Leren door spelen. Onderwijs aan jonge kinderen. Blok 2.1. Studiewijzer Pabo Deeltijd

Transcriptie

1 Leren door spelen Onderwijs aan jonge kinderen Studiewijzer Pabo Deeltijd Blok

2 Inhoud BLOK 2.1 LEREN DOOR SPELEN. WAT IS GOED ONDERWIJS AAN JONGE KINDEREN?...3 HOE VER BEN JE MET DE OPLEIDING?... 3 BEKNOPT OVERZICHT STUDIEPROGRAMMA EN TOETSING BLOK 2.1 EN BLOK 2.2 DT... 4 TOELICHTING BIJ OVERZICHT STUDIEPROGRAMMA EN TOETSING BLOK HOOFDSTUK 1. THEMAONDERWIJS / PEDAGOGIEK DE HOOR- EN WERKCOLLEGES...6 HOOFDSTUK 2. BEROEPSOPDRACHT EN PRACTICA LEERKRACHTVAARDIGHEDEN...8 HOOFDSTUK 3. KENNIS EN VAARDIGHEDEN - DE VAKCOLLEGES TAAL BIJ KLEUTERS REKENEN EN WISKUNDE: BKVP: VERHOUDINGEN EN BREUKEN ENGELS: ENGLISH IN PRIMARY EDUCATION BEWEGINGSONDERWIJS CULTUURPROJECT 1 JAAR 2DT LOGOPEDIE: EIGEN STEM EN SPRAAK HOOFDSTUK 4. DE PRAKTIJK VAN HET BASISONDERWIJS HOOFDSTUK 5. PERSOONLIJKE PROFESSIONELE ONTWIKKELING (PPO) HOOFDSTUK 6. PRAKTISCHE INFORMATIE BIJLAGE 1. I BEOORDELINGSFORMULIER BEROEPSOPDRACHT DT BIJLAGE 2. I BEOORDELINGSFORMULIER VAKOPDRACHT BEWEGINGSONDERWIJS DT BIJLAGE 3. I DE TAALNORM VAN PABO HVA Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 2

3 Blok 2.1 Leren door spelen. Wat is goed onderwijs aan jonge kinderen? INLEIDING - Bij de start van het tweede jaar ga je je verdiepen in de ontwikkeling van het jonge kind, met name de kleuter. Om met jonge kinderen te kunnen werken, moet je op de hoogte zijn van de typische kenmerken van deze leeftijdsgroep. Pedagogen en psychologen die zich buigen over ontwikkelingsfasen constateren telkens dat er een groot verschil bestaat in denken, leren en perceptie van de wereld tussen kleuters en schoolkinderen. Een kleuter is dus geen schoolkind. Kleuters hebben een magische beleving van de werkelijkheid, ervaren emoties intens, hebben nog geen zakelijk wereldbeeld en leren incidenteel en intuïtief. Het handelen van jonge kinderen laat zien dat perspectief nemen nog moeilijk is, wat samenhangt met het egocentrisme. Dit vraagt van jou als leraar een grote mate van (cognitieve) empathie en het kunnen afstemmen van jouw pedagogisch-didactisch handelen op de behoeften van het jonge kind. Hoe ver ben je met de opleiding? Je hebt nu het eerste jaar afgerond en dus heb je een flinke basis gelegd om een goede leerkracht basisonderwijs te worden. Je hebt je gefocust op de grootstedelijke omgeving van Amsterdam. Dit jaar zul je steeds meer gaan merken dat jij ook echt verschil maakt voor die Amsterdamse kinderen. We focussen dit blok op hoe jij het leren en ontwikkelen van kinderen zo effectief mogelijk stimuleert. 1 Het Amsterdamse onderwijs in theorie en praktijk 1.1 Kennismaken met het Amsterdamse onderwijs 1.2 Amsterdamse onderwijs in theorie en praktijk Kinderen leren op verschillende manieren 1.3 Kinderen leren verschillend 2.4 Leren in en met de groep Praktijk Onderbouw (accent groep 3 en 4) Onderbouw (accent groep 3 en 4) Bovenbouw Bovenbouw 2 Leren door spelen en leer- en ontwikkelingslijnen van het jonge kind Profileringsfase 2.1 Leren door spelen 2.2 Leer- en ontwikkelingslijnen van het jonge kind 2.3 Hanteren van verschillen tussen kinderen in de groep, in 2.4 Omgaan met verschillen: samenwerken met ouders en onder- c.q. bovenbouw deskundigen in en buiten de school Praktijk Onderbouw (groep 1 en 2) Onderbouw (groep 1 en 2) Bouw profilering leeftijdsgroep Bouw profilering leeftijdsgroep 3 Afstudeerfase 3.1 Eigen (LIO-)groep: 3.2 Afstudeerfase en overgang naar verantwoordelijkheid nemen voor het werkveld het leerproces van kind en groep Praktijk LIO 1 LIO 2 Minorfase Minor Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 3

4 Beknopt overzicht studieprogramma en toetsing blok 2.1 en blok 2.2 DT STUDIESCHEMA PABO e JAAR BLOK 2.1 & BLOK 2.2 DT STUDIEONDERDEEL Studiepunten Blok 2.1 Blok 2.2 Pedagogiek / themalijn 2.2 (thematoets) 3 BLOK 2.1 & BLOK 2.2 Beroepsopdracht Nederlands 2.2 (vaktoets) 4 Rekenen Wiskunde 2.2 (vaktoets) 4 Engels 2.1 ( vaktoets) 2 Bewegingsonderwijs 2.1 ( vakopdracht) 2 Mens & Wereld 2.2 (vakopdracht) 2 Praktijk Praktijk PPO Studiepunten totaal 1 e semester DT 2.1 & 2.2: Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 4

5 Toelichting bij overzicht studieprogramma en toetsing blok 2.1 Iedere lesblok wordt het onderwijs op de pabo verzorgd rondom het thema van dat blok. Voor het komende semester is dat: Leren door spelen. Wat is goed onderwijs aan jonge kinderen? Het themaonderwijs bestaat uit hoorcolleges en werkcolleges (pedagogiek), waarvan de kennis aan het einde van het semester wordt getoetst in de thematoets van blok 2.2. middels een toets met zes open vragen. De vakinhoudelijke kennis en vaardigheden staan ook in het teken van het thema. Je volgt vakcolleges en oefent jouw vaardigheden in de verschillende vakdomeinen. Per blok wordt de stof van een aantal vakcolleges getoetst middels een multiple choicetoets of een vakopdracht. Let hierbij goed op het toetsschema. Voor het onderdeel beroepsopdracht zijn er werkcolleges en practica leerkrachtvaardigheden ingeroosterd. Het deel beroepsopdracht wordt afgesloten met een ontwerpopdracht. Deze opdracht vormt de schakel tussen de kennis en vaardigheden die je tijdens de colleges opdoet en het beroep van leerkracht basisonderwijs. In jaar 2 loop je één dag stage in de praktijk van het basisonderwijs, je start in de onderbouw (groep 1 en 2). De informatie hierover staat in de Praktijkgids vermeld, deze informatie is leidend. Tot slot word je tijdens de studieloopbaanbegeleiding begeleid door jouw coach Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 5

6 HOOFDSTUK 1. Themaonderwijs / Pedagogiek De hoor- en werkcolleges SIS-code: Pedagogiek/Themalijn 2.2 TS INLEIDING - In dit semester loop je stage in groep 1-2, de onderbouw. Je maakt kennis met het onderwijs aan jonge kinderen. Onderwijs aan het jonge kind vraagt andere vaardigheden dan lesgeven aan oudere kinderen. Jonge kinderen leren vooral via spel en door concrete ervaringen op te doen. In de hoor- en werkcolleges krijg je inzicht in de ontwikkelingsbehoeften en -leerlijnen voor het jonge kind. Leerdoelen Je kent verschillende visies op leren en ontwikkelen van jonge kinderen. Je kent ontwikkelingspsychologische mijlpalen van de kleuterleeftijd en kent de doorgaande ontwikkelingslijnen van voorschool naar groep 3. Je weet dat spel de basis vormt voor de ontwikkeling van jonge kinderen. Je weet hoe je de leer- en ontwikkelingsbehoeften van jonge kinderen kunt vertalen naar een rijk en gedifferentieerd aanbod. Je kent de belangrijkste werkvormen en activiteiten en kunt dit vertalen naar een dagschema dat geschikt is voor jonge kinderen. Het programma Bijeenkomsten Bijeenkomst 1 ( ): De kleuter: ontwikkelingspsychologie en kenmerken Als je met jonge kinderen werkt, moet je op de hoogte zijn van de typische kenmerken van deze leeftijdsgroep. Een kleuter begeleid en benader je anders dan een middenbouwer of een bovenbouwer. We gaan in op de ontwikkelingspsychologische mijlpalen van het jonge kind. Bijeenkomst 2 ( ): Visies op onderwijs aan het jonge kind, historie en actualiteit In dit hoorcollege maak je kennis met de ideeën van de grote kleuterpedagogen: Fröbel, Decroly en Montessori en krijg je zicht op de invloed die deze pedagogen hadden en nog steeds hebben in het kleuteronderwijs. Vervolgens schetsen we welke ontwikkelingen de afgelopen decennia hebben plaatsgevonden en hoe deze tot nieuwe onderwijsconcepten hebben geleid. De volgende hedendaagse onderwijsconcepten komen aan de orde: Reggio Emilia, EGO, OGO. Jouw activiteiten vooraf Hooijmaijers, T. (e.a.) (2016) Ontwikkelingspsychologie voor leerkrachten basisonderwijs. Amersfoort: ThiemeMeulenhoff. H 3 Bosch, W. & Boomsma, C. (2013) Onderwijs aan het jonge kind. Een vak apart. Amersfoort: ThiemeMeulenhoff. H 2, H3.1 tot 3.4 (blz ) Bosch, W. & Boomsma, C. (2013) Onderwijs aan het jonge kind. Een vak apart. Amersfoort: ThiemeMeulenhoff. H , 3.4.2, H 14. Artikel via MijnHvA Bijeenkomst 3 ( ): Spel als leidende activiteit Spel is de meest wezenlijke bezigheid van het veilige kind in een wereld die nog van alles kan blijken te zijn -M.J. Langeveld Jonge kinderen leren door te spelen. In spel ontwikkelen kinderen cognitieve, motorische en sociaal emotionele vaardigheden. Het is belangrijk dat een leerkracht voor de onderbouw de waarde van spel kent. Bosch, W. & Boomsma, C. (2013) Onderwijs aan het jonge kind. Een vak apart. Amersfoort: ThiemeMeulenhoff. H Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 6

7 Bijeenkomst 4 ( ): Van dagschema naar activiteiten Het analyseren, ontwerpen en organiseren van een verantwoord dagschema dat recht doet aan de leer- en ontwikkelingsbehoeften van jonge kinderen staat in dit werkcollege centraal. We kijken naar dagschema s en leggen de relatie met onderwijsvisie, ontwikkelingspsychologie, spanningsboog en belevingswereld. Je vergelijkt de diverse dagschema s op opbouw, inhoud en visie. Bijeenkomst 5 ( ): Speelwerktijd Speelwerktijd is het begrip als je praat over onderwijs aan jonge kinderen. Tijdens het speelwerken wordt individueel, in kleine of grote groepen; vrij, of aan de hand van een opdracht gewerkt. De rol van de leerkracht is zowel leidend als begeleidend. Om het speelwerken goed te begeleiden moet je beschikken over een breed repertoire aan lesactiviteiten en werkvormen. In dit werkcollege ervaar je de opbouw en inhoud van verschillende lesjes en activiteiten binnen het speelwerken. Neem mee: Kijk op je stageschool wat het dagschema is en hoe dit aan de kinderen zichtbaar wordt gemaakt. Maak foto s. Bosch, W. & Boomsma, C. (2013) Onderwijs aan het jonge kind. Een vak apart. Amersfoort: ThiemeMeulenhoff. H Artikel via MijnHvA Bosch, W. & Boomsma, C. (2013) Onderwijs aan het jonge kind. Een vak apart. Amersfoort: ThiemeMeulenhoff. H 5 en H 6. Stageweek ( ) Bijeenkomst 6 ( ): Toepassingsgericht werken Tijdens deze bijeenkomst pas je de eerder opgedane kennis en vaardigheden toe in een virtuele leeromgeving voor jonge kinderen. Je ontwikkelt samen inzichten en hierdoor verbreed je jouw handelingsrepertoire. Onderwijsvrij ( ) Toetsweek ( ) Toetsweek ( ) Cultuurproject ( ) Toetsing en toetsstof De leerdoelen die bij het themaonderwijs horen, worden getoetst in de thematoets in blok 2.2. In deze toets wordt de stof uit 2.1 en 2.2 getoetst (raadpleeg het rooster voor de toetsdata). Het betreft een schriftelijk tentamen. De toets bestaat uit 6 open vragen. De toets is voldoende bij een score van 5,5. Bosch, W. & Boomsma, C. (2013). Onderwijs aan het jonge kind. Een vak apart. Amersfoort: ThiemeMeulenhoff. Hooijmaijers, Stokhof & Verhulst (2016). Ontwikkelingspsychologie voor leerkrachten basisonderwijs, Alkmaar: Van Gorcum. H 2.3, 2.4.3, 2.4.4, 2.4.5, 2.4.7, H 3. Klamer-Hoogma, M.G. (2012). Klassenmanagement. Houten: Noordhoff. H 3. Alle artikelen van intranet uit 2.1 en 2.2. Alle PPT s van de HC s (beschikbaar via Mijn HvA). Aanvullende bronnen Klamer-Hoogma, M.G. (2012). Klassenmanagement Houten: Noordhoff. H 3. App Toolbox Klassenmanagement (voor Android): Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 7

8 HOOFDSTUK 2. Beroepsopdracht en practica leerkrachtvaardigheden SIS-code: Beroepsopdracht 2.1 PD INLEIDING De bijeenkomsten sluiten aan op de pedagogiekcolleges en de stage in de onderbouw en vormen daarmee de verbinding tussen theorie en praktijk. Tijdens de bijeenkomsten Beroepsopdracht pas je de opgedane kennis toe in een rijk leermiddel voor kleuters dat je zelf ontwerpt. Tijdens de practica Leerkrachtvaardigheden doe je vaardigheden op met betrekking tot klassenmanagement in de onderbouw en het werken met ontwikkelingsmaterialen. De opdracht van de beroepsopdracht in dit blok luidt: Ontwerp een leermiddel dat voldoet aan KLEUTER-kenmerken (zie beoordelingsformulier beroepsopdracht 2.1 in de bijlage). Leerdoelen Je kunt een rijk en gedifferentieerd leermiddel ontwerpen en daarbij rekening houden met de leer- en ontwikkelingsbehoeften van kleuters en de belevingswereld van kleuters. Je kunt een handleiding schrijven waarin de doelgroep, de doelen en de didactische aanpak van het materiaal beschreven staan en waarin de theorie van ontdekkend en onderzoekend leren zichtbaar is. Je ontwikkelt vaardigheden om een rijk, gedifferentieerd aanbod voor de onderbouw te verzorgen Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 8

9 Het programma: Bijeenkomsten Beroepsopdracht 1 ( ) Uitleggen van de opdracht: het ontwerpen van een rijk leermiddel voor kleuters. Wanneer is een materiaal kindgericht en leerrijk en wanneer ervaringsgericht en uitdagend? Practicum leerkrachtvaardigheden ( ) Pedagogisch vakmanschap in de onderbouw: leidinggeven en structuur bieden aan kleuters Tijdens dit practicum leer je het belang van rituelen, regels en routines in de onderbouw kennen. Beroepsopdracht ( ) Je voorlopige ontwerp voor het rijke leermiddel wordt besproken in kleine groepen. Practicum leerkrachtvaardigheden ( ) Speelleermaterialen. Je maakt kennis met het begrip ontwikkelingsmaterialen en in het bijzonder speelleermaterialen. We maken een koppeling met de aspecten talentgericht en experimenteren (onderdelen van de ontwerpcriteria). Beroepsopdracht ( ) Feedback en werktijd op het rijke leermiddel en de handleiding ter voorbereiding op de presentatie in de toetsweek. Stageweek ( ) Practicum leerkrachtvaardigheden ( ) Werken met bouw-, constructie- en compositiematerialen. Tijdens dit practicum maak je kennis met deze rijke ontwikkelingsmaterialen en oefen je in het ontwerpen en geven van activiteiten rondom deze materialen. Onderwijsvrij ( ) Toetsweek ( ) Toetsweek ( ) Cultuurproject ( ) Jouw activiteiten vooraf Bosch, W. & Boomsma (2013) Onderwijs aan het jonge kind, een vak apart, H t/m 3.5, H 11 Klamer-Hoogma, M.G. (2012) Klassenmanagement H3 en H5 Voorbereiding: Neem je conceptontwerp mee op papier Je neemt mee: Onderzoek de indeling van de (kies)kasten met ontwikkelingsmaterialen. Welke indeling is er, wordt er gedifferentieerd? Op welke manier wordt ermee gewerkt door de mentor en door de kinderen? Bosch, W. & Boomsma (2013) Onderwijs aan het jonge kind, een vak apart, H 6 Je neemt mee: Wat vind jij en wat vindt je mentor van ontwikkelingsmaterialen? Wat is je mening daarover? Wordt deze visie breder gedragen? Bosch, W. & Boomsma (2013) Onderwijs aan het jonge kind, een vak apart, H 6 Artikel op MijnHvA Toetsing Iedere student rond af met een ontwerpopdracht: hierbij integreer je je opgedane theoretische kennis en inzichten m.b.t. het jonge kind in een zelf ontworpen rijk leermiddel met handleiding. Aan het einde van blok 2.1 presenteer je jouw leermiddel aan de groep en lever je de handleiding in bij de kerndocent Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 9

10 HOOFDSTUK 3. Kennis en vaardigheden - de vakcolleges INLEIDING - Dit onderdeel van de studiewijzer beschrijft de vakcolleges die je dit blok gaat volgen. Iedere beschrijving hieronder is op dezelfde wijze gestructureerd. We beginnen met een korte inleiding. Dan volgt steeds een beschrijving van de leerdoelen en een schema met het programma. Dit schema is opgedeeld in een kolom met daarin het onderwerp van het college en een korte beschrijving van de inhoud. Daarnaast een kolom waarin de voorbereiding staat vermeld die dat van je vraagt). Verder vind je informatie over de toetsing en een overzicht van de literatuur/toetsstof Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 10

11 3.1 Titel: Taal bij kleuters Siscode: Vaktoets 2.2 TS INLEIDING - De meeste kleuters kunnen nog niet zo veel lezen of schrijven. Dit hoeven ze ook nog niet te kunnen, want het officiële lees- en schrijfonderwijs begint pas in groep 3. Maar het is wél belangrijk om jonge kinderen alvast voor te bereiden op deze vaardigheden. In blok 2.1 gaat het vak Nederlands over beginnende geletterdheid: een term die de interesse en ontwikkeling van een kleuter in lezen en schrijven typeert. In deze module gaat het erom inzicht te verkrijgen in de wijze waarop de geletterdheid van het jonge kind zich manifesteert en zich steeds verder ontwikkelt. Je verwerft inzicht in de tussendoelen en leerlijnen geletterdheid. Met behulp hiervan leer je om het niveau van de geletterdheid van kleuters uit je stageklas vast te stellen. Daarnaast zal het stimuleren van de taalontwikkeling in brede zin met behulp van onder andere interactief voorlezen en diverse literaire genres voor kleuters ter sprake komen. Leerdoelen Je kent de theorie omtrent taal bij kleuters. Je kent de leerlijnen en tussendoelen geletterdheid. Je weet hoe je de mondelinge taalvaardigheid bij kleuters kunt stimuleren. Je weet hoe je een taalrijke leeromgeving kunt inrichten. Je beheerst voorlees- en verteltechnieken waarmee je de leerlingen stimuleert tot taalproductie. Je bent in staat prentenboeken te beoordelen op basis van hun geschiktheid. Het programma Bijeenkomsten 1. Theorie beginnende geletterdheid In deze eerste bijeenkomst worden de tussendoelen beginnende geletterdheid besproken. Daarnaast bespreken we voorbeelden van activiteiten beginnende geletterdheid. 2. Taalactiviteiten met kleuters op het gebied van fonemisch bewustzijn Hoe bereid je kleuters voor op het leren lezen in groep 3? Welke activiteiten passen hierbij? Hoe analyseer je toetsen? Dat leer je in deze bijeenkomst. Jouw activiteiten vooraf Paus et al. (2014). Portaal, hoofdstuk 5.2.1, 5.2.2, Elsäcker, W. van et al. (2006). Taallijn, hoofdstuk 5. De leerlijnen en tussendoelen beginnende geletterdheid op: en Paus et al. (2014). Portaal, hoofdstuk en Elsäcker, W. van et al. (2006). Taallijn, hoofdstuk Prentenboeken In deze bijeenkomst gaan we in op het belang van prentenboeken, de verschillende genres en de functies die prentenboeken kunnen vervullen. Vervolgens beoordeel je op basis van criteria een aantal prentenboeken. 4. Leerkrachtvaardigheden bij kleuters: (interactief) voorlezen Voorlezen aan kleuters is een zeer belangrijke leerkrachtvaardigheid. Wat er allemaal komt kijken bij goed voorlezen en bij het uitlokken van actief taalgebruik, leer je in deze bijeenkomst. Paus et al. (2014). Portaal, hoofdstuk 8.1.5, 8.1.8, 8.2 en 8.3. Paus et al. (2014). Portaal, hoofdstuk t/m en t/m Elsäcker, W. van et al. (2006). Taallijn, hoofdstuk Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 11

12 5. Mondelinge taalvaardigheid bij kleuters De mondelinge taalvaardigheid van kleuters kan op allerlei manieren gestimuleerd worden. In deze bijeenkomst bespreken we er een aantal. Paus et al. (2014). Portaal, hoofdstuk t/m Elsäcker, W. van et al. (2006). Taallijn, hoofdstuk Woordenschat Welke woorden selecteer je uit een prentenboek om aan te bieden aan kleuters? Hoe zorg je ervoor dat de kinderen deze woorden vaker tegenkomen en gaan beheersen? Paus et al. (2014). Portaal, hoofdstuk Elsäcker, W. van et al. (2006). Taallijn, hoofdstuk 4. Toetsing De stof die binnen deze eenheid wordt aangeboden, wordt getoetst in de vaktoets Nederlands 2.2. Dit betreft een schriftelijk tentamen (meerkeuzevragen). Literatuur Paus, H. (Red.) (2014). Portaal, praktische taaldidactiek voor het basisonderwijs. Bussum: Coutinho. Hoofdstuk t/m (mondelinge taalvaardigheid): aanpak door de leraar, mondelinge taalvaardigheid als middel en mondelinge taalvaardigheid als doel. Hoofdstuk (woordenschat): aanpak door de leraar Hoofdstuk 5.2 (lezen): ontwikkelingslijnen van lezen. Hoofdstuk 5.3.1, en (lezen): visies op leesonderwijs, aanpak door de leraar en evaluatie en omgaan met verschillen. Hoofdstuk t/m : visies op schrijfonderwijs- beginnende geletterdheid: schrijven in groep 1-2. Hoofdstuk en 8.1.8: informatieve boeken en prentenboeken. Hoofdstuk 8.2 t/m 8.3: ontwikkelingslijnen van jeugdliteratuur- didactiek van jeugdliteratuur. Elsäcker, W. van, Beek, A. van der, Hillen, J. & Peters, S. (2006). De Taallijn. Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2, bestellen bij Expertisecentrum Nederland. Nijmegen: Expertisecentrum Nederland Hoofdstuk 3: mondelinge taal Hoofdstuk 4: woordenschat Hoofdstuk 5: beginnende geletterdheid Hoofdstuk 9: inrichting van de leeromgeving De leerlijnen en tussendoelen beginnende geletterdheid op: en Alle collegestof, dat wil zeggen PowerPoints alsmede uitgereikte materialen Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 12

13 3.2 Titel: Rekenen en wiskunde: BKVP: verhoudingen en breuken SIS-code: Vaktoets Rekenen?Wiskunde 2.2 TS INLEIDING - Dit is deel 1 van het omvangrijke gebied van Breuken, Kommagetallen, Verhoudingen Procenten (BKVP). In blok 1 staan verhoudingen en breuken centraal, in blok 2 procenten en kommagetallen. Je kennis van de alle vier de domeinen tezamen wordt in één toets - vaktoets aan het eind van blok 2 gepeild. De leerlijn van Breuken, Kommagetallen, Verhoudingen Procenten (BKVP) start in de onderbouw met een kwalitatieve benadering van het begrip verhoudingen en eindigt in groep 8 met het kunnen hanteren van formele oplossingsstrategieën voor BKVP-gerelateerde opgaven. Leerlingen worden geacht om deze deelgebieden uiteindelijk in samenhang te kunnen toepassen. Heeft de schaal op een landkaart ook met verhoudingen te maken? Wat is het verband tussen 3/4, 75% en 0,75 en hoe leren kinderen dat? Waarom mag voor de berekening van de nieuwe prijs bij een korting van 10% de oude prijs vermenigvuldigd worden met 0,9? Wat is meer 5/6 of 80%? En dan nog de volgende uitspraak: Vorig jaar bedroeg de werkloosheid van de beroepsbevolking 5%, dit jaar is dat 6 %. Mag je dan zeggen: de stijging is 1 %? Nee, als je het absolute verschil in werkloosheid wenst uit te drukken, moet je zeggen dat de stijging 1 %-punt bedraagt. Maar mogelijk wil je aangeven met hoeveel procent de werkloosheid is gestegen in dit jaar ten opzichte van het percentage vorig jaar? In dat geval benadruk je het relatieve verschil van de stijging, een toename van 1% ten opzichte van 5% eerst, ofwel een toename van 1/5 of 20 %. Je voelt al aan: het onderscheid relatief en absoluut is lastig. Didactisch gezien betekent het een hele opgave om op deze en de volgende zaken in te spelen. Het verstrengelen van alle leerlijnen van de deelgebieden; Het in lijn brengen van de verschijningsvormen, contexten, modellen, wiskundetaal, en rekenregels Ervoor waken dat de leerlingen zich nieuwe begrippen, wiskundetaal en notatievormen eigen maken; Bewaken dat de kerndoelen bereikt worden; en Rekening houden met verschillen in rekenniveau. Een geweldige uitdaging waarin je al je kennis, kunde en creativiteit kwijt kunt. Het spreekt vanzelf dat een goed niveau van basale gecijferdheid een voorwaarde vormt om dit voor elkaar te krijgen. Leerdoelen Je kent de leerlijnen, tussendoelen en onderwijskaders voor de onderbouw, de middenbouw en de bovenbouw op het gebied van BKVP. Je herkent de relaties tussen de verschillende gebieden van BKVP en kunt deze benoemen. Je kent de didactische aanpakken voor dit domein en kan ze in praktische situaties herkennen. Je kunt oplossingsstrategieën herkennen en uitleggen op de drie niveaus: context, model en formeel Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 13

14 Bijeenkomsten 1. Oriëntering: Verhoudingen in samenhang met Breuken In het kader van het oplossen van rekenproblemen in de bovenbouw maak je veelal ongemerkt uitstapjes heen en weer tussen breuken, kommagetallen, procenten en verhoudingen. Hoe verschijnen verhoudingen in de wereld van alledag? Wat hebben breuken te maken met procenten, met verhoudingen en kommagetallen? Verhoudingen en begrijpen: Absoluut en relatief een moeilijk onderscheid. 2. Verschijningsvormen van verhoudingen Verhoudingen kennen veel verschijningsvormen en lijken daarom verborgen. Zij spelen een rol in de compositie van tekeningen (kunst), een breuk kan een verhoudingsgetal zijn en pi is dat ook. Onderschat verhoudingen dus niet; wie goed in verhoudingen kan denken, komt ver in rekenen en wiskunde. In deze les komen ook de volgende aspecten van verhoudingen aan de orde: kwalitatief en kwantitatief, (on-)evenredigheid en wiskundetaal bij verhoudingen. Jouw activiteiten vooraf Van Zanten et al. (2014). Verhoudingen, procenten, breuken en kommagetallen, p Van Zanten et al. (2014.) Verhoudingen, procenten, breuken en kommagetallen, p Verhoudingen in de basisschool 1 op de 5 = 1/5??? Hoe voorkom je dat leerlingen te weinig begrijpen van verhoudingen met alle gevolgen van dien? Geschikte contexten, passend modelgebruik, vaktaal leren gebruiken en aan de hand hiervan leren redeneren - en dit alles ook nog in lijn - vormen het didactisch gereedschap om leerlingen meer greep te laten krijgen op de wereld om hen heen. 4. Verschijningsvormen van breuken Breukbegrip bestaat niet, eerder moet je spreken over breukbegrippen. Een breuk is kan het verhoudingsaspect benadrukken, maar kan ook een meetgetal, het resultaat van een deling zijn, of een operator zijn. Als je kritisch observeert in de klas, vraag je je wel eens af: spreken leerkrachten en leerlingen wel dezelfde breukentaal? Aan de orde komen deze les: verschijningsvormen, breukentaal, de gelijkwaardigheid en gelijknamigheid van breuken en de rol van informele kennis en strategieën om breuken te vergelijken. 5. Breuken in de basisschool Als er dan zoveel aspecten aan het breukbegrip kleven, hoe leer je dit leerlingen dan? In de les worden contexten die breuken voortbrengen behandeld. Aan de orde komen de volgende vragen Hoe moet je de ervaringen die je opdeed noteren en kunnen leerlingen geleerd worden op basis hiervan te redeneren? Wat is de rol van modellen? En wat hebben benoemde breuken te maken met redeneren? Het zal duidelijk zijn dat alles netjes in lijn in een leerlijn- gezet moet worden alle aspecten van het breukbegrip tot hun recht te laten komen. 6. Opereren met breuken: + - x en : Nu is het dan zover: optellen, aftrekken, vermenigvuldigen van breuken. Daar zijn allerlei regels voor. Inslijpen die regels dan maar door oefenen en oefenen? Of, kan het ook anders? Ja, het kan anders, tenminste volgens de didactiek van realistisch rekenen. En dit kan ook nog op niveau. De rol van modellen ook hoe je deze beter niet kunt gebruiken-, benoemde breuken en ondermaats rekenen passeren de revue. Van Zanten et al. (2014). Verhoudingen, procenten, breuken en kommagetallen, p Van Zanten et al. (2014). Verhoudingen, procenten, breuken en kommagetallen, p en p Van Zanten et al. (2014). Verhoudingen, procenten, breuken en kommagetallen, p Van Zanten et al. (2014). Verhoudingen, procenten, breuken en kommagetallen, p Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 14

15 Toetsing Schriftelijk tentamen (meerkeuzevragen). De toets wordt als voldoende beoordeeld (cijfer: 5,5 ) indien minimaal 67% van de meerkeuzevragen goed beantwoord is. Literatuur / toetsstof Van Zanten, M. & Van den Brom-Snijders, P. (red.) (2014). Verhoudingen, procenten, breuken en kommagetallen wiskundedidactiek. Amersfoort: ThiemeMeulenhoff. Oonk, W. Keijzer, R., & Lit, S. (2016). Rekenen en wiskunde in de praktijk. Kennisbasis. Groningen: Noordhoff Uitgevers. Eigen gecijferdheid rondom verhoudingen, breuken en kommagetallen. De stof die tijdens de bijeenkomsten is behandeld Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 15

16 3.3 Titel: Engels: English in Primary Education SIS-code: Vaktoets Engels/VVTO PD Introduction - Since 1986 English has been a compulsory subject in Dutch primary education. Pupils should have at least 80 hours of English lessons before heading off to secondary school. There is, however, a movement across Europe, backed up by solid scientific knowledge and stimulated by economic requirements, to start learning foreign languages at an earlier age. Currently more than 1,100 Dutch primary schools are officially approved VVTO schools which teach English from the first class. In March 2002 The Barcelona European council decreed that efforts should be made across Europe to improve basic skills in at least two foreign languages from a very early age. This was the starting point for the CEFR and for many countries in Europe to implement compulsory foreign language learning in primary education. The Netherlands made the teaching of only one foreign language compulsory in primary education though there are schools which offer more than one. Since early language learning inevitably involves some form of CLIL it is important that primary teachers are well versed in CLIL methodology. During your time at the HvA Pabo you will have the opportunity to learn more about teaching a foreign language to young children. The focus will mainly be on how, i.e. the methodology although we will also focus on teacher talk (the language you need in the classroom in order to be able to teach in English) and in your first year you will be expected to work independently on your own English skills whereby speaking skills are considered the most important insofar as teaching at primary school is concerned. 1 hour 40 minutes are timetabled per week for this module. You will also be expected to come to class thoroughly prepared i.e. you will have to read the set documents and carry out additional assignments. Failure to come prepared will result in forfeiture of rights to formative feedback. Every session will have some required preparation for the following session. Coming unprepared means you will not be able to get the maximum out of the class. 10 hours of class 2 hours of exam time 44 hours of preparation & reading Learning aims: The student is aware of: The most important language acquisition theories for EFL in young children; The parallels and differences of mother tongue acquisition and NT2; The special position of multilinguals; The problems with transfer primary secondary; Recent developments in the field of EFL teaching and ICT. The student can: Help pupils be more aware of the English in their daily lives; Help pupils use their limited vocab to understand the English around them; Make critical use of existing materials; Create relevant lessons based on specific language teaching methodology Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 16

17 Pabo Kennisbasis Engels 1. De student kan de rol van Engels in de (internationale) samenleving benoemen en kan de sociaal-culturele dimensie van de taal illustreren met voorbeelden. 2. De student kan de principes die ten grondslag liggen aan een communicatieve benadering van vreemdetalenonderwijs beschrijven aan de hand van het model Schijf van vijf voor het vreemdetalenonderwijs en de elementen uit dit model illustreren met voorbeelden. 3. De student kan voorbeelden van taalactiviteiten plaatsen in een eenvoudige oefeningentypologie met verschillende fasen van receptief naar productief. 2.2 De student kan voorbeelden van taalactiviteiten plaatsen in een eenvoudige oefeningentypologie met verschillende fasen van receptief naar productief. 4. De student kan de opbouw van veel gebruikte lesmethoden in grote lijnen beschrijven. 5. De student kan belangrijke kenmerken benoemen van tweede- en vreemde-taalontwikkeling, bij zowel jonge als oudere kinderen. Which lesson Content homework Lesson 1 Reasons English was introduced to primary education & law * Read : 8.3 (aansluiting po-vo) Basic aims (kerndoelen) 7.2 (kerndoelen) Multilingual children ch4 (vreemdetalen didactiek) * English vocab in your class: recommended: * watch Goorhuis video find out the English vocab known by the pupils in your class. Lesson 2 coursebook comparison Read: o advantages of choir work ch 10.1, 10.2, 10.3, 10.5 o advantages of pair work ch3.1, 3.2, 3.3 communicative games & drills lesson example introduction to English Lesson 3 4 phase model & input hypothesis read ch7 Penta pie Functions & notions Input phase & language games Lesson 4 Input phase listening read ch 3.5, 3.6 o Processing content o TPR o Advantage/disadvantages of own voice or recording Lesson 5 Practice phase & transfer phase o Closed versus open o Information gap o Differentiation read ch 5, 6 Lesson 6 intro to CLIL & VVTO o pedagogical/methodological conditions o current vvto/tpo situation BICS & CALP Doeltaal/voertaal Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 17

18 Testing The test in the second year is in the form of a multiple choice test. Reading Materials Compulsory: Bodde-Alderlieste & Joke Schokkenbroek (2011) Engels in het basisonderwijs. Kennisbasis vakdidactiek. Netherlands, Noordhoff Uitgevers. isbn: Recommended Bakker A. & Mantel, A. (2014) Basisvaardigheden Engels voor de Pabo, Netherlands, Noordhoff Uitgevers, isbn: Bodde, M. en Schokkenbroek, J. (2011). Engels in het basisonderwijs: kennisbasis vakdidactiek. Groningen: Noordhoff Uitgevers bv Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 18

19 3.4 Titel: Bewegingsonderwijs SIS-code: Vakopdracht BEWO PD Zonder bewegen kom je nergens. Kinderen bewegen veel en graag. Dat zien we bijvoorbeeld op het schoolplein tijdens het buitenspelen van de kleuters. Het behouden van die actieve leefstijl is een belangrijke doelstelling van dit vakgebied. Om dat doel te bereiken leren kinderen in het bewegingsonderwijs deelnemen aan een breed scala van bewegingsactiviteiten, zodat ze een ruim bewegingsrepertoire opbouwen. Dat repertoire bevat motorische aspecten, maar ook sociale vaardigheden. Leerlingen ervaren de hoofdbeginselen van de belangrijkste bewegings- en spelvormen in aansprekende bewegingssituaties. Het gaat daarbij om bewegingsvormen als balanceren, springen, klimmen, schommelen, duikelen, hardlopen en bewegen op muziek. En om spelvormen als tikspelen, doelspelen, spelactiviteiten waarbij het gaat om mikken, jongleren en stoeispelen. Vanuit dit aanbod zullen kinderen zich ook kunnen oriënteren op de buitenschoolse bewegings- en sportcultuur en de meer seizoengebonden bewegingsactiviteiten. Voor bewegingsonderwijs zijn aparte kerndoelen geformuleerd: De leerlingen leren op een verantwoorde manier deelnemen aan de bewegingscultuur en de leerlingen leren samen met anderen op een respectvolle manier aan bewegingsactiviteiten deelnemen. Binnen het curriculum van elke Pabo komt bewegingsonderwijs aan bod in de volgende programma s: Bevoegdheid groep 1 en 2. In het curriculum staat het verzorgen van bewegingsonderwijs aan kleuters in het speellokaal centraal. Bewegen in brede context. Hierbij komen bewegingsactiviteiten aan bod die op de basisschool naast de lessen bewegingsonderwijs gedaan worden. Denk aan activiteiten als sportdagen, schoolreisjes, spelen en bewegen op het schoolplein e.d. De groepsleerkracht, als eerstverantwoordelijke voor het kind, dient over algemene, elementaire kennis van bewegingsgedrag en - ontwikkeling van kinderen in de leeftijd van 4 t/m 12 jaar te beschikken. In de eerste 3 vakcolleges bewegingsonderwijs zoomen we in op punt 1: de bevoegdheid groep 1 en 2. In de tweede 3 vakcolleges bewegingsonderwijs zoomen we in op het (beter) leren binnen bewegingsonderwijs. Leerdoelen: De student kan beargumenteren hoe arrangementen veilig neergezet kunnen worden (ten aanzien van de activiteit maar ook ten opzichte van elkaar) in een speel/gymlokaal. De student kan beargumenteren wat de mogelijke gevolgen van de gekozen groeperingsvorm zijn voor de les. De student kent de basisprincipes van een goede instructie voor de bewegingsactiviteiten en kan hiervan voorbeelden geven. De student kan het bewegen van kinderen uit groep 1 en 2 classificeren en plaatsen op de leerlijnen. De student kent de drie didactische uitgangspunten van bewegingsonderwijs en kan hiervan voorbeelden geven. De student kan aan de hand van voorbeelden uitleggen op welke manieren kinderen leren Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 19

20 Lerende kinderen binnen bewegingsonderwijs. Meester Michel heeft een vorige les opgemerkt dat kinderen springen een boeiende activiteit vinden. Hij wil het springen in veel verschillende situaties aanbieden dit jaar en heeft een plan gemaakt voor de komende zes weken. Het springen op en over laat hij elke les (werken in groepen) terugkomen. Hij ontwerpt verschillende bewegingssituaties en houdt daarbij rekening met de verschillende vaardigheidsniveaus. De laatste decennia zijn de inzichten op het gebied van de motorische ontwikkeling van het kind aan verandering onderhevig. In de actuele benaderingen worden het individu, de omgeving en de taak beschouwd als aparte voorkomende elementen die elkaar continu wederzijds beïnvloeden tijdens het ontwikkelingsproces. De motivatie van het kind, de rol van andere kinderen en volwassenen en de wijze waarop het kind de omgeving waarneemt, zijn belangrijke elementen in het ontstaan van nieuw motorisch gedrag. Ieder kind legt een uniek ontwikkelingstraject af. Voor de dagelijkse praktijk van groepsleerkracht is kennis van de leerlijnen voldoende om de kinderen in hun groep situaties te bieden die haalbaar zijn en waardoor zij worden uitgedaagd. Leerkrachten hebben de taak om kinderen bewust en planmatig te begeleiden in de bewegingscultuur en ontplooiing van de bewegingsmogelijkheden. Het bevorderen van een positieve attitude en het laten opdoen van succeservaringen horen hier natuurlijk bij. Leerkrachten kunnen door rekening te houden met de wijzen waarop kinderen zelf bewegingen leren, het motorisch leerproces beïnvloeden. Deze taak van de leerkracht staat centraal bij bewegingsonderwijs in het tweede deel van de vakcolleges bewegingsonderwijs (de vakcolleges 4, 5 en 6). Vakopdracht De vakcolleges bewegingsonderwijs worden afgesloten met een vakopdracht. Leerdoelen vakopdracht: De student kan concrete bewegingsdoelen definiëren bij de verschillende bewegingsactiviteiten. De student kan aan de hand van zijn eigengemaakte lessenserie beargumenteren hoe deze aansluit bij leerlijnen en bewegingsthema s van voorgaande lessen. De student kan organisatie- en groeperingvormen vergelijken en inzetten rekening houdend met de specifieke activiteiten en de verschillen tussen kinderen op pedagogisch en didactisch gebied. De student kan op minimaal drie verschillende manieren leerhulp aan individuele kinderen ontwerpen zonder dat daarbij de doorgang van de les voor de andere kinderen gehinderd wordt. De student kan zijn persoonlijke visie op bewegingsonderwijs aan kleuters verwoorden. Inhoud vakopdracht: Ontwerp op basis van literatuur (waaronder leerlijnen) en de vakcolleges een lessenserie van drie lessen voor bewegingsonderwijs aan kleuters waarin je gebruik maakt van twee verschillende organisatievormen en twee verschillende groeperingvormen. Je zorgt voor differentiatie binnen het aanbod van de activiteiten en formuleert leerhulp per activiteit op minimaal twee manieren. Je onderbouwt je keuzes. Eén van deze lessen heb je gegeven en is gefilmd. Je levert een videofragment van deze les in van max. 5 minuten en geeft het verband aan met de lessenserie. In het verslag onderbouw je daarnaast jouw gekozen organisatie- en groeperingsvormen, activiteitenkeuze, differentiatie, arrangementen en beschrijf je een visie op bewegingsonderwijs. Je beschrijft in je evaluatie punten die goed waren en punten die beter kunnen een volgende keer Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 20

21 Uitwerkingseisen vakopdracht: Voorblad met naam, klas, datum en studentnummer. Inhoudsopgave met onderstaande hoofdstukindeling en volgorde. Korte inleiding met een link naar een filmfragment van de gegeven les (maximaal 5 minuten), schooltype, karakteristieken van de kleuterklas (grootte en bijzonderheden ten aanzien van bewegingsonderwijs: lokaal, aantal lessen per week, vakleerkracht, werkwijze van de gymlessen). 1. Drie lesopzetten met verantwoording van de keuze van de activiteiten en de volgorde van de lessen (zie bijlage I beoordelingscriteria): je werkt minimaal twee bewegingsthema s uit die je herhaaldelijk terug laat komen in de lessenserie van drie lessen. De activiteiten daarnaast hoeven niet herhaald te worden maar moeten wel organisatorisch passend zijn en de keuze moet kort toegelicht worden. Deze opzet wordt ondersteund door videobeelden. 2. De verantwoording van de gekozen organisatie- en groeperingsvormen in de lessenserie aan de hand van een afweging tussen de voor- en nadelen van deze vormen (zie bijlage I beoordelingscriteria). 3. Voor de activiteiten uit de gekozen centrale bewegingsthema s wordt op minimaal twee manieren leerhulp concreet beschreven (zie bijlage I beoordelingscriteria). 4. Een evaluatie van de gegeven les aan de hand van de vragen: Wat ging er goed en wat kan er beter? (zie bijlage I beoordelingscriteria). Een persoonlijke visie (zie bijlage I beoordelingscriteria) Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 21

22 Het programma: Bijeenkomsten 1: Bewegingsonderwijs ervaren. Je krijgt een uitleg van de module. We gaan in op de begrippen loopt het/ lukt het/ leeft het. En aan de hand van een les vrij werken (actieve deelname van je) gaan we in op veiligheidsmaatregelen en leerlijnen. 2.De rol van de leerkracht. Aan de hand van een voorbeeldles ervaar je de verschillende rollen van een leerkracht. We gaan in op de begrippen; leerlijnen, groepjes maken en doordraaien in een groepjesles. Bewegen op muziek zal ook aan bod komen. 3: Organiseren van bewegingsonderwijs en de ontwikkeling van kinderen en bewegen op muziek We besprek aan de hand van gelezen artikelen veiligheid in een kleuterles. Daarnaast gaan we aan de hand van activiteiten in op het klaarzetten, de verschillende organisatievormen en het geven van een goede instructie bij bewegingsonderwijs. De verschillende visies die er zijn komen aan bod aan de hand van eigen voorbeelden. Daarnaast gaan we allerlei activiteiten doen waaronder een reeks aan activiteiten die behoren bij de leerlijn bewegen op muziek en tikspelen. En we oefenen weer met de leerlijnen. Ook de motorische ontwikkeling komt aan bod. 4: Leerdoel en (fysieke) leerhulp Opbouw van diverse activiteiten op niveau van de studenten die zelf de bewegingsactiviteiten uitvoeren en daarbij bekijken wat het bewegingsleerdoel is, wat het risicomoment en/of bewegingsprobleem kan zijn per activiteit en welke (met name fysieke) leerhulp toegepast kan worden. 5: Instructie en leerhulp We herhalen waaraan een goede instructie moet voldoen. Er worden activiteiten uitgezet, instructie gegeven en de activiteiten worden uitgevoerd aan de hand van lukt het/ loopt het/ leert het, gericht op het bieden van adequate leerhulp door lesgevers. We gaan in op de gekozen bewegingsthema s en zetten activiteiten in een lijn. 6: Feedbackmoment en bewegen in brede context In deze les verdelen we ons in groepen. We bekijken samen de lesopzetten aan de hand van het beoordelingsformulier. We doen kort een aantal bewegingsactiviteiten voor in het klaslokaal en voor op het schoolplein of voor een sportdag. Jouw activiteiten vooraf De studiewijzer en vakopdracht (MijnHvA). Bewegingsonderwijs in het speellokaal: lees deel 1; de inleiding theoretische onderbouwing en hst 1 en 4 van de brochure BO in het primair onderwijs. Je neemt gemakkelijke kleding en gepast zaalschoeisel mee. Basisdocument hoofdstuk 2 (blz ) en neem de leerlijnen (blz ) op papier mee om de activiteiten uit de voorbeeldles in een leerlijn en bewegingsthema te kunnen plaatsen. Je observeert een les bewegingsonderwijs van je mentor (of zoekt een video van een kleuterles) en plaatst de activiteiten uit die les op de leerlijn met bewegingsthema. Je neemt je voorlopige lesopzet voor drie opeenvolgende lessen in schema. Ten Haaft et al. (2012). Bewegingsonderwijs in het speellokaal. Deel 1. Ten Haaft et al. (2012). Bewegingsonderwijs in het speellokaal. Inleidende deel bewegen op muziek. De studiewijzer en vakopdracht (MijnHvA). Het artikel "Motorisch leren" van Peter van Beek. Van Berkel (2005). Perspectieven op bewegen. Hoofdstuk 3.4 en Basisdocument bewegingsonderwijs, hoofdstuk 5. Je neemt je lessenserie voor de drie lessen mee (in format zie MijnHvA) en een inleiding op deze vakopdracht waarin je de school, klas, werkwijze e.d. (zie hierboven) mee Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 22

23 Toetsing: De toetsing van deze module bestaat uit de vakopdracht Literatuur: Haaft, R. ten, Hazelebach, C., Danes, H. & Bruin, R (2012). Bewegingsonderwijs in het speellokaal. Ede: Werkgroep Bewegingsonderwijs t Web. Deel 1: Theorie: hoofdstukken 1 tot en met 5. Deel 2: Introductiecluster Deel 4: hoofdstuk 1: achtergronden Bewegen op Muziek. Berkel, M. van (2005). Perspectieven op bewegen. Nijverdal: Publicatiefonds Werkgroep Bewegingsonderwijs. Hoofdstuk 3: Optimaliseren van bewegingsactiviteiten. Artikelen MijnHvA Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 23

24 3.5 Titel: Cultuurproject 1 jaar 2DT SIS-code: Cultuureducatie INLEIDING Iedereen is een drager van de cultuur waarin hij geboren is en waarin hij samen met anderen leeft. Als (aankomend) leerkracht ben je een cultuuroverdrager pur sang. Het zelfbewust worden van jouw eigen cultuurdragerschap vormt een belangrijke basis tot het professionele culturele zelfbewustzijn van de leerkracht. Je neemt jouw eigen culturele bagage en identiteit daar in mee. Met het oog op jouw ontwikkeling tot cultuurdrager binnen je rol als leerkracht neem je in jaar 1 en 2 deel aan twee cultuurprojecten. Tijdens de cultuurprojecten in het eerste jaar onderzoek je je eigen beginsituatie over cultuur, verken je het culturele veld aan de hand van excursies, bestudeer je het cultuureducatieve aanbod van culturele instellingen, begin je een visie op cultuuronderwijs te ontwikkelen en maak je de vertaalslag naar cultuureducatieve activiteiten in je stageschool. In het eerste jaar van de opleiding staat het thema Cultuur en ik centraal en word je je bewust(er) van de invloed van jouw achtergrond op jouw persoonlijke, professionele ontwikkeling tot leerkracht. In de grootstedelijke context van Amsterdam krijg je als leerkracht te maken met verschillende culturele achtergronden van kinderen. En ook de scholen en wijken kennen diversiteit aan culturele levensstijlen. Daarnaast biedt de stad door het rijke aanbod van culturele instellingen als musea, theaters, muziekinstellingen etc. - verschillende mogelijkheden om in het kader van cultuuronderwijs samen te werken. Tijdens de cultuurprojecten is er een aanbod van cultuureducatieve activiteiten, zowel in de opleiding als in Amsterdam. Daarnaast werk je zelfstandig (of met anderen) aan (zelfstudie)opdrachten. Leerdoelen Je bent je bewust van de wijze waarop je het vak van leerkracht gaat uitoefenen wordt beïnvloed door de context en cultuur waarin je leeft. Je kunt de inzichten en ervaringen die je hebt opgedaan in de cultuurprojectweken verbinden met theoretische inzichten op het gebied van cultuuronderwijs. Je kunt de ervaringen die je zelf hebt opgedaan in het cultuurproject vertalen naar onderwijsactiviteiten voor leerlingen basisonderwijs. Je kunt aangeven waar jij staat in je persoonlijk-professionele ontwikkeling ten aanzien van cultuurdrager en cultuuroverdrager zijn, cultuur en cultuuronderwijs; erfgoed, media en burgerschap Activiteiten in projectweek 1 De activiteiten in het kader van het cultuurproject vinden plaats op woensdagmiddag en donderdagavond. Deeltijd 1 en deeltijd 2 volgen hetzelfde programma rondom het thema Media: wat is wijsheid? Het cultuurproject vindt plaats tússen blok 1 en blok 2, het markeert als het ware de afronding van blok 1 en de start van blok 2. Er wordt uitgegaan van een actieve deelname van alle studenten Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 24

25 Toetsing In cultuurprojectweek 1 werk je aan een opdracht. De opdracht wordt beoordeeld door de kerndocent, aan de hand van de beoordelingscriteria die zijn opgenomen op het beoordelingsformulier. Aanwezigheid en actieve deelname tijdens de cultuurprojectweken is onderdeel van de beoordeling. Literatuur Heusden, B.P. van, Tans, J.P.M., Rass, M.G. (2016) Cultuur², Basis voor cultuuronderwijs. Bussum: Coutinho. Hoeven, M. van der. e.a. (2014) Cultuur in de Spiegel, een leerplankader voor cultuuronderwijs, SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling) Enschede. Te downloaden via: Opdracht Tijdens het cultuurproject ontvang je een opdracht die je deels individueel, deels samen met medestudenten uitvoert. De opdracht wordt door de kerndocenten beoordeeld. Portfolio Het portfolio fungeert als reflectie-instrument. Hierin verzamel je alle als voldoende beoordeelde studieonderdelen plus de bijbehorende feedback en beoordelingen. Je neemt het eindproduct van dit studieonderdeel, mits voldoende beoordeeld, op in je portfolio Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 25

26 3.6 Titel: Logopedie: eigen stem en spraak SIS-code Geen Wanneer een kind logopedische problemen ervaart kan dit grote gevolgen hebben voor zijn of haar sociaal functioneren en verdere schoolprestaties. Een dyslectisch kind bijvoorbeeld ondervindt niet alleen moeite met geschreven taal maar ook bij heel veel andere vakken die veelal door middel van tekst worden aangeboden. Een kind met een gestoorde of vertraagde taalontwikkeling zal wellicht minder goed in staat zijn complexe gedachten uit te drukken wat tot een structurele onderschatting van de cognitieve vermogens van het kind kan leiden. Daarom is het belangrijk dat je als leerkracht in staat bent logopedische problemen tijdig te herkennen en hierop adequaat te reageren. In de lessen leer je logopedische problemen signaleren bij jongere en oudere kinderen. Ook is er aandacht voor welke stappen je vervolgens kunt nemen om het kind op de beste manier te begeleiden Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 26

27 HOOFDSTUK 4. De praktijk van het basisonderwijs SIS-code: Praktijk 2.1 INLEIDING In de praktijk voer je activiteiten uit die bijdragen aan de ontwikkeling van je competenties. Deze ontwikkeling wordt gedurende de gehele stageperiode gevolgd aan de hand van de competentiematrix Leren lesgeven in de grote stad (Amsterdam) van de Pabo HvA. Aan het eind van het tweede studiejaar moet je in staat zijn om zelfstandig met begeleiding op afstand het onderwijs voor een groep te plannen en uit te voeren. Gedurende dit blok werk je aan de volgende doelen: Stagedoelen Je kunt een realistische planning maken voor de praktijkactiviteiten per blok en per dag. In de communicatie met (jonge) kinderen sluit je aan bij hun taalniveau en belevingswereld. Je bent in staat tot het plannen, voorbereiden, organiseren, verzorgen en evalueren van een lesdag in de stagegroep met soepele overgangen tussen de verschillende (les)activiteiten. Je kunt eigen onderwijsmateriaal ontwerpen en gebruiken als aanvulling op de lesmethode. Je kunt (jonge) kinderen observeren bij hun spel met behulp van observatie-instrumenten. Je hebt zicht op het registreren en analyseren van toetsen binnen het LVS van de school. Je kunt flexibel inspelen op onverwachte gebeurtenissen in pedagogische en in didactische zin. Je levert een bijdrage aan het pedagogisch klimaat in de klas, waarbij sprake is van overzicht en overwicht. Je kunt de groep als geheel en subgroepjes daarbinnen aanspreken en aansturen op de taak. Stageactiviteiten Je voert ten minste drie gecompliceerde lessen uit: vakoverstijgend, verschillende leeractiviteiten, differentiatie, op basis van verschillende didactische werkwijzen en leersituaties. De lesvoorbereidingen worden vooraf voorgelegd aan de mentor ter goedkeuring. In de lessen (dagdelen + gewone lessen) zit ten minste één lessenreeks van drie opeenvolgende lessen. In de lessen zitten ten minste twee lessen waarbij gebruik wordt gemaakt van zelf ontwikkeld onderwijsmateriaal. Je verzorgt ten minste drie voorbereide instructies aan individuele leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben. Je verzorgt ten minste één dag onderwijs aan de hele groep. Beoordelingsprocedure De praktijk wordt aan het eind van het blok beoordeeld aan de hand van een beoordelingsformulier met beoordelingscriteria. De praktijk wordt als voldoende (6) beoordeeld indien aan alle voorwaardelijke onderdelen is voldaan en indien ten minste zeven van de beoordelingscriteria met een voldoende zijn beoordeeld. Voorwaarde voor beoordeling is altijd dat je de stageactiviteiten hebt uitgevoerd en dat je je stagemap hebt geactualiseerd. De beoordeling van de stage (de toekenning van het eindcijfer) wordt gegeven door de opleider in de school De procedure is als volgt: Aan het eind van blok 2.1 geeft de mentor een schriftelijke adviesbeoordeling door het beoordelingsformulier in te vullen met onvoldoende, voldoende, goed of uitstekend. De mentor licht het advies mondeling toe in een gesprek met jou en stuurt de adviesbeoordeling naar de opleider in school. De opleider in de school is de examinator en komt op basis van de adviesbeoordeling van de mentor (die in een gesprek met de student door de mentor is Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 27

28 toegelicht), het eigen lesbezoek en het daarop aansluitende gesprek met jou tot een eindbeoordeling, vult het beoordelingsformulier in en geeft het cijfer. Meer informatie over de praktijk en de beoordelingsprocedure is te vinden in de Praktijkgids Je neemt de voldoende praktijkbeoordeling op in je portfolio Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 28

29 HOOFDSTUK 5. Persoonlijke professionele ontwikkeling (PPO) SIS-code: PPO 2.2 INLEIDING Het lesgeven in een grootstedelijke context, met de superdiversiteit van de stad en die van haar inwoners, vraagt veel van de kennis, vaardigheden en attitude van jou als leerkracht. Je moet ervoor zorgen dat kinderen goed onderwijs krijgen in de verschillende vakgebieden, ervoor zorgen dat zij zich sociaal ontwikkelen in een groep en dat zij zich als individu leren ontplooien en hun talenten kunnen ontwikkelen. Je krijgt als leerkracht hierdoor te maken met dilemma's: in de interactie tussen jou en leerlingen, met ouders, collega's, de directeur en andere onderwijsprofessionals. Omgaan met dilemma's vraagt van jou als leerkracht dat je weet waar je voor staat en dat je eigen wijze keuzes kunt maken, die zijn gebaseerd op kennis, vaardigheden en een eigen visie op onderwijs en onderwijzen. Tijdens de bijeenkomsten voor persoonlijke en professionele ontwikkeling (PPO) leer je je eigen professionele handelen te verantwoorden, het maken van transfer, het ontwikkelen van eigenheid (waaronder een eigen visie op onderwijs en het beroep leerkracht) en het zelf sturing geven aan je eigen leerproces. Het portfolio fungeert hierbij als reflectie-instrument. Hierin verzamel je alle als voldoende beoordeelde studieonderdelen plus de bijbehorende feedback en beoordelingen. In voorbereiding op de eisen waaraan LIO-bekwaamheidsgeprek aan het einde van het tweede studiejaar zal moeten voldoen (PPO 2.4), zullen zelfevaluatie, casus en visieontwikkeling in dit eerste semester ook al aan bod komen. Leerdoelen Je kan een eigen visie op onderwijs aan het jongere/ oudere kind verwoorden op basis van attitude, theorie, en ervaringen. Je kan de eigen ontwikkeling duiden aan de hand van de competentiematrix en verbinden aan theorie en jouw ervaringen. Je kan aan de hand van visie, theorie en ervaringen reflecteren op jouw professionele ontwikkeling in de beroepspraktijk en de studie. Je kan op basis van visie en reflectie meetbare en haalbare doelen formuleren voor studie en stage. Je kan een passende keuze maken voor de profilering jongere dan wel oudere kind en kan deze keuze verantwoorden aan anderen. Je kan met medestudenten een professionele dialoog voeren. Het programma Bijeenkomsten 1 ( ): Het studieprogramma en nieuwe voornemens Wat wordt er van je verwacht in studie en stage? Kennismaken met de kerndocent Leerdoelen naar aanleiding van vorig studiejaar Studieplanning Afspraken over het PP-programma Jouw activiteiten vooraf Je bestudeert de Studiewijzer 2.1 DT te vinden op MijnHvA. Je neemt je leerdoelen, op basis van je ervaringen in studie en stage in jaar 1, mee naar deze bijeenkomst Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 29

30 2 ( ): Visieontwikkeling In hoeverre kun jij je vinden in de visies van pedagogen? Introductie op het PPO-gesprek 2.2 Start maken met het visiestuk Koppeling tussen visie, leerdoelen en evaluatie v.v. 3 ( ): Stagevoorbereiding Wat is de identiteit en onderwijsvisie van jouw nieuwe stageschool en sluit die aan bij jouw onderwijsvisie? Voorbereiding op de nieuwe stage Stagedoelen uit de praktijkgids in relatie tot jouw eigen geformuleerde stagedoelen ): De eerste ervaringen op de nieuwe stageplek Welke ervaringen heb je tijdens de eerste stagedag opgedaan? Je neemt je visiestuk uit jaar 1 door, en neemt dit mee naar de bijeenkomst. Denk van tevoren na hoe programmagericht of kindgericht jouw visie is? Je bestudeert de Praktijkgids 2.1 DT te vinden op MijnHvA. Zodra jouw stageschool bekend is, verdiep je je in de identiteit, de onderwijsvisie en het beleid van de school door de website van de school te bestuderen. Tijdens de stage in dit semester maak je een filmopname van je leerkrachthandelen tijdens een stageles. Je neemt logboekaantekeningen mee van de eerste stagedag. Technieken n.a.v. stage-ervaringen; Intervisie of collegiale consultatie? Het geven en ontvangen van feedback Visieontwikkeling 5 ( ): Ervaringen met studie en stage Koppelen van de ervaringen aan theorie en de competentiematrix. Drie studenten hebben voor deze bijeenkomst een kort videofragment opgenomen. Intervisie vervolg Zelfevaluatie Eventueel bestuderen: Een voorbeeld casus, te vinden op MijnHvA bij SLB 2.1 DT. Stageweek ( ) 6 ( ): Voorbereiding voortgangsgesprek Is jouw ontwikkeling duidelijk zichtbaar in zelfevaluatie en visiestuk? Zelfevaluatie over studie en stage Casusbeschrijving Visiestuk Voor het voortgangsgesprek dien je het portfolio te actualiseren en bijtijds open te stellen voor de docent. Onderwijsvrij ( ) Toetsweek ( ) Toetsweek ( ) Cultuurproject ( ) Toetsing Het voortgangsgesprek aan het eind van dit blok heeft als doel je voortgang in studie en stage tussentijds te evalueren. Jouw voorbereiding hierop staat hierboven beschreven bij bijeenkomst 6. Aan het eind van semester 1 (blok 2.2) vindt een toetsing plaats in de vorm van een individueel functioneringsgesprek Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 30

31 HOOFDSTUK 6. Praktische informatie INLEIDING - Dit hoofdstuk biedt een overzicht van alle belangrijke praktische informatie omtrent dit blok, namelijk de kalender, internetsites, de overgangsnorm en het minimum taalniveau dat we hanteren. Opzet blok 1 Hieronder zie je in schema hoe dit blok verloopt: in de bovenste rij de weken van het blok, de rij eronder de kalenderweek, de rij daaronder de begindatum van die week, dan de invulling, en tenslotte de toets- en/of stageactiviteiten. BLOK /09 11/09 18/09 25/09 02/10 09/10 16/10 23/10 30/10 06/11 Belangrijke internetsites 26/09: 1e stagedag Hier vind je het meest actuele rooster van jouw klas. Hier staat alle actuele informatie van de opleiding en de verschillende vakken. Informatie van het stagebureau voor externen. Bekijk hier jouw studievoortgang. STAGEWEEK VT: ma t/m vr. DT: 1 dag extra Je kunt STIP gebruiken bij alle vragen rond het zoeken, vinden en gebruiken van (wetenschappelijke en vak-) informatie. Een online oefenmodule om je taalvaardigheid te verbeteren. HERFST TOETSWEEK 1 Stagebeoord. Beroepsopdr. Vakopdracht TOETSWEEK 2 Thematoets Vaktoets Vaktoets Belangrijke documenten (downloaden via MijnHvA) Competentiematrix Leren lesgeven in de grote stad (Amsterdam). Praktijkgids Boekenlijst Een overzicht van de verplicht aan te schaffen boeken voor het eerste studiejaar vind je op deze website: Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 31

32 Taalniveau Voor een student aan de leerkrachtenopleiding basisonderwijs is het van belang een goede beheersing van het Nederlands te hebben voor alle taalvaardigheden (spreken, gesprekken voeren, luisteren, lezen en schrijven). Van alle studenten wordt verwacht dat zij het Nederlands beheersen op B2-niveau vanaf het einde van de propedeuse en op C1-niveau aan het einde van de hoofdfase. Een beschrijving van deze taalniveaus vind je op Alle schrijfproducten van studenten worden nagekeken met behulp van de Taalnorm Pabo HvA (is een onderdeel van het taalaspect schrijven ). Deze Taalnorm vind je in een van de bijlagen bij deze Studiewijzer. Bij teveel fouten wordt het schrijfproduct met een onvoldoende beoordeling teruggegeven aan de student. Dit is dan ook gelijk de eerste beoordeling en je moet in dat geval het verslag in zijn geheel herkansen. De beoordeling met behulp van de Taalnorm staat los van de inhoud van de opdracht. Deze wordt apart beoordeeld Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 32

33 Bijlage 1. I Beoordelingsformulier Beroepsopdracht DT 2.1 Pabo HvA Rijk leermiddel: laat kleuters DENKEN, VERWONDERD ZIJN, SAMEN WERKEN, PLEZIER BELEVEN, ONTDEKKEN, MATERIAAL LEREN KENNEN Student: Studentnummer: Cursusjaar: Klas: Kerndocent: Cijfer: Datum beoordeling: A. Voorwaardelijke onderdelen Ja Nee 1. Taalnorm pabo O O 2. Literatuurverwijzing volgens APA O O 3. Handleiding is toegevoegd O O Het leermiddel voldoet aan KLEUTER B. Inhoudelijke criteria Helemaal niet (0 punten) Niet helemaal (1 punt) Voldoende (2 punten) Goed (3 punten) Handleiding Het doel van het leermiddel is aangegeven De differentiatiemogelijkheden zijn aangegeven De doelgroep is omschreven In de handleiding wordt een koppeling gemaakt tussen theorie en praktijk De didactische aanpak voor de leraar is duidelijk gemaakt Het materiaal is geschikt voor kleuters (groep 1-2, 4 tot 6 jarigen) Kindgericht Het is concreet materiaal dat kleuters zelf kunnen & pakken en opruimen In het materiaal komen diverse leerdoelen duidelijk naar voren. Leerrijk Ervaringsgericht & Uitdagend Het materiaal zet aan tot ontdekkend en onderzoekend gedrag Het materiaal sluit aan bij de belevingswereld en ontwikkelingsbehoeften van kleuters Het materiaal leidt tot actieve leerervaringen Talentgericht & In het materiaal zit 1 differentiatiemogelijkheid Het materiaal stimuleert een succesbeleving Het materiaal nodigt uit tot ontdekken en experimenteren Experimenteren Resultaat Het materiaal is duurzaam Het materiaal ziet er verzorgd uit Het materiaal is kleurrijk Het materiaal heeft een open en rijk karakter Het materiaal is productgericht Bonus Het product is door de docent beoordeeld als origineel, excellent en kenmerkt zich door eigenheid. *Het eindcijfer gaat met 1 punt omhoog, wanneer van toepassing (mits het eindcijfer minimaal een 6 is) Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 33

34 C. Eindbeoordeling/cijfer Aantal punten O Uitmuntend = O Zeer goed = 9 14 O Goed = O Ruim voldoende = O Voldoende = 6 9 O Onvoldoende = O Ruim onvoldoende = O Ruim onvoldoende = O Ruim onvoldoende = O Geen punten = 1 0 D. Aanvullende feedback en opmerkingen kerndocent Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 34

35 Bijlage 2. I Beoordelingsformulier Vakopdracht Bewegingsonderwijs DT 2.1 Pabo HvA Student: Studentnummer: Cursusjaar Klas: Cijfer: Datum: beoordeling Docent: A. Algemene onderdelen Ja Nee Het verslag voldoet aan de taalnorm van de Pabo HvA. O O In het verslag met verantwoording worden APA-richtlijnen voor bronvermelding en literatuurverwijzing op correcte wijze toegepast. O O B. Onderdelen Helemaal niet (0 punten) 1.De student heeft drie lesopzetten in samenhang ontworpen en de leerlijnen en de doelen van de gekozen bewegingsactiviteiten zijn concreet beschreven. Niet helemaal (1 punt) Voldoende (2 punten) De lesopzet is duidelijk, logisch, praktisch uitvoerbaar en loopt op van makkelijk naar moeilijker. De doelen zijn per activiteit concreet geformuleerd. De leerlijnen met bewegingsthema s van iedere activiteit zijn vermeld. Goed (3 punten) 2.De student heeft de drie lesopzetten verantwoord en heeft daarbij verwezen naar videofragmenten. 3. Het verslag bevat in voldoende mate een verantwoording van de twee verschillende organisatie- en groeperingvormen. De student kan twee voor- en nadelen noemen van de gekozen organisatie- en groeperingvormen vanuit de literatuur. 4.In het verslag zijn minimaal twee manieren van relevante leerhulp per activiteit beschreven. 5. De student evalueert zijn gegeven les aan de hand van de vragen: wat ging er goed en wat kan er beter? 6. De student weet in voldoende mate een persoonlijke visie op bewegingsonderwijs te verwoorden. Bonus Het product is door de docent beoordeeld als origineel, excellent en kenmerkt zich door eigenheid. In de verantwoording wordt de samenhang op leerlijnen en bewegingsthema s met de andere activiteiten uit de les en de andere lessen uit de lessenserie toegelicht. Daarbij wordt verwezen naar videofragmenten. De keuzes voor de organisatie- en groeperingsvormen worden beargumenteerd. Daarnaast worden deze vergeleken met de andere vormen en voor- en nadelen vermeld. De beschreven leerhulp is relevant en per activiteit beschreven. Het verslag bevat verschillende manieren van leerhulp. Hierbij wordt verwezen naar videofragmenten. Er worden zowel goede als minder goede punten vermeld in de evaluatie. Hierbij wordt verwezen naar één of meer videofragmenten. De visie is een logisch en onderbouwd verhaal met verwijzing naar literatuur. + Het eindcijfer gaat 1 punt omhoog wanneer van toepassing, mits het eindcijfer minimaal een 6 is Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 35

36 C. Eindbeoordeling / cijfer Aantal punten: O Uitmuntend = O Zeer goed = O Goed = O Ruim voldoende = O Voldoende = O Onvoldoende = O Ruim onvoldoende = O Zwaar onvoldoende = O Helemaal onvoldoende = O Helemaal onvoldoende = 1 0 D. Aanvullende feedback en opmerkingen vakdocent Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 36

37 Bijlage 3. I De taalnorm van Pabo HvA Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 37