DE BROODPRIJS. November Stichting van openbaar nut REPRODUCTIE TOEGELATEN MITS VOORAFGAAND AKKOORD VAN DE UITGEVER EN BRONVERMELDING.

Transcriptie

1 DE BROODPRIJS November 2010 Stichting van openbaar nut REPRODUCTIE TOEGELATEN MITS VOORAFGAAND AKKOORD VAN DE UITGEVER EN BRONVERMELDING.

2 Broodprijs In september 2010 vestigde het OIVO de aandacht op het effect van de aankondiging van de stijging van de graanprijs op de prijs van het brood. Voorspelden bakkers toen niet dat brood verkocht ging worden tegen een prijs die 5 à 7 cent hoger lag en dat die prijsverhoging verband hield met de speculatie op de graanmarkten? Nu lijkt een meer diepgaand onderzoek uit te wijzen dat er betrokkenen zijn die, behalve de prijs van het meel verhogen, de situatie aangrijpen om hun winstmarges te vergroten. OIVO OIVO OIVO OIVO OIVO OIVO OIVO OIVO OIVO OIVO OIVO 1.1. DE TARWEPRIJS De evolutie van de tarweprijs moet in haar context gezien worden : de mondialisering (GATT, WTO, ) is sterker gaan spelen, het product wordt alledaags. De geschiedenis van de schommelingen van de tarweprijzen relativeert deze recente prijsstijging, die beschouwd kan worden als een tijdelijke halt aan de historische constante waardevermindering van de reële prijzen. Een studie 1 van de Fédération Wallonne de l Agriculture (FWA) vergelijkt de prijzen die de landbouwer ontvangt en die welke hij betaalt sinds 1990 en besluit daaruit dat een neutraal prijzenobservatorium een noodzaak is. Voor de consumenten komt de vraag erop neer of de stijging van de prijs van de tarwe de verhoging van de broodprijs rechtvaardigt EVOLUTIE VAN DE BROODPRIJS IN DE GEZINSKORF De grafiek die volgt toont de evolutie van de broodprijs sinds september 2008 tot oktober De resultaten zijn bijzonder interessant. Terwijl bepaalde broden hun prijzen zagen dalen, zoals de speciale broden, ondergingen andere een prijsstijging, zoals de bruine en meergranenbroden. Verrassend genoeg zijn er spectaculaire prijsstijgingen voor de pistolets en kramieken: X3,63 (voor de 1 Evolutie van de meelprijs. A bon pain pas seulement bon grain, FWA Studiedienst, november

3 pistolets) en X1,76 voor de kramieken. Hoe verklaar je dat? Zouden die broodjes meer meel bevatten? Zou een stijging van de prijs van die producten minder gevoelig liggen bij de consumenten? Kennen de consumenten de prijs van die producten minder goed? Bakkerijproduct September 2008 Oktober 2010 Verschil Speciaal brood (400 g) Prijsdaling Speciaal brood (800 g) Lichte prijsdaling Bruin brood (800 g) Licht prijsstijging Meergranenbrood Prijsstijging Kramiek Forse prijsstijging Klein broodje = "pistolet" Zeer forse prijsstijging Inflatie Lichte daling Bron : FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie Berekening OIVO 1.3. ANALYSE VAN DE PRIJSEVOLUTIE IN DE VOORBIJE 4 WEKEN Via zijn netwerk van enquêteurs heeft het OIVO in de verschillende handelszaken (speciaalzaken zoals de bakkerijen en voedingswarenhuizen) prijsopnemingen gedaan van medio september 2010 tot medio oktober In totaal werden 432 prijzen opgetekend van producten zoals grote en kleine stokbroden, groot wit brood (1 kg), bruin brood (800 g), croissant, chocoladebroodje, pistolet en zachte sandwich. En de conclusie is zonneklaar: de prijzen zijn gestegen. Van ongeacht welk product je neemt, is de prijs tussen 2 en 4% gestegen. Nog verbazender is dat het de producten zoals de stokbroden zijn, die het minste meel gebruiken, die de grootste prijsstijging ondergaan. In absolute cijfers ligt de prijsverhoging in de grootteorde van enkele eurocentiemen, wat in de ogen van de consumenten weinig ingrijpend kan lijken. Vooral als je bedenkt dat de sector prijsverhogingen met 5 à 7 cent per product aangekondigd had, wat op vandaag duidelijk nog geen realiteit geworden is of zouden er nog andere prijsstijgingen in het verschiet zijn? Bakkerijproduct Prijs medio september 2010 Prijs medio oktober 2010 Prijsverschil Verschil in % Groot stokbrood 1,03 1,07 0,04 4% Klein stokbrood 0,69 0,71 0,02 3% Groot wit brood 1,82 1,85 0,03 2% Bruin brood 1,83 1,86 0,03 2% Croissant 0,78 0,80 0,02 3% Chocoladebroodje 0,80 0,82 0,02 3% Pistolet 0,37 0,37 0,01 2% Zachte sandwich 0,36 0,37 0,01 2% Bron : OIVO We zien wel aan de vergelijking van de prijsverhogingen tussen de warenhuizen en de bakkerijen dat de gevolgde strategie licht verschillend is. De prijs stijgt altijd minder in de warenhuizen dan in de bakkerijen. De uitleg is eenvoudig: brood is een courant consumptieproduct dat de consument naar de voedingswinkel trekt en een lage, competitieve prijs wordt vaak ten onrechte opgevat als een synoniem van lage prijzen voor alle andere producten in het voedingswarenhuis. OIVO OIVO OIVO OIVO OIVO OIVO OIVO OIVO OIVO OIVO OIVO OIVO 3

4 De analyse voor elk bakkerijproduct toont aan dat het kleine stokbrood (+6%) de grootste prijsverhoging onderging, terwijl er voor de bereiding van dit product minder meel nodig is dan voor het grote stokbrood (prijs +4%) of andere broden. Opnieuw is deze prijsstijging verbazend en wordt ze ongetwijfeld niet (enkel) gerechtvaardigd door de weerslag van de meelprijs, die maar 5 à 10% impact op de broodprijs heeft. Bakkerijproduct Prijsverandering in de warenhuizen Prijsverandering in de bakkerijen Groot stokbrood 3% 4% OIVO OIVO OIVO OIVO OIVO OIVO OIVO OIVO OIVO OIVO OIVO Klein stokbrood 0% 6% Groot wit brood 1% 3% Bruin brood 1% 3% Croissant 2% 3% Chocoladebroodje 2% 3% Pistolet 1% 2% Zachte sandwich 0% 2% Gemiddeld 2% 3% Bron : OIVO 1.4. DE STIJGING VAN DE PRIJS VAN HET MEEL IS EEN GOED VOORWENDSEL OM DE STIJGING VAN DE PRIJS VAN HET AFGEWERKT PRODUCT DOOR EXTERNE ELEMENTEN TE RECHTVAARDIGEN In het verleden reageerden de distributeurs anders: de broodprijzen daalden. In 2004 is er echter de vrijmaking van de markt gekomen, die elke bakker toelaat om de prijs van het brood naar eigen goeddunken te bepalen en om vrij de eigen prijzen te verhogen. Wat het OIVO daaraan stoort, is het feit dat de prijs maar in één richting (naar omhoog) evolueert, want als de prijs van grondstoffen zoals meel of tarwe daalt, verlagen de bakkers hun broodprijs niet evenveel. Het OIVO klaagt aan dat die prijsaanpassingen altijd naar omhoog, maar nooit naar omlaag gaan. Het voorwendsel is ook een drogreden want de prijs van de grondstoffen vertegenwoordigt maar een heel klein deel van de productiekosten van brood. Wat het zwaarste weegt in de broodprijs, dat zijn de prijs van de energie die nodig is voor het bakken en de algemene kosten. Maar wees gerust: als de olieprijs stijgt, zal het brood wel snel volgen! Brood is een levensnoodzakelijk en symbolisch product. Een stijging van de prijs ervan komt extra zwaar aan bij de Belgen, die geneigd zijn de broodprijs als symbool voor hun levensstandaard te zien. De prijs zou niet zomaar mogen stijgen in functie van de oogst en de marktstemming, ook al is de markt vrijgemaakt. Het OIVO vraagt aan het Prijzenobservatorium om op te treden door de winstmarges van de verschillende betrokkenen vast te leggen. 4

5 Verantwoordelijke uitgever: Marc Vandercammen OIVO Stichting van openbaar nut - ON Paapsemlaan Brussel Tel Fax Uitgave 2010 Catalogusreferentie: D OIVO Reproductie toegelaten mits voorafgaand akkoord van de uitgever en bronvermelding. OIVO OIVO OIVO OIVO OIVO OIVO OIVO OIVO OIVO OIVO OIVO OIVO 5