Helderziendheid, genezers en. paranormale wetenschap

Transcriptie

1 Helderziendheid, genezers en Helderziendheid, genezers en paranormale wetenschap paranormale wetenschap s t u d i e Oktober 2010

2 Inhoudstafel 1. Doelstellingen 2. Methodologie 3. Het bijgeloof 4. Het geloof in paranormale verschijnselen 5. De perceptie van helderziendheid 6. Ervaring met helderziende manier van raadplegen 7. Ervaring met genezer 8. Gemiddelde prijs van een raadpleging 9. Conclusies 10. Aanbevelingen 2

3 Doelstellingen Het doel van deze studie bestaat erin een evaluatie te maken van de consultaties bij helderzienden, genezers en paranormaal begaafden door de consumenten. Deze studie wil de federale, communautaire en gewestelijke beleidvoerders en de onderwijssector informatie verstrekken over de bekendheid van het fenomeen, de perceptie ervan, alsook over de motieven en het gedrag van de consumenten. 3

4 Methodologie Kwantitatieve studie 631 interviews, telefonisch afgenomen van jongeren van 18 jaar en ouder in België in oktober Aselecte gelaagde gecorrigeerde steekproef (voor het globale resultaat). De resultaten hebben een gepaste statistische verwerking ondergaan. De totale foutmarge op de steekproef bedraagt 3,9%. Enkel de betekenisvolle resultaten worden voorgesteld. Elke gegeven werd echter geanalyseerd in functie van het geslacht, de leeftijdsgroepen, de taalgroep, de grootte van het gezin (van vrijgezel tot meer dan vijf personen), de locatie (Brussel, Vlaanderen, Wallonië), de sociaalprofessionele categorie, de status van de geïnterviewde (hoofdverantwoordelijke voor de aankopen of niet, huurder of eigenaar), de aanwezigheid van kinderen in het gezin. 4

5 Het bijgeloof Bent u bijgelovig? 18% Bijna 2 op de 10 consumenten verklaren bijgelovig te zijn. Tegenover het onderzoek van 2007 is dit een stijging van 6%. 82% Ja Nee Basis: Alle respondenten. 5

6 Profiel van de bijgelovige Mensen die op het Waalse platteland wonen, zijn vaker bijgelovig dan gemiddeld (35%). Daarna volgen mensen die een kind hebben jonger dan 11 jaar (34%). Van de respondenten uit een gezin met 3 personen, is 28% bijgelovig. In Wallonië is men over het algemeen ook vaker bijgelovig dan gemiddeld (26%). Van de mensen die op het Vlaamse platteland wonen zijn er minder bijgelovig (6%) dan gemiddeld. Ook bij de 65+ ers zijn er minder bijgelovigen (8%). Mensen uit lagere sociale klassen geven minder vaak aan bijgelovig te zijn (9%). Mensen uit grotere gezinnen van 5 personen en meer, zijn ook minder vaak bijgelovig (12%). 6

7 Het geloof in paranormale verschijnselen De praktijken van genezers Voorspellingen op basis van astrologie, horoscopen Voorspellingen door helderzienden Handlezen 6% 10% 15% 6% 12% 8% 10% 22% Hierna volgt een reeks verschijnselen. Aan u telkens de vraag of u erin gelooft of niet. Meer dan 2 op 10 van de respondenten geloven in de praktijken van genezers. 15% stelt zich geen vragen bij voorspellingen op basis van astrologie en horoscopen. 12% van de ondervraagden geeft aan dat ze geloven in voorspellingen van helderzienden. Een tiende gelooft in handlezen. Tegenover vorig onderzoek (2007) is het aandeel bijgelovigen in de populatie gestegen. Vooral genezers (+16%) kregen veel bijval. Er zijn dubbel zoveel mensen die de voorspellingen van helderzienden geloven. Bij voorspellingen op basis van astrologie en horoscopen stijgt dit aandeel met de helft Basis: Alle respondenten. 7

8 Profiel van de believers per soort verschijnsel De praktijken van genezers: Mensen die in kleine Waalse dorpen wonen (45%) en die op het Waalse platteland wonen (47%) geloven het vaakst in de praktijken van genezers. Bij gezinnen van 6 personen en meer is er ook een hoger aantal mensen dat geloof hecht aan de praktijken van genezers (47%). Bij mensen met kinderen tussen de 12 en 17 jaar is 38% believer. Mensen uit Vlaamse dorpjes (10%) en op het Vlaamse platteland (6%) zijn het minst overtuigd van de genezerspraktijken. 12% van de personen uit gezinnen met 4 leden gelooft in genezers. Van de 65-plussers ten slotte is er 14% die geloof hecht aan deze praktijken. Voorspellingen op basis van astrologie, horoscopen: Mensen van het platteland (Vlaanderen: 26%; Wallonië: 41%) geloven het vaakst in astrologische voorspellingen. 30-jarigen zijn het minst geneigd ze te geloven (6%). Vrouwen geloven deze voorspellingen iets vaker dan mannen (resp. 22% en 8%). Mensen uit gezinnen van 5 personen (20%) en van 6 en meer personen (23%) geloven ook vaker de voorspellingen en horoscopen dan gemiddeld. 8

9 Profiel van de believers per soort verschijnsel De voorspellingen van waarzeggers: Een vierde van de mensen van het Vlaamse platteland gelooft in de voorspellingen van waarzeggers. Mensen uit sociaal lagere groepen geloven vaker de voorspellingen van waarzeggers (22%). Ook vrouwen (20%) geven aan vaker de voorspellingen te geloven dan mannen (4%). De non-believers situeren zich vooral in kleine Waalse dorpen (0%), in de Waalse plattelandgemeenten (6%) en in Brussel (1%). Mensen van de hogere sociale klassen staan hier ook kritischer tegenover (6%). Handlezen: In Vlaamse plattelandgemeenten hecht niemand geloof aan handlezen. 4% van de hogere sociale groepen gelooft in handlezen. Ook in Waalse plattelandgemeenten zijn er minder mensen die hierin geloven: 5%. Van de gezinnen van 6 en meer personen is er eveneens 5% die hierin gelooft. 9

10 Perceptie van helderziendheid Helderzienden maken misbruik van de naïviteit van de mensen Een helderziende raadplegen is duur Helderzienden stellen de mensen die hen raadplegen gerust, troosten ze Helderzienden kunnen soms mensen in nood helpen 42% 58% 43% 49% 89% 88% 82% 77% Hierna volgt een reeks uitspraken. Aan u de vraag of u ermee akkoord gaat of niet. 9 op de 10 consumenten vinden dat ze misbruik maken van de naïviteit van de mensen. 77% meent dat een bezoek bij een helderziende duur is. 58% van de mensen is van mening dat helderzienden mensen kunnen geruststellen en troosten. De helft van de consumenten denkt dat helderzienden hulp kunnen bieden aan mensen in nood. In vergelijking met de vorige enquête leeft de overtuiging meer dat helderzienden mensen kunnen geruststellen of mensen in nood kunnen helpen Basis: Alle respondenten. 10

11 Perceptie van helderziendheid Helderzienden hebben een gave Helderzienden kunnen aan mensen die ze raadplegen nuttige raad geven vóór een beslissing Helderzienden kunnen mensen die ze raadplegen hun toekomst vertellen Helderziendheid is een wetenschap 36% 40% 35% 29% 25% 18% 13% 8% Hierna volgt een reeks uitspraken. Aan u de vraag of u ermee akkoord gaat of niet. 40% van de consumenten gelooft dat helderzienden een speciale gave hebben. Minder dan 1 op de 3 consumenten denkt dat helderzienden aan de mensen die hen raadplegen een nuttig advies kunnen geven voordat zij een beslissing nemen. 18% van de consumenten is van mening dat een helderziende de toekomst kan onthullen. Helderziendheid als wetenschap wordt bijna niet aanvaard: slechts 8% gaat hiermee akkoord. Tegenover het onderzoek van 2007 daalt het geloof in de vaardigheden van de helderzienden. Dat helderzienden een speciale gave hebben, wordt echter vaker beaamd. Basis: Alle respondenten. 11

12 Perceptie van helderziendheid Helderzienden maken misbruik van de naïviteit van mensen: Deze stelling wordt onderkend door alle mensen uit Brussel, kleine Waalse gemeenten en Waalse plattelandgemeenten. In Wallonië is men ook iets meer van die mening dan gemiddeld (94%). Van de personen uit grote gezinnen (meer dan 5 personen) gaan er minder akkoord met deze stelling (75%) en ook in de Vlaamse steden gaat een kleiner aandeel akkoord (78%). Een helderziende raadplegen is duur: Er is een groot verschil in prijsperceptie tussen de Belgische regio s. Meer inwoners van Wallonië (92%) en van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (98%) dan Vlamingen (63%) denken dat een helderziende duur is. Ook in de groep van jarigen zijn er meer mensen die dit idee hebben (92%). Helderzienden stellen de mensen die hen raadplegen gerust, troosten ze: Mensen met kinderen gaan hier het vaakst mee akkoord (72%). Mensen die hier ook vaker mee akkoord gaan, wonen vaker in Vlaanderen (68%), zijn vaker dertigers (71%) en maken vaker deel uit van een gezin van 6 of meer personen (71%) en behoren vaker tot de middenklasse (66%). Minder Franstaligen gaan hiermee akkoord (45%) en vooral mensen die op het Waalse platteland leven gaan niet akkoord (12%). Helderzienden kunnen soms mensen in nood helpen: Deze mening werd vaker gedeeld door mensen woonachtig in kleine Waalse dorpen (60%) en op het Waalse platteland (71%). Ook de mensen met een kind onder de 11 jaar gingen vaker akkoord (63%). 12

13 Perceptie van helderziendheid Helderzienden hebben een gave: Vrouwen gaan hier vaker mee akkoord (48%) en mensen van het Waalse platteland (47%). In Brussel ontkent 81% dat helderzienden een gave hebben, en op het Vlaamse platteland ontkent 80%. Verder staan ook grote gezinnen (5 personen en meer) eerder weigerachtig tegenover deze stelling: 28% onder hen gaat akkoord. Van de mannen ten slotte is er 31% die ook vindt dat helderzienden een gave hebben. Helderzienden kunnen aan mensen die hen raadplegen nuttige raad geven vóór het nemen van een beslissing: Mensen uit gezinnen met 5 personen gaan hier vaker mee akkoord (42%) dan gemiddeld. Van de personen uit gezinnen van 6 of meer personen, gaat slechts 11% hiermee akkoord. Op het Waalse platteland ontkent iedereen deze stelling, en ook in Brussel is 85% niet akkoord. Een vijfde van de hoge sociale groepen gaat akkoord met de stelling. Helderzienden kunnen voor mensen die hen raadplegen de toekomst voorspellen: 26% van de Walen gaan akkoord met de stelling. Dit zijn voornamelijk de mensen uit de Waalse kleine dorpen (55%) en de Waalse steden (28%). Van de personen uit gezinnen van 5 personen gaat 40% akkoord. Minder dan 1 op 10 mensen op het Vlaamse platteland (7%) gelooft dat helderzienden de toekomst kunnen voorspellen. Helderziendheid is een wetenschap: mensen uit gezinnen van 5 personen zien helderziendheid vaker dan gemiddeld (17%) als wetenschap. Mensen uit gezinnen van 6 personen en meer ontkennen dan weer massaal dat helderziendheid een wetenschap is. Ook in Waalse kleine dorpen en op het Vlaamse en Waalse platteland zijn er geen mensen die helderziendheid en wetenschap aan mekaar linken. 13

14 Ervaring met helderziende Hebt u al ooit een helderziende geraadpleegd? 85% 15% 15% van de ondervraagden hebben al eens een helderziende geraadpleegd. Tegenover 2007 is dit een stijging met 8%. Van de mensen die op het Waalse platteland wonen, zeggen 36% al ervaring te hebben met een helderziende. Er zijn ook meer vrouwen (21%) dan mannen (9%) die al een helderziende geraadpleegd hebben. Ja Nee Basis: alle respondenten. 14

15 Manier van raadplegen Hoe? 85% Persoonlijk Per telefoon 4% 10% 92% In meer dan 8 op de 10 gevallen gebeuren de raadplegingen persoonlijk. Het internet en de telefoon worden minder vaak gebruikt, maar toch is het aantal consultaties via de telefoon verdubbeld sinds % Via internet 4% Basis: respondenten die een helderziende raadpleegden 15

16 Ervaring met genezer Hebt u al een genezer geraadpleegd? 8% Minder dan 1 consument op 10 zegt al eens een genezer geraadpleegd te hebben. Tegenover 2007 is dit een stijging van 6%. 92% Ja Nee Basis: Alle respondenten 16

17 Gemiddelde prijs van de raadpleging Hoeveel hebt u betaald voor de recentste raadpleging? Waarzegger 30,20 De klanten van helderzienden zeggen gemiddeld dat ze 30,20 EUR per raadpleging betaald hebben. De klanten van een genezer hebben gemiddeld meer betaald: 40 EUR per bezoek. Genezer 40,00 Basis: hebben al een helderziende geraadpleegd 17

18 De toegepaste prijzen verschillen Helderzienden: Mensen uit de hoge sociale klassen geven aan meer dan gemiddeld betaald te hebben voor hun bezoek ( 46,00). Ook huurders ( 39,10), mensen uit gezinnen van 5 personen ( 37,70), mensen met een kind van 12 à 17 jaar oud ( 35,80), mensen uit lage sociale klassen ( 35,10) en 18- tot 29- jarigen ( 35,10) betaalden meer. De mensen uit gezinnen met 3 personen betaalden minder ( 16,70), evenals de mensen die in Brussel wonen ( 22,20). Genezers: Een bezoek aan een genezer kostte het meest voor de huurders ( 78,60). Personen uit een gezin van twee personen ( 66,10), inwoners van Vlaamse kleine dorpen ( 64,60) en Nederlandstaligen in het algemeen werd ook meer aangerekend dan gemiddeld. Mensen uit Waalse steden betaalden het minst ( 1,00) en de Walen die een genezer bezochten, betaalden ook slechts 1,50 EUR. 18

19 Intentie om in de toekomst een beroep te doen op een genezer Zou u ooit een genezer raadplegen? 7% 18% 7 op de 100 consumenten zeggen dat ze nogal geneigd zijn en 18 op de 100 zeggen dat ze maar weinig geneigd zijn om ooit een genezer te raadplegen. De 18- tot 29-jarigen en de 40- tot 49-jarigen (4%) zijn iets meer geïnteresseerd, net als de inwoners van de Waalse (11%) en de Vlaamse landelijke gemeenten (6%). 76% Nogal geneigd Weinig geneigd Helemaal niet geneigd Basis: hebben nog nooit een genezer geraadpleegd 19

20 Helderziendheid en astrologie: hoe werkt het? De consumenten hebben vertrouwen in astrologen en andere helderzienden omdat ze overtuigd zijn van de waarheidsgetrouwheid van de astrologie aangezien hun persoonlijke horoscoop veel voor hen betekent. En daar zit al de eerste fout: hun horoscoop is voor die consumenten veelbetekenend omdat hij door hen (volgens hen) en niet voor hen zin heeft. De consument die zijn horoscoop leest, gelooft behoorlijk naïef maar wel net zoals honderden andere mensen dat die horoscoop voor hem bestemd is. Dat is wel snel voorbijgaan aan het feit dat er een puteffect bestaat: hoe vager en algemener een uitspraak is, hoe meer consumenten die ernaar luisteren zichzelf erin kunnen herkennen. Het volstaat dat er een beetje van alles in staat opdat de consument zich er zou kunnen in herkennen. Bepaalde zinnen doen het op dat vlak heel goed. U hebt er behoefte aan door de anderen geliefd en bewonderd te worden. Maar u kunt toch kritisch zijn wat uzelf betreft. Hoewel u enkele zwakke punten in uw karakter hebt, slaagt u er over het algemeen in om die te compenseren. Soms bent u extravert, beminnelijk en sociaal; andere keren bent u introvert, voorzichtig en gereserveerd. De consument die zulke zinnen leest, zal ze zonder voorbehoud aanvaarden door ze in scène te zetten en te interpreteren in een context die hem een betekenis geeft. Meer nog: als bepaalde principes van de sociale psychologie goed toegepast worden, kunnen ze de consumenten ertoe leiden dat ze niet zoeken naar de waarheid, maar naar dat wat zij zouden willen dat mensen over hen zeggen. 20

21 Helderziendheid en astrologie: hoe werkt het? Op het wetenschappelijke en astronomische vlak verwijzen de astrologen naar het traject van de aarde rond de zon en beweren ze zonder aarzelen dat dit traject jaar na jaar identiek verloopt. Nochtans evolueert het referentiekader jaar na jaar en komt het geboorteteken van een consument in de dierenriem (zodiac) helemaal niet overeen met de figuur die de astrologen bepaald hebben. De reden: de precessie, een fenomeen dat ontdekt werd door Hipparchus van Nicea in de 2de eeuw vóór Christus, toont aan dat de inwerking van de gravitatiekrachten van de zon en de maan op de bolling van de evenaar op aarde ervoor zorgt dat de richting van de aardas niet vast staat. Ten slotte aarzelen astrologen en helderzienden ook niet om gebruik te maken van een selectieve blootstelling, een welbekend psychologisch principe, dat erop neerkomt dat er gezocht wordt naar gegevens die eerder onze mening bevestigen dan ze te ontkrachten. 21

22 De genezers en het nocebo-effect Zichzelf ziek maken uit angst voor iets of iemand, dat kan voorkomen. De specialisten van de effecten van suggestie op gezondheid stellen vast dat het «nocebo»-effect de symptomen zou kunnen verklaren die betoverde personen voelen. Iemand die ervan overtuigd is dat hij het slachtoffer van een vloek is, leeft in een permanente staat van angst die op zijn beurt aanleiding kan geven tot problemen met de spijsvertering, huidziekten, vergroot risico voor hart- en vaatziekten of een hartinfarct. In dat geval is tussenkomen voor de genezer eenvoudig. De consument, die ten einde raad is, komt op consultatie op een moment in zijn leven waarop hij bijzonder kwetsbaar is en de genezer de ultieme oplossing lijkt. Die laatstgenoemde zal tijdens de consultaties, na een onderzoek, aan de consument zeggen dat hij de oorzaak van het lijden gevonden heeft en dat er wel degelijk een vloek op hem rust. Die diagnose stelt de consument gerust want ze rechtvaardigt al zijn mislukkingen met één enkele oorzaak, die bovendien buiten zijn wil valt. Op die manier van alle verantwoordelijkheid ontheven zal de consument meer geneigd zijn om de voorstellen van de genezer te aanvaarden (zoals amuletten dragen die het kwade oog moeten afwenden en de gezondheidstoestand van de consument moeten verbeteren). De genezer moet de consument alleen nog maar voorstellen om het ritueel uit te voeren dat nodig is om de vloek op te heffen. En vaak zal de consument daar voldoening uit halen: het kwaad zal verdwenen zijn, net zoals de inhoud van zijn portefeuille. 22

23 Weinig ethische of transparante handelspraktijken Tal van helderzienden en genezers adverteren via kleine berichten in ongeadresseerde reclamebladen of via het internet. De gebruikte methoden maken misbruik van de zwakte van de consument of zijn regelrecht consumentenbedrog. Een selectie uit de voorbeelden: De raadpleging per telefoon staat als gratis aangekondigd, maar de oproep wordt gefactureerd voor meer dan één euro per minuut. De helderziende of de genezer zal de consument zo lang mogelijk aan de praat houden. Een banner op het internet maakt reclame voor een gratis sessie bij een helderziende. De consument klikt op akkoord en ontvangt enkele dagen later een analyse in een esoterische taal die hem of haar aanraadt om uit die rampzalige kring van negativiteit te stappen en dat negatieve mediamieke milieu helemaal uit te schakelen... met behulp van een volledige, vertrouwelijke astrologische studie. Voor die studie moet natuurlijk betaald worden. Als de consument niet reageert, worden er meerdere herhalingen naar hem of haar gestuurd. In een eerste gratis numerologische analyse wordt de consument verteld dat hij werkelijk uniek is en dat hij voorrang krijgt voor een verdere, meer uitgebreide (en betalende) analyse. Om van dit voordeel te genieten moet hij wel de dag zelf nog intekenen en betalen. Een gratis consultatie via het internet vraagt de respondent om zijn mailadres, waarna er heel snel een stroom van honderden ongevraagde en ongewenste commerciële aanbiedingen (spams) in zijn mailbox binnenkomt. 23

24 Weinig ethische of transparante handelspraktijken De verkooptechnieken zijn bijzonder agressief en misleiden de consument Voet tussen de deur: Deze techniek bestaat erin een reactie van de consument te vragen op een eenvoudig verzoek, om daarna die consument te bestoken met vragen om een heel arsenaal aan esoterische diensten en producten te kopen. Het geruststellen: Die techniek bestaat erin de consument gerust te stellen door hem/haar te laten geloven dat de aankoop die hij/zij gaat doen weinig risico inhoudt en dat hij/zij de verkoper mag vertrouwen. Ainsi, le prix des services est inférieur à 50 euros, certains services sont offerts "gratuitement" tandis que d autres services comportent une réduction spectaculaire de 30 à 45 euros. Er worden zelfs foto s van de helderziende(n) afgebeeld, ook al gaan bepaalde van zulke aanbiedingen uit van direct marketing bedrijven. De verkoper heeft (op die foto s) het uiterlijk van een sympathieke oma, die op haar actief al tal van directe voorspellingen, die al meer dan 100 maal gecontroleerd werden heeft staan. Als bewijs dat ze echt bestaat, wordt haar foto afgebeeld en zijn raadplegingen op afspraak mogelijk,... maar om eventuele nieuwsgierigen te ontmoedigen wordt een wachttijd van ongeveer 6 maanden vooropgesteld. 24

25 Weinig ethische of transparante handelspraktijken Het geruststellen: Er staat geen enkel precies gegeven over het leven van de consument in het antwoord. «Dat is normaal», wordt erbij gezegd, want de helderziende wilde bepaalde aspecten van het persoonlijke leven van de consument liever niet op schrift zetten. Alles moet immers tussen ons (de consument en de helderziende) blijven. Brief na brief verandert het opschrift boven de handtekening: een vriend(in), uw vriend(in), uw toegewijde vriend(in). Het getuigenis: Die techniek bestaat in het citeren van lovende getuigenissen van mensen die op de consument gelijken en die (een) succes hebben gekend na de tussenkomst van de helderziende. Door het gebruik van getuigenissen probeert deze firma de consument te overtuigen van zijn efficiëntie. Hij gebruikt zelfs een specimen van een krant om zich voor te stellen. Manipulatie van de gegevens: Om de efficiëntie van hun voorspellingen te waarborgen, aarzelen de helderzienden niet om iets ongelofelijks, heel verrassend en zelfs absoluut verbluffend voor te stellen. Iets dat hun psychische machten of krachten ontegensprekelijk en onomstotelijk zal aantonen en bewijzen. In feite is dat bewijs niets meer dan een misleidend trucje. Een goede zaak doen: De aanbiedingen gaan vergezeld van een hele set voorwerpen, allemaal «heel nuttig»... en tegen betaling natuurlijk, maar met een sterke prijsvermindering aangeboden. De idee is om aan de consument te suggereren dat hij of zij deze goede zaak niet mag laten glippen. Maar de oorspronkelijk toegepaste prijzen komen niet overeen met echt evalueerbare prestaties. 25

26 Weinig ethische of transparante handelspraktijken Analyse van de behoeften. Die techniek komt erop neer dat tegenover de consument de antwoorden gesuggereerd worden die hij/zij verwacht. De verkoper gaat in twee stappen te werk. Bij een eerste contact vraagt hij op een onschuldige manier aan de consument om een korte vragenlijst te beantwoorden (geboortedatum, houder van huisdier of niet, dierbaarste wens, grootste zorg, geldproblemen of niet, verliefd of niet, familiale problemen of niet,...). Bij een tweede contact ontvangt de consument een beschrijving van zijn/haar verwachtingen (die hij/zij zelf heeft prijsgegeven via de vragenlijst). Zo krijgt de consument de indruk dat die verwachtingen ook positief ingelost zullen worden. Ieder nuchter mens zou daar gewoon eens om glimlachen, maar jammer genoeg zijn er heel veel consumenten die al te goedgelovig zijn en zich laten meeslepen in een spiraal van (almaar zwaarder wordende) betalingen in de hoop dat hun gekste dromen zullen uitkomen, terwijl ze eigenlijk gewoon worden uitgebuit door een postorderbedrijf. 26

27 Weinig ethische of transparante handelspraktijken De diensten worden voorgesteld in een voor de consument onbegrijpelijk esoterisch jargon. Voorbeelden: Een gemagnetiseerde magische foto, De Gouden Kaart, Het grote maxi geluksritueel dat de krachten van de Gouden Kaart verhonderdvoudigt, De Grote Persoonlijke Geluksstudie, Een ritueel van personificatie dat toelaat om alles te zien, alles te weten van de consument en van het probleem dat hem/haar zorgen baart, Een absorptieritueel dat tot doel heeft om het knagende kwaad dat het geluk in de weg staat, op te lossen, De grote geleide vooruitblik op het geluk, die alles toont wat gedaan moet worden om te verkrijgen wat men wenst, De kaart van de goddelijke weg, die uw astrale ziel in staat stelt om uit de zwarte kring van de centaur te stappen en in de gouden kring van de constellatie van de feniks herboren te worden, De gids van persoonlijke kansen, die heel exact en precies alles aangeeft wat onontbeerlijk is om van elke minuut van uw nieuwe leven een minuut van geluk, plezier en genot te maken, en dit zowel op het vlak van geld, van geluk als van de liefde, Het grote persoonlijke plan voor de terugkeer van het geluk. 27

28 Gratis diensten Heel veel verschillende bedrijven die dergelijke diensten aanbieden, pakken uit met gratis acties. Een eenvoudig middel om de aandacht van de consument te trekken. Door de laagdrempeligheid is de kans groter dat men intekent en uiteindelijk toch zal betalen voor de diensten. Adresgegevens worden verkocht aan andere bedrijven. 28

29 Conclusies Ondanks het gegeven dat maar 8% van de respondenten toegeven dat ze bijgelovig zijn, heeft 15% al eens een helderziende opgezocht en is 7% nogal geneigd en 18% weinig (maar toch) geneigd ooit een genezer te bezoeken. Het fenomeen van het bijgeloof neemt echter de voorbije jaren met 6% toe en hetzelfde geldt voor het geloof in het feit dat helderzienden en genezers een bijzondere gave hebben. Meer dan 2 consumenten op de 10 geloven in de genezerpraktijken, 15% gelooft in de voorspellingen door de astrologie en de horoscopen, 12% in de voorspellingen van helderzienden en 1 op de 10 in het handlezen. In vergelijking met 2007 is dat een betekenisvolle stijging. 40% van de mensen geloven wel dat helderzienden een gave hebben, maar slechts een kleine minderheid erkent dat ze de toekomst kunnen voorspellen, kunnen helpen bij het nemen van beslissingen enz. Nochtans (moet het nog gezegd?) is er helemaal geen sprake van een bijzondere gave, maar enkel van een stevige dosis inzicht in de psychologie van de mens, vaak gepaard met de wens om van de wanhoop van de consument te profiteren of op moeilijke momenten in zijn leven misbruik te maken van zijn zwakheid, ook al voelen de raadplegers zich soms wel gerustgesteld of getroost. Het risico voor psychologische afhankelijkheid en oplichterij is wel reëel. 29

30 Aanbevelingen De markt van de helderziendheid en ruimer gezien van het esoterisme is weinig gereglementeerd en vanwege het specifieke karakter (de diensten worden vaak gepresteerd op een psychologisch moeilijk moment voor de consument of aarzelen niet om misbruik te maken van de zwakte van de consument), moet er een bijzondere omkadering komen, zowel op het reglementaire vlak (met meer transparantie in de handelspraktijken) als op het gebied van de controle. Want wanneer de consumenten misleid of bedrogen worden, zijn er maar weinig die dat melden, meestal omdat ze zich schamen over hun avontuur. Maar de toevlucht tot helderzienden en genezers wordt ook verklaard door een gevoel van alomtegenwoordige eenzaamheid en individualisme. Het is toch wel begrijpelijk dat wie van geluk, liefde, roem, geld enz. droomt, daarvoor tot alles bereid is? De overheid zou de sector strenger moeten controleren en erop moeten toezien dat hij de wet op de marktpraktijken respecteert, waaraan hij onderhevig is. En gelet op het feit dat het statuut van helderziende niet gereglementeerd is en voor iedereen openstaat, dient meer aandacht besteed te worden aan de oplichterijen waar de consumenten het slachtoffer van kunnen worden. 30

31 Verantwoordelijke uitgever: Marc Vandercammen OIVO Stichting van openbaar nut ON Paapsemlaan BRUSSEL Tel. 02/ Fax. 02/ Uitgave 2010 Catalogusreferentie D OIVO Prijs: 31 Overnames voor niet-commerciële doeleinden toegelaten mits bronvermelding 31