DE KOSTEN VOOR RIOLERING EN ZUIVERING AFVALWATER

Transcriptie

1 DE KOSTEN VOOR RIOLERING EN ZUIVERING AFVALWATER Resultaten online bevraging executive summary Auteurs: Datum: Herwerking: Veerle Minne, Sarah Botterman 6 februari 2015 VMM

2 Inhoudstafel 1 Managementsamenvatting Doel en opzet van het onderzoek Doelstellingen Onderzoeksmethode Gebruikte antwoordschaal bij principiële stellingen Principes versus engagement 2 3 Resultaten Profiel van de respondenten Demografische kenmerken Huishoudensgrootte en type woning Watergebruik Prijsbewustzijn en kennis Prijsperceptie Facturatie en tarieven Rechtvaardigheid Efficiëntie Duurzaamheid Billijkheid Kostenverdeling 4 4 Presentatie... 1 De kosten voor riolering en zuivering afvalwater (VMM)

3 1 Managementsamenvatting Sinds 2010 bevraagt de VMM ongeveer jaarlijks de huishoudens omtrent hun houding ten opzichte van de integrale waterfactuur. Dit meest recente rapport bevestigt de eerder waargenomen opinies en tendensen. De Vlaming is voorstander van een gelijke tariefzetting voor iedereen, met sociale correcties, en zonder abonnementsgeld. Ruim de helft van de Vlamingen gebruikt regenwater en één op vijf grondwater. De kennis over de drinkwaterfactuur blijft beperkt en men ervaart de prijs van het drinkwater als een steeds hogere druk op het huishoudboekje. Hierna vindt u een beschrijving van de gevolgde onderzoeksmethode, een tekstuele en een diavoorstelling van de resultaten en als slot een synthese van de onderzoeken over de laatste jaren. 2 Doel en opzet van het onderzoek 2.1 Doelstellingen De VMM wenst een representatief beeld te hebben van wat er leeft bij de huishoudens in Vlaanderen, met een focus op de tarieven en tariefstructuren. Dit moet de VMM toelaten op een onderbouwde manier in te spelen op de nieuwe opdrachten die volgen uit de implementatie van het regeerakkoord m.b.t. tariefregulering, tariefstructuur en tariefdifferentiatie, op het gebied van de saneringsbijdrage en vergoeding 2.2 Onderzoeksmethode Voor deze opdracht werd gekozen voor een online bevraging. Dit is niet alleen goedkoper en sneller dan de meeste andere bevragingsmethodes, maar is ook gebruiksvriendelijker, zowel voor de respondent als de onderzoeker. Een bijkomend voordeel is dat bij enquêtes zonder interviewer minder sociaal wenselijke antwoorden gegeven worden dan bij bevragingen waar een interviewer de enquête afneemt (bijv. telefonisch). De antwoorden zijn hierdoor van een betere kwaliteit en eerlijker. Er werd gebruik gemaakt van een steekproef van 818 Vlaamse huishoudens, wat neerkomt op een foutenmarge van 3,46%. De steekproef is zeker voldoende om statistisch betrouwbare uitspraken te kunnen doen die gelden voor de gehele Vlaamse bevolking en ook ook naar subgroepen. De respondenten zijn diegenen in het huishouden die verantwoordelijk zijn voor het betalen van de drinkwaterfactuur. 2.3 Gebruikte antwoordschaal bij principiële stellingen Bij sommige vragen werd gepeild naar de mate waarin men akkoord gaat met een bepaalde stelling of principe. Er werd hierbij bewust gekozen om geen neutrale antwoordmogelijkheid op te nemen, zodat de respondenten verplicht worden om stelling in te nemen. De respondenten kregen drie positieve en twee negatieve keuzemogelijkheden. Er worden meer positieve dan negatieve antwoordmogelijkheden geboden omdat uit studies blijkt dat respondenten vooral bij positieve antwoorden de nood hebben om een nuance te brengen. Aldus komen we tot een asymmetrische 5-punten-schaal. Bij het rapporteren worden een aantal antwoordcategorieën samengenomen. De uitgesproken oneensheid (antwoorden 'helemaal niet akkoord' en 'niet akkoord') worden de 'bottom 2'-resultaten De kosten voor riolering en zuivering afvalwater (VMM) 1

4 genoemd. Het uitgesproken eens zijn (antwoorden helemaal akkoord' en in grote mate akkoord') worden de 'top 2'-resultaten genoemd. De gewone akkoord categorie krijgt in onze analyse minder aandacht. Door geen neutrale antwoordmogelijkheid te voorzien, worden de respondenten wel verplicht stelling in te nemen, maar deze middelste antwoordcategorie blijft weinig uitgesproken qua mening. 2.4 Principes versus engagement In de stellingen werd gepeild in hoeverre de respondenten akkoord gingen met een aantal stellingen, of algemene principes. Het akkoord gaan met deze algemene principes betekent echter niet noodzakelijk een concreet engagement. Zo gaan tal van respondenten akkoord met het principe dat er betaald moet worden voor de afvoer van vervuild regenwater, maar er werd niet gepeild naar hoe groot de individuele betalingsbereidheid is van diezelfde consument. 3 Resultaten Hierna vatten we de belangrijkste resultaten samen. Eerst beschrijven we het profiel van de respondenten, daarna gaan we in op hun prijsbewustzijn en kennis, hun perceptie over de prijs, en hun oordeel over facturatie en tarieven. In deze executive summary geven we vooral de mening van de Vlaamse huishoudens in het algemeen weer. Voor de opsplitsing naar subgroep beperken we ons hier tot de meest opvallende en significante verschillen. 3.1 Profiel van de respondenten Demografische kenmerken De antwoorden op de bevraging werden gewogen zodat het profiel van de steekproef overeenstemt met dat van de populatie, in termen van geslacht, provincie, sociale klasse en leeftijd. Deze kenmerken zijn doorgaans het meest bepalend voor de antwoorden Huishoudensgrootte en type woning In de steekproef waren diverse huishoudensgroottes vertegenwoordigd, alsook verschillende woningtypes en woonomgevingen. Deze kenmerken kunnen ook de antwoorden beïnvloeden (zie verder). In de steekproef waren de grotere gezinnen (4 personen en meer) en de gesloten bebouwingen enigszins ondervertegenwoordigd. Hiervoor werd niet gecorrigeerd. De kosten voor riolering en zuivering afvalwater (VMM) 2

5 3.2 Watergebruik Uit de bevraging volgt dat nagenoeg de volledige bevolking (98%) leidingwater gebruikt en dat 89% van de gezinnen ook aangesloten is op de riolering. Een derde van de gezinnen heeft een regenwaterput met pompinstallatie. De meeste van deze gezinnen (97%) gebruiken dit regenwater voor minstens één toepassing. Maar ook wie geen regenwaterput met pompinstallatie heeft, gebruikt toch in 37% van de gevallen regenwater (bijv. via een regenwaterton), waardoor uiteindelijk toch 55% van de gezinnen regenwater gebruiken De meeste toepassingen voor het gebruik van regenwater zijn het wassen van de auto, toilet en wasmachine, naast ook andere toepassingen (niet verder gespecifieerd). Van de Vlaamse gezinnen maakt verder 22% gebruik van grondwater. Het gebruik van grondwater of het hebben van een regenwaterput met pompinstallatie is sterk afhankelijk van het type woning en de gezinsgrootte. Gemiddeld gebruikt 22% van de gezinnen grondwater, mar bij de open bebouwingen (32%) is dat meer dan bij de appartementen (7%) of gesloten bebouwingen (15%). Ook gezinnen bestaande uit 4 personen hebben vaker (31%) grondwater dan alleenstaanden (13%). Zelfde conclusies (maar andere %) gelden voor regenwater Prijsbewustzijn en kennis In het algemeen is er een beperkte kennis en een laag prijsbewustzijn. Twee op vijf Vlamingen hebben geen enkel idee aan wie ze hun factuur voor waterzuivering en riolering betalen, 21-27% antwoordt dat ze voor riolering of zuivering aan de drinkwatermaatschappij betalen. Kennis over alle specifieke elementen en vooral diensten die zijn inbegrepen op de waterfactuur is onvolledig. Wanneer de Vlaming verteld wordt dat hij een bijdrage betaalt voor riolering en voor zuivering, dan blijkt hij hiervan meestal wél bewust voor zuivering (62%) maar veel minder (39%) voor riolering 3.4 Prijsperceptie De perceptie over de verhouding tussen de drie elementen drinkwater, riolering en zuivering, is zeer verschillend. Overwegend heerst er de volgende ranking naar waarde: drinkwater > zuivering > riolering. De feitelijke verdeling op de factuur is drinkwater > riolering > zuivering. Meer dan de helft van de Vlamingen vindt dat drinkwater het meeste waard is als men zelf een rangschikking mag voorstellen (zonder kennis feitelijke verdeling). Eens men de feitelijke verdeling van de factuur kent, gaat twee derde van de Vlamingen eerder akkoord hiermee (waarbij 47% eerder neutraal, en 19% sterker positief). Een derde van de Vlamingen vindt de huidige verdeling niet goed, en dit is meestal omdat men aan zuivering een hoger belang hecht dan aan riolering. 1 Gemiddeld gebruikt 32% van de gezinnen regenwater via pompinstallatie. Bij de open bebouwingen is dat 51% (ten opzichte van 9% bij de appartementen en 21% gesloten bebouwingen). Ook hebben 4-persoonsgezinnen in 44% van de gevallen regenwaterput met pompinstallatie, tegenover slechts 13% van de eenpersoonshuishoudens; De kosten voor riolering en zuivering afvalwater (VMM) 3

6 3.5 Facturatie en tarieven Rechtvaardigheid Sociale tarieven voor armen worden door 52% goed geaccepteerd (top2), wat meer is dan sociale tarieven voor grote gezinnen (top 2=36%). Dit zien we ook als we vragen naar de facturatie per woning of huishoudgrootte. De helft van de Vlamingen vindt dat de prijs afgestemd moet zijn op het aantal huishoudleden, ten opzichte van 36% die vindt dat de prijs per woning moet bepaald worden. Markttarieven worden minder goed beoordeeld Efficiëntie Vlamingen begrijpen dat vernieuwing en exploitatie een kost met zich kunnen meebrengen, maar gaan in veel mindere mate akkoord dat de leverancier van water winst mag maken Duurzaamheid 38% van de Vlamingen gaat in grote mate akkoord met een verband tussen zuinig watergebruik en de gehanteerde tarieven (76% als ook de eerder akkoord wordt meegeteld). Minder dan de helft is echter bereid om te betalen voor rioleringswerken of extra werken voor zuivering. Mensen die regenwater gebruiken zouden volgens een vijfde van de Vlamingen ook moeten betalen voor riolering en zuivering van water. Dit aandeel Vlamingen stijgt in aandeel naar een meerderheid (twee op drie, met 20% niet akkoord) als het gaat over vervuild regenwater. Wie vandaag al een regenwaterput heeft gaat hier echter minder meer akkoord Billijkheid Twee op vijf Vlamingen is ook zeer te vinden voor gelijke tarieven over de gemeenten heen en dat kosten door het bedrijf op eenzelfde manier worden opgesteld. Als we ook de eerder akkoord groep meetellen, gaat het zelfs om zo goed als iedereen Nagenoeg elke Vlaming wil een duidelijke factuur, waar de verschillende componenten duidelijk zijn. 3.6 Kostenverdeling De meeste Vlamingen stellen dat ze waar krijgen voor hun geld. Enkel voor het onderhoud en de aanleg van de riolering, is er een kritische groep van 1 op 4 Vlamingen die niet akkoord gaat met deze stelling. De verhoudingen tussen wat de gebruiker en de gemeente/het Vlaamse Gewest betaalt, worden op verschillende manieren geëvalueerd: Van de kost van drinkwater (nu 100% betaald door de burger) vindt de helft van de Vlamingen dat het aandeel dat de burger hierin betaalt te hoog is (bottom2: slechte tot zeer slechte verdeling). Van deze groep vindt 43% een aandeel van 60-80% wenselijk. De kosten voor riolering en zuivering afvalwater (VMM) 4

7 Van de kost van riolering (nu 80% betaald door de burger) wordt eveneens het aandeel van de burger door iets meer dan de helft als te hoog beoordeeld 2 : een verhouding van 40-60% voor de burger wordt vooropgesteld door 61% van deze groep, Het feit dat de kost van zuivering slechts 50% door de burger betaald wordt, vindt 79% goed. Van deze groep vindt 37% dat de burger een hoger aandeel hierin zou mogen betalen, waarbij meestal een verdeling 61-80% genoemd wordt. 2 Dit is de bottom 2 groep: antwoordcategorie slechte of zeer slechte verdeling De kosten voor riolering en zuivering afvalwater (VMM) 5

8 4 Presentatie De kosten voor riolering en zuivering afvalwater (VMM) 1

9 De kosten voor riolering en zuivering afvalwater (VMM) 2