Ontwerpgericht onderzoek in het HBO: onderzoeken door te adviseren

Transcriptie

1 Management, finance en recht Ontwerpgericht onderzoek in het HBO: onderzoeken door te adviseren KWALON Conferentie Kwalitatief onderzoek in het hoger onderwijs: lessen leren van elkaar 13 december 2012 Daan Andriessen Hogeschool Inholland

2 Formele definitie van onderzoek Onderzoek is een doelbewust en methodisch zoeken naar nieuwe kennis in de vorm van antwoorden op tevoren gestelde vragen volgens een tevoren opgesteld plan (Verschuren, 1994). 2

3 Onderzoek op HBO bachelor niveau? Nieuwe kennis= nieuw voor de wereld met bredere geldigheid dan het individuele geval Master & PhD of Nieuwe kennis= nieuw voor de opdrachtgever en relevant voor het individuele geval HBO Bachelor 3

4 Oké, maar dat doen we toch al jaren? Wat is het verschil met bv. projectmanagement? 4

5 De handelingscyclus bij praktijkgerichte vraagstukken DIAGNOSE OP BASIS VAN ONTWERP OP BASIS VAN IMPLEMENTA- TIE OP BASIS VAN EVALUATIE VOORSTEL VOOR VOORSTEL VOOR VOORSTEL VOOR Gebaseerd op:strien, P.J. van (1986) Praktijk als wetenschap. Methodologie van het sociaal-wetenschappelijk handelen. Assen: Van Gorcum, 1986

6 De onderzoekscyclus Conclusies & Aanbevelingen Rapportage & Presentatie Doelstelling Probleemstelling Deelvragen 1 e deel literatuurstudie Onderzoeksplan: Data analyse Strategie Methodologie Tijdsplanning Data verzameling (waaronder nadere literatuurstudie) = Plan van Aanpak

7 Onderzoek in HBO = handelingscyclus plus onderzoekscyclus (Leen, 2011) De HBO student als probleemoplosser die zijn handelen onderbouwt DIAGNOSE OP BASIS VAN ONTWERP OP BASIS VAN IMPLEMENTA- TIE OP BASIS VAN EVALUATIE VOORSTEL VOOR VOORSTEL VOOR VOORSTEL VOOR Onderzoekscyclus Onderzoekscyclus Onderzoekscyclus Onderzoekscyclus Leen, Jan (2011) Mondelinge communicatie

8 Veel voorkomende combinaties (1) Hoe kan verbeterd worden? (functie: ontwerpen) DIAGNOSE OP BASIS VAN ONTWERP VOORSTEL VOOR Onderzoekscyclus

9 Veel voorkomende combinaties (2) Wat is het effect van (functie: evalueren) IMPLEMENTA- TIE OP BASIS VAN EVALUATIE Onderzoekscyclus

10 Veel voorkomende combinaties (3) Hoe goed is plan? (functie: evalueren) ONTWERP OP BASIS VAN IMPLEMENTA- TIE EVALUATIE Onderzoekscyclus

11 Veel voorkomende combinaties (4) Hoe kan verbeterd worden en wat zijn daarvan de effecten? (functie: ontwerpen & evalueren) OP BASIS VAN IMPLEMENTA- DIAGNOSE ONTWERP EVALUATIE TIE VOORSTEL VOOR OP BASIS VAN Onderzoekscyclus

12 Verheldering van mijn begrippen (1) Tijmstra & Boeije (2011): Fundamenteel onderzoek: - Oplossing van kennisproblemen - Empirische cyclus Praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek: - Onderzoek naar de ontwikkeling, uitvoering en evaluatie van oplossingen voor praktijkproblemen - Besluitvormingscyclus en empirische cyclus

13 Van veldprobleem naar onderzoeksvraag Veldprobleem Kennisprobleem Onderzoeksvraag Veldprobleem = het probleem in de praktijk (vaak gegeven door opdrachtgever) Veldprobleem oplossen vereist: - Mensen & Middelen - Tijd & Gelegenheid - Kennis Onderzoek richt zich alleen op het aanleveren van (een deel van) de kennis Kennisprobleem = het gat tussen de bestaande en de benodigde kennis om het probleem (deels) op te lossen

14 Verheldering van mijn begrippen (2) Andriessen (2011) Fundamenteel onderzoek: - Richt zich op vragen die voortkomen uit gaten in de theorie - Empirische cyclus Praktijkgericht onderzoek: - Richt zich op kennisproblemen die voortkomen uit veldproblemen - Onderzoekscyclus die regulatieve cyclus ondersteunt

15 Ontwerpgericht onderzoek als benadering - Gebaseerd op het werk van Van Aken (1994,1996, 2004, 2005) - Actieve community van (ex) promovendi sinds Handboek Ontwerpgericht Wetenschappelijk Onderzoek (Van Aken & Andriessen red., 2011)

16 Ontwerpkennis als aanvulling op beperkingen verklarende kennis Verklarende kennis - Het een wordt mogelijk veroorzaakt door het ander (causaal) - Doorvoor is een statistische waarschijnlijkheid - Omstandigheden waaronder dit waar is worden zelden onderzocht - Onafhankelijke variabele is vaak niet direct beïnvloedbaar Ontwerp kennis - Het ene heeft als doel het andere te veroorzaken (finaal) - Vanwege mechanismen (die niet altijd optreden) - Omstandigheden waaronder dit waar is zijn de kern van het onderzoek - Onafhankelijke variabele is een handeling

17 KENNISSTROOM KENNIS MOBILISEREN KENNIS ONTWIKKELEN Casus PROBLEMEN OPLOSSEN LEREN 17/18

18 KENNISSTROOM Casus 1 Praktijksituatie 18

19 KENNISSTROOM 1.THEORIE 2.ONDERZOEKS -AGENDA Theoretisch kader Praktijkprobleem Kennisprobleem Casus 1 Praktijksituatie 4.DIAGNOSE 19

20 KENNISSTROOM 1.THEORIE 2.ONDERZOEKS -AGENDA 3. (HER) ONTWERPEN Theoretisch kader Praktijkprobleem Kennisprobleem Concept oplossing Casus 1 Praktijksituatie 4.DIAGNOSE 20

21 KENNISSTROOM 1.THEORIE 2.ONDERZOEKS -AGENDA 3. (HER) ONTWERPEN 9.REFLECTIE Theoretisch kader Kennisprobleem Concept oplossing Successen & verbeteringen Casus 1 Praktijksituatie Praktijkprobleem Specifieke oplossing Vastgelegde ervaringen Effecten van acties Bevindingen 4.DIAGNOSE 5.ACTIE PLANNING 6.IMPLEMEN- TATIE 7.EVALUATIE 8.VASTSTELLEN VAN LEREN 21

22 KENNISSTROOM 1.THEORIE 2.ONDERZOEKS -AGENDA 3. (HER) ONTWERPEN 9.REFLECTIE 10.KENNIS ONTWIKKELING Theoretisch kader Kennisprobleem Concept oplossing Successen & verbeteringen Ontwerpkennis Casus n Casus 2 Casus 1 Agenda van de opdrachtgever Praktijkprobleem Specifieke oplossing Vastgelegde ervaringen Effecten van acties Bevindingen 4.DIAGNOSE 5.ACTIE PLANNING 6.IMPLEMEN- TATIE 7.EVALUATIE 8.VASTSTELLEN VAN LEREN 22

23 Verklarend en ontwerpend onderzoek vullen elkaar aan Verklaringen voor het probleem Oplossingsrichtingen Verklaringen voor de oplossing Te verklaren oplossingen Toepassingsdomein van theorie Concepten probleemdefinitie Meetinstrumenten voor effectmeting Ontbrekende variabelen 23

24 Ontwerponderzoek levert ontwerpstellingen Als je O wilt bereiken in situatie C doe dan zoiets als I want dat zet M in gang CIMO logica (Denyer et al., 2008): Context Interventie Mechanisme Outcome

25

26