Bijlage E.9.1. Technische specificaties: DRIS en KAR

Transcriptie

1 Bijlage E.9.1. Technische specificaties: DRIS en KAR In deze bijlage zijn de voorschriften opgenomen voor de concessiehouders m.b.t. dynamische reisformatie. Ook zijn teksten toegevoegd die dienen als achtergrondinformatie over welke (organisatorische) verantwoordelijkheden de partijen wederzijds hebben voor een succesvol operationeel DRIS. Voor het DRIS in de provincie Gelderland is gekozen voor het zogenaamde presentatiemodel. Binnen het presentatiemodel volgen de afzonderlijke concessiehouders binnen de concessiegebieden van de provincie haar voertuigen met het voertuig volgsysteem (VVS). Op basis van de posities van de bussen en de dienstregeling bepalen de concessiehouders, voor de haltes binnen het tijdsvenster van de betreffende rit, de prognoses van de vertrektijden. Deze prognoses worden, binnen de nu uitgevoerde concessies, doorgegeven aan de centrale database van Deze prognoses dienen ook bij uitvoering van de nieuwe concessies in principe aangeleverd te worden aan verstuurt deze gegevens vervolgens naar de stichting DARC, die ervoor zorgt dat de gegevens bij de haltes met displays beschikbaar komen. In het bijgevoegde overzicht is deze datastroom schematisch weergegeven. Reisinformatie fabriek Stichting DARC VVS vervoerder Dienstregeling en prognose op ritniveau VVS vervoerder KAR berichten t.b.v. VRI beïnvloeding Landelijk zijn afspraken gemaakt over de door de concessiehouders aan te leveren gegevens ten behoeve van het aanbieden van actuele reisinformatie aan de reizigers. Deze gegevens wijken enigszins af van de organisatie in Gelderland, dit omdat nog niet alle hiervoor noodzakelijke standaarden zijn vastgesteld en omdat verder de organisatie van het databeheer nog niet is geregeld. Uiteraard zal Gelderland zich, zodra dat mogelijk is, aansluiten bij deze voorkeurswerkwijze. Naast de gegevens die nodig zijn voor de Gelderse situatie worden hierna dan ook de gegevens conform het landelijke model voorgeschreven. Dit is bij de start van de concessie nodig om actuele informatie aan te leveren aan DRIS systemen van naburige overheden. 1

2 Onder de voertuigen worden in dit hoofdstuk zowel de bussen als de treinen verstaan. De treinen hoeven uiteraard niet voorzien te zijn van KAR om de verkeerslichten aan te sturen. Algemene eisen B.1.1 De concessiehouder moet in staat zijn alle koppelvlakken tussen concessiehouder en de door de opdrachtgever aan te wijzen centrale systemen aan te kunnen leveren. Alle gevraagde koppelvlakken worden met ingang vanaf de ingangsdatum van de concessie geëist. bestek C.2.49 Algemene eisen voor een dynamisch reisinformatiesysteem (informatiesysteemeisen) De onderstaande bestekteksten betreffen algemene eisen voor het dynamisch reisinformatiesysteem. B.1.2 B.1.3 B.1.4 B.1.5 B.1.6 De concessiehouder dient het dynamisch reisinformatie systeem te baseren op het open Transmodel referentiemodel en de TMI 8 koppelvlak definities zoals vastgelegd door de gezamenlijke OV bedrijven en OV autoriteiten. Koppelvlakken mogen gedurende de concessieperiode niet gewijzigd worden, tenzij dit in onderling overleg tussen de concessieverlener en de concessiehouder wordt overeengekomen. Wijzigingen in de standaard die op nationaal niveau worden overeengekomen, dient de concessiehouder kosteloos (op een nader, in overleg met de opdrachtgever, te bepalen moment) over te nemen. (Systeem)wijzigingen binnen één domein zijn altijd toegestaan, onder voorwaarde dat de domeinoverschrijdende gegevensuitwisseling zowel tijdens als na de wijziging conform het vigerende koppelvlak blijft plaatsvinden. De kosten voor aanpassingen en testen van de koppelvlakken zijn voor rekening van de partij die het domeininterne systeem wijzigt. Alle gegevens die door de concessiehouder volgens het koppelvlak aan het domein van de concessieverlener ter beschikking worden gesteld, worden het eigendom van de concessieverlener. Deze gegevens kunnen door de concessieverleners zowel in onbewerkte als in bewerkte vorm zonder toestemming van de concessiehouder gebruikt worden. (Bijvoorbeeld om inzage te krijgen in stiptheid en uitval van dienstuitvoering) De kosten van datacommunicatie binnen één domein komen voor rekening van de desbetreffende eigenaar van het systeem. De kosten van datacommunicatie van de concessiehouder naar de door de opdrachtgever aan te wijzen organisaties komen voor rekening van de concessiehouder. 2

3 B.1.7 B.1.8 De concessiehouder dient de actuele reisinformatie gegevens conform TMI 8 koppelvlakken door te sturen aan 9292 (en indien gevraagd aan andere partijen) voor het gebruik in reisplanners of andere reisinformatie systemen. In het geval het huidige contract met 9292 gewijzigd of niet verlengd wordt dient deze informatie (mogelijk binnen een andere DRIS Architectuur: zie beschrijving koppelvlakken) aan een andere partij geleverd te leveren. Voor de busstationsystemen kan het nodig zijn om gedetecteerde bussen te kunnen identificeren en de opvolgende ritten te kunnen bepalen. Hiervoor kunnen omloopgegevens nodig zijn die door de concessiehouder dienen te worden aangeleverd. De invulling van deze aanlevering (het formaat, procedure van aanlevering etc) wordt in overleg met de opdrachtgever vastgesteld. Indien de aanlevering van omloopgegevens wordt opgenomen binnen de landelijke standaardisatie als gestandaardiseerd koppelvlak (TMI 8.x) dient de concessiehouder, naast een eventueel eerder afgesproken formaat, ook deze aanlevering ondersteunen. Algemene eisen voor een dynamisch reisinformatiesysteem (voertuigsysteemeisen) De onderstaande bestekteksten zijn eisen betreffende het voertuigvolgsysteem en het intelligent voertuigsysteem (IVS). B.1.9 B.1.10 B.1.11 B.1.12 Vanaf aanvang concessie dient de concessiehouder te beschikken over een operationeel voertuigvolgsysteem en intelligent voertuigsysteem (IVS) in de voertuigen waarmee de actuele positie van 100% van de in de concessie gebruikte voertuigen wordt gevolgd. De positie die het intelligent voertuigsysteem bepaalt, mag niet meer afwijken dan de afstand die overeenkomt met de afgelegde weg die het voertuig in één seconde rijdt, met een maximum afwijking van 15 meter ten opzichte van de daadwerkelijke positie. Alle voertuigen die ingezet worden voor het vervoer dat in het kader van de concessie wordt uitgevoerd moeten over een functionerend VETAG/VECOM systeem beschikken. Met ingang van aanvang concessie moeten 100% van de voertuigen die ingezet worden voor het vervoer dat in het kader van de concessie wordt uitgevoerd over een functionerend KAR systeem beschikken. 3

4 B.1.13 B.1.14 B.1.15 B.1.16 B.1.17 B.1.18 B.1.19 B.1.20 B.1.21 B.1.22 Het intelligent voertuigsysteem (IVS) moet voorzien in het geven van reisinformatie aan de reizigers in de voertuigen door middel van een display en automatische halteafroep (bus/trein). De positie van de display(s) in de bus en de karaktergrootte van de displays zijn zodanig dat de informatie in gehele bus goed te lezen is. Gelede bussen en treinen dienen in de verschillende delen van het voertuig te beschikken over reisinformatie in de vorm van een display en omroepfunctionaliteit. De displays dienen minimaal de eerstvolgende halte, de eindhalte en de verwachte aankomsttijd bij deze haltes te tonen. Op elk willekeurig moment dient minimaal 98% van de in de voertuigen aanwezige reisinformatie systemen correct te functioneren. Indien de concessiehouder aantoont dat de kwaliteit van het openbaar vervoer gelijk blijft, mogen de bestekseisen B1.11, B1.12 en B1.13 vervallen voor: Buurtbussen Taxibussen Versterkingsbussen De voertuigen dienen, wanneer ingezet tijdens de normale exploitatie, voorzien te zijn van de actuele dienstregeling inclusief alle (geplande) wijzigingen. Het laden en actueel houden van de gegevens in de voertuigsystemen is de verantwoordelijkheid van de concessiehouder. De concessiehouder dient te waarborgen dat de gegevens in het voertuigsysteem en in het DRIS gelijk zijn. De concessiehouder is verantwoordelijk voor de kosten die het wijzigen van routes en haltes in de dienstregeling met zich mee brengt. Het intelligent voertuigsysteem (IVS) moet de mogelijkheid hebben tot het tonen van reisinformatie afkomstig van andere lijnen en/of andere modaliteiten, o.a. NS. Doel hiervan is om naast eigen reisinformatie ook informatie over mogelijke aansluitingen (bijvoorbeeld trein) te kunnen laten zien. De lijnen die bedoeld worden in eis B.1.20 zijn bij aanvang concessie alle lijnen die op de trein aansluiten. Gedurende de concessie periode kan het aantal knooppunten waarvoor eis B.1.20 geldt worden uitgebreid. Voor de beschikbaarheid (van eis B.1.20 en B.1.21) wordt als eis gesteld dat te allen tijde minimaal 95% van de in de voertuigen aanwezige reisinformatie systemen correct functioneert. 4

5 B.1.23 B.1.24 De concessiehouder ontvangt informatie van het regionale DRIS over aansluitende lijnen van andere concessiehouders op knooppunten. Deze gegevens worden verstuurd via een nader te bepalen koppelvlak (Omdat het om halte gerelateerde informatie gaat wordt voorgesteld om de koppelvlak 8 specificatie hiervoor als basis te gebruiken.) De concessiehouder bepaalt in overleg met de concessieverlener hoe, wanneer en welke gegevens in de voertuigen worden getoond. Indien besloten wordt een aansluitende lijn te laten wachten, wordt dit via koppelvlak 6 en/of 19 aan het centrale systeem doorgegeven. Koppelvlak 1: dienstregelinggegevens Koppelvlak 1 wordt gebruikt om de dienstregelinggegevens (inclusief geografische halte- en routegegevens) van de concessiehouder naar het centrale systeem te sturen. B.1.25 B.1.26 De actuele dienstregeling wordt aangeleverd conform de meest recente versie van TMI 8 NL koppelvlak 1. De aanlevering vindt plaats aan de ovautoriteit of aan de door de ov-autoriteit aangewezen instantie. Wijzigingen in de dienstregeling worden minimaal twee weken voor het inwerking treden van de nieuwe dienstregeling doorgegeven aan de OVautoriteit. Koppelvlak 3: prioriteitsaanvraag bij VRI m.b.v. KAR [TMI8 kv-3] De onderstaande besteksteksten gaan in op de algemene eisen betreffende KAR en ook de verkeerslichtbeïnvloeding door middel van KAR. De toepassing van KAR maakt conditionele prioritering bij verkeerlichten mogelijk. B.1.27 B.1.28 B.1.29 B.1.30 Het KAR-modem (met toebehoren) maakt voor het verzenden van KARberichten gebruik van de landelijke gereserveerde frequentie van 429,8500 MHz. Berichten worden conform de KAR open air interface specificatie [TMI8 kv-3] verstuurd. De concessiehouder is verantwoordelijk voor het koppelen van de (gewijzigde) KAR-in- en uitmeldpunten (ook wel triggerpunten genoemd) aan de gegevens over route, dienstregeling en geografische data en het laden en actueel houden van deze gegevens in de voertuigsystemen. Op het moment dat een KAR-bericht naar een VRI wordt verstuurd, mag de geschatte positie van het voertuig (door het intelligent voertuigsysteem) niet meer afwijken dan de eis gesteld in B De inhoud van de KAR-berichten wordt door de concessieverlener bepaald (zie hierna). 5

6 B.1.31 De concessiehouder dient, indien door de concessieverlener gewenst, ter evaluatie van de werking inzage te geven in logdata van de gestuurde KAR-berichten. Koppelvlak 6: actuele voertuigposities Voor de werking van het huidige Gelderse DRIS systeem van Gelderland zijn de actuele voertuigposities (a.d.h.v. koppelvlak 6) niet nodig. Zoals in de inleiding is gesteld zal Gelderland zich in de loop van de komende concessieperiode bij de landelijke afspraken aansluiten en zal ook dit koppelvlak door de concessiehouder aangeleverd moeten worden. Omdat omliggende overheden wel gebruik maken van koppelvlak 6 dienen deze gegevens toch vanaf de start van de concessie aangeleverd te worden om actuele reisinformatie op de DRIS systemen van omliggende overheden te kunnen tonen. B.1.32 B.1.33 De actuele voertuigposities worden aangeleverd conform de meest recente versie van TMI 8 NL koppelvlak 6. De voertuigposities dienen binnen 5 seconden, gerekend vanaf het voertuig, doorgeven te worden aan het centrale systeem waar deze gewenst zijn. Koppelvlak 9: gegevens van in- en uitmeldposities (t.b.v. prioriteitsaanvragen m.b.v. KAR bij VRI s) [TMI8 kv-9] De wegbeheerder is verantwoordelijk voor het aanleveren van informatie over de in- en uitmeldpunten van de verkeerslichten (ook wel triggerpunten genoemd) ten behoeve van de aansturing met KAR. De aanlevering kan handmatig of geautomatiseerd gebeuren. De onderstaande besteksteksten zijn eisen betreffende de verwerking van gegevens over deze in- en uitmeldposities. Deze informatie wordt door de wegbeheerder (of beheerder van een regionaal systeem waar deze informatie centraal wordt verzameld) aangeleverd en zal door de concessiehouder verwerkt moeten worden om de KARfunctionaliteit (prioriteit bij verkeerslichten) te kunnen gebruiken. B.1.34 De wegbeheerder (of beheerder van het regionale systeem) stelt de gegevens van de KAR-in- en uitmeldpunten gratis aan de concessiehouder ter beschikking. Er wordt naar gestreefd deze gegevens digitaal aan te leveren (conform TMI koppelvlak 9). De concessiehouder dient de aanleg, het beheer en onderhoud van de ov-prioriteitsystemen met de wegbeheerders af te stemmen. B.1.35 De concessiehouder is verantwoordelijk voor het koppelen van route- en halte-informatie aan de KAR/VRI gegevens. Indien (een deel van) de aangeleverde informatie niet te koppelen is aan de route- en haltegegevens dient de concessiehouder dit direct terug te koppelen aan de partij die de informatie heeft aangeleverd. 6

7 B.1.36 Wijzigingen van in- en/of uitmeldposities zullen zo snel mogelijk worden aangeleverd door de wegbeheerder (of beheerder van het regionale systeem). Koppelvlak 15 Vrije tekstberichten B.1.37 Vrije tekstberichten over wijzigingen en verstoringen in de dienstuitvoering die dienen om de reizigers te kunnen informeren, worden aan het centrale systeem aangeleverd conform de meest recente, vanuit BISON goedgekeurde, versie van TMI 8 NL koppelvlak 15. Wanneer nog geen versie is vastgesteld, dient de functionaliteit wel inbegrepen te zijn in de aanbieding en wordt de het koppelvlak gerealiseerd wanneer de specificatie beschikbaar is. Koppelvlak 17: dienstregelingmutaties door de Centrale Verkeersleiding (CVL) B.1.38 Wijzigingen in de dienstregeling worden aangeleverd conform de meest recente, vanuit BISON goedgekeurde, versie van TMI 8 NL koppelvlak 17. Wanneer nog geen versie is vastgesteld, dient de functionaliteit wel inbegrepen te zijn in de aanbieding en wordt de het koppelvlak gerealiseerd wanneer de specificatie beschikbaar is. Koppelvlak 19: voorspelde vertrektijden (op ritniveau) Koppelvlak 19 specificeert de aanlevering van de voorspelde vertrektijden van de concessiehouders naar het centrale systeem. In het centrale systeem worden deze vertrektijden gecombineerd en vervolgens naar de displays gestuurd. B.1.39 B.1.40 B.1.41 De voorspelde vertrektijden worden aangeleverd conform de meest recente, vanuit BISON goedgekeurde, versie van TMI 8 NL koppelvlak 19. Het prognosewindow waarover een prognose gedaan moet worden is minimaal 30 minuten of 10 halten. De voorspelde vertrektijden (zie trigger momenten in TMI koppelvlak 19) dienen minimaal binnen 5 seconden na ontvangst van de actuele positie door de concessiehouder te worden doorgeven naar het centrale systeem waar deze gewenst zijn. 7

8 B.1.42 B.1.43 Eventuele vertragingen dienen, indien nodig, doorgerekend te worden naar aansluitende ritten van dezelfde bus. Daarbij dient de eventuele buffer- en stoptijd tussen de ritten te worden verrekend voor de voorspelde vertrektijden. Voor de prognose geldt dat deze dient te worden gegeven met een nauwkeurigheid van 1 minuut. Daarbij gelden de volgende nauwkeurigheidseisen. Tijd voor aankomst bij de halte Vanaf 10 minuten voor aankomst bij de halte. Vanaf 5 minuten voor aankomst bij de halte. Vanaf 2 minuten voor aankomst bij de halte. Maximum Minimum percentage te percentage vroege goede voorspellingen. voorspellingen. (Bus komt later (Bus komt dan voorspeld) volgens voorspelling) 40% 40% 20% 30% 60% 10% 10% 90% 0% Maximum percentage te late voorspellinge n. (Bus komt eerder dan voorspeld) Een voorspelling is te vroeg of te laat wanneer de voorspelde tijd buiten de vertrekminuut van de bus valt. 8

9 Definitie Begrippen Begrip Omschrijving BISON Landelijk orgaan waar de koppelvlakken worden vastgesteld die in Nederland worden gebruikt voor het uitwisselen van informatie ten behoeve van DRIS. DRIS Dynamisch Reis Informatie Systeem Doorstroming, Regelmaat Informatie en Stiptheid Domein Gedeelte van het DRIS systeem dat de verantwoordelijkheid van een bepaalde partij is. GPRS General Packet Radio Service; Versturen van data over het GSM network GPS Global Positioning System; plaatsbepaling op basis van signaal van satellieten. KAR Korte Afstand Radio Prognosewindow Tijdsperiode of aantal haltes waarover een prognose opgesteld wordt. Transmodel Een in Europees verband ontwikkeld referentiemodel ten behoeve van openbaar vervoersprocessen. TMI Transmodel koppelvlakken VRI VerkeersRegelInstallatie KAR attributen Overzicht verplichte KAR-attributen KAR-attribuut Veldnaam Bereik Beschrijving 2 Vehicle type no information 1 bus 2 tram 3 police 4 fire brigade 5 ambulance 6 CVV 7 taxi 8 68 reserved 69 Police (not in uniform) 70 Marechaussee 71 HOV-bus (High Quality PT) 72 98, free to use 99 URO (Unidentified Riding Object) 3 Line number PT Line-number (internal line number PT-company) 9

10 6 Vehicle id no information For Public transport the grootwagennummer is used (practically in range 1 to 9999) 7 Direction at intersection/ signal group number For the direction selection at the intersection, it is suggested to use the signal group number. If this signal group number is not available a right/left/straight ahead switch may be used: 0 = no information = signal group number 201 = right 202 = left 203 = straight ahead = reserved 8 Vehicle status = no information 1 = driving 2 = stopping (at bus stop) 3 = departure from stop (start door close) 4 = stand still (stop, not at bus stop) 5 99 = reserved 11 Punctuality [s] early (<0) - + late (>0) 13 Actual vehicle speed [m/s] 0-99 Actual speed when the message is sent [m/s] 14 Distance till passage stop line [m] Actual distance till passage stop line [meters]. 15 Driving time till passage stop line Expected time until passage stop line (without delay for other traffic, for example wait-row) in seconds for the first Traffic Light Controller on the route. 19 Type of command reserved 1 - entering announcement (front side vehicle) 2 - leave announcement (front side vehicle) 3 - pre-announcement (front side vehicle) reserved De bovengenoemde attributen zijn verplicht. Er mogen geen andere attributen dan de hier genoemde verzonden worden. De bovengenoemde tabel is ontleend aan de Korte Afstand Radio Interface Specification, KIS-001-IS-KAR, versie 1.24, 16 maart