Nieuwe tijden, nieuwe collectieve pensioenen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Nieuwe tijden, nieuwe collectieve pensioenen"

Transcriptie

1 Nieuwe tijden, nieuwe collectieve pensioenen Werkgevers en werknemers aan het woord Onderzoek verricht in opdracht van Nationale-Nederlanden door Motivaction. Wat vinden werkgevers en werknemers van pensioenen. Wat zijn hun wensen en behoeften. En wat zijn de onderlinge verschillen. In dit verslag staan de meest relevante en opvallende resultaten van het onderzoek.

2 Onderzoeksmethode O De houding ten opzichte van pensioen is in kaart gebracht door middel van een online vragenlijst bestaande uit 24 vragen. O Ruim de helft van de MKB-werkgevers bleek geen pensioenregeling te hebben voor zijn werknemers. De netto steekproef bestaat uit: werkende Nederlanders 492 MKB-werkgevers met een pensioenregeling 300 GZ-werkgevers met een pensioenregeling O De vragenlijst is in augustus 2011 online afgenomen. O Respondenten werden respectievelijk geselecteerd uit de online panels StemPunt.nu en BusinessLocus van Motivaction, het MKB-panel van SSI en het zakelijke panel van GFK. O Door middel van een propensity weging is de representativiteit van de werk nemerssteekproef gewaarborgd. Dit wil zeggen dat bij de steekproeftrekking uit het totale panel al rekening wordt gehouden met de samenstelling van de totale bevolking en met de geneigdheid om mee te werken aan onderzoek. De MKB-steekproef is gewogen waarbij het basisonderzoek van BusinessLocus als uitgangspunt is gebruikt. De grootzakelijke steekproef is niet gewogen. O Resultaten zijn onder andere uitgesplitst aan de hand van het Business Locus-segmentatiemodel voor MKB en een ondernemingstypering voor grootzakelijke bedrijven (GZ), vanaf vijftig werknemers. 2

3 De belangrijkste conclusies Wat vinden werkgevers en werknemers? O De taak om te zorgen voor een goed pensioen ligt primair bij de werkgever. Hierover bestaat grote overeenstemming bij alle groepen. De meningen over de wijze waarop de verantwoordelijkheid moet worden ingevuld verschilt echter. Kleinere werkgevers vinden vaak dat ze werknemers in staat moeten stellen een goed pensioen op te bouwen, zonder dat ze het ook voor de werknemers moeten regelen. Oftewel, ze vinden dat zij de werknemer in staat moeten stellen zelf een goed pensioen op te bouwen. Bij grotere werkgevers gaat het zorgbesef veel verder, zij zien voor zichzelf een grote verantwoordelijkheid om het goed te regelen. Werknemers zijn behoorlijk unaniem: zij zien het regelen als een taak voor de werkgever en zien voor zichzelf geen grote rol weggelegd. Wel willen werknemers en werkgevers graag meer keuzevrijheid en ze willen meer zelf kunnen bepalen. Deeltijdpensioen kan in dit kader op brede steun rekenen. O Op je 65e met pensioen moet mogelijk blijven: De meningen over de verhoging van de pensioenleeftijd zijn verdeeld, maar een grote groep werknemers én werkgevers ziet hier geen heil in. Laat staan in doorwerken tot zeventig jaar. Er is wel grote overeenstemming dat het mogelijk moet blijven op je 65e met pensioen te gaan en/of het zelf kunnen beslissen hierover. O Onzekerheid neemt toe: Vrijwel iedereen is het er over eens dat de onzekerheid is toegenomen. Bij werknemers vertaalt zich dit in een laag vertrouwen: veel werknemers zijn niet (meer) overtuigd van hun eigen pensioenregeling. Er is weinig vertrouwen in de houdbaarheid van het huidige pensioenstelsel. O Jongeren betalen de rekening: Een groot deel van werkgevers en werknemers vindt dat de rekening van het pensioentekort wordt doorgeschoven naar de toekomst en dat de ouderen het meest profiteren van het pensioenakkoord. O Strategisch belang pensioenregelingen niet altijd onderkend: Hoewel veel werkgevers en werknemers wel een bedrijfsbelang zien in een goede pensioenregeling, is voornamelijk het MKB hier lang niet altijd van overtuigd. Pensioen wordt wel gezien als belangrijke secundaire arbeidsvoorwaarde. O Beleggen mag, maar met laag risico: Hoewel door velen de noodzaak van beleggen met pensioengeld wel wordt gezien, is er weinig bereidheid om risico s te lopen met pensioengeld. O Grote verschillen tussen kleinere en grotere bedrijven in hun visie op pensioenen: Over het algemeen kan gezegd worden dat naarmate een bedrijf meer personeelsleden heeft, goed werkgeverschap belangrijker wordt. Grotere werkgevers vinden het belangrijker dat ze goed voor hun medewerkers zorgen en daar hoort een goed en fatsoenlijk geregeld pensioen bij; Kleinere bedrijven hebben meer moeite met deeltijdpensioen dan grotere bedrijven. Dit heeft ongetwijfeld te maken met geringere mogelijkheden om dit qua personeelsbezetting op te vangen. O Roep om meer flexibiliteit door sommige werkgevers: We zien deze roep in het bijzonder optreden bij werkgevers die wat meer sociaal zijn ingesteld, aspiratieve werkgevers en werkgevers met een focus op de organisatie. Daarnaast vinden ook werkgevers die aangesloten zijn bij een bedrijfstakpensioenfonds dat er wel wat meer keuze mag zijn voor de werknemer. 3

4 O Werkgevers hebben minder problemen met risico s: Over het algemeen kunnen we zeggen dat het lopen van (beleggings)risico s voor ondernemers geen grote rol speelt. Alleen behoudende MKB ers zijn een andere mening toegedaan, waarschijnlijk omdat dit ook direct te maken heeft met hun eigen pensioen (en zeker Hoeders stoppen liever eerder dan later met werken). O Werknemers hebben wel problemen met risico s Over het algemeen hebben werknemers wel problemen met risico s, deze problemen nemen toe naarmate ze ouder worden of lager zijn opgeleid. O Werknemers willen veel vrijheid, maar willen hun pensioen niet zelf regelen Over het algemeen willen werknemers veel keuzevrijheid, maar zij leggen de taak om te zorgen voor een goed pensioen toch overwegend bij de werkgever neer. Ze regelen hun pensioen bij voorkeur niet zelf. 4

5 Verschillen tussen werknemers Verschillen tussen werknemers onderling nader bekeken Naarmate een bedrijf groter wordt: Hebben de werknemers meer moeite met de verhoging van de pensioenleeftijd; Vinden ze een pensioenregeling een belangrijkere arbeidsvoorwaarde; Vinden ze vaker dat de taak voor een goede pensioenregeling bij de werkgever ligt; Zijn ze enthousiaster over deeltijdpensioen; Vinden ze minder vaak dat het pensioenprobleem op de jongere generaties wordt afgeschoven. Laag opgeleiden: Zien pensioen (een goede pensioenregeling) als een gezamenlijke (maatschappelijke) verantwoordelijkheid; Hebben de grootste problemen met beleggingsrisico s; Vinden een goede pensioenregeling in het belang van het bedrijf; Vinden de pensioendiscussie vaak overtrokken. Hoog opgeleiden: Vinden deeltijdpensioen een goed idee; Hebben de minste problemen met beleggingsrisico s; Vinden minder dat een pensioenregeling in het belang van het bedrijf is. Middelbaar opgeleiden: Vinden deeltijdpensioen geen goed idee; Vinden de pensioendiscussie discussie niet overtrokken. Vrouwen: Vinden minder vaak dan mannen dat de werknemer verantwoordelijk is (moet zijn) voor zijn pensioen; Vinden een pensioenregeling een belangrijke arbeidsvoorwaarde; Hebben meer problemen met beleggingsrisico s dan mannen. Jongeren (onder 35 jaar): Hebben de minste problemen met de verhoging van de pensioenleeftijd; Vinden meer dan ouderen (maar niet meer dan de middelbaren) dat het pensioenprobleem bij hen worden neergelegd; Hebben weinig problemen met beleggingsrisico s; Zijn minder overtuigd dat een goed pensioen van belang is bij het aantrekken en behouden van personeel; Vinden de pensioendiscussie niet overtrokken; Jongeren antwoorden vaker weet niet op de voorgelegde stellingen. Werknemers van middelbare leeftijd (35-45 jaar): Vinden niet dat een pensioenregeling een belangrijke secundaire voorwaarde is; Vinden het meest dat het probleem bij de jongeren wordt neergelegd; Hebben problemen met beleggingsrisico s; Vinden de pensioendiscussie niet overtrokken. Ouderen (45+): Hebben de meeste problemen met de verhoging van de pensioenleeftijd; Vinden een pensioenregeling een belangrijke secundaire voorwaarde; Vinden niet dat het pensioenprobleem bij de jongeren wordt neergelegd; Hebben problemen met beleggingsrisico s; Vinden niet dat een goed pensioen in het belang is van een bedrijf; Vinden de pensioendiscussie overtrokken. 5

6 De resultaten Wie is verantwoordelijk De meerderheid van de werknemers en werkgevers vindt het de verantwoordelijkheid van de werkgever om te zorgen voor een goed pensioen voor zijn medewerkers. In het bijzonder grootzakelijke werkgevers voelen zich hiervoor verantwoordelijk (78%). Bij werknemers en MKB-werkgevers vindt 62% dit. Opvallend is dat 37% van de werknemers het niet de taak vindt van de werkgever om te zorgen voor een goed pensioen. Een kwart van de werknemers deelt die mening niet. Ruim één op de drie (36%) grootzakelijke (GZ) werkgevers vindt dat de zorg voor een goed pensioen niet de hoofdverantwoordelijkheid is van de werknemer. 31% van de grootzakelijke werkgevers vindt dit wel de taak van de werknemer. Van de MKB ers is 21% het niet eens met de stelling, versus 41% die meer de taak vindt voor de werknemer om zelf te zorgen voor een goed pensioen. 6

7 Voornamelijk MKB ers vinden het een goed plan om werknemers hun pensioen helemaal zelf te laten regelen (45%). Grootzakelijke werkgevers en werknemers zijn minder enthousiast: respectievelijk 35% en 33% is voorstander. 42% van de gz-werkgevers is het niet eens met de stelling. Opvallend zijn de generatieverschillen onder werknemers. 11% van de jongere generatie (tot 35 jaar) weet niet wat zij van de stelling vinden versus 4% van de oudere generatie (45+). Van de werknemers wil 33% eigen pensioen regelen. Eén op de drie werknemers zou eventueel zijn eigen pensioen wel willen regelen, en circa 27% van de werknemers wil dit (absoluut) niet. Opvallend is ook hier het generatieverschil tussen jongere en oudere werknemers die het (zeer) oneens zijn met de stelling Onze medewerkers zijn geïnteresseerd in het zelf regelen van hun pensioen. Circa 20% van de jongeren is het (zeer) oneens versus 29% van de ouderen. Er vindt dus een verschuiving plaats. Het percentage grootzakelijke werkgevers dat het ook (zeer) oneens is met de stelling is beduidend groter dan MKB ers: 41% versus 24%. En 12% van de MKB ers weet niet of zijn/haar medewerkers hun eigen pensioen zouden willen regelen. 7

8 Ruim twee derde van de MKB ers laat werknemers graag eigen pensioen kiezen. Een vijfde van de grootzakelijk werkgevers is het hier niet mee eens. 58% van de werknemers vindt dat zij zelf hun pensioenregeling moeten kunnen kiezen. Bij grootzakelijk werkgevers ligt dit percentage nagenoeg gelijk (57%). MKB ers zijn hier een veel grotere voorstander van: 69%. Een heel klein percentage van de werknemers (6%) vindt dat zij (absoluut) niet zelf hun regeling zouden moeten kunnen kiezen. Dat percentage bedraagt maarliefst 20% bij grootzakelijke werkgevers. Een derde van de MKB ers vindt dat werknemers ieder hun eigen pensioenregeling moeten hebben, ongeacht hun werkgever. Werkgevers vinden een individuele pensioenregeling voor werknemers ongeacht hun werkgever een beter idee dan werknemers. Bij MKB ers bedraagt dit percentage 67%, en bij grootzakelijke bedrijven 60%. Opvallend is dat van de werknemers 44% deze mening deelt en 17% (absoluut) niet. Bij grootzakelijk werkgevers is dat percentage nog iets hoger: 19%. 8

9 Groot aantal grootzakelijke werkgevers vindt dat men werknemers mag verplichten om deel te nemen aan een pensioenregeling. Bijna de helft van de werknemers en MKB ers vindt dat je werknemers niet mag verplichten om deel te nemen aan een pensioenregeling. Hiermee wijkt hun mening af van GZ-werkgevers, waarvan 43% vindt dat je werknemers wel degelijk mag verplichten om deel te nemen aan een pensioenregeling. Significant tussen jongeren en ouderen: 33% van de ouderen is het oneens met de stelling in vergelijking tot 18% van de jongeren. Het aantal dat het er wel mee eens is bedraagt 20% (jongeren) versus 33% (ouderen). Circa 11% van de jongeren weet het niet. Dat percentage bedraagt 2% bij ouderen. Twee derde van de werknemers wil zelf meer kunnen bepalen als het gaat om hun eigen pensioen. De meerderheid van de werkgevers en werknemers vindt dat werknemers meer zelf moeten kunnen bepalen als het gaat om hun eigen pensioen. In het bijzonder MKB ers (77%) gunnen werknemers meer keuze. Dat aantal ligt dus nog aanzienlijk hoger dan bij werknemers (66%). 9

10 Werkgevers en werknemers vinden unaniem dat de samenleving de verantwoordelijkheid heeft om te zorgen voor een goede oudedagsvoorziening. Ruim drie kwart van alle respondenten vindt dat we als samenleving de verantwoordelijkheid hebben om te zorgen voor een goede oudedagsvoorziening. Het percentage is nagenoeg gelijk onder alle drie de groepen ondervraagden. Maarliefst 11% van de MKB ers vindt dat bij zijn bedrijf niet is gekozen voor een pensioen waarbij men straks het best mogelijk pensioen heeft. Opvallend is dat 31% van de MKB ers heeft geen mening of er is gekozen voor een regeling dat leidt tot het best mogelijke pensioen. En 10% weet het niet. Slechts de helft van de MKB ers vindt dat er is gekozen voor het best mogelijke pensioen. Bij grootzakelijk werkgevers ligt dit aantal aanzienlijk hoger: 57% Van de werknemers deelt slechts 30% deze mening. Eén op de vijf werknemers geeft te kennen dat hij/zij het gewoonweg niet weet. 10

11 Meer dan de helft van de werknemers is er niet van overtuigd dat zijn werkgever een goede pensioenregeling biedt. Eén op de vier werknemers vindt de regeling niet goed of slecht, terwijl 13% te kennen geeft het niet te weten. 48% van de werknemers vindt dat zijn/haar werkgever een goede pensioenregeling biedt. Als we kijken naar de generatieverschillen is er opnieuw een significant verschil: 42% van de jongeren vindt dat hun werkgever een goede pensioenregeling biedt. Bij ouderen is dat percentage 52%. GZ-werkgevers zijn er sterker van overtuigd dat zij een goede pensioenregeling voor hun werknemers hebben dan MKB ers: respectievelijk 76% en 70%. In het bijzonder GZ-werkgevers en werknemers met een hoge opleiding en/of werkzaam grote bedrijven vinden deeltijdpensioen een goed idee. Het thema deeltijdpensioen brengt de interesse in deeltijdpensioen onder werkgevers en werknemers in kaart. Ruim de helft van de totale populatie is voorstander van een deeltijdpensioen. Opvallend is het hoge percentage bij grootzakelijke organisaties: 67%. Ook de verschillen tussen jongeren en ouderen zijn weer groot: 45% van de jongeren is het eens met de stelling versus 57% van de ouderen. Opvallend is het hoge percentage van de jongeren dat niet weet of deeltijdpensioen een goed idee is: 21%. Bij de andere generaties is dit 6%. 11

12 Bijna de helft van de werknemers is geïnteresseerd in deeltijdpensioen. GZ-werkgevers verwachten vaker dat hun werknemers geïnteresseerd zijn in deeltijdpensioen dan MKB-werkgevers: respectievelijk 49% en 37%. Bijna 20% van de MKB ers geeft aan niet te weten of hun werknemers belangstelling hebben voor deeltijdpensioen. Het percentage dat het (absoluut) niet eens is met de stelling Onze medewerkers zijn geïnteresseerd in een deeltijdpensioen is gelijk bij alle drie de groepen: circa 15%. 12

13 Wanneer met pensioen? 75% werknemers wil zelf beslissen wanneer pensioen start Drie op de vier werknemers wil zelf kunnen beslissen wanneer ze met pensioen gaan. Grootzakelijke werkgevers is van mening dat 71% van haar werknemers zelf wil beslissen wanneer ze met pensioen gaan. Bij MKB ers is dit beduidend minder: 56%. Eén op de tien MKB ers geeft te kennen niet te weten wat hun werknemers willen. Zowel werknemers als werkgevers vinden dat op 65ste met pensioen gaan mogelijk moet blijven. Een overtuigende meerderheid van de werknemers en werkgevers deelt de mening dat het mogelijk moet blijven om op 65-jarige leeftijd met pensioen te gaan. Bij werknemers bedraagt dit percentage 80%, bij grootzakelijke organisaties 77% en bij MKB ers 75%. Dit onderwerp is duidelijk een belangrijker thema bij oudere werknemers dan bij jongere, voor wie dat nog vrij lang duurt. 22% van de jongeren is het namelijk absoluut eens met de stellig. Bij ouderen is dat 32%. Bij de generatie tot 45 jaar bedraagt dat percentage 23%. 13

14 Zoals verwacht zijn veel werknemers geen voorstander van de verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd naar % van de werknemers is het niet eens met de stelling. Vrijwel een gelijk percentage (35%) vindt het echter geen probleem. 23% heeft er geen mening over en 6% weet het niet. Onder de werknemers is het verschil tussen jongeren en ouderen circa 22%: 25% van de jongeren vindt het geen goed idee. Bij de ouderen bedraagt dat 47%. Grootzakelijke werkgevers en MKB ers zijn praktisch gelijkgestemd. Circa 30% is het niet eens met een verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd naar 67 jaar, versus 47% dat het er wel mee eens is. Ruim de helft van de werknemers vindt niet dat doorwerken tot zeventigjarige leeftijd een optie is, ook niet als daar een goed pensioen tegenover staat. 22% van de werknemers is het wel eens met de stelling. Van de MKB ers staat 41% daar negatief tegenover. 35% van de MKB ers is wel positief. 14

15 Over het algemeen hebben werkgevers en werknemers weinig vertrouwen in de houdbaarheid van het oude pensioenstelsel. 41% van de werknemers en de grootzakelijke werkgevers is van mening dat het huidige pensioenstelsel niet meer te handhaven is. Dat percentage ligt iets hoger bij MKB ers: 45%. 26% van de grootzakelijke respondenten vindt dat het huidige pensioenstelsel nog wel te handhaven is. Dat ligt bij MKB ers aanzienlijk lager: 14%. Daarnaast geeft 11% van de MKB ers en 16% van de werknemers aan niet te weten of het pensioenstelsel nog te handhaven is. 25% van de ouderen vindt de discussie overtrokken, in vergelijking tot 21% van de jongeren. 25% van de laagopgeleiden en 25% van de oudere werknemers vinden de pensioendiscussie overdreven. Eén op de drie werkgevers en werknemers vindt de pensioendiscussie niet overtrokken. Werkgevers vinden de discussie meer overtrokken dan werknemers; 34% (GZ) en 30% (MKB). Bij werknemers is dit 22%. Bijna één op de vijf werknemers en één op de tien MKB ers heeft geen idee. 15

16 Invulling van het pensioen Pensioenkeuze en de waarde van het pensioen Werknemers zijn minder overtuigd dat hun werkgever heeft gekozen voor een pensioenregeling die het beste bij hun eisen- en wensenpakket past. Slechts 30% van de werknemers is wel positief. Een kwart geeft te kennen het niet te weten of er bij zijn/haar werkgever is gekozen voor een pensioenregeling die het beste past bij de eisen en wensen van de werknemer. Werkgevers zijn aanzienlijk positiever over hun pensioenregeling, alhoewel GZ-werkgevers wel degelijk kritischer zijn: 19% vindt namelijk dat het niet past bij de wensen en eisen van werknemers. Belang van kosten komt op vierde plek Kosten zijn van meer betekenis geweest voor GZ-werkgevers dan voor MKB ers: respectievelijk 43% versus 34%. De kosten komen bij de beslissing bovendien op de vierde plek, na klantgerichtheid, zekerheid pensioenhoogte en keuzemogelijkheden/maatwerk. 16

17 De meerderheid van de werkgevers en werknemers vindt dat pensioengeld alleen met laag risico belegd mag worden. Onder alle respondenten vindt circa twee derde dat pensioengeld alleen met laag risico belegd mag worden. Opvallend is dat 15% van de GZ-werkgevers het geen probleem vindt als meer risico wordt genomen. In tegenstelling tot 10% van de MKB ers. 17

18 Werknemers willen geen risico nemen als het gaat om hun pensioen. Slechts 15% van de werknemers geeft aan meer risico te willen nemen ten einde een hoger pensioen te bereiken. Werkgevers zijn enigszins vaker bereid om risico te nemen voor een hoger pensioen, maar zijn alsnog terughoudend. 63% van de grootzakelijke werkgevers is overtuigd dat pensioengeld belegd moet worden. Ondanks het feit dat werkgevers terughoudend zijn in het nemen van risico s, zijn zij er wel duidelijk van overtuigd dat het pensioenstelsel alleen kan worden gewaarborgd wanneer het pensioengeld wordt belegd. Werknemers zijn hier minder van overtuigd. Bovendien geeft 15% aan het niet te weten. Het verschil tussen werkgevers is nog wel significant: 63% (GZ) versus 54% (MKB). 18

19 43% van de grootzakelijke werkgevers vindt dat pensioenen moeten worden over gelaten aan deskundigen. Meer dan één op de drie werkgevers en werknemers vindt dat pensioen aan de deskundigen moet worden overgelaten. Bij werknemers bedraagt het percentage 36%. Bijna een kwart van alle respondenten is het hier niet mee eens. Meer dan de helft van de werknemers weet of denkt niet dat het pensioen voldoende is om zijn/haar huidige levenstandaard te kunnen handhaven. 48% denkt wel dat zijn/haar huidige pensioen voldoende is om het zelfde leven te blijven leiden tijdens het pensioen. Voornamelijk vrouwen (59%) en lager opgeleiden (60%) zijn onzeker of negatief gestemd. De jongere (30%) en middelbare generatie (27%) weet het bovendien vaker niet dan ouderen. 19

20 Als werknemers verwachten dat het pensioen niet toereikend is, blijkt extra pensioensparen de populairste maatregel. Bezuinigen en later met pensioen gaan zijn daaropvolgend het meest genoemd. Eén op tien stelt niets te doen of het niet (nog) te weten. 20

21 Pensioen als arbeidsvoorwaarde MKB-werkgevers zijn er minder van overtuigd dat zij hun personeel moeilijker zouden kunnen aantrekken en vasthouden zonder pensioenregeling. 37% van de MKB ers ziet een pensioenregeling als belangrijke onderdeel voor verving en retentie. Bij grootzakelijke organisaties bedraagt dat aantal 51%. 45% van de werknemers deelt dezelfde mening. Jongeren en ouderen zijn het niet met elkaar eens: 37% van de jongeren is het er mee eens in vergelijking tot 53% van de ouderen. 79% van de grootzakelijke werkgevers vindt een pensioen een belangrijke secundaire arbeidsvoorwaarde. Alhoewel een ruime meerderheid van de totale populatie pensioen een belangrijke secundaire arbeidsvoorwaarde vindt, zijn met name grootzakelijke werkgevers hiervan overtuigd. Ook hier zijn onder de werknemers generatieverschillen significant. Onder de jongeren is 58% het er mee eens, versus 73% onder de ouderen. 21

22 De pensioen-discussie en het pensioenakkoord Oudere werknemers en werkgevers van grote bedrijven vinden dat jongeren niet worden benadeeld door het pensioenakkoord. De meerderheid van de werknemers en werkgevers vindt dat jongere generaties opdraaien voor het pensioentekort. In het bijzonder werknemers zijn hiervan overtuigd. Eén op tien werknemers geeft te kennen niet te weten of jongeren de rekening betalen. 57% van de werknemers vindt dat de rekening van het pensioentekort wordt doorgeschoven naar de jongere generatie. Bij de werkgevers liggen de percentages niet veel lager: 54% (GZ) en 51% (MKB). 13% van de werknemers vindt dat de jongeren niet opdraaien voor het pensioentekort. Het verschil met grootzakelijke werkgevers is significant: 24%. Bij MKB ers is het 18%. Ook de generatieverschillen zijn groot: 61% van de jongeren vindt dat zij opdraaien voor het pensioentekort. De medioren (35-45 jaar) zijn het eens met de jongeren: 71%. Het percentage bij ouderen bedraagt 41%. 22

23 Meer weten? A Neem contact op met Mirjam van Deursen van Customer Inteligence Nationale-Nederlanden op tel H Of stuur een naar mirjam.van.deursen@ing.nl B Kijk ook op nn.nl/zakelijk

Hoe gaat Nederland met pensioen? In vergelijk met België, Zweden en Denemarken

Hoe gaat Nederland met pensioen? In vergelijk met België, Zweden en Denemarken Hoe gaat Nederland met pensioen? In vergelijk met België, Zweden en Denemarken Onderzoek van GfK september 2015 Inleiding Delta Lloyd doet doorlopend nieuwe kennis op over ontwikkelingen rondom pensionering

Nadere informatie

Hoe gaat Nederland met pensioen?

Hoe gaat Nederland met pensioen? Hoe gaat Nederland met pensioen? Een onderzoek over het pensioensbewustzijn van Nederland op verschillende thema s, waaronder duurzame inzetbaarheid In opdracht van GfK Intomart 2014 Hoe gaat Nederland

Nadere informatie

Verdieping Hoe gaat Nederland met pensioen?

Verdieping Hoe gaat Nederland met pensioen? Verdieping Hoe gaat Nederland met pensioen? Een onderzoek over het pensioensbewustzijn van Nederland op verschillende thema s. In opdracht van. GfK Intomart 2014 Hoe gaat Nederland met pensioen? Januari

Nadere informatie

Hoe gaat Nederland met pensioen?

Hoe gaat Nederland met pensioen? Hoe gaat Nederland met pensioen? Een onderzoek over het pensioensbewustzijn van Nederland op verschillende thema s, waaronder duurzame inzetbaarheid In opdracht van. GfK Intomart 2014 Hoe gaat Nederland

Nadere informatie

HR & Participatie 2014-2015

HR & Participatie 2014-2015 HR & Participatie 2014-2015 samenvatting Het onderzoek naar de Participatiewet 2015 is een kwantitatief online onderzoek uitgevoerd onder Nederlandse bedrijven (verdeeld naar de categorieën 50-99 werk

Nadere informatie

Hoe gaat Nederland met pensioen?

Hoe gaat Nederland met pensioen? Hoe gaat Nederland met pensioen? Een onderzoek over het pensioensbewustzijn van Nederland op verschillende thema s, waaronder pensioenleeftijdsverwachting. In opdracht van GfK Intomart 2013 33213 Delta

Nadere informatie

Maatschappelijke waardering van Nederlandse Landbouw en Visserij

Maatschappelijke waardering van Nederlandse Landbouw en Visserij Nederlandse Landbouw en Visserij Inhoud 1 Inleiding 03 2 Samenvatting en conclusies landbouw en visserij 3 Maatschappelijke waardering landbouw 09 4 Associaties agrarische sector 13 5 Waardering en bekendheid

Nadere informatie

Jongeren en het huwelijk. Jongeren en het huwelijk

Jongeren en het huwelijk. Jongeren en het huwelijk Inhoud Zijn je ouders nog bij elkaar? 3 Genschap van goederen: Stel je zou gaan trouwen, waarvoor zou je dan kiezen? 7 Ik zou later willen trouwen 4 Partneralimentatie: Waar gaat je voorkeur naar uit?

Nadere informatie

Betaalbaarheid van pensioen in de toekomst

Betaalbaarheid van pensioen in de toekomst Betaalbaarheid van pensioen in de toekomst Vereniging Bedrijfstakpensioenfondsen Jubileum / 21-4-2010 / P.1 / 21-4-2010 / P.1 Onderzoeksrapportage Amsterdam April 2010

Nadere informatie

GELDZAKEN VOOR NU EN STRAKS

GELDZAKEN VOOR NU EN STRAKS GELDZAKEN VOOR NU EN STRAKS Uitstelgedrag onder financiële consumenten Juni 2015 1 Inhoudsopgave 3 6 Management Summary Grafische samenvatting Opvallende resultaten Onderzoeksresultaten Uitstelgedrag Zorg

Nadere informatie

Verdieping Hoe gaat Nederland met pensioen?

Verdieping Hoe gaat Nederland met pensioen? Verdieping Hoe gaat Nederland met pensioen? Een onderzoek over hoe bewust werknemers zich voorbereiden op hun pensioen op verschillende thema s, waaronder aanpak werkgevers bij langer doorwerken opdracht

Nadere informatie

Goede zorg van groot belang. Nederlanders staan open voor private investeringen

Goede zorg van groot belang. Nederlanders staan open voor private investeringen Goede zorg van groot belang Nederlanders staan open voor private investeringen Index 1. Inleiding p. 3. Huidige en toekomstige gezondheidszorg in Nederland p. 6 3. Houding ten aanzien van private investeerders

Nadere informatie

Onderzoeksrapport Randstad WerkMonitor 2015 kwartaal 1 Gevolgen wet werk en zekerheid (WWZ) Randstad Nederland

Onderzoeksrapport Randstad WerkMonitor 2015 kwartaal 1 Gevolgen wet werk en zekerheid (WWZ) Randstad Nederland Onderzoeksrapport Randstad WerkMonitor 2015 kwartaal 1 Gevolgen wet werk en zekerheid (WWZ) Randstad Nederland Maart 2015 INHOUDSOPGAVE Kennis en houding wet werk en zekerheid 3 Ervaring met wet werk en

Nadere informatie

Hoe gaat Nederland met pensioen?

Hoe gaat Nederland met pensioen? Hoe gaat Nederland met pensioen? Een onderzoek over hoe bewust werknemers zich voorbereiden op hun pensioen op verschillende thema s, waaronder aanpak werkgevers bij langer doorwerken. In opdracht van

Nadere informatie

Wat zijn de drijfveren van de Nederlandse ondernemer? Een onderzoek naar de vooren nadelen van ondernemen

Wat zijn de drijfveren van de Nederlandse ondernemer? Een onderzoek naar de vooren nadelen van ondernemen Wat zijn de drijfveren van de Nederlandse ondernemer? Een onderzoek naar de vooren nadelen van ondernemen Onderzoek van GfK november 2015 Inleiding Het aantal ondernemers blijft groeien. In 2015 heeft

Nadere informatie

Maatschappelijke waardering van Nederlandse landbouw en visserij 2017

Maatschappelijke waardering van Nederlandse landbouw en visserij 2017 Nederlandse landbouw en visserij 2017 Inhoud 1 Inleiding 03 2 Samenvatting en conclusies landbouw en visserij 3 Maatschappelijke waardering landbouw 09 4 Associaties agrarische sector 14 5 Waardering en

Nadere informatie

Onderzoek Maatschappelijk Verantwoord Beleggen

Onderzoek Maatschappelijk Verantwoord Beleggen Onderzoek Maatschappelijk Verantwoord Beleggen Pensioenfonds Notariaat mei/juni 2019 Kien onderzoek T: 050-3171777 E: info@kienonderzoek.nl Groningen / Haarlem W: www.kienonderzoek.nl twitter.com/kienonderzoek

Nadere informatie

HOE DENKT NEDERLAND OVER SOCIAAL- ECONOMSICHE ZAKEN?

HOE DENKT NEDERLAND OVER SOCIAAL- ECONOMSICHE ZAKEN? HOE DENKT NEDERLAND OVER SOCIAAL- ECONOMSICHE ZAKEN? ONDERZOEKSRAPPORT November 2018 20845 INHOUDSOPGAVE GESCHREVEN DOOR 1. INLEIDING P AGINA 3 2. CONCLUSIES P AGINA 5 3. RESULTATEN P AGINA 7 BERTINA RANSIJN

Nadere informatie

Kennis over kosten en opbrengsten van het pensioensysteem

Kennis over kosten en opbrengsten van het pensioensysteem Vereniging Bedrijfstakpensioenfondsen - Pensioenvertrouwen ad hoc september 2009/ 19-10-2009 / P.1 / 19-10-2009 / P.1 Kennis over kosten en opbrengsten van het pensioensysteem

Nadere informatie

Rapport monitor Opvang asielzoekers. week 44 t/m Onderzoek naar houding van Nederlanders t.a.v. de opvang van asielzoekers.

Rapport monitor Opvang asielzoekers. week 44 t/m Onderzoek naar houding van Nederlanders t.a.v. de opvang van asielzoekers. Rapport monitor Opvang asielzoekers week 44 t/m 47 2015 Onderzoek naar houding van Nederlanders t.a.v. de opvang van asielzoekers 23 november 2015 Projectnummer: 20645 Inhoudsopgave Voorwoord Samenvatting

Nadere informatie

Zin en Onzin van Pensioen

Zin en Onzin van Pensioen Zin en Onzin van Pensioen Pensioenfederatie / 3-8-2011 / P.1 / 3-8-2011 / P.1 Zin en Onzin van Pensioen Onderzoeksrapportage Kwantitatieve rapportage van het onderzoek

Nadere informatie

19 maart 2016. Onderzoek: Korten pensioenen?

19 maart 2016. Onderzoek: Korten pensioenen? 19 maart 2016 Onderzoek: Over het EenVandaag Opiniepanel Het EenVandaag Opiniepanel bestaat uit ruim 50.000 mensen. Zij beantwoorden vragenlijsten op basis van een online onderzoek. De uitslag van de peilingen

Nadere informatie

De Tabakswet. Rapport. Onderzoek naar hinder en schadelijkheid van passief roken, houding t.a.v. en steun voor rookverboden Cyrille Koolhaas

De Tabakswet. Rapport. Onderzoek naar hinder en schadelijkheid van passief roken, houding t.a.v. en steun voor rookverboden Cyrille Koolhaas Grote Bickersstraat 74 13 KS Amsterdam Postbus 247 00 AE Amsterdam t 0 522 54 44 f 0 522 53 33 e info@tns-nipo.com www.tns-nipo.com Rapport De Tabakswet Onderzoek naar hinder en schadelijkheid van passief

Nadere informatie

Resultaten risicobereidheidsonderzoek 2015

Resultaten risicobereidheidsonderzoek 2015 Resultaten risicobereidheidsonderzoek 2015 Als bestuur willen wij graag van de deelnemers weten wat ze vinden van zekerheid en risico s in hun pensioenregeling. Daarom heeft het pensioenfonds een onafhankelijke

Nadere informatie

Samenvatting 3-meting effectonderzoek integratiecampagne. Onderzoek onder allochtone Nederlanders

Samenvatting 3-meting effectonderzoek integratiecampagne. Onderzoek onder allochtone Nederlanders Samenvatting 3-meting effectonderzoek integratiecampagne Onderzoek onder allochtone Nederlanders Samenvatting 3-meting effectonderzoek integratiecampagne Onderzoek onder allochtonen 1) Integratiecampagne

Nadere informatie

WERKNEMERS EN ARBEIDSONGESCHIKTHEID

WERKNEMERS EN ARBEIDSONGESCHIKTHEID WERKNEMERS EN ARBEIDSONGESCHIKTHEID In opdracht van Delta Lloyd Maart 2015 1 Inhoudsopgave 1. Management Summary 2. Onderzoeksresultaten Verzuim Kennis en verzekeringen Communicatie Opmerkingen 3. Onderzoeksverantwoording

Nadere informatie

Wat draagt bij aan een gelukkig pensioen? Een vergelijking tussen Nederland, België, Denemarken en Zweden

Wat draagt bij aan een gelukkig pensioen? Een vergelijking tussen Nederland, België, Denemarken en Zweden Wat draagt bij aan een gelukkig pensioen? Een vergelijking tussen Nederland, België, Denemarken en Zweden Onderzoek van GfK november 2015 Inleiding Delta Lloyd is continu bezig het pensioenbewustzijn te

Nadere informatie

Rapport monitor Opvang asielzoekers. week 28 t/m 39. Onderzoek naar houding van Nederlanders t.a.v. de opvang van asielzoekers.

Rapport monitor Opvang asielzoekers. week 28 t/m 39. Onderzoek naar houding van Nederlanders t.a.v. de opvang van asielzoekers. Rapport monitor Opvang asielzoekers week 28 t/m 39 Onderzoek naar houding van Nederlanders t.a.v. de opvang van asielzoekers 29 september 2016 Projectnummer: 20672 Inhoudsopgave Voorwoord Samenvatting

Nadere informatie

SCHOOLSPORT SPORTEN OP SCHOOL, BIJ SCHOOL EN NAMENS SCHOOL. In opdracht van NOC*NSF

SCHOOLSPORT SPORTEN OP SCHOOL, BIJ SCHOOL EN NAMENS SCHOOL. In opdracht van NOC*NSF SCHOOLSPORT SPORTEN OP SCHOOL, BIJ SCHOOL EN NAMENS SCHOOL In opdracht van NOC*NSF GfK 1 Schoolsport Juli 1 1 Inleiding GfK voert maandelijks in opdracht van NOC*NSF de Sportdeelname Index uit. In dit

Nadere informatie

Zorgen over het pensioeninkomen. 6 oktober 2011

Zorgen over het pensioeninkomen. 6 oktober 2011 Zorgen over het pensioeninkomen 6 oktober 2011 Inhoudsopgave 1. Samenvatting 2. De pensioensituatie van Nederlanders 3. De situatie van gepensioneerden 4. Kennis en informatievoorziening 5. Kennis van

Nadere informatie

Koopkracht onderzoek Inkomens- en uitgavenzekerheid en belastingmoraal 2019

Koopkracht onderzoek Inkomens- en uitgavenzekerheid en belastingmoraal 2019 Koopkracht onderzoek Inkomens- en uitgavenzekerheid en belastingmoraal 2019 1 Inhoudsopgave Samenvatting 3 Resultaten 8 Bijlagen 22 2 Samenvatting Koopkracht onderzoek 3 Inleiding Inkomens- en uitgavenzekerheid

Nadere informatie

Impact Crisis op Pensioen Gedrag

Impact Crisis op Pensioen Gedrag Impact Crisis op Pensioen Gedrag Een onderzoek onder het Klankbord Geld & Toekomst panel (en de NetPanel Adviesraad) In opdracht van: Joris de Jongh Martijn van der Veen INHOUDSOPGAVE Inhoudsopgave Resultaten

Nadere informatie

Resultaten Pensioenforum 26 juni en 3 juli

Resultaten Pensioenforum 26 juni en 3 juli Resultaten Pensioenforum 26 juni en 3 juli De weg naar het nieuwe pensioencontract Stichting Pensioenfonds OWASE 18 juli 2013 1/10/2014 Inhoud Samenvatting Conclusies Aanbevelingen Resultaten - per vraag

Nadere informatie

Meningen over pensioenkwesties

Meningen over pensioenkwesties Sociaaleconomische trends 2014 Meningen over pensioenkwesties Rianne Kloosterman Hans Schmeets mei 2014, 02 CBS Sociaaleconomische trends, mei 2014, 02 1 De pensioenproblematiek in Nederland staat volop

Nadere informatie

Onderzoek pensioenstakingen: 27 mei 2019 Auteur: Petra Klapwijk. AOW-leeftijd op 66 jaar?

Onderzoek pensioenstakingen: 27 mei 2019 Auteur: Petra Klapwijk. AOW-leeftijd op 66 jaar? Onderzoek pensioenstakingen: 27 mei 2019 Auteur: Petra Klapwijk AOW-leeftijd op 66 jaar? Samenvatting Publiek achter stakingen en AOW-leeftijd van 66 jaar De stakingen voor 'een beter pensioen' die door

Nadere informatie

Hiv en stigmatisering in Nederland

Hiv en stigmatisering in Nederland Grote Bickersstraat 74 1013 KS Amsterdam Postbus 247 1000 AE Amsterdam t 020 522 54 44 f 020 522 53 33 e info@tns-nipo.com www.tns-nipo.com Political & Social Samenvatting Hiv en stigmatisering in Nederland

Nadere informatie

ONDERZOEK LANGDURIG ZIEKTEVERZUIM Onder werkgevers klein MKB (2 tot 20 werknemers)

ONDERZOEK LANGDURIG ZIEKTEVERZUIM Onder werkgevers klein MKB (2 tot 20 werknemers) ONDERZOEK LANGDURIG ZIEKTEVERZUIM Onder werkgevers klein MKB (2 tot 20 werknemers) September 2014 GfK 2014 Kennis langdurig ziekteverzuim september 2014 1 Inhoudsopgave 1. Management Summary 2. Onderzoeksresultaten

Nadere informatie

Vrije keuze van zorgaanbieders van belang bij het kiezen van een polis Margreet Reitsma-van Rooijen, Anne E.M. Brabers en Judith D.

Vrije keuze van zorgaanbieders van belang bij het kiezen van een polis Margreet Reitsma-van Rooijen, Anne E.M. Brabers en Judith D. Dit factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Reitsma-van Rooijen, M., Brabers, A.E.M., Jong, J.D. de. Vrije keuze van zorgaanbieders van belang bij het kiezen van een

Nadere informatie

3 Hoe pensioenbewust zijn we?

3 Hoe pensioenbewust zijn we? 3 Hoe pensioenbewust zijn we? Door verschillende instanties en bedrijven wordt onderzoek gedaan naar het pensioenbewustzijn van burgers, hun houding tegenover pensioen en de kennis die zij hebben van (hun)

Nadere informatie

Onderzoeksrapport Randstad WerkMonitor 2016 kwartaal 1 Houding ten aanzien van vluchtelingen/ vergunningshouders en arbeid. Randstad Nederland

Onderzoeksrapport Randstad WerkMonitor 2016 kwartaal 1 Houding ten aanzien van vluchtelingen/ vergunningshouders en arbeid. Randstad Nederland Onderzoeksrapport Randstad WerkMonitor 2016 kwartaal 1 Houding ten aanzien van vluchtelingen/ vergunningshouders en arbeid Randstad Nederland Maart 2016 INHOUDSOPGAVE Houding ten aanzien van vluchtelingen

Nadere informatie

Onderzoeksrapportage Leadership Connected 2016

Onderzoeksrapportage Leadership Connected 2016 Onderzoeksrapportage Leadership Connected 2016 Zaltbommel 30 mei 2016 Leadership Connected! Where Business meets Science 1 Inleiding Onderzoeksrapport Leadership Connected In tijden waarin ontwikkelingen

Nadere informatie

Onderzoek. Rapportage. September 2012. Pensioenmodule Publieksmonitor

Onderzoek. Rapportage. September 2012. Pensioenmodule Publieksmonitor Onderzoek Meer grip op pensioen Rapportage Pensioenmodule Publieksmonitor September 2012 Samenvatting (1/4) 1. Kennis over het eigen pensioen De helft van de mensen die via werkgever pensioen opbouwen

Nadere informatie

NOORDZEE EN ZEELEVEN. 2-meting Noordzee-campagne. Februari 2015. GfK 2015 Noordzee en zeeleven Stichting Greenpeace Februari 2015

NOORDZEE EN ZEELEVEN. 2-meting Noordzee-campagne. Februari 2015. GfK 2015 Noordzee en zeeleven Stichting Greenpeace Februari 2015 NOORDZEE EN ZEELEVEN 2-meting Noordzee-campagne Februari 2015 1 Inhoudsopgave 1. Samenvatting 2. Onderzoeksverantwoording 3. Onderzoeksresultaten 4. Contact 2 1. Samenvatting 3 Samenvatting Houding t.a.v.

Nadere informatie

Barometer Gehandicaptenzorg. Samenvattend rapport Kenmerk: December 2016

Barometer Gehandicaptenzorg. Samenvattend rapport Kenmerk: December 2016 Barometer Gehandicaptenzorg Samenvattend rapport Kenmerk: 20474 December 2016 1 Inhoudsopgave Geschreven voor Inleiding 3 Danielle van Essen Conclusies 5 Resultaten 7 Steekproef en verantwoording 16 2

Nadere informatie

Sparen voor een koopwoning

Sparen voor een koopwoning Sparen voor een koopwoning Consumentenonderzoek in opdracht van de Volksbank GfK februari 1 Inhoudsopgave 1 2 3 4 Management summary Onderzoeksresultaten Onderzoeksverantwoording Contact 2 Management summary

Nadere informatie

Het beeld van zorggebruikers over de Inspectie voor de Gezondheidszorg. De Inspectie voor de Gezondheidszorg

Het beeld van zorggebruikers over de Inspectie voor de Gezondheidszorg. De Inspectie voor de Gezondheidszorg Dit factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Anne Brabers, Margreet Reitsma en Roland Friele. Het beeld van zorggebruikers over de Inspectie voor de Gezondheidszorg.

Nadere informatie

Onderzoek Behoefte van werknemers aan een inzetbaarheidstest

Onderzoek Behoefte van werknemers aan een inzetbaarheidstest Onderzoek Behoefte van werknemers aan een inzetbaarheidstest Inhoud Samenvatting 3 1 Inleiding 4 1.1 Aanleiding 4 1.2 Representativiteit 4 2 Resultaten 5 2.1 Werken tot aan het pensioen 5 2.2 Aandacht

Nadere informatie

Bijlage. Behoeftepeilingen Haven- en Transportdagen Maasbracht en Nijmegen

Bijlage. Behoeftepeilingen Haven- en Transportdagen Maasbracht en Nijmegen Bijlage Behoeftepeilingen Haven- en Transportdagen Maasbracht en Nijmegen Behorend bij het rapport VMBO-opleiding Rijn- en binnenvaart in Nijmegen ; Onderzoek naar de behoefte aan een VMBO-opleiding Rijn-

Nadere informatie

Hiv op de werkvloer 2011

Hiv op de werkvloer 2011 Grote Bickersstraat 74 1013 KS Amsterdam Postbus 247 1000 AE Amsterdam t 020 522 54 44 f 020 522 53 33 e info@tns-nipo.com www.tns-nipo.com Political & Social Samenvatting Hiv op de werkvloer 20 Natascha

Nadere informatie

OPVOEDEN KUN JE LEREN Onderzoek 1 naar het opvoeden van kinderen onder ouders in opdracht van het Ministerie voor Jeugd en Gezin

OPVOEDEN KUN JE LEREN Onderzoek 1 naar het opvoeden van kinderen onder ouders in opdracht van het Ministerie voor Jeugd en Gezin OPVOEDEN KUN JE LEREN Onderzoek 1 naar het opvoeden van onder ouders in opdracht van het Ministerie voor Jeugd en Gezin JORIS DE JONGH MSC ODETTE VLEK MSC AMSTERDAM, SEPTEMBER 2009 OPVOEDEN KUN JE LEREN

Nadere informatie

80% VAN DE NEDERLANDERS TYPEERT ZICH ALS GOEDE-DOELENGEVER,

80% VAN DE NEDERLANDERS TYPEERT ZICH ALS GOEDE-DOELENGEVER, Meting juni 2013 Het Nederlandse Donateurspanel van WWAV wordt mede mogelijk gemaakt door het CBF en is uitgevoerd door Peil.nl 80% VAN DE NEDERLANDERS TYPEERT ZICH ALS GOEDE-DOELENGEVER, AL ZIEN MINDER

Nadere informatie

Alleen-Pinnen-Monitor

Alleen-Pinnen-Monitor 1 Alleen-Pinnen-Monitor Perceptie van alleen-pinnen kassa s 2 e meting Erwin Boom & Markus Leineweber, 11 september 2012 Uitgevoerd in opdracht van de Betaalvereniging Nederland en Stichting BEB Vertrouwelijk

Nadere informatie

De resultaten van de deelnemersenquête DNB & DNB Pensioenfonds. mei, 2014

De resultaten van de deelnemersenquête DNB & DNB Pensioenfonds. mei, 2014 De resultaten van de deelnemersenquête DNB & DNB Pensioenfonds mei, 2014 1 Beste DNB er Hartelijk dank voor jouw deelname aan en/of interesse in dit deelnemersonderzoek onder (ex)werknemers van DNB. Van

Nadere informatie

Resultaten Pensioenforum 26 juni en 3 juli

Resultaten Pensioenforum 26 juni en 3 juli Resultaten Pensioenforum 26 juni en 3 juli De weg naar het nieuwe pensioencontract Stichting Pensioenfonds OWASE Martijn Leppink Versie 2. 10 september 2013 Inhoud Samenvatting Conclusies Aanbevelingen

Nadere informatie

PENSIOENBAROMETER 2012 Onderzoek van GfK Panel Services in opdracht van Montae

PENSIOENBAROMETER 2012 Onderzoek van GfK Panel Services in opdracht van Montae PENSIOENBAROMETER 2012 Onderzoek van GfK Panel Services in opdracht van Montae Op macroniveau begrijpt de grote meerderheid van de Nederlandse werknemers dat ingrepen in het pensioenstelsel noodzakelijk

Nadere informatie

Enquête SJBN 15.10.2013

Enquête SJBN 15.10.2013 Enquête SJBN 15.10.2013 1 Inhoudsopgave Steekproef Resultaten enquête Algehele tevredenheid Arbeidsomstandigheden Urennorm Ondernemersaspecten Kijk op de toekomst Conclusies 2 Steekproef: achtergrond kenmerken

Nadere informatie

INFORMATIEBEHOEFTEN EN INFORMATIEZOEKGEDRAG IN RELATIE TOT SPORT. In opdracht van NOC*NSF

INFORMATIEBEHOEFTEN EN INFORMATIEZOEKGEDRAG IN RELATIE TOT SPORT. In opdracht van NOC*NSF INFORMATIEBEHOEFTEN EN INFORMATIEZOEKGEDRAG IN RELATIE TOT SPORT In opdracht van NOC*NSF 1 Inleiding GfK voert maandelijks in opdracht van NOC*NSF de Sportdeelname Index uit. In dit onderzoek wordt iedere

Nadere informatie

Nationaal Valentijnsonderzoek Uitgevoerd in opdracht van Bloemenbureau Holland WIM PETERS BSC. JORIS DE JONG MSC. AMSTERDAM, JANUARI 2012

Nationaal Valentijnsonderzoek Uitgevoerd in opdracht van Bloemenbureau Holland WIM PETERS BSC. JORIS DE JONG MSC. AMSTERDAM, JANUARI 2012 Nationaal Valentijnsonderzoek Uitgevoerd in opdracht van Bloemenbureau Holland WIM PETERS BSC. JORIS DE JONG MSC. AMSTERDAM, JANUARI 2012 2 OPZET ONDERZOEK AANLEIDING Bloemenbureau Holland heeft onderzoek

Nadere informatie

Financial planning voor ondernemers. Heb jij al poen voor je pensioen?

Financial planning voor ondernemers. Heb jij al poen voor je pensioen? Financial planning voor ondernemers Heb jij al poen voor je pensioen? 1! van 12! Voorwoord De pensioenen van ondernemers zijn al langere tijd onderwerp van discussie. Terwijl in Den Haag wordt gediscussieerd

Nadere informatie

Onderzoek Passend Onderwijs

Onderzoek Passend Onderwijs Rapportage Onderzoek passend onderwijs In samenwerking met: Algemeen Dagblad Contactpersoon: Ellen van Gaalen Utrecht, augustus 2015 DUO Onderwijsonderzoek drs. Liesbeth van der Woud drs. Tanya Beliaeva

Nadere informatie

Maatschappelijke waardering van Nederlandse landbouw en visserij

Maatschappelijke waardering van Nederlandse landbouw en visserij Nederlandse landbouw en visserij Inhoud 1 Inleiding 03 2 Samenvatting en conclusies landbouw en visserij 3 Maatschappelijke waardering landbouw 09 4 Associaties agrarische sector 13 5 Waardering en bekendheid

Nadere informatie

DELTA LLOYD Hoe gaat NL met pensioen? - Landenvergelijking. September 2015

DELTA LLOYD Hoe gaat NL met pensioen? - Landenvergelijking. September 2015 DELTA LLOYD Hoe gaat NL met pensioen? - Landenvergelijking September 2015 1 Inhoud 1. Inleiding 2. Management Summary 3. Resultaten BIJLAGEN Onderzoeksverantwoording Certificering Contact 2 2 1. Inleiding

Nadere informatie

FinQ Monitor van financieel bewustzijn en financiële vaardigheden van Nederlanders. Auteurs Jorn Lingsma Lisa Jager

FinQ Monitor van financieel bewustzijn en financiële vaardigheden van Nederlanders. Auteurs Jorn Lingsma Lisa Jager FinQ 2018 Monitor van financieel bewustzijn en financiële vaardigheden van Nederlanders Auteurs Jorn Lingsma Lisa Jager 14-1-2019 Projectnummer B3433 Achtergrond van de FinQ monitor Nederlanders in staat

Nadere informatie

Juiste richting 27,6% Verkeerde richting 49,3% Geen mening 23,1%

Juiste richting 27,6% Verkeerde richting 49,3% Geen mening 23,1% MEMO NAAM Achmea T.A.V. Marjanne Mulder, Evelyn Peters VAN Hans Anker, Tessa Cramer TELEFOON 020 520 52 80 BETREFT Conclusies maatschappij monitor mobiliteit DATUM 05.05.2011 PAGINA 1 van 9 Achmea Maatschappelijke

Nadere informatie

Meningen over pensioenkwesties

Meningen over pensioenkwesties Sociaaleconomische trends 2014 Meningen over pensioenkwesties Rianne Kloosterman Hans Schmeets mei 2014, 02 CBS Sociaaleconomische trends, mei 2014, 02 1 De pensioenproblematiek in Nederland staat volop

Nadere informatie

PENSIOEN ZZP-ERS. Een kwantitatief onderzoek onder ZZP-ers in opdracht van Indexus JORIS DE JONGH MARTIJN VAN DER VEEN AMSTERDAM, DECEMBER 2018

PENSIOEN ZZP-ERS. Een kwantitatief onderzoek onder ZZP-ers in opdracht van Indexus JORIS DE JONGH MARTIJN VAN DER VEEN AMSTERDAM, DECEMBER 2018 PENSIOEN ZZP-ERS Een kwantitatief onderzoek onder ZZP-ers in opdracht van Indexus JORIS DE JONGH MARTIJN VAN DER VEEN AMSTERDAM, DECEMBER 2018 VOORAF AWARENESS ONDER ZZP-ERS CREËREN Aanleiding en doel

Nadere informatie

AFM Consumentenmonitor najaar 2014 Beleggers

AFM Consumentenmonitor najaar 2014 Beleggers AFM Consumentenmonitor najaar 2014 Beleggers November 2014 GfK 2014 AFM Consumentenmonitor November 2014 1 Beleggingsportefeuille GfK 2014 AFM Consumentenmonitor November 2014 2 Zes op de tien beleggers

Nadere informatie

Onderzoek Arbeidsongeschiktheid. In opdracht van Loyalis. juni 2013

Onderzoek Arbeidsongeschiktheid. In opdracht van Loyalis. juni 2013 Onderzoek Arbeidsongeschiktheid In opdracht van Loyalis juni 2013 Inleiding» Veldwerkperiode: 27 maart - 4 april 2013.» Doelgroep: werkende Nederlanders» Omdat er specifiek uitspraken gedaan wilden worden

Nadere informatie

Onderzoek arbeidsongeschiktheid (samenvatting) In opdracht van Loyalis. juni 2013

Onderzoek arbeidsongeschiktheid (samenvatting) In opdracht van Loyalis. juni 2013 Onderzoek arbeidsongeschiktheid (samenvatting) In opdracht van Loyalis juni 2013 Samenvatting Een derde ervaart vaker stress dan 3 jaar geleden» Een derde van de werkende bevolking geeft aan dat ze regelmatig

Nadere informatie

Onderzoeksrapport Randstad WerkMonitor 2014 kwartaal 3 Impact van economisch herstel op de werkvloer. Randstad Nederland

Onderzoeksrapport Randstad WerkMonitor 2014 kwartaal 3 Impact van economisch herstel op de werkvloer. Randstad Nederland Onderzoeksrapport Randstad WerkMonitor 2014 kwartaal 3 Impact van economisch herstel op de werkvloer Randstad Nederland September 2014 INHOUDSOPGAVE Impact economische ontwikkelingen op de werkvloer 3

Nadere informatie

De Grote (kleine) voicemail-poll

De Grote (kleine) voicemail-poll De Grote (kleine) voicemail-poll De Grote (kleine) voicemail-poll Maken mensen tegenwoordig nog gebruik van voicemail? En hoe staat men tegenover het gebruik van voicemails in het zakelijk verkeer? Mensen

Nadere informatie

Verzekerden bezuinigen op hun zorgverzekering, het aantal overstappers neemt nog steeds toe. Margreet Reitsma-van Rooijen en Anne Brabers

Verzekerden bezuinigen op hun zorgverzekering, het aantal overstappers neemt nog steeds toe. Margreet Reitsma-van Rooijen en Anne Brabers Dit factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Margreet Reitsma-van Rooijen en Anne Brabers. Verzekerden bezuinigen op hun zorgverzekering, het aantal overstappers neemt

Nadere informatie

FINANCIELE ZEKERHEID. GfK September 2015. GfK 2015 Achmea Financiële Zekerheid september 2015

FINANCIELE ZEKERHEID. GfK September 2015. GfK 2015 Achmea Financiële Zekerheid september 2015 FINANCIELE ZEKERHEID GfK September 2015 1 Opvallende resultaten Meer dan de helft van de Nederlanders staat negatief tegenover de terugtredende overheid Financiële zekerheid: een aanzienlijk deel treft

Nadere informatie

Rapport enquête Vissenbescherming en Dierenbescherming Amsterdam

Rapport enquête Vissenbescherming en Dierenbescherming Amsterdam bezoekadres Marnixkade 109 1015 ZL Amsterdam postadres Postbus 15262 1001 MG Amsterdam E moti@motivaction.nl T +31 (0)20 589 83 83 W www.motivaction.nl Rapport enquête Vissenbescherming en Dierenbescherming

Nadere informatie

Goede Voornemens 2015

Goede Voornemens 2015 Goede Voornemens 2015 Customer Intelligence Klantonderzoek & Advies Daniëlle Boshove december 2014 Achtergrond onderzoek en methode Doel: achterhalen welke goede voornemens de Nederlander heeft voor 2015

Nadere informatie

Eén panellid, werkzaam in de juridische dienstverlening, geeft juist aan dat zijn omzet is toegenomen door de kredietcrisis.

Eén panellid, werkzaam in de juridische dienstverlening, geeft juist aan dat zijn omzet is toegenomen door de kredietcrisis. Respons Van 25 juni tot en met 5 juli is aan de leden van het Brabantpanel een vragenlijst voorgelegd met als thema Kredietcrisis. Ruim de helft van de 1601 panelleden (54%) vulde de vragenlijst in. Hieronder

Nadere informatie

JEUGD WERKLOOSHEID 1-METING Onderzoek naar de perceptie van jeugdwerkloosheid onder jongeren in opdracht van het Ministerie VWS - Jeugd en Gezin

JEUGD WERKLOOSHEID 1-METING Onderzoek naar de perceptie van jeugdwerkloosheid onder jongeren in opdracht van het Ministerie VWS - Jeugd en Gezin JEUGD WERKLOOSHEID 1-METING Onderzoek naar de perceptie van jeugdwerkloosheid onder jongeren in opdracht van het Ministerie VWS - Jeugd en Gezin FERNANDO MC DOUGAL MSC ODETTE VLEK MSC AMSTERDAM, AUGUSTUS

Nadere informatie

Armoedebeleving. College voor de Rechten van de Mens. GfK [April 2017] GfK May 17, 2017 Armoedebeleving 0

Armoedebeleving. College voor de Rechten van de Mens. GfK [April 2017] GfK May 17, 2017 Armoedebeleving 0 Armoedebeleving College voor de Rechten van de Mens GfK [April 2017] GfK May 17, 2017 Armoedebeleving 0 Management Summary GfK May 17, 2017 Armoedebeleving 1 Management summary Doelstelling onderzoek Kenmerken

Nadere informatie

ZORGEN VOOR MORGEN Over woonkeuzes en zorgen voor elkaar

ZORGEN VOOR MORGEN Over woonkeuzes en zorgen voor elkaar ZORGEN VOOR MORGEN Over woonkeuzes en zorgen voor elkaar Interpolis 7-9-2015 Doel- en probleemstelling 7-9-2015 2 Samenvatting en conclusies (1/6) De overheid is verantwoordelijk voor de zorg voor ouderen,

Nadere informatie

Opvattingen over de figuur Zwarte Piet

Opvattingen over de figuur Zwarte Piet Opvattingen over de figuur Zwarte Piet Een opinieonderzoek onder het Nederlandse publiek, met uitsplitsingen naar autochtone Nederlanders en Surinaamse- en Antilliaanse-Nederlanders meting 4 November 2017

Nadere informatie

GfK 2012 AFM Consumentenmonitor December

GfK 2012 AFM Consumentenmonitor December GfK 2012 AFM Consumentenmonitor December 2012 1 Management Summary Pensioen Niet-gepensioneerden hebben steeds minder vertrouwen in de afgegeven pensioenindicatie. Een ruime meerderheid schat in dat de

Nadere informatie

Gemiddeld gebruik van internet via verschillende media, in procenten (meer antwoorden mogelijk) 52% 37% 0% 20% 40% 60% 80% 100%

Gemiddeld gebruik van internet via verschillende media, in procenten (meer antwoorden mogelijk) 52% 37% 0% 20% 40% 60% 80% 100% 6 GEBRUIK VAN INTERNET EN SOCIAL MEDIA De gemeente is benieuwd of alle bewoners beschikking hebben over en gebruik maken van internet en van social media en of men belemmerd wordt als het gaat om informatie

Nadere informatie

Mobiliteit & flexibiliteit Medewerkers en hun vervoerskeuze. www.alphabet.com

Mobiliteit & flexibiliteit Medewerkers en hun vervoerskeuze. www.alphabet.com Mobiliteit & flexibiliteit Medewerkers en hun vervoerskeuze www.alphabet.com Onderzoek Behoefte van zakelijke rijders aan variatie in vervoersmiddelen Flexibele mobiliteit Keuzevrijheid vooral voor jongeren

Nadere informatie

Risicobereidheid in beeld

Risicobereidheid in beeld Risicobereidheid in beeld Onderzoek naar de risicobereidheid bij actieve deelnemers en gepensioneerden in opdracht van Pensioenfonds Campina 11 september 2015 Peter Zegwaart 1 Doelstellingen onderzoek

Nadere informatie

Samenvatting 3-meting effectonderzoek integratiecampagne. Onderzoek onder autochtone Nederlanders

Samenvatting 3-meting effectonderzoek integratiecampagne. Onderzoek onder autochtone Nederlanders Samenvatting 3-meting effectonderzoek integratiecampagne Onderzoek onder autochtone Nederlanders Samenvatting 3-meting effectonderzoek integratiecampagne Onderzoek onder autochtonen 1) Integratiecampagne

Nadere informatie

Mening over sparen en beleggen van pensioenpremie

Mening over sparen en beleggen van pensioenpremie Vereniging Bedrijfstakpensioenfondsen - Pensioenvertrouwen ad hoc oktober 2009/ 11-1-2010 / P.1 / 11-1-2010 / P.1 Mening over sparen en beleggen van pensioenpremie Onderzoeksrapportage

Nadere informatie

Vakantiegeldenquete 2010

Vakantiegeldenquete 2010 Vakantiegeldenquete 2010 Inleiding Net als vorig jaar heeft het Nibud onderzoek gedaan naar de manier waarop mensen zich in financieel opzicht voorbereiden op de vakantie en of men zich aan hun budget

Nadere informatie

Goede voornemens 2019

Goede voornemens 2019 Goede voornemens 2019 Extra vragen NOC*NSF Goede voornemens Maandmeting December 2018 1 Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 Management Summary 3 4 Onderzoeksresultaten Onderzoeksverantwoording 5 Contact 2 Inhoudsopgave

Nadere informatie

Energiezuinige apparatuur Natuur & Milieu

Energiezuinige apparatuur Natuur & Milieu Energiezuinige apparatuur Natuur & Milieu juli 2015 Contact: Maaike Jongsma T: 050-3171773 E: maaikejongsma@kienonderzoek.nl Groningen / Haarlem W: www.kienonderzoek.nl twitter.com/panelwizardnl facebook.com/panelwizardnl

Nadere informatie

HOE DENKT NEDERLAND OVER DE PENSIOEN- STANDPUNTEN VAN DE FNV?

HOE DENKT NEDERLAND OVER DE PENSIOEN- STANDPUNTEN VAN DE FNV? HOE DENKT NEDERLAND OVER DE PENSIOEN- STANDPUNTEN VAN DE FNV? ONDERZOEKSRAPPORT Maart 2019 21075 INHOUDSOPGAVE GESCHREVEN DOOR 1. INLEIDING P AGINA 3 2. CONCLUSIES P AGINA 5 3. RESULTATEN P AGINA 9 BERTINA

Nadere informatie

4. SAMENVATTING. 4.1 Opzet onderzoek

4. SAMENVATTING. 4.1 Opzet onderzoek 4. SAMENVATTING Op 7 mei 2002 is in het Staatsblad 2002 nummer 201 de gewijzigde Tabakswet gepubliceerd. Naar aanleiding hiervan wil de Keuringsdienst van Waren goed inzicht in de naleving van het onderdeel

Nadere informatie

Hoe gaat Nederland met pensioen? - Spiegelmeting werkgevers -

Hoe gaat Nederland met pensioen? - Spiegelmeting werkgevers - Hoe gaat Nederland met pensioen? - Spiegelmeting werkgevers - Een onderzoek onder werkgevers naar de verwachtingen ten aanzien van langer doorwerken door hun werknemers en hun eigen rol daarin. In opdracht

Nadere informatie

ONDERZOEKSRAPPORT CONTENT MARKETING EEN ONDERZOEK NAAR DE BEHOEFTE VAN HET MKB IN REGIO TWENTE AAN HET TOEPASSEN VAN CONTENT MARKETING

ONDERZOEKSRAPPORT CONTENT MARKETING EEN ONDERZOEK NAAR DE BEHOEFTE VAN HET MKB IN REGIO TWENTE AAN HET TOEPASSEN VAN CONTENT MARKETING ONDERZOEKSRAPPORT CONTENT MARKETING EEN ONDERZOEK NAAR DE BEHOEFTE VAN HET MKB IN REGIO TWENTE AAN HET TOEPASSEN VAN CONTENT MARKETING VOORWOORD Content marketing is uitgegroeid tot één van de meest populaire

Nadere informatie

Business Monitor Pensioen. Opinieonderzoek onder directeur-grootaandeelhouders omtrent dga- en collectief pensioen

Business Monitor Pensioen. Opinieonderzoek onder directeur-grootaandeelhouders omtrent dga- en collectief pensioen Business Monitor Pensioen Opinieonderzoek onder directeur-grootaandeelhouders omtrent dga- en collectief pensioen 1 Inhoud Pagina Inhoud 1 Inleiding 2 Algemene bevindingen 3 Samenvatting 5 Resultaten:

Nadere informatie

AFM Consumentenmonitor Najaar 2011 Pensioen. December 2011

AFM Consumentenmonitor Najaar 2011 Pensioen. December 2011 AFM Consumentenmonitor Najaar 2011 Pensioen December 2011 1 Inhoudsopgave 2 1 2 Management Summary Onderzoeksresultaten in detail 2a Pensioen algemeen 2b Pensioencommunicatie 2c Pensioenregeling 3 Onderzoeksverantwoording

Nadere informatie

Onderzoeksrapport Randstad WerkMonitor 2016 kwartaal 3 Discrepantie opleiding en functie, vooruitzichten baan en opleiding. Randstad Nederland

Onderzoeksrapport Randstad WerkMonitor 2016 kwartaal 3 Discrepantie opleiding en functie, vooruitzichten baan en opleiding. Randstad Nederland Onderzoeksrapport Randstad WerkMonitor 2016 kwartaal 3 Discrepantie opleiding en functie, vooruitzichten baan en opleiding Randstad Nederland September 2016 INHOUDSOPGAVE Discrepantie werk en opleiding

Nadere informatie

Facts & Figures uitwerking Pensioenakkoord

Facts & Figures uitwerking Pensioenakkoord Facts & Figures uitwerking Pensioenakkoord Waarom langer doorwerken? De levensverwachting stijgt Elke generatie leeft langer dan de vorige. Dat is al langer bekend, maar de stijging van de levensverwachting

Nadere informatie

RAPPORTAGE SPORTBESTUURDERS. In opdracht van NOC*NSF

RAPPORTAGE SPORTBESTUURDERS. In opdracht van NOC*NSF RAPPORTAGE SPORTBESTUURDERS In opdracht van NOC*NSF 1 Inleiding GfK voert maandelijks in opdracht van NOC*NSF de Sportdeelname Index uit. In dit onderzoek wordt iedere maand aan netto n=000 Nederlanders

Nadere informatie

Ouders leren kinderen voor zichzelf opkomen Zelfbeheersing is nog belangrijker. De grenzeloze generatie en de eeuwige jeugd van hun opvoeders

Ouders leren kinderen voor zichzelf opkomen Zelfbeheersing is nog belangrijker. De grenzeloze generatie en de eeuwige jeugd van hun opvoeders bezoekadres Marnixkade 109 1015 ZL Amsterdam postadres Postbus 15262 1001 MG Amsterdam E moti@motivaction.nl T +31 (0)20 589 83 83 F +31 (0)20 589 83 00 W www.motivaction.nl - Factsheet opinieonderzoek

Nadere informatie