Toekomstvisie tankvaart. Geerten van de Rest en Arjen van Klink Rabobank Shipping 14 mei 2014

Transcriptie

1 Toekomstvisie tankvaart Geerten van de Rest en Arjen van Klink Rabobank Shipping 14 mei 2014

2 1. Introductie 2. Vraagzijde van de markt 3. Aanbodzijde van de markt 4. Conclusies 2

3 Introductie Doel van de studie was inzicht te krijgen in de actuele vraag- en aanbodsituatie in de tankvaart en de middellange termijn verwachting. Het onderzoek richt zich op de West-Europese binnenvaartmarkt, met een focus op Nederland, het ARA gebied en de Rijn. Er zijn zeer weinig marktgegevens beschikbaar. Daarom is de studie vooral gebaseerd op kwalitatieve informatie en gecombineerde data. Binnen de tankvaart onderscheiden we drie categorieën aan deelmarkten: Ladingsoort Minerale oliën Bunkers Chemicaliën Eetbare oliën Overige vloeibare lading Geografisch vaargebied ARA Rijnvaart Binnenland Type schip Enkelwandige of dubbelwandige tanker Klasse: Type C, N of G Tanks: staal, gecoat, RVS Scheepsafmeting 3

4 1. Introductie 2. Vraagzijde van de markt 3. Aanbodzijde van de markt 4. Conclusies 4

5 Vervoersvolume tankvaart Over het vervoersvolume bestaan uiteenlopende en partiële cijfers: Panteia: 81 miljoen ton in en via Nederland (2012) CBS: 74 miljoen ton in en via Nederland (2010) BIR: 200 miljoen ton in en via Nederland (2010) Eurostat: 104 miljoen in Nederland (2012) CCR: 19 miljoen ton op de Rijn (2012) HBR: 29 miljoen ton natte bulk van en naar Rotterdamse haven (2005) HBA: 23 miljoen ton benzine van en naar Amsterdamse haven (2011) Een eenduidig beeld is niet te verkrijgen zonder aannames. Mede op basis van een inschatting van de benutting van de vloot komen wij op een vervoer van 110 miljoen ton in 2012 in en via Nederland 5

6 Overzicht vaargebieden en ladingsoort Binnenland ARA Rijn Olie en olieproducten Volume: 10 miljoen ton Afvlakking Verandering van energiemix Dominantie tussenhandel Volume: 37 miljoen ton Stabiel Intracompany trade Export benzine via Amsterdam Blending Volume: 18 miljoen ton Krimp Verandering van energiemix Sluiting raffinaderijen in achterland Arbitrage en speculatie Dominantie tussenhandel Bunkers Volume: 21 miljoen ton Krimp Rotterdam is mondiale draaischijf Chemie Volume: 3 miljoen ton Stabiel Volume: 4 miljoen ton Stabiel Intracompany trade Volume: 13 miljoen ton Afvlakking Sterk conjunctuurgedreven Concurrentiekracht Duitse export Volume: 2 miljoen ton Stabiel Volume: 2 miljoen ton Stabiel Eetbare oliën

7 ARA verkeer Amsterdam 34 mln ton Rotterdam 28 mln ton Antwerpen Benzine Additieven Bunkers Jet fuel Eetbare olie Benzine Bunkers Jet fuel Overige olieproducten Eetbare olie Chemicaliën Traditionele benzinehaven Collecteren en blenden voor overzeese export Internationale draaischijf voor productie en handel Groot petrochemisch complex Uitbreiding opslagcapaciteit Bescheiden rol in handel 7

8 Deelmarkt 1: Minerale olie en -producten Structuur: Grote deelmarkt Oil majors zijn dominant Sterke rol opslag- en distributiebedrijven Grote variëteit aan grootte van ladingpakket Strategische voorraadvorming vanuit arbitrage en speculatie Ontwikkelingen: Afnemende consumptie Sluiting raffinaderijen Rationalisatie distributie Blending blijft op peil Minder handel 8

9 Handel in olieproducten Paper trading is omvangrijk, maar minder groot dan voor de crisis Soms leidt paper trading tot fysieke verschepingen Grote spelers zijn Shell, BP, Glencore, Vitol, Trafigura Handelsverkeer concentreert zich in ARA havens met schepen 110m Rotterdam is draaischijf, in futures en options is prijs FOB Rotterdam Trend: handelshuizen kopen eigen opslagcapaciteit Glencore: Antwerpen Vitol / VTTI: Rotterdam en netwerk in Duitsland Vitol heeft raffinaderij in Crezier (CH) gekocht voor opslagdoeleinden Trading environment Factoren als mondiale onevenwichtigheden, beschikbaarheid van kapitaal, verhandelbaarheid van producten en wetgeving bepalen de ruimte voor de handel. Deze ruimte blijft naar verwachting groot, maar is kleiner dan voor de crisis. 9

10 Deelmarkt 2: Chemie Structuur: Grote deelmarkt Clusters in Rotterdam, Antwerpen, Duisburg en Ludwigshafen Chemieproducenten dominant (via bevrachters) Bescheiden rol van onafhankelijke handel Veel end-2-end en intracompany vervoer Conjunctuurgevoelig, met grote impact van exportpositie Duitsland Grote gevoeligheid voor energieprijs Ontwikkelingen: Korte termijn groei Duitse export Lange termijn Europese chemie onder druk 10

11 11

12 Deelmarkt 3: Eetbare oliën Structuur: Import van overzeese stromen Relatief gesloten en kleine deelmarkt (niche) Vooral binnenlands vervoer Grote opdrachtgever is voedingsmiddelenindustrie Ontwikkelingen: Volume stabiel Groei biobased stoffen, maar in volume bescheiden

13 Deelmarkt 4: Bunkering Structuur: Import vanuit Rusland en productie vanuit lokale raffinaderijen Russische import blijft bestaan, upgrading raffinaderijen is onzeker Rotterdam domineert qua volume in ARA gebied Nichemarkt met beperkt aantal aanbieders Internationale handelshuizen zijn dominant Bunkervolume is sterk fluctuerend (mondiale prijsconcurrentie) Ontwikkelingen: Schaalvergroting scheepvaart voorlopig voorbij Slow steaming (10% lagere snelheid = 20% brandstofbesparing) 13

14 Liggelden De opbrengsten uit liggelden staan onder druk: Er is voldoende vervoerscapaciteit, reserveren is niet perse nodig Verladers zijn kostenbewust en veel kritischer om liggeld te betalen TTB condities zijn meer onderhandelbaar Floating storage loopt terug door nieuwe opslagcapaciteit op het land Nieuwe terminals zijn efficiënter, waardoor wachttijden teruglopen Minder schepen in de wacht vergroot de vervoerscapaciteit en vergroot de druk op vervoerstarieven. 14

15 Conclusies vraagzijde (1/2) Olie en olieproducten Het volume olieproducten loopt de komende jaren licht terug Het ARA verkeer is complex en niet volledig gecorreleerd aan energievraag Blending en trading blijven op peil vanwege internationale disbalans Minder maar dikkere stromen naar het achterland (minder, grotere depots) Wachttijden dalen vanwege recente expansie opslagterminals Chemie Chemievervoer kan op termijn licht dalen Toekomstige concurrentiepositie van Europese chemie staat onder druk Op den duur mogelijk verschuiving van lokaal product naar importproduct Deze verschuiving kan ongunstig voor de binnenvaart 15

16 Conclusies vraagzijde (2/2) Eetbare oliën Markt en vervoersvolume zijn relatief stabiel Geen grote wijzigingen in logistieke patronen verwacht Bunker Krimp door slow steaming en stagnatie van groei scheepvaart Concurrentiepositie ARA gebied blijft onverminderd sterk Structuur Onder afnemers en handelaren is sprake van consolidatie, het aantal opdrachtgevers voor de tankvaart neemt derhalve af Er is sprake van ruimtelijke concentratie door sluiting raffinaderijen en depots; dit leidt tot minder maar dikkere stromen Plannen voor nieuwe pijpleidingen zijn nog niet concreet en zullen geen grote impact hebben voor de binnenvaart 16

17 1. Introductie 2. Vraagzijde van de markt 3. Aanbodzijde van de markt 4. Conclusies 17

18 Benadering van het aanbod schepen De totale tankvaartmarkt omvat ca schepen met een totaal tonnage laadcapaciteit van 3,1 mln. ton. Hiervan vallen 920 schepen in het segment 86 meter. Aantal Markt 86 meter* Tonnage Enkelwandig actief Dubbelwandig Totaal *: diverse bronnen gecombineerd (IVR, SAB, EBIS) 18

19 Ton Tankvaartvloot: ontwikkeling tonnage Totaal toegevoegd tonnage vanaf 1960 (tankvaart) Tonnage Er is sprake geweest van een nieuwbouwhausse in de tankvaart. De nieuwbouw vanaf 2005 is goed voor ruim 50% van het huidige beschikbare tanktonnage in de markt In 2012 zijn 36 dubbelwandige binnenvaarttankers afgebouwd ( ton) en zijn er 51 enkelwandige tankers uit de vaart genomen (ca ton). De vloot bleef dus constant 19 Bron: IVR, stand

20 Aantal Vlootsamenstelling 500 Tankvaartvloot naar afmeting (aantallen) Aantal tankschepen naar afmeting

21 Orderboek tankers Er werden in bestelde tankschepen afgebouwd, die deels reeds in de vaart zijn gebracht dan wel snel in de vaart komen. Het orderboek bedraagt per april 2014 bijna 40 schepen, met een totaal tonnage van ongeveer ton. Deze schepen hebben voor bijna de helft nog geen eigenaar en worden in sommige gevallen wellicht niet (af)gebouwd (push strategie scheepswerven). De kleinere tonnages zijn dubbelwandige schepen die bestaande enkelwandige schepen voor het werk op de (kleinere) kanalen gaan vervangen en/of in specifieke segmenten worden ingezet. Aantal Tonnage 6 stuks stuks stuks stuks stuks stuk stuks

22 Tankvaartvloot: uitfasering Enkelwandige vloot 86 meter omvat nog ca. 120 schepen Een enkelwandig schip meet gemiddeld ton Onze inschatting is een vertraagde uitfasering (afhankelijk van geldige klasse, vrachttarieven e.d.) Uitfasering enkelwandige transportcapaciteit Zwart product, chemicaliën, stookolie Benzine, aardoliedestillaten, koolwaterstoffen Blank product, dieselolie, gasolie, kerosine 22

23 Capaciteit: nuancering I.v.m. eigengewicht kan het ene schip bij laagwater meer laden dan een ander schip. Dit maakt dat de inzetmogelijkheden van schepen bij laagwater kunnen variëren Technologische ontwikkelingen bijvoorbeeld: Ladingpompen Ontgassingstechnieken 23

24 Markt: overmaatse schepen In de afgelopen jaren zijn ruim 80 tankschepen met een lengte van 135 meter aan de vloot toegevoegd. Ruim 50 hiervan betreft overmaatse schepen. Met overmaats worden schepen van 13,5 meter of breder bedoeld (standaard is 11,4 meter breed). Deze overmaatse schepen worden ingezet voor: Transport tussen depots en/of raffinaderijen in het ARA gebied Bunkers Floating storage Door dit met grote tankers te doen (> ton) worden schaalvoordelen bereikt qua kosten en op het gebied van snelheid en veiligheid (beter 1 grote tanker aan de steiger dan 3 kleine). Vergeleken met zogenaamde Rijnschepen maken overmaatse tankschepen minder vaaruren en kennen een ander verdienmodel (met bijvoorbeeld meer liggelden). 24

25 Conclusies aanbodzijde In de afgelopen jaren is zeer veel nieuwe tonnage aan de markt toegevoegd; totale capaciteit van schepen 86 meter bedraagt ca. 2,4 mln. ton. Orderboek voor 2014 bedraagt 37 tankers met een totaal capaciteit van ton. Verwachte mutatie in tonnagecapaciteit over 2014 is een stijging als gevolg van huidige orderboek. Verwachte uitfasering van enkelwandige tankers zal een vertraagd patroon kennen i.v.m. bedrijfseconomische inzetbaarheid. 25

26 1. Introductie 2. Vraagzijde van de markt 3. Aanbodzijde van de markt 4. Conclusies 26

27 Conclusie 1/2 Aanbodzijde Markt beschikt over een relatief jonge vloot met een totaal tanktonnage van 2,4 mln. ton ( 86 meter). Wij verwachten tot 2019 een jaarlijkse uitfasering van ca. 30 enkelwandige tankschepen van in totaal ton laadvermogen. Nieuwbouw 2014 bedraagt naar schatting ton. Vraagzijde In de minerale oliën verwachten wij een daling in het volume. Chemie kan licht dalen, ondanks lichte groei Duitse export en import basischemicaliën. Het segment voor eetbare oliën is een kleine maar stabiele stroom. De bunkermarkt zal in volume licht afnemen. Arbitrage en blending blijven van belang, maar laten zich moeilijk voorspellen. Consolidatie en concentratie van depots en raffinaderijen stimuleren vervoer. 1. De vervoersvraag tot 2020 zal stagneren 2. Door de uitfasering van enkelwandige schepen krimpt het vervoersaanbod 3. Per saldo verwachten wij een verslechtering van de balans tussen vraag en aanbod 4. Onzekerheden aan de vraagzijde van de markt zijn groot 27

28 Conclusie (2/2) Olie Chemie Bunker Wetgeving & techniek Concentratie raffinaderijen en depots Toename overzeese import basischemie Rotterdam blijft een grote bunkerhaven Verbod op varend ontgassen Volledige uitfasering enkelwandige vloot Nieuwe markten Speciale schepen op bepaalde routes Groei overige producten Groei LNG Afname verbruik huisbrandolie Duitsland Afname chemie export uit Europa Continuering slow-steaming Minder wachttijden bij terminals Energie-efficiëntie autoverkeer 28 Sluiting raffinaderijen en depots

29 Contact details Rabobank Shipping Rabobank Shipping Office address Blaak GB Rotterdam Rabobank Rotterdam Arjen van Klink Senior adviseur Strategie & Innovatie Telephone Rabobank Shipping Geerten van de Rest Financieringsspecialist Telephone Postal address P.O. Box AA Rotterdam The Netherlands 6