventie Robert van der Lande 2 TVVL Zuid-Holland & Zeeland 1 LEGIONELLA BACTERIE groot deel fysisch Wat Komt natuurlijk voor in water 34 soorten waarvan

Nadere informatie

Legionella: overzicht 2000-2008. Legionella pneumophila. Legionella pneumophila

Legionella: overzicht 2000-2008. Legionella pneumophila. Legionella pneumophila Legionella: overzicht 2000-2008 Rudy Calders Verantw. Labo microbiologie, zwembadhygiëne, grootkeukenhygiëne PIH Antwerpen 140 120 122 100 80 60 59 58 40 43 43 41 50 32 27 29 20 7 6 14 0 '96 '97 '98 '99

Nadere informatie

MICRO-ORGANISMEN A: BACTERIËN

MICRO-ORGANISMEN A: BACTERIËN Naam: Klas: VERWERKING van AGRARISCHE PRODUCTEN MICRO-ORGANISMEN A: BACTERIËN INLEIDING De komende lessen gaan over micro-organismen. In deze les gaan we in op bacteriën. De lessen hierna kijken we ook

Nadere informatie

Voor meldingen kunt u het formulier downloaden, invullen en opsturen naar de inspectie in uw regio.

Voor meldingen kunt u het formulier downloaden, invullen en opsturen naar de inspectie in uw regio. Legionella is een bacterie die de veteranenziekte kan veroorzaken. De ziekteverschijnselen kunnen variëren van een fikse verkoudheid tot een flinke griep met longontsteking. Infectie vindt plaats door

Nadere informatie

BREF en BAT best available technology. Waarom koeltorens LEGIONELLA BACTERIE Wat. Groei

BREF en BAT best available technology. Waarom koeltorens LEGIONELLA BACTERIE Wat. Groei LEGIONELLA BACTERIE Wat Komt natuurlijk voor in water 34 soorten waarvan 20 ziekteverwekkend zijn groot deel fysisch Keuzes en consequenties legionellapreventie en koeltorens Robert van der Lande Groei

Nadere informatie

Altijd en overal veilig douchen

Altijd en overal veilig douchen Altijd en overal veilig douchen Met de SanPro legionellapreventiesystemen van Flamco VEILIG BETROUWBAAR ENERGIEZUINIG EFFICIËNT Het belang van zorgvuldige legionella-preventie Preventie is wettelijk verplicht

Nadere informatie

LEGIONELLA REGELGEVING

LEGIONELLA REGELGEVING LEGIONELLA REGELGEVING Besluit van de Vlaamse regering dd 22 november 2002 betreffende de primaire preventie van de veteranenziekte in voor het publiek toegankelijke plaatsen 1 Waar het om draait: DE VETERANENZIEKTE

Nadere informatie

Stichting Veteranenziekte. Ik heb legionella. Wat nu? Informatie over de veteranenziekte en de gevolgen daarvan

Stichting Veteranenziekte. Ik heb legionella. Wat nu? Informatie over de veteranenziekte en de gevolgen daarvan Stichting Veteranenziekte Ik heb legionella. Wat nu? Informatie over de veteranenziekte en de gevolgen daarvan Ik heb Legionella. Wat nu? Wat kan Legionella doen met lichaam en geest? Een longontsteking

Nadere informatie

Is den rooden loop terug in het land?*

Is den rooden loop terug in het land?* Is den rooden loop terug in het land?* Transmissiedag 14/9/2010 Anouk Vanlander CLB-arts * Observatie bij een dysenterie-epidemie van 1779. Geschiedenis der geneeskunde 2008;4(12):208-14 Melding door school

Nadere informatie

Griep, feiten en tips vaccinatie tegen seizoensgriep

Griep, feiten en tips vaccinatie tegen seizoensgriep Griep, feiten en tips vaccinatie tegen seizoensgriep Wat is griep? De wetenschappelijke benaming voor griep is influenza. Griep is een besmettelijke ziekte en wordt veroorzaakt door het influenzavirus.

Nadere informatie

Legionella pneumophila : Inleidende begrippen. Een verhaal met of zonder einde?

Legionella pneumophila : Inleidende begrippen. Een verhaal met of zonder einde? Legionella pneumophila : Inleidende begrippen. Een verhaal met of zonder einde? Rudy Calders Verantw. Labo microbiologie, zwembadhygiëne, grootkeukenhygiëne 1 Fysische karakteristieken: Type: Grootte:

Nadere informatie

Klare Taal! Gezondheidsvaardigheden en toegankelijk Nederlands

Klare Taal! Gezondheidsvaardigheden en toegankelijk Nederlands Klare Taal! Gezondheidsvaardigheden en toegankelijk Nederlands Judith Keizers 12-05-2014 Wat zijn gezondheidsvaardigheden Gezondheidsvaardigheden zijn vaardigheden en competenties van individuele mensen

Nadere informatie

Werkinstructies Thermische Desinfectie n.a.v. normoverschrijdingen Legionella

Werkinstructies Thermische Desinfectie n.a.v. normoverschrijdingen Legionella Werkinstructies Thermische Desinfectie n.a.v. normoverschrijdingen Legionella Bureau de Wit December 2013 Bureau de Wit 2013 1 Inhoudsopgave 1 Werkinstructies thermische desinfectie... 3 1.1 Plan van aanpak...

Nadere informatie

LEGIONELLA overzicht met feiten en cijfers. Drs. Hans Schoon OMEGAM-Water

LEGIONELLA overzicht met feiten en cijfers. Drs. Hans Schoon OMEGAM-Water LEGIONELLA overzicht met feiten en cijfers Drs. Hans Schoon OMEGAM-Water Onderwerpen Wat weten we van Legionella Meldingen Legionellose Bronopsporing patiënten Besmettingen leidingwater Praktijk 18 jaar

Nadere informatie

Zicht op Q-koorts. Kernboodschap

Zicht op Q-koorts. Kernboodschap Zicht op Q-koorts Deze informatie is tot stand gekomen in samenwerking met het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu), diverse organisaties en beroepsgroepen. 1 Kernboodschap Q-koorts kunt

Nadere informatie

SEIZOENSGRIEP EN HET GRIEPVACCIN

SEIZOENSGRIEP EN HET GRIEPVACCIN SEIZOENSGRIEP EN HET GRIEPVACCIN Nr. 108 Wat is de klassieke of seizoensgriep In de volksmond wordt er gesproken over de griep, waar het gaat over een zware verkoudheid of een luchtwegeninfectie met enkele

Nadere informatie

Wat is een longontsteking?

Wat is een longontsteking? Longontsteking Wat is een longontsteking? Een longontsteking is een infectie van de longblaasjes en het omliggende weefsel. De infectie kan veroorzaakt worden door een bacterie of een virus, die u via

Nadere informatie

DOSSIER LEGIONELLA. sector niet gekend. Het gevolg laat zich raden, vele jeugdverblijfcentra zijn bewust of onbewust niet in regel.

DOSSIER LEGIONELLA. sector niet gekend. Het gevolg laat zich raden, vele jeugdverblijfcentra zijn bewust of onbewust niet in regel. DOSSIER LEGIONELLA In het vorige HuisWerkdossier rond warmwaterproductie lag de focus vooral op de installatie. Daar werd de vraag beantwoord hoe je op een korte termijn veel warm water produceert zonder

Nadere informatie

Waterclean Beschermt tegen de risico's van legionella, pseudomonas en andere bacteriën. system. behandeling van warm en koud water.

Waterclean Beschermt tegen de risico's van legionella, pseudomonas en andere bacteriën. system. behandeling van warm en koud water. Productie en behandeling van warm en koud water voor sanitair gebruik u n i v e r s a l p e r f o r m a n c e Waterclean Beschermt tegen de risico's van legionella, pseudomonas en andere bacteriën system

Nadere informatie

Legionellabeheer. Een praktische aanpak

Legionellabeheer. Een praktische aanpak Legionellabeheer Een praktische aanpak Savoro = samenwerking tussen Probis en Profex Bouwadviseur en studiebureau voor zorg, welzijn en overheid Bouwadvies van idee tot realisatie Strategie en toekomst

Nadere informatie

Maandblad dagverzorgingscentrum

Maandblad dagverzorgingscentrum Maandblad dagverzorgingscentrum J a a r g a n g 4 U i t g a v e 6 j u n i 2019 Voorwoord Beste lezer, In de maand mei konden we toch al genieten van enkele dagen mooi weer. We beleefden vooral ook veel

Nadere informatie

VERKOUDHEID OF GRIEP?

VERKOUDHEID OF GRIEP? VERKOUDHEID OF GRIEP? Een verkoudheid wordt meestal veroorzaakt door besmetting met een virus. Die kan via speekseldruppeltjes maar meestal besmetten we ons zelf nadat we met onze handen in contact zijn

Nadere informatie

PROJECT Legionella Binnenvaart 2000 A412

PROJECT Legionella Binnenvaart 2000 A412 PROJECT Legionella Binnenvaart 2000 A412 Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Versie: januari 2002 Postadres: Postbus 90801 te 2509 LV DEN HAAG Bezoekadres: Anna van Hannoverstraat 4 te DEN

Nadere informatie

kindergeneeskunde informatiebrochure Longontsteking (pneumonie)

kindergeneeskunde informatiebrochure Longontsteking (pneumonie) kindergeneeskunde informatiebrochure Longontsteking (pneumonie) Inhoudstafel 1. Wat is een pneumonie? 4 2. Oorzaken 4 3. Symptomen 5 4. Diagnose 5 5. Behandeling 5 6. Nazorg 6 7. Contactgegevens bij vragen

Nadere informatie

Samenvatting. Veteranenziekte

Samenvatting. Veteranenziekte Samenvatting Na de epidemie van legionellapneumonie die in 1999 uitbrak onder bezoekers van de West-Friese Flora in Bovenkarspel, heeft de minister van VWS advies gevraagd aan de Gezondheidsraad. De minister

Nadere informatie

GRIEPVACCINATIE VOOR ZORGVERLENERS Hoe kan griep voorkomen worden?

GRIEPVACCINATIE VOOR ZORGVERLENERS Hoe kan griep voorkomen worden? GRIEPVACCINATIE VOOR ZORGVERLENERS Hoe kan griep voorkomen worden? WAT IS SEIZOENSGRIEP? WAT IS SEIZOENSGRIEP? > Een acute luchtweginfectie: Plots begin met koorts en rillingen Hoofdpijn Spierpijn Keelpijn

Nadere informatie

Legionella voorkomen! in kleine, niet-prioritaire installaties. Ing. Andy van Oijen Trainingsmanager

Legionella voorkomen! in kleine, niet-prioritaire installaties. Ing. Andy van Oijen Trainingsmanager Legionella voorkomen! in kleine, niet-prioritaire installaties Ing. Andy van Oijen Trainingsmanager 2 Vernevelende tappunten Legionella is alleen ziekteverwekkend als ze in aërosolen voorkomen (kleine

Nadere informatie

Longontsteking (pneumonie)

Longontsteking (pneumonie) Longontsteking (pneumonie) In deze folder informeren wij u over wat een longontsteking is, hoe de behandeling verloopt en welke adviezen er zijn om uw herstel te bevorderen. Wat is een longontsteking?

Nadere informatie

CONCEPT-R - WATERWERKBLAD. BEREKENINGSGRONDSLAGEN Volumestromen en gebruiksdrukken voor tappunten en toestellen

CONCEPT-R - WATERWERKBLAD. BEREKENINGSGRONDSLAGEN Volumestromen en gebruiksdrukken voor tappunten en toestellen CONCEPTR WATERWERKBLAD BEREKENINGSGRONDSLAGEN Volumestromen en gebruiksdrukken voor tappunten en toestellen WB 2. A DATUM: april 20 Auteursrechten voorbehouden. Definities Maximum momentvolumestroom: grootste

Nadere informatie

Desinfectie van drinkwater in de verzorgingssector

Desinfectie van drinkwater in de verzorgingssector Hans Leen, Product Manager Desinfectie van drinkwater in de verzorgingssector Legionella Bacterie aanwezig in drinkwater Wanneer het aantal kolonievormende eenheden (KVE) de drempelwaarde in het drinkwater

Nadere informatie

Preventie van Legionella in sanitaire installaties: nog steeds een zorgenkind!

Preventie van Legionella in sanitaire installaties: nog steeds een zorgenkind! Preventie van Legionella in sanitaire installaties: nog steeds een zorgenkind! Ir. K. De Cuyper Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het bouwbedrijf WTCB Inhoud 1. Inleiding: de veteranenziekte en

Nadere informatie

Legionellapreventie. 10 aandachtspunten op een rij Ir. HankWes

Legionellapreventie. 10 aandachtspunten op een rij Ir. HankWes Legionellapreventie 10 aandachtspunten op een rij Ir. HankWes Belang legionellapreventie Officier van justitie eist 18 maanden cel i.v.m. legionellabesmetting 2 Vernevelende tappunten Legionella is alleen

Nadere informatie

Regionaal Platform Ziekenhuishygiëne Regio Antwerpen. Preventie van legionellose in gezondheidsinstellingen

Regionaal Platform Ziekenhuishygiëne Regio Antwerpen. Preventie van legionellose in gezondheidsinstellingen Regionaal Platform Ziekenhuishygiëne Regio Antwerpen Preventie van legionellose in gezondheidsinstellingen Datum 2008 Versie 3 Pg 1/6 Status Consensus Herziening op 2013 Auteurs Dhr. Frank Van Laer (UZA,

Nadere informatie

Toolbox-meeting Het gevaar van naalden (van junks) in de liftput

Toolbox-meeting Het gevaar van naalden (van junks) in de liftput Toolbox-meeting Het gevaar van naalden (van junks) in de liftput Inleiding Monteurs van vooral de service en reparatie&renovatie lopen een kans geïnfecteerd te raken met een virus, tengevolge van het (per

Nadere informatie

LONGGENEESKUNDE. Longontsteking BEHANDELING

LONGGENEESKUNDE. Longontsteking BEHANDELING LONGGENEESKUNDE Longontsteking BEHANDELING Longontsteking U bent in het ziekenhuis opgenomen vanwege een longontsteking. Maar wat is dat precies en wat kunnen we ertegen doen? In deze folder vindt u de

Nadere informatie

kindergeneeskunde informatiebrochure Longontsteking (pneumonie)

kindergeneeskunde informatiebrochure Longontsteking (pneumonie) kindergeneeskunde informatiebrochure Longontsteking (pneumonie) Inhoudstafel 1. Wat is een pneumonie? 4 2. Oorzaken 4 3. Symptomen 5 4. Diagnose 5 5. Behandeling 5 6. Nazorg 6 7. Contactgegevens bij vragen

Nadere informatie

BOL P. Legionellose. Ned Tijdschr Tandheelkd 2001; 108: 000-000.

BOL P. Legionellose. Ned Tijdschr Tandheelkd 2001; 108: 000-000. Algemeen medische informatie Algemeen medische informatie Ned Tijdschr Tandheelkd 108 (2001) maart Legionellose Legionellose (legionairsziekte of veteranenziekte) is een ernstige infectieziekte, die vooral

Nadere informatie

WATERWERKBLAD. BEREKENINGSGRONDSLAGEN Volumestromen en gebruiksdrukken voor tappunten en toestellen

WATERWERKBLAD. BEREKENINGSGRONDSLAGEN Volumestromen en gebruiksdrukken voor tappunten en toestellen WATERWERKBLAD BEREKENINGSGRONDSLAGEN Volumestromen en gebruiksdrukken voor tappunten en toestellen WB 2. A DATUM: OKT 20 Auteursrechten voorbehouden. Definities Maximum momentvolumestroom: grootste te

Nadere informatie

Opvolging Legionellabeheersplan. Stedelijk zwembad Parklaan 117 9100 Sint-Niklaas

Opvolging Legionellabeheersplan. Stedelijk zwembad Parklaan 117 9100 Sint-Niklaas Opvolging Legionellabeheersplan Stedelijk zwembad Parklaan 117 9100 Sint-Niklaas opgemaakt december 2013 Inhoudsopgave 1. ADMINISTRATIEVE GEGEVENS... 4 1.1 Opdrachtgever... 4 1.1.1 De inrichting...4 1.1.2

Nadere informatie

Aard van de laatste wijziging: herziening van de inhoud van het voorschrift revisie 1 uit 1998 en aanvulling arbo beleidsregel sept. 2003.

Aard van de laatste wijziging: herziening van de inhoud van het voorschrift revisie 1 uit 1998 en aanvulling arbo beleidsregel sept. 2003. Gezien en akkoord bevonden door: Arbeidshygiënist / E. Schuurmans Bedrijfsarts / M. Meijer Sectiechef S920 / J. van Driel Aard van de laatste wijziging: herziening van de inhoud van het voorschrift revisie

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE

Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE Leefmilieu Brussel SWW: theoretische inleiding Kasper Derkinderen CENERGIE DOELSTELLINGEN KENGETALLEN SWW PRODUCTIE SWW: PRINCIPES METHODEN VERDELING SWW AFGIFTE SWW

Nadere informatie

Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring

Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring De Europese gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel Bavencio. Het verplicht plan voor risicobeperking in België, waarvan deze informatie

Nadere informatie

April 2000. Modelbeheersplan Legionella-preventie in leidingwater

April 2000. Modelbeheersplan Legionella-preventie in leidingwater April 2000 Modelbeheersplan Legionella-preventie in leidingwater Inhoud Samenvatting......................................................... 2 1. Inleiding.............................................................

Nadere informatie

RONDE TAFEL. RONDE TAFEL: drinkwatersystemen en efficiënt waterbeheer in education & healthcare 104 EDU & CARE

RONDE TAFEL. RONDE TAFEL: drinkwatersystemen en efficiënt waterbeheer in education & healthcare 104 EDU & CARE RONDE TAFEL RONDE TAFEL: drinkwatersystemen en efficiënt waterbeheer in education & healthcare 104 Is de ecologische voetafdruk van gerecupereerd grijs water niet groter dan het gebruik van gewoon leidingwater?

Nadere informatie

14u05-14u50 Geef griep geen kans op de werkvloer. Els De Pinnewaert, verpleegkundig ziekenhuishygiënist

14u05-14u50 Geef griep geen kans op de werkvloer. Els De Pinnewaert, verpleegkundig ziekenhuishygiënist 14u05-14u50 Geef griep geen kans op de werkvloer Els De Pinnewaert, verpleegkundig ziekenhuishygiënist GRIEPVACCINATIE VAN ZORGVERLENERS Hoe kan griep voorkomen worden? 1. Griep quiz 2. Wat is seizoensgriep?

Nadere informatie

WATERWERKBLAD. BEREKENINGSGRONDSLAGEN Druk, volumestroom en temperatuur voor tappunten en toestellen

WATERWERKBLAD. BEREKENINGSGRONDSLAGEN Druk, volumestroom en temperatuur voor tappunten en toestellen Herziening van okt 20 WATERWERKBLAD BEREKENINGSGRONDSLAGEN Druk, volumestroom en temperatuur voor tappunten en toestellen WB 2. A DATUM: DEC 205 Auteursrechten voorbehouden Voor betreffende tekst uit NEN

Nadere informatie

Longontsteking bij uw kind

Longontsteking bij uw kind Longontsteking bij uw kind Uw kind heeft een longontsteking (pneumonie). In deze folder leest u meer over deze aandoening en de behandeling ervan. Informatie voor ouders en verzorgers. Neem altijd uw verzekeringsgegevens

Nadere informatie

WATERWERKBLAD. BEREKENINGSGRONDSLAGEN Volumestromen en gebruiksdrukken voor tappunten en toestellen

WATERWERKBLAD. BEREKENINGSGRONDSLAGEN Volumestromen en gebruiksdrukken voor tappunten en toestellen Herziening van juni 200 WATERWERKBLAD BEREKENINGSGRONDSLAGEN Volumestromen en gebruiksdrukken voor tappunten en toestellen WB 2. A DATUM: OKT. 20 Auteursrechten voorbehouden. Definities Maximum momentvolumestroom:

Nadere informatie

Markstreamers in de warm wateraansluiting van de mengkranen

Markstreamers in de warm wateraansluiting van de mengkranen GAWALO Markstreamer System & Markshower System (gepatenteerd) Legionella-veilig beheer van drinkwaterleidingnet Anjo Kater Product Manager 1 Inhoud: Motivatie Legionella beheer van drinkwaterleidingnet

Nadere informatie

Griep (influenza) Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!

Griep (influenza) Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee! Griep (influenza) De arts vermoedt dat u een griepvirus heeft. U wordt hiervoor op de Spoedeisende Hulp of polikliniek al onderzocht. Om te voorkomen dat u andere personen besmet met het griepvirus wordt

Nadere informatie

LCI-richtlijn Legionellose Bijlage 1. Vragenlijst Legionellapneumonie

LCI-richtlijn Legionellose Bijlage 1. Vragenlijst Legionellapneumonie LCI-richtlijn Legionellose Bijlage 1. Vragenlijst Legionellapneumonie Gegevens voor GGD Naam patiënt Geboortedatum Adres en woonplaats / /.. Telefoon/contactgegevens Naam behandelend arts Ziekenhuis/afdeling

Nadere informatie

Hoofdstuk I. Definities

Hoofdstuk I. Definities I.3.Z. BVR Legionella 1 Besluit van de Vlaamse Regering van 9 februari 2007 (BS 4 mei 2007) betreffende de preventie van de veteranenziekte op publiek toegankelijke plaatsen 1 Hoofdstuk I. Definities Artikel

Nadere informatie

Gevolgen van nieuw Drinkwaterbesluit

Gevolgen van nieuw Drinkwaterbesluit VSK 2012: 7 februari 2012 De zorg voor de kwaliteit van drinkwater Legionellapreventie Gevolgen van nieuw Drinkwaterbesluit Will Scheffer Het nieuwe Drinkwaterbesluit vraagt om een strakke regie van de

Nadere informatie

23822 MONITEUR BELGE 04.05.2007 BELGISCH STAATSBLAD

23822 MONITEUR BELGE 04.05.2007 BELGISCH STAATSBLAD 23822 MONITEUR BELGE 04.05.2007 BELGISCH STAATSBLAD VLAAMSE OVERHEID N. 2007 1790 [C 2007/35393] 9 FEBRUARI 2007. Besluit van de Vlaamse Regering betreffende de preventie van de veteranenziekte op publiek

Nadere informatie

Rada Filters. Voor wastafelkranen Voor douches. Uitwisselbare filtercartridges met 0,2 micron microfiltratie membranen

Rada Filters. Voor wastafelkranen Voor douches. Uitwisselbare filtercartridges met 0,2 micron microfiltratie membranen Rada Filters Voor wastafelkranen Voor douches Uitwisselbare filtercartridges met 0,2 micron microfiltratie membranen > Log 6 reductie van bacteriën w.o. legionella en pseudomonas > Log 4 reductie van schimmels

Nadere informatie

Informatie over Clostridium difficile

Informatie over Clostridium difficile Patiënteninformatie Informatie over Clostridium difficile rkz.nl Wat is Clostridium difficile Clostridium difficile associated diarrhoea (CDAD) is een diarree waarbij een bepaalde bacterie (Clostridium

Nadere informatie

Logboeken Legionellabeheer

Logboeken Legionellabeheer Logboeken Legionellabeheer Locatienaam Zorginstelling RA-vol Adres Kaap de Goede Hooplaan 7 Plaats Utrecht 25-05-2018 Opdrachtgever Zorginstelling RA-vol Versie 1.0 Inhoudsopgave Logboeken............................................................................

Nadere informatie