Rookgedrag in België

Transcriptie

1 Rookgedrag in België Een rapport voor Stichting tegen Kanker Uitgevoerd door GFK Met steun van de overheden 1

2 Context en methodologie Stichting tegen Kanker is een Belgische stichting met als missie de strijd tegen kanker. Het onderzoek werd opgezet om gedetailleerde kwantitatieve inzichten te verzamelen over het rookgedrag in België anno De evolutie met de resultaten sinds 2013 werd ook onderzocht. N = interviews met Belgen jaar Alle interviews werden afgenomen via CATI (Computer Assisted Telephone Interviewing) Quota werden gezet (en gekruist) op provincie, geslacht en leeftijd Er werd gewogen op de quotavariabelen en op sociale klasse 30% van de interviews werd afgenomen van mobile only respondenten (die geen vaste telefoonlijn meer hebben) Duurtijd vragenlijst: Niet-rokers en ex-rokers: ± 8 min. Rokers: ± 10 min. Veldwerkperiode: 19 juni tot 24 juli

3 Responsoverzicht Responsgraad 4% (aantal respondenten / aantal personen aan de lijn) personen in de doelgroep aan de lijn respondenten die de vragenlijst volledig doorlopen hebben 3

4 De gewogen steekproef is representatief voor de totale Belgische bevolking 49% man 51% vrouw 10% 13% 12% 16% 10% 8% 4% 10% 4% 2% Vlaanderen 58% Brussel 10% Wallonië 32% 9% Hoger 38% Middelbaar 53% Lager jaar jaar jaar jaar jaar jaar 65+ jaar 4% 11% 17% 18% 19% 17% 13% Arbeider Bediende Zelfstandige Kader Werkloos Inactief 17% 25% 9% 7% 4% 39% De percentages zijn berekend op de totale steekproef waarvan de gegevens gekend zijn. Basis: Allen (n=3.000) Sociale klasse 1-2 (Hoogste) Sociale klasse 3-4 Sociale klasse 5-6 Sociale klasse 7-8 4

5 1 op 5 van de Belgen rookt 5

6 Aantal gerookte sigaretten met tabak per dag (dagelijkse rokers) Gemiddeld roken dagelijkse rokers 17 sigaretten per dag. De jongere leeftijdscategorieën en consumenten uit een hogere sociale klasse roken minder sigaretten per dag. De laagste sociale klasse rookt het meeste. Significante verschillen ten opzichte van de totale sample werden omkaderd TOTAAL 18% 37% 21% 24% 17 TOTAAL 18% 37% 21% 24% 17 Man (n=306) Vrouw (n=203) 15% 22% 39% 33% 21% 22% 25% 23% VL (n=251) 19% 38% 19% 24% 17 BR (n=70) 25% 27% 30% 18% j (n=7) 55% 26% 19% 13 WA (n=188) 16% 39% 20% 25% j (n=43) 17% 54% 23% 6% j (n=98) 35-44j (n=100) 45-54j (n=116) 55-64j (n=92) +65j (n=54) 30% 15% 11% 18% 16% 37% 33% 27% 31% 27% 42% 11% 33% 13% 22% 11% 25% 31% 29% 38% Soc. kl. 1-2 (n=77) Soc. kl. 3-4 (n=106) Soc. kl. 5-6 (n=144) Soc. kl. 7-8 (n=182) 30% 18% 23% 10% 31% 39% 43% 38% 26% 15% 16% 18% 21% 20% 19% 33% Basis: Dagelijke rokers (n=509) j TOTAAL (n=327) < % 19% 21% 24%30% %51% 41% >20 42% 43% 46%48% Gemiddeld 22%12% aantal 20% 23% 18%11% gerookte 19% 18%12% 17% 16% 14% 11% sigaretten

7 Waar laatste pakje sigaretten/roltabak gekocht Sigaretten worden voornamelijk aangekocht in de dagbladwinkel, op één doelgroep na (35-44j). Jongeren (18-24j) en jongvolwassenen (25-34j) kopen significant meer sigaretten in de nachtwinkel. Vrouwen en de laagste sociale klasse kopen minder in een tankstation. Het Groothertogdom Luxemburg is populairder bij Walen dan bij Vlamingen. Dagbladwinkel Grootwarenhuis Nachtwinkel Tankstation Buurtwinkel Gespecialiseerde tabakszaak Groothertogdom Luxemburg Automaat Goedkope sigaretten of roltabak via vrienden of straatverkopers Andere Weet het niet 29% 18% 15% 12% 10% 6% 3% 2% 1% 4% 0% Luchthaven Buitenland Koopt zelf geen sigaretten Boekhandel Café Geslacht Leeftijd Regio Sociale klasse Man Vrouw VL BR WA n=361 n=227 n=10 n=56 n=129 n=109 n=121 n=104 n=58 n=293 n=81 n=214 n=103 n=120 n=163 n=202 28% 30% 39% 34% 27% 16% 30% 33% 40% 26% 35% 30% 23% 28% 32% 29% 14% 25% 26% 8% 14% 22% 18% 25% 16% 22% 20% 11% 14% 16% 19% 21% 16% 13% 0% 31% 28% 15% 7% 6% 4% 12% 20% 17% 20% 12% 13% 14% 15% 6% 18% 9% 14% 18% 12% 6% 4% 12% 4% 14% 17% 16% 14% 4% 9% 13% 13% 8% 5% 12% 13% 11% 16% 12% 9% 9% 10% 9% 10% 12% 8% 2% 0% 2% 1% 8% 4% 10% 14% 7% 6% 5% 5% 9% 7% 4% 2% 5% 0% 2% 1% 3% 7% 3% 4% 0% 1% 8% 4% 5% 2% 3% 2% 1% 0% 2% 1% 4% 0% 4% 0% 3% 3% 0% 1% 1% 1% 4% 2% 0% 0% 0% 1% 0% 2% 1% 1% 0% 1% 2% 1% 2% 0% 1% 4% 5% 4% 4% 8% 2% 7% 1% 0% 6% 1% 4% 5% 2% 2% 8% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 1% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% Basis: Rokers (n=588) Significante verschillen ten opzichte van de totale sample werden in kleur aangeduid 11

8 Tabaksreclame gezien (rokers) Bijna 1 op 4 rokers geeft aan tabaksreclame gezien te hebben in de afgelopen 3 maanden. Voornamelijk in de dagbladwinkel (50%). Dagbladwinkel/ tabakswinkel 50% 4% 24% Kranten, radio of TV Internet 10% 24% 72% n=142 Buitenland Ander verkoopspunt 6% 4% Fuiven 2% Heeft tabaksreclame gezien Festival 1% Heeft geen tabaksreclame gezien Ander 14% Geen mening Weet het niet 5% Basis: Rokers (n=588) 13

9 14% van de Belgen heeft ooit al een elektronische sigaret gebruikt (2015: 10%) 17

10 73% van de rokers heeft spijt dat hij/zij is begonnen met roken 65% zou dan ook willen stoppen 74% zou het erg vinden als hun kinderen zouden roken 23

11 Bekendheid gratis telefoonlijn 65% zou willen stoppen met roken n=381 88% kent de gratis telefoonlijn (2015: 80% : 81% : 68%) Basis: Rokers (n=588) 28

12 38% is ooit spontaan aangesproken door zijn/haar huisarts om te stoppen met roken (2015: 41% : 37% : 40%) 80% heeft het afgelopen jaar een huisarts bezocht Basis: Rokers (n=588) 29

13 Gestopt met roken De meeste ex-rokers zijn zonder hulp kunnen stoppen met roken. Iets meer dan helft kon na één poging stoppen. Hulpmiddel Aantal stoppogingen Zonder hulp Champix Nicotinevervangers Elektronische sigaret Zyban Psychologische hulp (van een tabakoloog) Psychologische hulp en een ander rookstopmiddel 4% 3% 2% 1% 2% 2% 85% à 4 5 à 6 7 à 8 20% 16% 6% 2% 51% Psychologische hulp en nicotinevervangers Psychologische hulp en Champix Psychologische hulp en de elektronische sigaret Psychologische hulp en Zyban 1% 0% 0% 0% 9 à 10 Meer dan 10 0% 5% Basis: Ex-rokers (n=727) 30

14 Roken in café of dancing Het percentage dat geconfronteerd werd met roken in het café of dancing (excl. in een afgesloten rookkamer) is significant toegenomen ten opzichte van (n=3.000) 61% 20% 19% 2015 (n=3.009) 62% 22% 15% 2014 (n=4.007) 64% 17% 18% 2013 (n=4.002) 60% 16% 23% Basis: Allen Neen Niet op café geweest de afgelopen 6 M Geen mening Ja Significante verschillen ten opzichte van 2015 werden omkaderd; in 2015 werd in een dancing niet bevraagd 31

15 Overzicht rookgedrag in België 20% rookt 66% sigaretten 29% dagbladwinkel 29% roltabak 18% grootwarenhuis 13% elektronische sigaretten (2015: 6%) 15% nachtwinkel 34% om te stoppen met roken (2015: 68%) 27% minder schadelijk dan klassiek roken 25% om minder te roken 73% heeft spijt 65% wil stoppen 38% aangemaand door arts om te stoppen n=335 88% kent telefoonlijn (2015: 80%) 24% tabaksreclame gezien (2015: 20%) 32

16 Attitudes t.a.v. roken en maatregelen tegen roken 33

17 Voorstander verbod van logo s en andere merkbeelden op sigarettenpakjes Ten opzichte van 2015 is een groter percentage van de totale steekproef voorstander van het verbieden van logo s en andere merkbeelden op sigarettenpakjes. Significante verschillen ten opzichte van 2015 werden omkaderd 2017 (n=3.000) 27% 18% 55% 2015 (n=3.009) 24% 26% 50% 2014 (n=4.007) 26% 30% 44% 2013 (n=4.002) 26% 21% 53% Basis: Allen Nee 22% 24% 26% 35% Geen mening 34% 31% 30%24% 45% 44% 42% Ja 35

18 Verbod op roken in de eigen wagen Bij bijna de helft van de rokers is roken toegelaten in de wagen (waarvan bij 25% enkel wanneer er geen minderjarigen in de wagen zitten). Bij niet-rokers en ex-rokers, ligt dit percentage heel wat lager (ongeveer 1 op 10). Significante verschillen ten opzichte van de totale sample werden omkaderd TOTAAL 78% 5% 9% 7% 16% Rokers (n=588) 44% 10% 25% 20% 45% Ex-rokers (n=727) 84% 4% 7% 11% Nooit gerookt (n=1.685) 87% 4% 4% 5% 9% Roken is altijd verboden in de wagen Geen mening Roken is altijd toegelaten in de wagen Geen privé-wagen Roken is enkel verboden als er minderjarigen in de wagen zijn Totaal roken toegelaten Basis: Allen (n=3.000) 36

19 Verbod op roken in de eigen wagen Er zijn geen significante verschillen ten opzichte van (n=3.000) 78% 5% 9% 7% 16% 2015 (n=3.009) 76% 5% 10% 7% 17% Roken is altijd verboden in de wagen Geen mening Roken is altijd toegelaten in de wagen Geen privé-wagen Roken is enkel verboden als er kinderen in de wagen zijn Totaal roken toegelaten Basis: Allen 37

20 Potentiële maatregelen om het aantal rokers te verminderen Iets meer dan 9 op de 10 zijn van mening dat roken in auto s met minderjarigen verboden zou moeten worden. Een meerderheid wil dat de overheid het stoppen met roken ondersteunt met grote rookstopcampagnes en via terugbetaling van doeltreffende geneesmiddelen. Significante verschillen ten opzichte van de totale sample werden omkaderd Rokers Ex-rokers Nooit gerookt n=588 n=727 n=1.685 Het roken in auto s met minderjarigen zou verboden moeten worden 7% 6% 5% 88% 93% 88% 92% 95% Alle tabaksreclame op de verkoopsplaats zou verboden moeten worden 23% 18% 5% 11% 64% 75% 60% 72% 82% De overheid zou het stoppen met roken meer moeten ondersteunen via terugbetaling van doeltreffende geneesmiddelen 24% 19% 6% 17% 58% 75% 80% 70% 75% Roltabak zou even duur moeten worden als de sigaretten 32% 26% 6% 9% 55% 64% 35% 63% 75% De overheid zou het stoppen met roken meer moeten ondersteunen via grote rookstopcampagnes 18% 14% 5% 15% 66% 81% 66% 81% 86% De overheden moeten zeer terughoudend en transparant zijn inzake hun contacten met de tabaksindustrie 15% 11% 13% 70% 82% 76% 82% 87% 25% 27% 31% 36% 5%19% 20% 24% 30%6% 7%7%6%6% 10% 15% 8%9% 81%57% 60% 59% 49% 90% 72% 70% 67% 58% Totaal niet akkoord Niet akkoord Eerder niet akkoord Weet het niet Eerder akkoord Akkoord Totaal akkoord Basis: Allen (n=3.000) 38

21 Potentiële maatregelen om het aantal rokers te verminderen Doorheen de totale steekproef is een groter percentage van mening dat het roken in auto s met minderjarigen verboden zou moeten worden, alle tabaksreclame op de verkoopsplaats verboden moet worden en dat de overheid het stoppen met roken meer moet ondersteunen via terugbetaling van doeltreffende geneesmiddelen, in vergelijking met Totaal akkoord 2017 (n = 3.000) 2015 (n = 3.009) Het roken in auto s met minderjarigen zou verboden moeten worden 93% 91% Alle tabaksreclame op de verkoopsplaats zou verboden moeten worden 75% 71% De overheid zou het stoppen met roken meer moeten ondersteunen via terugbetaling van doeltreffende geneesmiddelen 75% 72% Roltabak zou even duur moeten worden als de sigaretten 64% n.v.t. De overheid zou het stoppen met roken meer moeten ondersteunen via grote rookstopcampagnes De overheden moeten zeer terughoudend en transparant zijn inzake hun contacten met de tabaksindustrie 81% n.v.t. 82% n.v.t. Significante verschillen ten opzichte van 2015 werden omkaderd Basis: Allen 39

22 Conclusies 40

23 Rookgedrag in België 20% van de Belgen geeft aan te roken, met een grote meerderheid van Belgische rokers die dagelijks rookt (17% van de Belgen). De penetratie van rokers ligt hoger bij de volgende bevolkingsgroepen, waarbij het beroep de belangrijkste factor blijkt te zijn: Mannen (24%) jarigen (25%) In Brussel (25%) Bij werklozen (39%) en arbeiders (30%) Bij de lagere sociaal-economische klassen (32%) Bij de oudere leeftijdsgroepen is een groter deel gestopt met roken (55-64j: 39%; +65j: 40%), hetzelfde geldt voor de sociale klasse 5-6 (28%). Ondanks het groter aandeel rokers bij mannen, zien we ook hier een groter aandeel dat gestopt is met roken (29%). 41

24 Rokers in België Gemiddeld roken dagelijkse rokers in België 17 sigaretten per dag. Mannen roken meer dan vrouwen. Jongeren (15-24j), jongvolwassenen (25-34j) en rokers uit hogere sociaal-economische klassen roken minder sigaretten per dag. 66% van de rokers rookt gewone sigaretten. 29% van hen rookt roltabak en 13% gebruikt een elektronische sigaret. De penetratie van elektronische sigaretten is toegenomen ten opzichte van De hoogste sociale klassen roken vaker gewone sigaretten. Roltabak is populairder in Wallonië, de elektronische sigaret heeft dan weer een lage penetratie in Brussel. Oudere mannen (55+) roken frequenter sigaren. 3% van de Belgen gebruikt minstens af en toe een elektronische sigaret. Vrouwen, jongeren (15-17j) en ouderen (+55j), Vlamingen en Belgen met een hogere sociaal-economische klasse hebben hier minder ervaring mee. 42

25 Aankoop sigaretten of roltabak Sigaretten en roltabak worden voornamelijk aangekocht in de dagbladwinkel (29%), het grootwarenhuis (18%) en de nachtwinkel (15%). Jongeren (18-24j: 31%) en jongvolwassenen (25-34j: 28%) kopen vaker sigaretten of roltabak aan in nachtwinkels jarigen kopen dan weer minder vaak sigaretten of roltabak aan in dagbladwinkels (16%). Walen (8%) kopen vaker sigaretten of roltabak aan in het Groothertogdom Luxemburg dan Vlamingen (0%). Vrouwen (6%) en de lagere sociale klassen (7-8: 4%) kopen minder vaak sigaretten of roltabak aan in een tankstation. Bovendien worden rokers het meest geconfronteerd met tabaksreclame in de dagbladwinkel. 43

26 Stoppen met roken 73% van de rokers heeft spijt dat hij/zij begonnen is met roken, terwijl 65% zou willen stoppen met roken. De intentie om te stoppen met roken is hoger bij jarigen (78%) en jarigen (80%). De elektronische sigaret wordt voornamelijk gebruikt om makkelijker te kunnen stoppen met roken (34% van de gebruikers van de elektronische sigaret). 80% van de rokers zijn voorstander van overheidsinitiatieven om doeltreffende geneesmiddelen terug te betalen. 88% van de rokers die wensen te stoppen met roken, kent de gratis telefoonlijn. De bekendheid ligt lager bij ouderen (65+j: 76%). Iets minder dan 4 op de 10 rokers is ooit spontaan aangesproken door zijn/haar huisarts om te stoppen met roken. 44

27 Draagvlak voor maatregelen om het aantal rokers te verminderen Enkele (potentiële) maatregelen om het aantal rokers te verminderen kwamen aan bod doorheen de studie. Over de volledige Belgische bevolking heen gaat de voorkeur uit naar het verbieden van roken in auto s met minderjarigen (93%). Ook de andere voorgelegde maatregelen worden door de meeste Belgen ondersteund: Terughoudendheid en transparantie overheden inzake contact met tabaksindustrie (82%) Grote rookstopcampagnes (81%) Tabaksreclameverbod op de verkoopsplaats (75%) Terugbetaling doeltreffende geneesmiddelen (75%) Prijsverhoging roltabak (64%) Verbod van logo s en andere beelden op sigarettenpakjes (55%) 45

28 Vragen? Amber Hoefkens Senior executive Public Services Tel