PROGRAMMA WORKSHOPS LUSTRUMCONGRES DSRG 3 NOVEMBER 2011

Transcriptie

1 PROGRAMMA WORKSHOPS LUSTRUMCONGRES DSRG 3 NOVEMBER 2011 Na de lunch kunt u genieten van een aantal toepassingen van ontwerpgericht wetenschappelijk onderzoek in de vorm van (interactieve) workshops. Er zijn twee rondes van elk 5 workshops. In elke ronde kunt u een workshop bijwonen. Twee workshops worden zowel in de eerste als de tweede ronde gepresenteerd, waardoor u de keuze heeft tussen 8 verschillende workshops. Per workshop kunnen maximaal 25 personen deelnemen. Daarom zullen we u op het congres vragen om vooraf te kiezen voor de workshops die wilt bijwonen, zodat we de deelnemers over alle workshops kunnen verdelen. Onderstaand zijn de workshops beschreven, onder vermelding van hun methodologisch accent. U kunt dus alvast bepalen welke workshops voor u interessant zullen zijn. Op het congres zal u uw definitieve keuze kenbaar kunnen maken. Ronde 1 van 14:00-14:50 uur Workshop 1 Ontwerpgericht onderzoek complex?! Drie rollen in ontwerpgericht onderzoek: onderzoeker, ontwerper en veranderaar. Gepresenteerd door Sanne Akkerman, Larike Bronkhorst & Ilya Zitter; Landelijk Expertisecentrum Beroepsonderwijs (ECBO) Het doel van deze workshop is het beter laten begrijpen van de complexiteit van ontwerponderzoek als een stap in het verder ontwikkelen van de methodologie in dit type onderzoek. In deze workshop staat de vraag centraal waarom ontwerponderzoek complex van aard is. Het antwoord op de vraag wordt gegeven aan de hand van drie claims. Ten eerste beargumenteren de auteurs dat er drie motieven ten grondslag liggen in ontwerponderzoek: onderzoek doen, een bruikbaar ontwerp maken en het duurzaam veranderen van de onderwijspraktijk. Een tweede claim is dat deze motieven staan voor drie verschillende culturen. Ten derde stellen ze dat deze motieven kunnen conflicteren tijdens het nemen en van beslissingen gedurende opzet, uitvoering en rapportage van het onderzoek. In deze workshop gaat de deelnemer actief aan de slag rond een compacte case. Deze case wordt gesandwiched tussen een korte inleiding vooraf en een korte theoretische beschouwing achteraf. Workshop 2 Praktijkkennis boven tafel halen Gepresenteerd door Daan Andriessen, Hogeschool INHolland Het doel van deze workshop is om de deelnemers kennis te laten maken met een methode om kennis uit de praktijk expliciet te maken. Organisaties leren zelden op systematische wijze van de projecten die zij doen. Er worden vaak veel projecten uitgevoerd maar zelden wordt stilgestaan bij de vraag: wat kunnen wij hiervan leren en welke kennis is bruikbaar voor andere organisaties? De methodologie van ontwerpgericht onderzoek blijkt in de praktijk heel geschikt om op een gestructureerde wijze ervaringen uit projecten om te zetten in kennis.

2 Het verzamelen van kennis uit projecten is een vorm van practice-based evidence en is op relatief eenvoudige wijze te realiseren door aan een project een kennisstroom toe te voegen conform het twee-stromenmodel van ontwerpgericht onderzoek. Het toevoegen van onderzoeksactiviteiten aan een verbeter- of vernieuwingsproject maakt het mogelijke om enerzijds iets te kunnen zeggen over de effecten van het project en anderzijds de aanpak die in het project is gehanteerd overdraagbaar te maken voor anderen. We noemen deze methode Ontwerpgericht Projecten Expliciteren met de Redeneerketen Aanpak (OPERA). Methodologisch accent: Ontwerpstellingen en de zogenaamde CIMO-logica (Context- Interventie-Mechanisme-Outcome) blijken heel geschikt om ervaringen die opgedaan zijn in praktijkprojecten te expliciteren. Workshop 3 Om gaan met validiteit in ontwerpgericht wetenschappelijk onderzoek Gepresenteerd door Don Ropes, Hogeschool INHolland Het doel van deze workshop is om de deelnemer een handvat te geven voor het verhogen van de geloofwaardigheid van uitspraken gebaseerd op OWO. Op het eind zal de deelnemer een idee hebben hoe hij of zij zijn eigen onderzoeksopzet kan verbeteren door middel van een model gebaseerd op plausibele rivaliserende verklaringen. Korte beschrijving De kracht van ontwerpgericht onderzoek is dat dit onderzoek theorieën test in de praktijk en daardoor nieuwe kennis genereert voor zowel wetenschap als praktijk. Echter, dit kan ook worden gezien als een zwak punt. Omdat het testen plaatsvindt in de praktijk is het onmogelijk om de ontelbare verstorende variabelen te controleren. Dit heeft twee belangrijke consequenties voor deze vorm van onderzoek. In de eerste plaats wordt het vrijwel onmogelijk om algemeen wetmatige uitspraken te doen op basis van de onderzoeksresultaten. In de tweede plaats zullen er altijd meerdere plausibele alternatieve verklaringen mogelijk zijn voor de gevonden resultaten. Dit heeft als gevolg dat de uitspraken die gedaan worden op basis van ontwerpgericht onderzoek meer het karakter hebben van plausibele interpretaties dan van causale verklaringen. In deze workshop bespreken wij op basis van een praktijkvoorbeeld het idee van de plausibele rivaliserende verklaringen als hulpmiddel om de plausibiliteit van uitspraken te verhogen. Methodologisch accent: het versterken van de validiteit van de onderzoeksopzet en het analyseren van de resultaten. Workshop 4 Effectieve interventies van Value-based Project Management Gepresenteerd door Nicoline Mulder, Mulder Projectmanagement Het doel van deze workshop is om de deelnemer op interactieve wijze de mechanismen bij succesvolle projecten te laten ervaren. Value-based Project Management (VPM) is een aanpak voor projecten die zich niet laten managen met planningen en risico-analyses. Deze zogenaamde chaordische projecten kenmerken zich door vaagheid, complexiteit en onzekerheid en laten zich daardoor moeilijk beheersen. Maar hoe pak je dit soort projecten dan wel aan? VPM is een op 11 ontwerpregels gebaseerde aanpak die allen een arrangement aan interventies kennen. Dit arrangement triggert een aantal mechanismen die via een directe outcome leiden tot projectsucces. In deze workshop maakt u kennis met een paar interventies van VPM en ervaart u de daardoor getriggerde mechanismen. Methodologisch accent: ontwerpen m.b.v. de CIMO-logica (vooral IMO).

3 Workshop 5 Klantencocreatie bij innovaties. Ontwerp van een protocol voor de toepassing. Gepresenteerd door Marcel Weber, Altuition BV Het doel van deze workshop is om de deelnemer te laten ervaren dat systematisch literatuuronderzoek en onderzoekssynthese, aangevuld met inzichten van experts kunnen leiden tot het ontwerpen van aanpakken waar tot dusver weinig bekend over is. Het actief betrekken van klanten in innovatieprojecten is de laatste jaren steeds meer aan belangstelling gaan winnen. Klanten cocreatie biedt organisaties namelijk tal van voordelen. Maar het is geen kwestie van een gegarandeerd succes als een organisatie klanten wil betrekken in product- of dienstontwikkeling. Door gebruik te maken van wetenschappelijk onderzoek op dit gebied, alsmede succesverhalen uit de praktijk, en parallellen en analogieën van andere wetenschapsgebieden heeft de auteur een aanpak ontwikkeld voor organisaties die hun klanten willen betrekken in innovaties. Methodologisch accent: systematisch literatuuronderzoek, onderzoekssynthese en ontwikkelen van ontwerpstellingen volgens de CIMO-logica. Theepauze van 14:50-15:20 uur Ronde 2 van 15:20-16:10 uur Workshop 6 Effectieve interventies van Value-based Project Management Gepresenteerd door Nicoline Mulder, Mulder Projectmanagement Het doel van deze workshop is om de deelnemer op interactieve wijze de mechanismen bij succesvolle projecten te laten ervaren. Value-based Project Management (VPM) is een aanpak voor projecten die zich niet laten managen met planningen en risico-analyses. Deze zogenaamde chaordische projecten kenmerken zich door vaagheid, complexiteit en onzekerheid en laten zich daardoor moeilijk beheersen. Maar hoe pak je dit soort projecten dan wel aan? VPM is een op 11 ontwerpregels gebaseerde aanpak die allen een arrangement aan interventies kennen. Dit arrangement triggert een aantal mechanismen die via een directe outcome leiden tot projectsucces. In deze workshop maakt u kennis met een paar interventies van VPM en ervaart u de daardoor getriggerde mechanismen. Methodologisch accent: ontwerpen m.b.v. de CIMO-logica (vooral IMO). Workshop 7 Klantencocreatie bij innovaties. Ontwerp van een protocol voor de toepassing. Gepresenteerd door Marcel Weber, Altuition BV Het doel van deze workshop is om de deelnemer te laten ervaren dat systematisch literatuuronderzoek en onderzoekssynthese, aangevuld met inzichten van experts kunnen leiden tot het ontwerpen van aanpakken waar tot dusver weinig bekend over is. Het actief betrekken van klanten in innovatieprojecten is de laatste jaren steeds meer aan belangstelling gaan winnen. Klanten cocreatie biedt organisaties namelijk tal van

4 voordelen. Maar het is geen kwestie van een gegarandeerd succes als een organisatie klanten wil betrekken in product- of dienstontwikkeling. Door gebruik te maken van wetenschappelijk onderzoek op dit gebied, alsmede succesverhalen uit de praktijk, en parallellen en analogieën van andere wetenschapsgebieden heeft de auteur een aanpak ontwikkeld voor organisaties die hun klanten willen betrekken in innovaties. Methodologisch accent: systematisch literatuuronderzoek, onderzoekssynthese en ontwikkelen van ontwerpstellingen volgens de CIMO-logica. Workshop 8 Het ontwerpen van een interdisciplinaire, hybride leeromgeving voor de lerende professional. Dilemma s en keuzes bij ontwerponderzoek in de onderwijspraktijk. Gepresenteerd door Petra Cremers; Universiteit Wageningen Doel van de workshop is om aan de hand van de gepresenteerde casus de koninklijke weg van educatief ontwerponderzoek te vergelijken met de (minder koninklijke) werkelijkheid van de onderwijspraktijk waarin het onderzoek wordt uitgevoerd en te komen tot mogelijke oplossingen voor de dilemma s die daaruit voort kunnen komen. In deze workshop wordt een educatief ontwerponderzoek gepresenteerd. Doel van het onderzoek was het vinden van ontwerp-principes voor een hybride leeromgeving waarin werken en leren wordt geïntegreerd, gericht op de lerende professional. Deze professional van de 21 e eeuw moet interdisciplinair kunnen samenwerken en leren, innovatief zijn, kunnen netwerken en zichzelf steeds blijven ontwikkelen. Tijdens de presentatie komen dilemma s aan bod die de onderzoeker tegenkwam tijdens het onderzoek. Deze worden voorgelegd aan en besproken met de deelnemers. Methodologisch accent: Het betreft onderzoek naar een leerarrangement als geheel, op het niveau van onderliggende principes die de basis zijn voor het daadwerkelijk vormgeven van het arrangement in de praktijk. Workshop 9 Stiekem ontwerpgericht onderzoek doen Gepresenteerd door Daan Andriessen en Donald Ropes; Hogeschool INHolland. Deze workshop is bedoeld om gezamenlijk strategieen te bedenken hoe men ontwerpgericht onderzoek kan toepassen in omgevingen die daar niet direct positief tegenover staan. Men kan daarbij denken aan promotors, vakgebieden of wetenschappelijke bladen. Ontwerpgericht onderzoek is nog geen geaccepteerde onderzoeksaanpak. Veel promotors willen er niet aan om een ontwerpgericht onderzoek te begeleiden. Veel wetenschappelijke tijdschriften plaatsen geen ontwerpgerichte onderzoeksartikelen. Toch ligt dat meestal niet aan de kwaliteit van de methodologie maar aan de onbekendheid of het imago. Ontwerpgericht onderzoek zou 'te praktisch' zijn, 'onwetenschappelijk', onvoldoende kwantitatief of niet de structuur hebben van experimenteel onderzoek. Tegelijkertijd zien we dat veel onderzoek wel de principes van ontwerpgericht onderzoek hanteert zonder dit zo te noemen. Er worden problemen geanalyseerd, oplossingen bedacht en in gevalsstudies oplossingen uitgeprobeerd. Hoe kan men nu ontwerpgericht onderzoek doen en presenteren in omgevingen waar er vijandig naar wordt gekeken? Welke synoniemen en presentatietechnieken kan men daarbij gebruiken? Deze vragen komen in deze workshop aan de orde. Daan Andriessen en Don Ropes putten uit hun eigen praktijk van het doen en begeleiden van onderzoek. Bezwaren tegen ontwerpgericht onderzoek worden besproken alsmede strategieen om deze te pareren. Deelnemers denken mee over manieren om stiekum ontwerpgericht onderzoek te kunnen doen.

5 Methodologisch accent: Voorstellen en ontwerpen van ontwerpgericht wetenschappelijk onderzoek. Workshop 10 Ontwerpgericht onderzoek als innovatiestrategie. Bepaal je eigen stijl! Gepresenteerd door Suzanne Verdonschot; Kessels & Smit. In deze workshop leer je meer over drie functies van onderzoek ten behoeve van innovatie. Daarnaast bepaal je aan de hand van een zelftest waar jouw voorkeur ligt. Het wordt voor organisaties steeds belangrijker om niet nog harder maar juist slimmer te werken. Vernieuwingen ontstaan vaak op plaatsen waar mensen vragen stellen en op onderzoek uitgaan in plaats van direct oplossingen te bedenken. Het is opvallend dat veel interventies die leiden tot doorbraken in innovatieprocessen, kenmerken hebben van onderzoeksinterventies. Denk bijvoorbeeld aan het elkaar bevragen over drijfveren en belangen, een kijkje in een andere keuken nemen en het doelgericht experimenteren met nieuwe aanpakken. In de literatuur zijn aanwijzingen te vinden die verklaren waarom deze onderzoeksinterventies niet alleen meer kennis opleveren en mogelijk het leren ondersteunen, maar ook bijdragen aan het werken aan innovatie. In deze workshop maak je kennis met drie functies die onderzoek kan vervullen bij innovatie: Onderzoek als strategie voor het vinden van generieke kennis Onderzoek als strategie voor het bereiken van doorbraken in het werk Onderzoek als persoonlijke leerstrategie Daarnaast krijg je een praktische tool in handen waarmee je zelf kunt zien waar jouw voorkeur ligt. Methodologisch accent: toepassingen van ontwerpgericht onderzoek in de praktijk. Afsluiting vanaf 16:15 uur