Kennismaken met het Amsterdamse onderwijs

Transcriptie

1 Kennismaken met het Amsterdamse onderwijs Studiewijzer Pabo Deeltijd Blok Studiewijzer VT 1.1 DEFINITIEVE VERSIE Pagina 1

2 Inhoud BLOK 1.1 KENNISMAKEN MET HET AMSTERDAMSE ONDERWIJS... 2 HOE ZIET DE OPLEIDING OP HOOFDLIJNEN ERUIT?... 2 BEKNOPT OVERZICHT STUDIEPROGRAMMA EN TOETSING BLOK 1.1 EN BLOK 1.2 DT... 3 TOELICHTING BIJ OVERZICHT STUDIEPROGRAMMA EN TOETSING BLOK HOOFDSTUK 1. THEMALIJN DE HOOR- EN WERKCOLLEGES... 5 HOOFDSTUK 2. DE BEROEPSOPDRACHT BEELD VAN EEN KIND. HET BEGINT MET KIJKEN EN LUISTEREN HOOFDSTUK 3. KENNIS EN VAARDIGHEDEN - DE VAKCOLLEGES NEDERLANDS: LEZEN OP DE BASISSCHOOL NEDERLANDS: EIGEN VAARDIGHEID REKENEN EN WISKUNDE: HELE GETALLEN ONDERBOUW REKENEN EN WISKUNDE: EIGEN VAARDIGHEDEN MENS & WERELD: VAKOPDRACHT MW 1.1: EIGEN LESONTWERP NATUUR EN TECHNIEK MENS & WERELD: BASISDIDACTIEK BIOLOGIE MENS & WERELD: BASISDIDACTIEK NATUURKUNDE EN TECHNIEK MENS & WERELD: ICT: WERKEN MET HET PORTFOLIO CULTUURONDERWIJS CULTUURPROJECT 1: CULTUUR EN IK HOOFDSTUK 4. DE PRAKTIJK VAN HET BASISONDERWIJS HOOFDSTUK 5. PERSOONLIJKE PROFESSIONELE ONTWIKKELING (PPO) HOOFDSTUK 6. PRAKTISCHE INFORMATIE BIJLAGE 2. BEOORDELINGSFORMULIER VAKOPDRACHT M&W 1.1 DT BIJLAGE 3. BEOORDELINGSFORMULIER CULTUURONDERWIJS 1.4 DT* BIJLAGE 4. DE TAALNORM VAN PABO-HVA Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 1

3 Blok 1.1 Kennismaken met het Amsterdamse onderwijs INLEIDING - Je start aan de opleiding tot leraar basisonderwijs aan de Hogeschool van Amsterdam. De Hogeschool van Amsterdam verzorgt onderwijs in Amsterdam en omgeving en neemt daarmee de problemen en uitdagingen van de grote stad als uitgangspunt van haar onderwijs. Voor jou betekent dat, dat je je bewust toont van de diversiteit van de grootstedelijke omgeving. Niet alleen op de Pabo van de HvA, maar vooral ook in de Amsterdamse basisscholen wordt de basis gelegd voor de toekomst van een nieuwe generatie Amsterdammers. Leerkrachten zijn daarin onmisbaar. Zij dragen bij aan de ontwikkeling van kinderen door hen kennis, vaardigheden en een goede houding te laten verwerven. Zij spreken kinderen aan op hun talenten en mogelijkheden en faciliteren en stimuleren het leren. Zij hebben oog voor alle kinderen in de klas en steken hun nek uit voor kinderen die extra steun in de rug nodig hebben. Deze leraren creëren een zodanige sfeer in de klas dat kinderen met plezier naar school komen en zin hebben om te leren. Het onderwijs op de Pabo richt zich in dit blok op een eerste kennismaking met het lesgeven in de grote stad. In alle colleges ligt het accent op de basiskennis en vaardigheden van een leerkracht basisonderwijs, die nodig zijn om een eerste stap te zetten naar startbekwaamheid. Binnen het thema Kennismaken met het Amsterdamse onderwijs krijg je oog voor de diversiteit aan kinderen, hun sociaal-culturele achtergronden en ontwikkelingsniveaus. Daarnaast verdiep je jezelf door middel van onderzoek in het kader van de beroepsopdracht vanuit de vraag: Wat is goed (basis)onderwijs en wat is jouw rol daarin? Vanaf half september maak je als student deel uit van een basisschoolteam en voer je praktijkopdrachten uit in de middenbouw van je stageschool. In de practica leerkrachtvaardigheden wordt aandacht besteed aan de lesvoorbereiding en klassenmanagement. Hoe ziet de opleiding op hoofdlijnen eruit? Hieronder vind je het overzicht van alle thema s per blok voor de komende jaren. In de grijze balk staat het hoofdthema weergegeven. De rij eronder geeft het subthema per blok aan, de groene rij toont de bouw waarin de stage wordt gelopen. 1 Het Amsterdamse onderwijs in theorie en praktijk Kinderen leren op verschillende manieren 1.1 Kennismaken met het 1.2 Amsterdams onderwijs in 1.3 Kinderen leren verschillend 2.4 Leren in en met de groep Amsterdamse onderwijs theorie en praktijk Praktijk Onderbouw (accent groep 3 en 4) Onderbouw (accent groep 3 en 4) Bovenbouw Bovenbouw 2 Leren door spelen en leer- en ontwikkelingslijnen van het jonge kind 2.1 Leren door spelen 2.2 Leer- en ontwikkelingslijnen van het jonge kind Hanteren van verschillen tussen kinderen in onder-/ bovenbouw 2.3 Hanteren van verschillen tussen 2.4 Omgaan met verschillen: kinderen in de groep, in onder- c.q. Samenwerken met ouders en bovenbouw deskundigen in en buiten de school Praktijk Onderbouw (groep 1 en 2) Onderbouw (groep 1 en 2) Bouw profilering leeftijdsgroep Bouw profilering leeftijdsgroep 3 Voorbereiden overgang naar het werkveld 3.1 Eigen (LIO-)groep: verantwoordelijkheid nemen voor het leerproces van kind en groep 3.2 Afstudeerfase en overgang naar het werkveld Praktijk LIO-1 LIO-2 Minor Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 2

4 Beknopt overzicht studieprogramma en toetsing blok 1.1 en blok 1.2 DT STUDIESCHEMA PABO e JAAR BLOK 1.1 & BLOK 1.2 DT STUDIEONDERDEEL Studiepunten Blok 1.1 Blok 1.2 Pedagogiek / themalijn 1.2 (thematoets) 3 BLOK 1.1 & BLOK 1.2 Beroepsopdracht Rekenen Wiskunde 1.2 (vaktoets) 3 Nederlands 1.2 (vakopdracht) 3 Cultuuronderwijs (vaktoets) 2 Mens & Wereld 1.1 N&T (vakopdracht) 2 Mens & Wereld 1.2 Gezond G. (vakopdracht) 2 Praktijk Praktijk Eigen vaardigheid Nederlands Eigen vaardigheid Rekenen / wiskunde PPO TOTAAL STP BLOK 1.1 & Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 3

5 Toelichting bij overzicht studieprogramma en toetsing blok 1.1 Iedere lesperiode wordt het onderwijs op de pabo verzorgd rondom het thema van dat blok. Voor het komende blok is dat: Kennismaken met het Amsterdamse onderwijs. Het themaonderwijs bestaat uit hoorcolleges, werkcolleges, beroepsopdracht en practica leerkrachtvaardigheden. Aan het einde van het semester wordt de stof van de generieke kennisbasis (uit de hoorcolleges en werkcolleges) getoetst in de thematoets 1.2. De vakinhoudelijke kennis en vaardigheden staan ook in het teken van het thema. Je volgt vakcolleges en oefent jouw vaardigheden in de verschillende vakdomeinen. Per blok wordt de stof van een aantal vakcolleges getoetst middels een multiple choicetoets of een vakopdracht. Let hierbij goed op het toetsschema. Daarnaast werk je het gehele semester aan een beroepsopdracht. Deze opdracht vormt de schakel tussen de kennis en vaardigheden die je tijdens de colleges opdoet en het beroep van leerkracht basisonderwijs. Het eindproduct wordt ingeleverd in de toetsweek van blok 1.2. Vanaf 20 september loop je mee in de praktijk van het basisonderwijs, in de middenbouw (accent groep 3 en 4). Hoewel alle informatie daarover in de praktijkgids vermeld staat, worden de belangrijkste zaken voor het komend semester ook in deze studiewijzer toegelicht. Tot slot word je tijdens de persoonlijke en professionele ontwikkeling begeleid door je studieloopbaanbegeleider/coach Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 4

6 HOOFDSTUK 1. Themalijn De hoor- en werkcolleges SIS-code: Pedagogiek/Themalijn 1.1 INLEIDING - In deze periode maak je kennis met de diversiteit van het Amsterdamse basisonderwijs. Je verdiept je in het onderwijs vanuit de vraag: Wat is goed onderwijs in een grootstedelijke context? De generieke kennisbasis is de leidraad voor de hoor- en werkcollegereeks uit de themalijn. Daarnaast neem je deel aan practica leerkrachtvaardigheden om de vaardigheden die belangrijk zijn voor het beroep van leraar in de vingers te krijgen. De vakcolleges geven vakspecifieke invulling aan deze periode. In de beroepsopdracht voer je een onderzoek uit, waarbij je theorie aan de praktijk koppelt. In de praktijk voer je een aantal stageactiviteiten uit waarmee je werkt aan je competenties op weg naar een startbekwame leerkracht. Themalijn, vakcolleges, practica leerkrachtvaardigheden, beroepsopdracht en stage bereiden voor op jouw taak als pedagoog en didacticus in het Amsterdamse onderwijsveld. 1.1 Leerdoelen voor periode 1.1 Je weet wat urban education is en wat lesgeven in een grootstedelijke context inhoudt. Je kent de historie van het Nederlandse onderwijsstelsel en je kunt de belangrijkste onderwijsvernieuwers met bijbehorende visies en werkwijzen noemen. Je kent en herkent ontwikkelingspsychologische aspecten van kinderen in de basisschoolleeftijd. Je kunt kenmerken van ontwikkelingstheorieën benoemen en deze herkennen in de praktijk. Je kent diverse instructiemodellen, onderwijsstrategieën en didactische werkvormen. Je oefent in het gebruik van diverse strategieën, didactieken en werkvormen. Je kent verschillende observatiemodellen voor de groepen 3 en 4. Je kunt gesprekken voeren met kinderen om inzicht te krijgen in hun beginsituatie, leef- en belevingswereld en ontwikkelingsverloop. 1.2 Het programma - Wat gaan we per bijeenkomst behandelen? Bijeenkomsten Hoorcollege 1 ( ): Wat is urban education? Het Amsterdamse basisonderwijs is divers. Scholen hebben uiteenlopende visies op onderwijs en staan in buurten die verschillend van bevolkingssamenstelling zijn. Daarnaast maken scholen onderdeel uit van grote schoolbesturen en werken zij samen met allerlei andere organisaties en instellingen. Aan het einde van het college heb je een overzicht van het basisonderwijs in een grootstedelijke context. Werkcollege 1 ( ): Observeren en registreren. Om les te kunnen geven is het goed kunnen observeren van kinderen een voorwaarde. In dit werkcollege leer je de basisprincipes omtrent observeren. Diverse observatiemodellen komen aan de orde (kwalitatief en kwantitatief) en de begrippen validiteit en betrouwbaarheid, obstakels en objectiviteit worden behandeld. Aan de hand van casuïstiek en filmmateriaal oefen je diverse vormen van observeren. Hoorcollege 2 ( ): Pedagogische basisprincipes: vanuit historische pedagogiek (incl. wet op P.O) naar pedagogisch klimaat in de klas. In dit college wordt de pedagogische kern van de basisschool in historisch perspectief geplaatst. In vogelvlucht komen de belangrijkste pedagogen vanaf de 18e eeuw aan bod. We eindigen met het belang Jouw activiteiten vooraf Alkema, A. et al. (2015). Meer dan onderwijs. Hoofdstuk 1 en 11. Van der Donk, C. & Van Lanen, B. (2016). Praktijkonderzoek in de school. Hoofdstuk 5.2.2, 6.1 en 6.3. Alkema, A. et al. (2015). Meer dan onderwijs. Hoofdstuk 10. Klamer-Hoogma (2012). Klassenmanagement. Hoofdstuk Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 5

7 van een goed pedagogisch klimaat bezien vanuit het huidige onderwijsparadigma. Werkcollege 2 ( ): Traditioneel of actueel, wat spreekt jou aan? Tijdens dit werkcollege over de traditionele en actuele vernieuwers gaat de student op actieve wijze aan de slag met concepten en inhouden van de verschillende onderwijsstromingen. Aan de hand van casuïstiek, filmfragmenten en actieve werkvormen kan de student antwoord geven wat hem het meeste aanspreekt. Hoorcollege 3 ( ): Ontwikkelingspsychologie: ontwikkelingsaspecten van kinderen op de basisschool Kinderen ontwikkelen zich op verschillende aspecten en kinderen verschillen in de manier waarop zij zich ontwikkelen. De ontwikkelingspsychologie houdt zich met deze twee vraagstukken bezig. Voor jou als leraar is het van belang om over beide onderwerpen te leren. In dit college worden enkele begrippen uit de ontwikkelingspsychologie behandeld en gaan we in op verschillende ontwikkelingstheorieën. Werkcollege 3 ( ): Klassenmanagement: didactiek en instructiemodellen binnen het Amsterdamse onderwijs In dit werkcollege maak je kennis met veel gebruikte instructiemodellen in het Amsterdamse onderwijs en de invloed op je didactisch handelen. We vertrekken vanuit het didactische analyse model van Van Gelder. Daarna worden het activerende directe instructiemodel (ADI) en het interactieve gedifferentieerde directe instructiemodel (IGDI) besproken. Alkema, A. et al. (2015). Meer dan onderwijs. Hoofdstuk 10. Alkema, A. et al. (2015). Meer dan onderwijs. Hoofdstuk 2. Hooijmaaijers,T., Stokhof, T. & Verhulst, F. (2016). Ontwikkelingspsychologie voor leerkrachten basisonderwijs. Hoofdstuk 2.3 en 4. Alkema, A. et al. (2015). Meer dan onderwijs. Hoofdstuk 5. Klamer-Hoogma, M.G. (2012). Klassenmanagement. Hoofdstuk Toetsing De leerdoelen die bij het themaonderwijs horen, worden getoetst in de thematoets in periode 1.2 (raadpleeg het rooster voor de toetsdata). Het betreft een schriftelijk tentamen dat zal bestaan uit 40 meerkeuzevragen. In de studiewijzer van periode 1.2 krijg je meer informatie over de toets en een overzicht van de te bestuderen toetsstof. In ieder geval zal de te bestuderen stof ter voorbereiding van de hoor- en werkcolleges, de bijbehorende collegematerialen (zoals PowerPointpresentaties, artikelen) tot de toetsstof behoren. 1.3 Literatuur Artikelen via DLWO. Alkema, E., Dam, van, E., Kuipers, J., Linghout, C. & Tjerkstra, T. (2015). Meer dan onderwijs, theorie en praktijk van het onderwijs in de basisschool. Assen: Van Gorcum. Donk, van der, C. & Lanen, van B. (2016). Praktijkonderzoek in de school. Bussum: Coutinho. Hooijmaaijers,T. Stokhof, T. & Verhulst, F. (2016). Ontwikkelingspsychologie voor leerkrachten basisonderwijs. Assen: Van Gorcum. Klamer-Hoogma, M.G. (2012). Klassenmanagement. Groningen: Noordhoff Uitgevers Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 6

8 HOOFDSTUK 2. De beroepsopdracht Beeld van een kind. Het begint met kijken en luisteren. SIS-code: Beroepsopdracht 1.1 INLEIDING De beroepsopdracht heeft als doel dat je jouw onderzoekende en reflectieve vaardigheden verbindt aan de inhoudelijke input uit de andere studieonderdelen en daarmee dus theorie aan praktijk leert koppelen. Hiermee wordt het fundament gelegd voor het professioneel handelen en dit geeft je tevens handvatten voor een leven lang leren en jezelf ontwikkelen als professional. Ieder semester voer je een beroepsopdracht uit. In elke beroepsopdracht voer je een klein onderzoek uit op je stageschool. Als leerkracht basisonderwijs werk je met leerlingen in de leeftijd van 4 12 jaar. Er verandert voor een kind enorm veel in die basisschoolperiode van 8 jaar. Ze ontwikkelen zich van kleuter tot een leerling die de overstap maakt naar het voortgezet onderwijs. Daarnaast groeien kinderen op in heel verschillende thuissituaties. Kinderen verschillen in leer- en ontwikkelingsniveau, interesse en leefwereld. In deze beroepsopdracht breng je één leerling in beeld en zo krijgen we, als groep, een gezamenlijk beeld van de diversiteit binnen het Amsterdamse onderwijs. Uri Bronfenbrenner stelt dat de mens een gemeenschapswezen is die door zijn gedrag reageert op wat er in zijn omgeving gebeurt (in: Hooijmaijers, T. e.a., 2016). Volgens hem is de opvoeder een van de belangrijkste factoren voor de kwaliteit van de interacties. Deze ecologische benadering biedt een denkmodel om na te denken over ontwikkeling in relatie tot aanleg en opvoeding. In de praktijk van het basisonderwijs is het belangrijk om een juiste afstemming te vinden tussen alle netwerken waar het kind deel vanuit maakt. Om als leerkracht goed te kunnen afstemmen op een kind, moet je een goed beeld hebben van deze netwerken. Hiervoor is observatie een van de belangrijke instrumenten. In deze beroepsopdracht verdiep je je in de achtergronden en de belevingswereld van één kind in je groep met als doel de ontwikkeling in kaart te brengen. In deze opdracht volg je een kind uit jouw stageschool en maak je zichtbaar hoe dit kind zich ontwikkelt en wat aanknopingspunten zijn voor verdere ontwikkeling. Je gaat een portret van de ontwikkeling van dit kind maken en je verzamelt hiervoor relevante informatie gedurende minimaal 6 weken. De lessen beroepsopdracht worden afgewisseld met practica leerkrachtvaardigheden, die als doel hebben de vaardigheden te oefenen die van het belang zijn voor het beroep. 2.1 Leerdoelen beroepsopdracht en practica leerkrachtvaardigheden De student oefent leerkrachtvaardigheden met betrekking tot observeren, klassenmanagement, gesprekken voeren met kinderen, leiding geven en orde houden. De student kent het belang van lichaamstaal en kan de koppeling leggen met de interpersoonlijke competentie. Inzicht in een ontwikkelingsgebied vanuit de leef-, belangstellings- en belevingswereld van kinderen. De student kan de beginsituatie in kaart brengen van de stageklas. De student kan diverse observatiemodellen hanteren en interviews en een documentanalyse uitvoeren. De student kan in zijn onderzoek theorie en praktijk aan elkaar verbinden. De student kan een praktijkonderzoek uitvoeren Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 7

9 2.3 Het programma - Wat gaan we per bijeenkomst behandelen? Bijeenkomsten Beroepsopdracht 1 ( ) Uitleggen van de opdracht: beeld van een kind. De onderzoekende leraar staat centraal: goed onderwijs hangt af van de kwaliteit van de leraar: een onderzoekende, analytische en probleemoplossende houding horen daarbij. Het begint met kijken en luisteren. Hoe kun je vanuit de theorie van de ecologische pedagogiek kijken naar kinderen? Practicum leerkrachtvaardigheden 1 ( ) Orde houden. Hoe hou je overwicht op de groep? Hoe sta je voor de klas? Hoe zorg je ervoor dat het stil is en de kinderen gewenst gedrag vertonen? Beroepsopdracht 2 ( ) We gaan werken aan de onderzoeksopdracht. Observatie-instrumenten, gesprekken voeren, interviewtechnieken en documentanalyse komen aan de orde. Practicum leerkrachtvaardigheden 2 ( ) Regels, afspraken en routines We gaan in op de basisvaardigheden van klassenmanagement: duidelijk zijn, consequent zijn en alert zijn en we koppelen deze vaardigheden aan regels, afspraken en routines. Jouw activiteiten vooraf Meenemen en bestuderen: Van der Donk, C. & Van Lanen, B. (2016) Praktijkonderzoek in de school. Bussum: Coutinho. Hoofdstuk 5.2.2,6.1,6.3 Alkema,E. e.a. (2015) Meer dan onderwijs. Assen: Van Gorcum H 2.4 Hooijmaaijers, T., Stokhof, F., & Verhulst, T. (2016) Ontwikkelingspsychologie voor leerkrachten basisonderwijs. Hoofdstuk Bestudeer: Alkema, E. (e.a.) (2015) Meer dan onderwijs. Assen: Van Gorcum. Hoofdstuk Klamer-Hoogma (2012) Klassenmanagement. Groningen/Houten: Noordhoff. H 2 en 3 App: Toolbox klassenmanagement (beschikbaar voor Android): pedagogisch vakmanschap Bestudeer: Van der Donk, C. & Van Lanen, B. (2016) Praktijkonderzoek in de school. Bussum: Coutinho. Hoofdstuk 6.4. Meenemen: Neem een aantal regels mee uit je stageschool die je pedagogisch gezien goed vindt en een aantal waar je over twijfelt. Bestudeer: Alkema, E. (e.a.) (2015) Meer dan onderwijs. Assen: Van Gorcum Hoofdstuk Beroepsopdracht 3 ( ) In deze laatste bijeenkomst van 1.1 gaan we in op de gevoerde gesprekken, interviews en observaties tot nu toe. Je neemt hiervoor je onderzoeksdata mee. Je bereid vragen voor die je aan de groep wilt stellen. We gaan elkaar peerfeedback geven. Practicum leerkrachtvaardigheden 3 ( ) Leiding geven en orde houden Lesgeven is leidinggeven. Hoe stuur je vanuit een positieve wijze de groep? Klamer-Hoogma (2012) Klassenmanagement, Groningen/Houten: Noordhoff. H 3.2 en 3.3 App: Toolbox klassenmanagement (beschikbaar voor Android): regels, afspraken en routines Meenemen: Onderzoeksdata en ten minste 3 vragen Je hebt een tijdsplanning gemaakt voor periode 1.2 waarin je deze beroepsopdracht gaat afronden. Bestudeer: Alkema, E. (e.a.) (2015) Meer dan onderwijs.. Assen: Van Gorcum. Hoofdstuk Klamer-Hoogma (2012) Klassenmanagement. Groningen/Houten: Noordhoff. H 4.4 en Werkwijze, afronding en product We volgen de onderzoekscyclus van Praktijkgerichtonderzoek in de school (Van der Donk & Van Lanen, 2016). Stap 1. Hoe kies je een kind? Het gaat om een gewoon kind, (geen kind met speciale ontwikkelingsbehoeften) dat je in zijn/haar ontwikkeling gaat volgen. Overleg met je stagementor en eventueel op de pabo met een van de docenten. Stap 2. Volg dit kind gedurende minimaal 6 weken vanuit de volgende deelterreinen: Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 8

10 a. Leef-, belangstellings- en belevingswereld (thuis, milieu, interesses) b. Eén ontwikkelingsgebied. Kies uit: motorische ontwikkeling, sociaal-emotionele ontwikkeling, morele ontwikkeling, cognitieve ontwikkeling (richting taal-denken of rekenen), ruimtelijke ontwikkeling, muzische ontwikkeling. Let op: beide deelterreinen (a en b) moeten aan de orde komen. Stap 3. Breng de beginsituatie van het kind in kaart m.b.t. het ontwikkelingsgebied. Bijvoorbeeld: in welke fase van sociaal-emotionele ontwikkeling, specifiek: samenwerken, verkeert dit kind volgens jou? Gebruik hierbij de informatie die je krijgt van je mentor, de leer- en ontwikkelingsresultaten vanuit het LVS (bijvoorbeeld Parnassys), je eigen observaties en gesprekken met dit kind en eventueel zijn/haar ouders) en voeg deze gegevens toe aan je data (waarnemen). Stap 4. Vervolgens voer je gesprekken met je stagementor over de ontwikkeling van dit kind en probeer je bij een oudergesprek aanwezig te zijn (optioneel) (waarnemen). Stap 5. Je past de theorie uit HC 3 en uit het boek Ontwikkelingspsychologie voor leerkrachten basisonderwijs toe op je onderzoeksdata (wegen). Stap 6. Daarna ga je al je gegevens analyseren en probeer je te begrijpen waar dit kind zich in zijn/haar ontwikkeling bevindt. Dit vat je samen in een korte analyse. Stap 7. Je besluit met een aantal aanbevelingen (minimaal 3) te geven op het door jou gekozen ontwikkelingsgebied (plannen). Inhoud van het product Wat lever je in? Een geanonimiseerd portret van een kind, waarbij je aantoont dat je een koppeling kunt maken tussen theorie en praktijk. Je gebruikt ontwikkelingspsychologische theorie en de theorie van U. Bronfenbrenner (ecologisch model). a. Een beschrijving van zijn/haar leeftijd, groep, omgevingsfactoren (leef-, belangstellings- en belevingswereld). b. Een verantwoording van de keuze voor het ontwikkelingsgebied. Vanuit dit gebied, de specifieke kenmerken, fasen, etc. die daarbij horen is het kind geobserveerd. c. Een verantwoording van de onderzoeksmethoden (type observatie, eventueel soort interview en documentanalyse). Toelichting op momenten en wijze van dataverzameling. De onderzoeksdata zijn als bijlage toegevoegd aan het product. 1. Een weergave van de resultaten, waaronder een beschrijvende observatie van de beginsituationele kenmerken ten aanzien van het gekozen ontwikkelingsgebied, de gesprekken die zijn gevoerd, de LVS-gegevens, etc. 2. Conclusies en aanbevelingen n.a.v. het onderzoek Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 9

11 Vorm van het product: verslag, tijdschrift, beeldverslag met toelichting, poster. Mocht je een ander idee hebben, overleg dan ruim van te voren met je Pabo-docent. Afronding Het product wordt ingeleverd in de toetsweek van 1.2. In de toetsweek van 1.2 presenteert iedere student zijn kindportret aan de groep. 2.4 Bronnen: Alkema, E., Van Dam, E., Kuipers, J., Linghout, C. en Tjerkstra, T. (2015). Meer dan onderwijs, theorie en praktijk van het onderwijs in de basisschool. Assen: Van Gorcum. Hoofdstuk 2.4 Donk, van der, C. & Lanen, van B. (2016) Praktijkonderzoek in de school. Bussum: Coutinho. Hoofdstuk 5.2.2,6.1,6.3 Hooijmaaijers,T. Stokhof, F.C. & Verhulst, T. (2016). Ontwikkelingspsychologie voor leerkrachten basisonderwijs. Assen: Van Gorcum H en en H 4. Klamer-Hoogma, M.G. Klassenmanagement (2012) Groningen/Houten: Noordhoff. Hoofdstuk 2,3 en 4. incl. app Toolbox Klassenmanagement voor Android LVS van je stageschool Extra literatuur: Boog, G., Janson, D. & Memelink, D. (laatste druk) Leren kun je observeren. Amersfoort: Thieme Meulenhoff incl. website: Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 10

12 HOOFDSTUK 3. Kennis en vaardigheden - de vakcolleges INLEIDING - Dit onderdeel van de studiewijzer beschrijft de vakcolleges die je dit blok gaat volgen. Iedere beschrijving hieronder is op dezelfde wijze gestructureerd. We beginnen met een korte inleiding. Dan volgt steeds een beschrijving van de leerdoelen en een schema met het programma. Dit schema is opgedeeld in een kolom met daarin het onderwerp van het college en een korte beschrijving van de inhoud. Daarnaast een kolom waarin de voorbereiding staat vermeld die dat van je vraagt. Verder vind je informatie over de toetsing en een overzicht van de literatuur/toetsstof Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 11

13 3.1 Titel: Nederlands: Lezen op de basisschool SIS-code: Vaktoets 1.3 INLEIDING - Lezen is een onmisbare vaardigheid om mee te kunnen doen aan en in de maatschappij. Het is daarom belangrijk dat kinderen goede en zelfstandige lezers worden. Nederlands begint met de collegereeks Lezen op de basisschool, waarin uitvoerig ingegaan zal worden op het aanvankelijk lezen in groep 3 en het voortgezet technisch lezen dat erop volgt, op AVI-niveau lezen en op jeugdliteratuur, boekpromotie en leesplezier. Alles op het gebied van lezen waarmee Amsterdamse basisschoolkinderen in groep 3, 4 en 5 te maken krijgen, komt in grote lijnen aan bod. Leerdoelen - Wat moet je kennen en kunnen aan het einde van deze reeks? De student kent de theorie van technisch lezen. De student kent op hoofdlijnen de inhoud van de kerndoelen, tussendoelen en leerlijnen die betrekking hebben op aanvankelijk lezen en gevorderde geletterdheid. De student kent mogelijkheden voor het vergroten van het leesplezier. Het programma - Wat gaan we per bijeenkomst behandelen? Bijeenkomsten 1: Nederlands op de pabo: terminologie Waar bestaat het vak Nederlands uit op de basisschool en hoe vertaalt zich dat naar het vak Nederlands op de pabo? 2: Boekpromotie en leesbevordering I We praten over onze ervaringen als kind met het lezen van kinderboeken. Op welke wijze praat jij met kinderen op een stimulerende manier over jeugdliteratuur? 3: Boekpromotie en leesbevordering II Als leerkracht lever je een belangrijke bijdrage aan de ontwikkeling van een brede literaire smaak bij kinderen. 4: Geletterdheid: een definitie Wat verstaan we eigenlijk onder geletterdheid? En welke rol speelt geletterdheid in onze samenleving? Jouw activiteiten vooraf Paus et al. (2014). Portaal. Hoofdstuk 1. Paus et al. (2014). Portaal. Hoofdstuk 1. Je neemt jouw favoriete kinderboek mee naar de les. Je bestudeert kerndoel 9. Paus et al. (2014). Portaal. Hoofdstuk 5. Paus et al. (2014). Portaal. Hoofdstuk 5. 5: Geletterdheid: technisch lezen I Kinderen doorlopen verschillende fasen bij het leren lezen. Deze fasen worden in dit college behandeld. Kerndoel 4a (het domein lezen) 6: Geletterdheid: technisch lezen II - leren lezen Kinderen moeten over verschillende vaardigheden beschikken om te leren lezen Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 12

14 Toetsing Deze onderwijseenheid wordt getoetst in vaktoets 1.3 in blok 1.3. Meer informatie daarover vind je in de studiewijzer van blok 1.3. Literatuur Paus, H. (red.) (2014). Portaal, praktische taaldidactiek voor het basisonderwijs. Bussum: Coutinho. Hoofdstuk 1: Taal en taalonderwijs Hoofdstuk 5: Geletterdheid: lezen Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 13

15 3.2 Titel: Nederlands: Eigen vaardigheid SIS-code: Nederlands INLEIDING - Elke leerkracht moet correct kunnen spellen en vaardig zijn in het redekundig en taalkundig ontleden van zinnen. Je moet deze stof bovendien aan kinderen kunnen uitleggen. Daarnaast wordt er van je verwacht dat je de verslagen en lesvoorbereidingen die je in het kader van de opleiding maakt in correct Nederlands inlevert. Ook zul je in fatsoenlijk Nederlands moeten kunnen en. In het eerste jaar leg je daarom een toets over de basisvaardigheden spelling, spelling van werkwoorden, zinstructuur en algemeen taalgebruik af. Over deze stof zal geen college worden verzorgd; de voorbereiding is een programma van zelfstudie, aan de hand van Hogeschooltaal.nl. Leerdoelen Je hebt kennis van de regels die gelden voor de basisvaardigheden. Je kunt die kennis in voldoende mate in de praktijk toepassen en bij afname van de hbo-toets op Hogeschooltaal.nl behaal je een voldoende score (tenminste een 5,5). Toetsing Deze toets betreft een digitale toets. Voor meer informatie zie Hogeschooltaal.nl. De voorbereiding op deze toets alsmede de afname zullen in het eerste college worden toegelicht. Literatuur (aanbevolen) Weerdt, H. de (2008). De Taaltoets-pabo haal je zo. Bussum: Coutinho. Extra mededeling: Taalspreekuur voor studenten van DOO a. Heb je moeite met het formuleren van goedlopende zinnen? Lukt het je niet om een tekst met een goede opbouw te schrijven? Krijg je kritiek op de leesbaarheid van je verslag? Is het lezen van lange teksten een probleem? Heb je een presentatie, maar weet je niet hoe je het aan moet pakken? Heb je je verslag teruggekregen met rode strepen? b. Tijdens het taalspreekuur krijg je op afspraak advies van een docent Nederlands. Samen kan gekeken worden naar bijvoorbeeld de feedback op je werkstuk, naar de opbouw van je tekst, naar je formuleringen of schrijfwijzen, naar leesstrategieën bij teksten of naar de uitvoering van je presentatie. c. Elke week is er een taalspreekuur voor studenten van DOO. Je kunt je hiervoor aanmelden als je een specifieke taalvraag hebt. Het is belangrijk dat je werk mailt met voorbeelden van jouw taalprobleem. Kijk voor meer informatie op de schermen en op DLWO Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 14

16 3.3 Titel: Rekenen en wiskunde: Hele getallen onderbouw SIS-code: Vaktoets Rekenen HG 1.2 INLEIDING In deze module wordt het vak rekenen op de basisschool geïntroduceerd. Rekenen op de basisschool is in te delen in verschillende domeinen die kort behandeld zullen worden. Vervolgens zoomen we in op een van die domeinen, namelijk hele getallen. Dit domein wordt in twee collegereeksen aangeboden: in dit blok wordt het onderdeel hele getallen onderbouw behandeld, in het tweede blok (1.2) staat het domein hele getallen bovenbouw centraal. Vanaf groep 1 zijn de leerlingen bezig met het ontwikkelen van hun gecijferdheid. In groep 1-2 noemen we dat ontluikende en beginnende gecijferdheid. In deze vakcolleges reken- en wiskundedidactiek staat de didactische begeleiding van de ontwikkeling van leerlingen van groep 1 tot en met groep 4 centraal. Aan de orde komen de volgende onderwerpen: (ontluikende) gecijferdheid, tellen en telontwikkeling, het optellen en aftrekken tot 10, 20 en 100 en de tafeldidactiek. In de lessen wordt aandacht besteed aan de benodigde kennis en inzichten in de rekendidactiek en je leert hoe je een goede rekenles kan geven op de basisschool. Leerdoelen - Wat moet je kennen en kunnen aan het einde van deze reeks? Je kent de wiskundige domeinen van het curriculum rekenen en wiskunde op de basisschool. Je herkent en benoemt de algemene uitgangspunten (onderwijs-leerprincipes) van de vakdidactiek van realistisch rekenen. Je kent de didactische achtergronden van het domein hele getallen voor de onderbouw (1-4), en kan deze herkennen en beschrijven in praktijksituaties. Je kent de didactische opbouw context, model, formeel. Je kent de kenmerken van (ontluikende) gecijferdheid in relatie tot spel en tellen kan deze herkennen en beschrijven in praktijksituaties. Je kent de opbouw van de deelgebieden tellen/optellen/aftrekken tot 10, 20, 100 en de tafels van vermenigvuldiging en tellen kan deze herkennen en beschrijven in praktijksituaties. Je kunt leerlingen rekenstrategieën aanreiken om rekenproblemen aan te pakken binnen het rekendomein hele getallen en weet hoe niveauverhogingen te bewerkstelligen. Je kent de wiskundevaktaal en kan dit onderscheiden van dagelijks taalgebruik. Het programma - Wat gaan we per bijeenkomst behandelen? Bijeenkomsten 1. Een rekenles op de basisschool In deze les maak je kennis met het vak rekenen op de basisschool. Welke onderdelen komen aan bod en hoe geef ik een rekenles? We behandelen de verschillende domeinen, de didactische opbouw van een rekenles en jouw rol als leerkracht. Jouw activiteiten vooraf 2. Ontluikende gecijferdheid en getalbegrip Getallen hebben verschillende betekenissen. Hoe Hele getallen. Reken-wiskundedidactiek. Van Zanten et ervaren jonge kinderen getallen en hoeveelheden? En al. (2014). Hoofdstuk 2. hoe krijgen peuters en kleuters geleidelijk besef van deze verschillende betekenissen? Deze vragen staan centraal in dit college. Vervolgens behandelen we de verschillende vormen van tellen. Als je kunt tellen, betekent dit namelijk nog niet dat je ook weet hoeveel Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 15

17 iets is. Het leerproces om dit te bereiken wordt ook behandeld. 3. Peilen van getalbegrip Om inzicht te krijgen in de rekenontwikkeling van jonge kinderen wordt er gebruik gemaakt van peilingsspelletjes. In dit college ga je zelf aan de slag met deze spelletjes en leer je hoe je getalbegrip bij kleuters kunt peilen. 4. Rekenen tot 10 en 20 In groep 3 leren de leerlingen optellen en aftrekken tot 20. Hiervoor zijn een leerlijn en veel materialen beschikbaar, die in dit college worden behandeld. 5. Rekenen tot 100 In groep 4 en 5 worden de getallen waarmee gerekend wordt steeds groter. Gebruik maken van contexten, modellen en materialen blijft hierbij belangrijk. In dit college wordt de didactische opbouw van het optellen en aftrekken tot 100 behandeld. 6. Tafeldidactiek Kennis van de tafels is de basis voor onder andere cijferen en het werken met breuken. Daarom wordt er op de basisschool veel tijd aan besteed. De didactiek van realistisch rekenen probeert dat zo efficiënt mogelijk te doen. In dit college wordt deze didactiek toegepast op tafels. Hele getallen. Reken-wiskundedidactiek. Van Zanten et al. (2014). Hoofdstuk 2. Hele getallen. Reken-wiskundedidactiek. Van Zanten et al. (2014). Hoofdstuk 3. Hele getallen. Reken-wiskundedidactiek. Van Zanten et al. (2014). Hoofdstuk 4.1 en 4.2. Hele getallen. Reken-wiskundedidactiek. Van Zanten et al. (2014). Hoofdstuk 4.3. Toetsing Deze collegereeks rondom hele getallen onderbouw wordt in combinatie met hele getallen bovenbouw aan het eind van blok 2 getoetst. De toets betreft een schriftelijk tentamen (meerkeuzevragen). De grens voldoende/onvoldoende hangt af van het aantal vragen en het aantal antwoordmogelijkheden. De toets wordt als voldoende beoordeeld (cijfer: 5,5) indien minimaal 67% van de meerkeuzevragen goed beantwoord is. Literatuur / toetsstof Brom-Snijders, P. van den, Bergh, J. van den, Hutten, O., & Zanten, M. van (2014). Hele getallen. Rekenwiskundedidactiek. Amersfoort: ThiemeMeulenhoff. 1. Hoofdstuk 2: Ontluikende gecijferdheid. 2. Hoofdstuk 3: Aanvankelijk rekenen. 3. Hoofdstuk 4: Basisbewerkingen. De PowerPoints die tijdens de bijeenkomsten zijn behandeld (via dlwo) Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 16

18 3.4 Titel: Rekenen en Wiskunde: Eigen vaardigheden Vakdomein: Rekenen en wiskunde INLEIDING - De WISCAT-pabo in jaar 1 heeft als doel vast te stellen of de student kan rekenen op het niveau van groep 8+. Om onderwijs te kunnen verzorgen is een veel diepere kennis van rekenen-wiskunde en didactiek nodig. In deze eenheid komt dan ook meer wiskundig getinte kennis aan de orde en diepere kennis die gekoppeld is aan de (vak- )didactiek. Beide kennisdelen zijn onderwerp van de bijeenkomsten en hebben als doel de gecijferdheid verder te ontwikkelen. Een voorbeeld vraag op het gebied van didactische kennis: welk model ligt ten grondslag aan de commutatieve eigenschap? En een voorbeeld van meer wiskundig getinte kennis: laat door middel van een model zien dat (a+b)2 = a2 + 2ab + b2. Leerdoelen - Wat moet je kennen en kunnen aan het einde van de reeks? Je kunt op minstens twee verschillende manieren een opgave uitrekenen en uitleggen. Je kunt omgaan met grote en kleine getallen, positief, negatief en ook kommagetallen/breuken. Je kunt globaal benaderend rekenen en schattend gebruikmaken van een set referentiematen. Je kunt op reflectieve wijze zijn eigen oplossingen en die van anderen analyseren, dat wil zeggen aangeven hoe gerekend is en de procedure controleren op juistheid en dit categoriseren op oplossingsniveau en strategie. Je kunt de context, het model en de formele oplossing in uitwerkingen herkennen en hanteren. Je kunt analoge (isomorfe) en uitdagende opgaven bedenken bij een gegeven opgave. Het programma - Wat gaan we per bijeenkomst behandelen? Bijeenkomsten 1. Getallen Inzicht in de eigenschappen van bewerkingen, het gebruik van contexten en modellen vormen de basis voor het maken van opgaven binnen alle domeinen. Het op verschillende manieren en niveaus kunnen oplossen van opgave is een voorwaarde op kinderen adequaat te kunnen helpen met rekenen en wiskunde. Jouw activiteiten vooraf Ale & Van Schaik (2011). Rekenen en wiskunde uitgelegd. Hoofdstuk Breuken, kommagetallen, verhoudingen, procenten Procenten vormen een belangrijk onderdeel van het reken- en wiskundeonderwijs van de bovenbouw. In deze les gaan we in op de betekenis van procenten en exponentiële groei door middel van de verschillende niveaus (context, model, formeel). 3. Meten & Meetkunde Meten en meetkunde zijn domeinen die vaak ondersteunend gebruikt worden bij breuken en verhoudingen. Een groot repertoire van meeten meetkunde activiteiten maakt de leerkracht dus didactisch slagvaardiger bij andere wiskundige domeinen. Ale & Van Schaik (2011). Rekenen en wiskunde uitgelegd. Hoofdstuk 2. Ale & Van Schaik (2011). Rekenen en wiskunde uitgelegd. Hoofdstukken 3 en 4. Toetsing Deze onderwijseenheid wordt getoetst middels de landelijke kennisbasistoets (LKB) aan het eind van blok 4. Dit betreft een schriftelijk tentamen (meerkeuze en open vragen). De grens voldoende / onvoldoende hangt af van de landelijk vast te stellen norm. Tijdens de bijeenkomsten kunnen onderdelen van een voorbeeldtoets LKB worden aangeboden Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 17

19 Literatuur /tentamenstof Ale, P.F.J & Schaik M.F. van (2014). Rekenen en wiskunde uitgelegd, kennisbasis voor leerkrachten basisonderwijs. Bussum: Uitgeverij Coutinho. Hoofdstuk 1: Hele getallen Hoofdstuk 2: Verhoudingen, procenten, breuken en kommagetallen Hoofdstuk 3: Meten Hoofdstuk 4: Meetkunde Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 18

20 3.5 Titel: Mens & Wereld: Vakopdracht MW 1.1: Eigen Lesontwerp Natuur en Techniek Studiegidscode: Mens en Wereld INLEIDING - Bij het geven van een biologie-, natuurkunde- en/of techniekles kan je alle kanten op, maar er komt ook veel bij kijken. Een goede les staat of valt bij de voorbereiding. Dient de les de leerdoelen die je voor ogen hebt en hoe weet je dat? Bovendien moet je een goed beeld hebben van de voorkennis van de kinderen over het onderwerp, hun motorische kunde, maar ook hun vaardigheden in samenwerkend leren en zelfstandig werken zijn belangrijk. En sta jij als docent boven de stof, kun je het klassenmanagement van een practicum aan en hoe organiseer je al het materiaal? En hoelang duren de verschillende onderdelen eigenlijk? Relatie met de praktijk Bij deze vakopdracht ontwerp je een natuur- en/of techniekles die aansluit bij het niveau en het soort onderwijs van de stageklas. Hierbij dien je zowel de gehanteerde vakdidactiek als de vakinhoud te verantwoorden aan de hand van de aangeboden theorie. De door jou ontworpen les moet dus methode-vervangend zijn: een collega op je stageschool moet deze les aan de hand van je in te leveren verslag zó kunnen geven. Het eigenlijke uitvoeren en evalueren van het lesontwerp tijdens het werkplekleren is overigens niet verplicht, maar zal zeker bijdragen aan de ontwikkeling van je vakinhoudelijke, didactische en organisatorische competenties. Leerdoelen - Wat moet je na voltooiing van deze opdracht kennen en kunnen? Je kunt een natuur- en/of techniekles ontwerpen voor groep 1 t/m 8, waarbij je: inzicht toont in de principes voor ordening van leerstof voor het leergebied natuur en techniek in doorlopende leerlijnen voor groep 1 t/m groep 8; de bij de lesdoelen behorende lesinhoud op leerkrachtniveau kan beschrijven, daarbij gebruikmakend van natuurwetenschappelijke en/of technische kennis; voldoende aandacht besteedt aan organisatorische aspecten zoals lesplanning, werkvormen en de inzet van materialen; op adequate wijze gebruikmaakt van de didactiek van onderzoekend en/of ontwerpend leren en de daarbij gekozen werkvorm(en) en deze verantwoordt vanuit de aangeboden didactische literatuur; De opdracht Het eindproduct bestaat uit een verslag, waarin tenminste aandacht is besteed aan de volgende onderdelen: Beschrijving leerlijn: veronderstelde beginsituatie en te verwezenlijken product- en procesdoelen en beschrijving van de te behandelen leerstof op leerkrachtniveau; Lesopzet, bestaande uit een beschrijving van de verschillende lesfasen (incl. tijdsplanning) en organisatorische aspecten zoals klassenopstelling, werkvormen en inzet van materialen; Leerlingmateriaal zoals werkbladen en/of een beschrijving van de benodigde gebruiks- en of verbruiksmaterialen; Verantwoording van het lesontwerp vanuit de aangeboden didactische theorie Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 19

21 Beoordelingsnorm De vakopdracht wordt als voldoende (6,0) beoordeeld indien aan alle basisvoorwaarden is voldaan en alle onderdelen aan de beoordelingscriteria voldoen. De beoordeling differentieert naar hogere cijfers naarmate de prestaties volgens de verschillende criteria al dan niet als goed worden beoordeeld. Bijeenkomsten De vakopdracht wordt begeleid in de vakcolleges van Mens en Wereld 1.1: Basisdidactiek Biologie en Basisdidactiek Natuurkunde en Techniek. Literatuur De Vaan E. & Marell, J. (2012). Praktische Didactiek voor Natuuronderwijs. Bussum: Coutinho. Graft, M. van, Kemmers, P. (2007). Onderzoekend en Ontwerpend Leren bij Natuur en Techniek, Stichting Platform Bèta Techniek, Den Haag. Downloaden via: Hand-out: Natuurwetenschappelijke en technologische denk- en werkwijzen. Gedeeltelijk overgenomen uit Van Graft, M. (2009). De Concept-Context Benadering in het Primair Onderwijs. Deel II. Voorbeeldlesmateriaal voor natuur en techniek. Stichting Leerplanontwikkeling (SLO), Enschede (te vinden op DLWO). Kerndoelen en leerlijnen Tule 40 t/m 46. Via website: Lijst met veel voorkomende misconcepten binnen de natuurwetenschappen. Aanvullende literatuur wordt door de docenten beschikbaar gesteld via DLWO Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 20

22 3.6 Titel: Mens & Wereld: Basisdidactiek Biologie SIS-code: Mens & Wereld INLEIDING - Bij dit vak maken we een start met het aanleren van de basisvaardigheden die benodigd zijn voor het kunnen voorbereiden en uitvoeren van praktische werkvormen in de klas. Deze basisvaardigheden zijn essentieel voor het geven van lessen biologie, maar ze zijn ook relevant voor natuurkunde en techniek. De aangeboden werkvormen zullen direct inzetbaar zijn bij het werkplekleren. Voor deze module is het van belang dat je beschikt over natuurwetenschappelijke kennis op het niveau dat getoetst is in de landelijk verplichte Toelatingstoets Mens en Wereld. Leerdoelen - Wat moet je kennen en kunnen aan het einde van deze reeks? Je kent de basisdidactiek van natuuronderwijs en kunt de levende natuur in de schoolomgeving inzetten bij biologielessen. Je oefent met praktische werkvormen voor biologie, kunt uitleggen welke werkvormen geschikt zijn voor het behalen van de gewenste leerdoelen en kunt deze werkvormen toepassen in de praktijk. Je begrijpt de didactiek van onderzoekend leren en kunt de achterliggende theorie uitleggen. Je begrijpt de didactiek van natuurbeleving en kunt de achterliggende theorie uitleggen. Het programma - Wat gaan we per bijeenkomst behandelen? Bijeenkomsten 1. Waarnemen Tijdens deze les gebruiken we een klassiek biologie-practicum voor een kennismaking met de centrale doelstelling van natuuronderwijs en besteden we daarbij aandacht aan de leerlijnen biologie. Jouw activiteiten vooraf De Vaan & Marell (2012). Praktische Didactiek voor Natuuronderwijs. Inleiding, hoofdstuk 1 t/m Praktische werkvormen in de klas (1) Tijdens deze les gaan we in op de samenhang tussen doen en denken en het verschil tussen gesloten en open werkvormen. Hierna passen we deze theorie toe bij het oefenen van enkele basale werkvormen bij biologie. 3. Praktische werkvormen in de klas (2) Deze les wordt er kennisgemaakt met het toepassen van de natuurwetenschappelijke onderzoeksmethode. Middels het opzetten van een experiment wordt deze methode vervolgens toegepast in de praktijk. 4. Onderzoekend leren Tijdens deze les zal de uitkomst van het experiment gekoppeld worden aan de didactiek van onderzoekend leren. Er zal met name aandacht worden besteed aan de fasen rapportage en communicatie en verbreding en verdieping. 5. Excursie ANMEC Deze les bestaat uit een excursie naar het Amsterdams NME-centrum (ANMEC), waar via een kennismaking met dit centrum dieper ingegaan zal worden op de mogelijkheden voor praktische ondersteuning van natuuronderwijs. 6. Toepassen basisdidactiek biologie Tijdens deze les besteden we vooral aandacht aan de theoretische onderbouwing van de vakopdracht Mens en Wereld 1.1. De Vaan & Marell (2012). Praktische Didactiek voor Natuuronderwijs. Hoofdstuk 4 en 5. De Vaan & Marell (2012). Praktische Didactiek voor Natuuronderwijs. Hoofdstuk 6 en 10. De Vaan & Marell (2012). Praktische Didactiek voor Natuuronderwijs. Hoofdstuk 9. De Vaan & Marell (2012). Praktische Didactiek voor Natuuronderwijs. Hoofdstuk 8. De Vaan & Marell (2012). Praktische Didactiek voor Natuuronderwijs. Hoofdstuk 11 en Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 21

23 Toetsing Deze collegereeks maakt deel uit van Mens en Wereld 1.1. Deze onderwijseenheid wordt getoetst in de Vakopdracht Mens en Wereld van periode 1.1. Literatuur Vaan, E. de & Marell, J. (2012). Praktische Didactiek voor Natuuronderwijs, Coutinho, Bussum. Hoofdstuk 1: Waarover gaat natuuronderwijs? Hoofdstuk 2: Doen en denken Hoofdstuk 3: Waarnemen Hoofdstuk 5: Onderwijsleerstijlen bij natuuronderwijs Hoofdstuk 6: Onderzoekend en ontdekkend leren Hoofdstuk 8: Natuurbeleving Hoofdstuk 9: Stap voor stap: structuur in de les Hoofdstuk 10: Werkvormen met echt materiaal Hoofdstuk 11: Verslagvormen Hoofdstuk 12: Vragen bij natuuronderwijs Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 22

24 3.7 Titel: Mens & Wereld: Basisdidactiek natuurkunde en techniek SIS-code: Mens & Wereld INLEIDING - Deze reeks vakcolleges is een introductie op de basisdidactiek natuurkunde en techniek. Wat houden de vakken natuurkunde en techniek in op de basisschool? En op welke manier kun je deze vakken vormgeven? Er wordt een inleiding gegeven in de algemene Mens- en Wereld didactiek van onderzoekend en ontwerpend leren. De kennis van de basisdidactiek die je in deze periode opdoet kan voor een groot deel ook bij biologie worden ingezet en vice versa. Voor deze module is het van belang dat je beschikt over natuurwetenschappelijke kennis op het niveau dat getoetst is in de landelijk verplichte Toelatingstoets Mens en Wereld. Leerdoelen - Wat moet je kennen en kunnen aan het einde van deze reeks? Je kunt beargumenteren waarom de vakken natuurkunde en techniek in het basisonderwijs worden gegeven. Je hebt op schoolniveau inzicht in principes voor ordening van leerstof voor het leergebied natuur & techniek in doorlopende leerlijnen voor groep 1 t/m groep 8. Je kunt de verschillende onderwijsleerstijlen bij natuuronderwijs beschrijven en daarbij voorbeelden geven en je kunt de voor- en nadelen van verschillende werkvormen met `echt materiaal benoemen. Je bent bekend met de theorie achter onderzoekend en ontwerpend leren en kan hierbij lesvoorbeelden geven en herkennen. Je kunt de vaardigheden en denk- en werkwijzen behorend bij onderzoeken en ontwerpen benoemen en herkennen, en beredeneren dat het onderwijs hierin leidt tot een onderzoekende, probleemoplossende en kritische houding. Je kunt een hands-on les ontwerpen, daarbij kan hij de keuze voor een bepaalde werkvorm aan de hand van leerdoelen en klassensituatie onderbouwen. Het programma - Wat gaan we per bijeenkomst behandelen? Bijeenkomsten 1. Introductie vak en practicumvaardigheden In deze bijeenkomst wordt N&T geïntroduceerd aan de hand van het onderwerp geluid. Hierbij komen verschillende practicumvormen voorbij. Bovendien worden veel voorkomende misconcepten over natuurkunde behandeld. 2. Introductie Onderzoekend leren In deze bijeenkomst bespreken we het verschil tussen onderzoekend leren en ontwerpend leren aan de hand van het onderwerp drijven en zinken. Jouw activiteiten vooraf Vaan, de E. & Marell, J. (2012). Praktische Didactiek voor Natuuronderwijs. Hoofdstuk 1, 2 en 5. Vaan, de E. & Marell, J. (2012). Praktische Didactiek voor Natuuronderwijs. hoofdstuk Introductie ontwerpend leren In deze bijeenkomst wordt kennisgemaakt met ontwerpend leren aan de hand van het onderwerp constructies. Vaan, de E. & Marell, J. (2012). Praktische Didactiek voor Natuuronderwijs. hoofdstuk 15 & Werkvormen, didactische aanpakken en leerlijnen Verschillende manieren om N&T in te delen en aan te bieden worden bekeken en uitgewerkt. Ook komt er aan bod hoe je aan materiaal komt. Vaan, de E. & Marell, J. (2012). Praktische Didactiek voor Natuuronderwijs. Hoofdstuk 10. Je bestudeert de kerndoelen en leerlijnen via de website: Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 23

25 5. Robotica in het Primair Onderwijs Oud EU-commissaris Neelie Kroes noemt programmeren een belangrijke Vaan, de E. & Marell, J. (2012). Praktische Didactiek voor vaardigheid voor de 21 ste eeuw. Het programmeren van robots is een Natuuronderwijs. Hoofdstuk 12. mooie manier om ontwerpend leren te ervaren. Deze bijeenkomst geeft Hand-out: Natuurwetenschappelijke en technologische denk- en je de mogelijkheid om bekend te raken met programmeren. werkwijzen (beschikbaar op DLWO). 6. Sterrenkunde in de Klas Er is zeer veel lesmateriaal over sterrenkunde voor het primair onderwijs. Vaan, de E. & Marell, J. (2012). Praktische Didactiek voor Natuuronderwijs. Leerlingen vinden dit thema interessant, maar hoe vind je materiaal dat Hoofdstuk 20. geschikt is? In deze bijeenkomst beoordelen we verschillende lespakketten en is er ruimte om vragen over sterrenkunde te stellen. Toetsing Deze collegereeks maakt deel uit van Mens en Wereld 1.1. Deze onderwijseenheid wordt getoetst in de Vakopdracht Mens en Wereld van periode 1.1. Literatuur/toetsstof Hand-out: Natuurwetenschappelijke en technologische denk- en werkwijzen. Gedeeltelijk overgenomen uit Van Graft, M. (2009). De Concept-Context Benadering in het Primair Onderwijs. Deel II. Voorbeeldlesmateriaal voor natuur en techniek. Stichting Leerplanontwikkeling (SLO), Enschede (te vinden op DLWO). Kerndoelen en leerlijnen Tule 40 t/m 46. Via website: Vaan, de E. & Marell, J. (2012). Praktische Didactiek voor Natuuronderwijs. Bussum: Coutinho. Hoofdstuk 1: Waarover gaat natuuronderwijs? Hoofdstuk 2: Doen en denken Hoofdstuk 5: Onderwijsleerstijlen bij natuuronderwijs Hoofdstuk 6: Onderzoekend en ontdekkend leren Hoofdstuk 10: Werkvormen met echt materiaal Hoofdstuk 12: Vragen bij natuuronderwijs Hoofdstuk 15: Techniek en de basisschool Hoofdstuk 16: Probleemoplossend werkend bij techniek Hoofdstuk 20: Vaardigheden en attitudes bij natuuronderwijs Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 24

26 3.8 Titel: Mens & Wereld: ICT: Werken met het portfolio SIS-code Mens & Wereld INLEIDING - Een belangrijk onderdeel van de opleiding is het vermogen te reflecteren op je eigen handelen. Op basis van die inzichten formuleer je voornemens voor de toekomst. Om die inzichten goed in kaart te kunnen brengen, houd je een portfolio bij. In deze bijeenkomst leer je waar je het portfolio kunt vinden en hoe je ermee aan de slag kunt gaan. Je maakt kennis met de basisfuncties van het digitaal portfolio en de technische handelingen die je moet beheersen. Leerdoelen De student is bekend met de functie en werking van het digitaal portfolio. De student kan de benodigde technische handelingen uitvoeren om met het portfolio te werken. De student vult het portfolio met de nodige documenten en kan deze categoriseren. De student kan het portfolio delen met de kerndocent of assessor. Let op: Het HvA-ID moet voor deze bijeenkomst zijn geactiveerd en het inloggen op de computers binnen de HvA dient te werken Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 25

27 3.9 Titel: Cultuuronderwijs 1.1 SIS-code: Cultuuronderwijs Cultuureducatie hoort thuis in het hart van het onderwijs: daar wordt een fundament gelegd voor de culturele ontwikkeling van kinderen. Momenteel heeft het vakgebied een marginale plek in het curriculum van de school. Leraren missen inhoudelijke handvatten en voelen zich niet deskundig genoeg. De culturele sector, waar zij veelal een beroep op doen, is onoverzichtelijk en versnipperd. Het is belangrijk dat scholen zélf de regie gaan voeren over cultuureducatie en hun omgeving hierbij betrekken. Aldus de rapportage Leren, Creëren en Inspireren van de Onderwijsraad en de Raad voor Cultuur (2012). Cultuureducatie is een relatief jong leerdomein dat drie deeldomeinen kent, t.w. kunst, cultureel erfgoed en media. Uitgangspunt hierbij zijn de drie basisberoepstaken geformuleerd in de kennisbasis cultuureducatie: Inspireren als cultuurdrager en cultuuroverdrager; Ontwikkelen van een visie op cultuureducatie; Ontwerpen van cultuureducatieve activiteiten. Opdat jij cultuuronderwijs met kwaliteit kunt aanbieden en het leren er mee kunt verrijken. Leerdoelen Je kent definiëringen, kaders, begrippen en inhouden van het domein cultuureducatie en weet deze te duiden aan hand van beroepsauthentieke situaties. Je kent het theoretisch kader van Cultuur in de Spiegel en weet deze te duiden aan de hand van voorbeelden. Je kent de ontwikkeling van het cultureel bewustzijn van 4 tot 14 jaar. Je kent de drie basisberoepstaken cultuureducatie en kan de daarbij horende indicatoren duiden. Je kent de kwaliteitsdriehoek cultuureducatie en de daarbij relevante actoren. Je beschikt over adequate kennis van de culturele kaart en de actuele ontwikkelingen m.b.t. cultuureducatie binnen de gemeente Amsterdam. Bijeenkomsten Bijeenkomst Onderwijsvorm Voorbereiding Blikopener. Hoor- en In deze bijeenkomst inventariseren werkcollege we de persoonlijke en gezamenlijke voorkennis, wat er actueel speelt, wat er verwacht wordt met betrekking tot cultuureducatie. Daarbij blikken al naar de afronding. Cultureel Erfgoed. In deze bijeenkomst onderzoeken we het deeldomein erfgoed en zoomen we m.n. in op de Hoor en werkcollege Bestudeer: Alleen de statische pagina. Doorklikken op de links mag, maar wordt niet verlangd. Artikel: Lootjes trekken met Sinterklaas (DLWO) Artikel: Hoekjes van herkomst. (DLWO) Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 26

28 identiteitsbepalende factor van immaterieel erfgoed Kunst: Wat is de kaart en het gebied in relatie tot cultuureducatie en hoe geven anderen en jij er vorm aan binnen het onderwijs? Mediawijsheid: Wat is mediawijsheid en welke mogelijkheden en beperkingen kom je tegen in de gemedialiseerde wereld van je leerlingen. Cultuureducatie in kaart We bekijken het culturele veld binnen Amsterdam en onderzoeken praktijkvoorbeelden van cultuureducatie en cultuuronderwijs. Een blik op visieontwikkeling en uitvoer in de praktijk Tijdens deze laatste bijeenkomst zoomen we in op de afronding van deze module. Toetsing Hoor en werkcollege Hoor en werkcollege of mogelijk een digitaal college. Hoor en werkcollege Hoor en werkcollege Kunsteducatie: broodnodig voor de ontwikkeling van het kinderbrein Mark Mieras. (5 min. 16) Social Media Wijs - De Digitale Uitdaging in het Onderwijs (3 min. 46) De cultuurkaart van Amsterdam Hand-out: handreikingen bij visieontwikkeling op cultuureducatie (DLWO) De stof die binnen deze eenheid wordt aangeboden, wordt getoetst in de vaktoets cultuureducatie 1.2. De toets bestaat uit vragen en opdrachten die met gebruik van meegebrachte literatuur en artikelen en eigen materiaal worden gemaakt. De grens voldoende / onvoldoende hangt af van het aantal vragen en het aantal antwoordmogelijkheden. Gemiddeld moet gerekend worden op minimaal 65% goede antwoorden voor een voldoende. Literatuur / toetsstof Van Heusden, B.P., Tans, J.P.M., Rass, M.G. (2016) Cultuur², Basis voor cultuuronderwijs, Coutinho, Bussum. Hoeven, Van der M. et al (2014) Cultuur in de spiegel in de praktijk, een leerplankader voor cultuuronderwijs, SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling, Enschede. Wagemakers, J. e.a. (geactualiseerde versie 2014) Hartd voor cultuur!, Kennis van de website Landelijk Kenniscentrum voor Cultuureducatie en Amateurkunst, Kennis van de website van het expertisenetwerk cultuureducatie gemeente Amsterdam, Artikelen, uit te reiken hand-outs, inhouden PowerPoints bij deze module Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 27

29 3.10 Titel: Cultuurproject 1: Cultuur en ik SIScode: Cultuuronderwijs INLEIDING Als leerkracht en cultuurdrager heb je de maatschappelijke taak om kinderen de cultuur waarin wij leven bij te brengen. Cultuuronderwijs vormt een boeiend gebied van kunst-, erfgoed- en media-onderwijs in relatie tot alle andere schoolse vak- en vormingsgebieden. Een ieder is drager van de cultuur waarin hij geboren is en de cultuur waarin hij samen leeft met anderen. Voor een leerkracht geldt dat hij vanuit zin eigen identiteit en kennis cultuur overdraagt. Het is daarom belangrijk dat je je bewust bent van jouw eigen beginsituatie ten aanzien van cultuur. Het vormt een basis die moet leiden tot een professioneel cultureel zelfbewustzijn. Het ministerie van OCW en het Landelijke Kennisinstituut voor Cultuureducatie en Amateurkunst (LKCA) hebben hiervoor de volgende basisberoepstaken geformuleerd: Het kunnen inspireren als cultuurdrager en cultuuroverdrager; Het ontwikkelen van een visie op cultuuronderwijs; Het kunnen ontwerpen, uitvoeren en evalueren van cultuuronderwijsactiviteiten. De cultuurprojecten: Gedurende de eerste twee jaar van de opleiding ervaar je tijdens de zogenoemde cultuurprojecten wat cultuuronderwijs inhoudt. Per jaar zijn er twee. Deze vallen tussen blok 1 & 2 en blok 3 &4. Je ontvangt hiervoor studiepunten voor aanwezigheid en afrondingsproducten. Toetsing: het cultuurdossier: Vanaf jaar 1 werk je aan de opbouw van een persoonlijk cultuurdossier. Dit dossier vul je met opdrachten die je aan het eind van de cultuurprojecten presenteert. Het cultuurdossier wordt in de toetsperiode van blok 1.4 beoordeeld. Inhoudelijke criteria: Je toont in voldoende mate aan: te kunnen reflecteren op je eigen beginsituatie ten aanzien van cultuur- en cultuuronderwijs; kunst, erfgoed, media en burgerschap. kennis te hebben van de cultuurbeleving van kinderen van je praktijkscholen. kennis te hebben van culturele instellingen en het cultuureducatief aanbod van Amsterdam. Literatuur voor de verwerkingsopdrachten in het cultuurdossier: Van Heusden, B., Rass, A., Tans, J. (2016) Cultuur², basis voor cultuuronderwijs. Van Gorcum. Van der Hoeven, M. e.a (2014) Cultuur in de Spiegel, een leerplankader voor cultuuronderwijs, SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling) Enschede. Te downloaden via: Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 28

30 HOOFDSTUK 4. De praktijk van het basisonderwijs SIS-code: Praktijk 1.1 INLEIDING - In de praktijk voer je activiteiten uit die bijdragen aan de ontwikkeling van jouw competenties. Deze ontwikkeling volg je gedurende de gehele stageperiode aan de hand van de competentiematrix Leren lesgeven in de grote stad (Amsterdam) van Pabo HvA. Je maakt deze periode kennis met de klas, waar je het komende semester stage zult lopen. Een eerste vereiste als leerkracht basisonderwijs, is dat je in ieder geval contact kunt leggen met de kinderen die je gaat ontmoeten. Je presenteert jezelf en maakt kennis met de groep en de mentor. Lees voordat je aan de stage begint de praktijkgids eerst goed door. Stagedoelen Je kunt in overleg met de mentor een realistische planning maken voor de praktijkactiviteiten per blok en per dag. Je weet jezelf duidelijk te presenteren aan de stageklas en maakt op een natuurlijke, informele wijze contact met de groep. Je kunt leerlingen individueel benaderen en leren kennen. Je hebt een start gemaakt met het systematisch observeren van kinderen en het handelen van de leerkracht. Je houdt bij het geven van je lessen rekening met de begrippen lesdoelen, inleiding, kern en slot. Je kunt verwoorden waarom bepaalde leerstof en leermiddelen zijn gekozen bij een lesactiviteit. Je kunt kinderen stimuleren bij hun leertaken. Je hebt oog voor verschillen tussen leerlingen op het gebied van leren en gedrag Je kijk kritisch terug op je eigen lessen en staat open voor feedback van de begeleider(s). Stageactiviteiten Je maakt kennis met de mentor, de school en de klas. Je stelt je op doordachte en originele wijze voor aan jouw stageklas. Je voert ten minste drie groepslessen uit (keuze/voorbereiding van de lessen vindt plaats onder begeleiding van de mentor). Je doet observaties van kinderen en de mentor aan de hand van observatie-instrumenten. Je voert ten minste drie individuele instructies uit. Beoordelingsprocedure Voorwaarde voor beoordeling is altijd dat je de stageactiviteiten hebt uitgevoerd en dat je je stagemap hebt geactualiseerd. De beoordeling van de stage (de toekenning van het eindcijfer) wordt gegeven door de opleider in de school De procedure is als volgt: Aan het eind van blok 1.1 geeft de mentor een schriftelijke adviesbeoordeling door het beoordelingsformulier in te vullen met onvoldoende, voldoende, goed of uitstekend. De mentor licht het advies mondeling toe in een gesprek met jou en stuurt de adviesbeoordeling naar de opleider in school. De opleider in de school is de examinator en komt op basis van de adviesbeoordeling van de mentor (die in een gesprek met de student door de mentor is toegelicht), het eigen lesbezoek en het daarop aansluitende gesprek met jou tot een eindbeoordeling, vult het beoordelingsformulier in en geeft het cijfer. Meer informatie over de praktijk en de beoordelingsprocedure is te vinden in de Praktijkgids Let op: Je neemt de stagebeoordeling op in je portfolio Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 29

31 HOOFDSTUK 5. Persoonlijke professionele ontwikkeling (PPO) SIS-code: PPO 1.2 INLEIDING - Het lesgeven in een grootstedelijke context, met de superdiversiteit van de stad en die van haar inwoners, vraagt veel van de kennis, vaardigheden en attitude van de leerkracht. Deze moet ervoor zorgen dat kinderen goed onderwijs krijgen in de verschillende vakgebieden, ervoor zorgen dat zij zich sociaal ontwikkelen in een groep en dat zij zich als individu leren ontplooien en hun talenten kunnen ontwikkelen. Dat is geen eenvoudige opgave. In de dagelijkse onderwijspraktijk ervaren veel leerkrachten een spanningsveld tussen deze drie doelen. De leerkracht krijgt hierdoor te maken met dilemma's, waarin hij eigen wijze keuzes moet leren maken. Deze dilemma's vinden niet alleen plaats in de interactie tussen leerkracht en leerlingen, maar ook in de interactie tussen leerkracht en ouders, de collega's, de directeur en andere onderwijsprofessionals. Het omgaan met dilemma's vraagt van de leerkracht dat hij weet waar hij voor staat en dat hij eigen wijze keuzes kan maken, die gebaseerd zijn op kennis, vaardigheden en een eigen visie op onderwijs en onderwijzen. Tijdens de bijeenkomsten voor persoonlijke en professionele ontwikkeling (PPO), waarin reflectie op de voortgang in studie en stage centraal staat, wordt de student begeleid en ondersteund bij het maken en onderbouwen van keuzes en het creëren van professionele ruimte. Hiermee wordt een eigen professionele identiteit ontwikkeld, waarmee de startende leerkracht ook na de opleiding zelfstandig lerend kan blijven. Pijler De student is een professionele leerkracht. a. Identiteit De student kan zijn persoonlijke professionele ontwikkeling duiden, weet waar hij voor staat (visie) en kan dit verwoorden naar anderen. b. Eigen wijze keuzes De student kan op basis van verworven kennis, inzichten en ervaringen (eigen wijze) keuzes maken in zijn beroepspraktijk en onderbouwen en verantwoorden naar anderen. c. Professionele ruimte creëren De student heeft een onderzoekende houding, stuurt zijn eigen ontwikkeling, voelt de noodzaak om zichzelf te blijven professionaliseren en zoekt verbinding en samenwerking met collega s en externen. 5.1 Leerdoelen- Wat moet je kennen en kunnen aan het einde van de reeks? Je kunt de verworven kennis en vaardigheden aan specifieke onderdelen van de competentiematrix koppelen Je kunt reflecteren op eigen opvattingen, overtuigingen en normen en waarden Je kunt eigen handelen in de studie of praktijk beschrijven aan de hand van de reflectiecyclus van Korthagen. Je kunt gerichte feedback op eigen handelen vragen aan andere deelnemers van de leergemeenschap (docenten, medestudenten) Je kunt aan de hand van eigen leerstijl concrete leer- en ontwikkelingsdoelen voor zichzelf formuleren voor studie en stage Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 30

32 5.2 Het programma - Wat gaan we per bijeenkomst behandelen? Bijeenkomsten 1: Kennismaking met de opleiding Week 1 Je maakt kennis met elkaar en met de opzet van de opleiding. We bekijken met elkaar de structuur en organisatie van de opleiding. We onderzoeken wat er in studie en stage van je wordt verwacht. We besteden ook aandacht aan studieplanning en digitale leeromgeving. 2. Voorbereiden stage en de competentiematrix Week 2 We bespreken wat er van je verwacht wordt om goed aan je stage te beginnen. We bekijken de leerdoelen, stageactiviteiten en beoordelingscriteria. Aan de hand van de competentiematrix brengen we de nodige bekwaamheden voor het beroep van leerkracht basisonderwijs in beeld. Je leert hoe je jouw professionele ontwikkeling met behulp van deze matrix kunt duiden. Je gaat na welk profijt je kunt hebben van eerder verworven competenties in relatie tot het beroep van leerkracht. Ook komt aan de orde wie jij bent en wilt zijn als toekomstig leerkracht. Jouw activiteiten vooraf Neem een foto mee van jezelf toen je op de basisschool zat en een voorwerp die jouw persoonlijkheid van nu representeert. Je bestudeert Studiewijzer 1.1 in zijn geheel. Je formuleert n.a.v. van de studiewijzer twee vragen en neemt deze mee naar de bijeenkomst. Je bestudeert van te voren de praktijkgids. Je formuleert n.a.v. van de praktijkgids twee vragen en neemt deze mee naar de bijeenkomst. 3. Het formuleren van SMART leerdoelen Week 3 We blikken gezamenlijk terug op de ontvangst in je stageklas. Waar kijk jij met tevredenheid op terug en wat wil je gaan leren de komende periode? Het is belangrijk om persoonlijke leerdoelen op te stellen. In deze les maken we daar een start mee. We bespreken hoe jij theorie kunt verwerken in de leerdoelen. 4. Stage en Lesvoorbereidingsformulier - Week 4 We kijken terug naar onze stagedag en we bekijken lesvoorbereidingen van elkaar. In het tweede gedeelte van de bijeenkomst worden er individuele gesprekken gevoerd, terwijl de rest van de groep verder gaat met het opstellen van leerdoelen en het eventueel aanpassen van zijn lesvoorbereiding. 5. Intervisie Week 5 Je maakt kennis met een intervisietechniek (Balint), aan de hand waarvan we een casus uit de stage gaan bespreken. In het tweede gedeelte van de bijeenkomst worden er individuele gesprekken gevoerd. Neem de competentiematrix mee. Neem je leerdoel mee. Neem een ingevuld lesvoorbereidingsformulier mee van een les die je hebt uitgevoerd in de stage. Je neemt een casus mee vanuit de stage 6. Zelfevaluatie Week 8 We maken een start met de zelfevaluatie. Je oefent met het beschrijven van een competentie. We even elkaar feedback op wat we geschreven hebben. In het tweede gedeelte van de bijeenkomst worden er individuele gesprekken gevoerd, terwijl de rest van de groep verder schrijft aan de zelfevaluatie. Je neemt je competentiematrix mee naar de les Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 31

33 5.3 Toetsing Aan het einde van semester 1 voer je een functioneringsgesprek aan de hand van het portfolio. Je hebt voorafgaand aan het gesprek het portfolio geactualiseerd met de (ten minste voldoende beoordeelde) beroeps- en vakopdrachten en praktijkbeoordelingen. In het functioneringsgesprek laat je zien dat je het geleerde van het afgelopen semester kunt koppelen aan de competentiematrix "Leren lesgeven in de grote stad (Amsterdam)". De kerndocent geeft een beoordeling van het functioneringsgesprek aan de hand van het beoordelingsformulier. Actieve deelname aan de studie, waaronder aanwezigheid in de colleges, kan nadrukkelijk aan de orde komen tijdens het gesprek. De beoordelingscriteria zijn uitgewerkt in een beoordelingsformulier dat beschikbaar is via de studiewijzer. De beoordelingscriteria sluiten aan op de leerdoelen. De mondelinge toets wordt als voldoende beoordeeld (cijfer: 5,5) indien alle vastgestelde criteria als voldoende zijn beoordeeld. De toets differentieert naar hogere cijfers op basis van de mate waarin de prestaties op de verschillende criteria als goed worden beoordeeld Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 32

34 HOOFDSTUK 6. Praktische informatie INLEIDING - Dit hoofdstuk biedt een overzicht van alle belangrijke praktische informatie omtrent dit blok, namelijk de kalender, internetsites, de overgangsnorm en het minimum taalniveau dat we hanteren. Opzet blok 1 Hieronder zie je in schema hoe dit blok verloopt: in de bovenste rij de weken van het blok, de rij eronder de kalenderweek, de rij daaronder de begindatum van die week, dan de invulling, en tenslotte de toets- en/of stageactiviteiten. BLOK /09 12/09 19/09 26/09 03/10 10/10 17/10 24/10 31/10 07/11 20/09: 1e stagedag STAGEWEEK vt: ma t/m vr. dt: 1 dag extra HERFST TOETSWEEK 1 Stagebeoord. Beroepsopdr. Vakopdracht TOETSWEEK 2 Thematoets Vaktoets Vaktoets Belangrijke internetsites Hier vind je het meest actuele rooster van jouw klas. Hier staat alle actuele informatie van de opleiding en de verschillende vakken. Informatie van het stagebureau voor externen. Bekijk hier jouw studievoortgang. Je kunt STIP gebruiken bij alle vragen rond het zoeken, vinden en gebruiken van (wetenschappelijke en vak-) informatie. Een online oefenmodule om je taalvaardigheid te verbeteren. Belangrijke documenten (downloaden via de DLWO) Competentiematrix Leren lesgeven in de grote stad (Amsterdam). Praktijkgids Boekenlijst Een overzicht van de verplicht aan te schaffen boeken voor het eerste studiejaar vind je op deze website: BSA-norm Bij onvoldoende studievoortgang na jaar 1 kan de opleiding een negatief bindend studieadvies (BSA) afgeven. In dat geval zul je de opleiding helaas vroegtijdig moeten afbreken. Om zo n negatief studieadvies te voorkomen moet je na het eerste studiejaar in het bezit zijn van minimaal 50 studiepunten Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 33

35 Taalniveau Voor een student aan de leerkrachtenopleiding basisonderwijs is het van belang een goede beheersing van het Nederlands te hebben voor alle taalvaardigheden (spreken, gesprekken voeren, luisteren, lezen en schrijven). Van alle studenten wordt verwacht dat zij het Nederlands beheersen op B2-niveau vanaf het einde van de propedeuse en op C1-niveau aan het einde van de hoofdfase. Een beschrijving van deze taalniveaus vind je op Alle schrijfproducten van studenten worden nagekeken met behulp van de Taalnorm Pabo HvA (is een onderdeel van het taalaspect schrijven ). Deze Taalnorm vind je in een van de bijlagen bij deze Studiewijzer. Bij teveel fouten wordt het schrijfproduct met een onvoldoende beoordeling teruggegeven aan de student. Dit is dan ook gelijk de eerste beoordeling en je moet in dat geval het verslag in zijn geheel herkansen. De beoordeling met behulp van de Taalnorm staat los van de inhoud van de opdracht. Deze wordt apart beoordeeld Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 34

36 Bijlage 1.I Beoordelingsformulier Beroepsopdracht 1.2 Beeld van een kind Pabo HvA Student: Studentnummer: Cursusjaar: Klas: Cijfer: Datum beoordeling: Kerndocent: A. Voorwaardelijke onderdelen Ja Nee Het product voldoet aan de taalnorm van de Pabo HvA. O O De student verwijst naar ten minste twee verschillende bronnen en doet dit volgens de APA standaarden. O O Het product voldoet aan een passende indeling en opmaak, zie DLWO Beroepsopdracht 1.2 Opbouw O O Het kindportret is gepresenteerd aan de groep. O O B. Inhoudelijke criteria Onv. 0 punten Bijna voldoende 1 punt Voldoende 2 punten Goed 3 punten 1. Beschrijving beginsituatie: leeftijd/groep/ omgevingsfactoren 2. De student heeft zich verdiept in minimaal 2 theoretische bronnen 1. De exacte kalenderleeftijd is weergegeven. 2. Korte beschrijving van de groepskenmerken. 3. De leef- belangstellings- en belevingswereld van het kind zijn beschreven. 4. De student heeft voor de uitvoering van de beroepsopdracht relevante theorie geselecteerd en bestudeerd. 5. De student weet bij de analyse van het gekozen ontwikkelingsgebied een koppeling te maken tussen theorie en praktijk. 3. De verantwoording van de keuze voor het ontwikkelingsgebied is beschreven 6. Er is een heldere, onderbouwde verantwoording aan het product toegevoegd. 4. Onderzoeksmethoden zijn beschreven en verantwoord 5. Het praktijkonderzoek: beeld van een kind Waarnemen 7. De onderzoeksmethoden zijn kort beschreven: documentanalyse, soort interview en type observatie(s). 8. De student licht de wijze en momenten van dataverzameling toe. Het kind is aantoonbaar 6 weken gevolgd vanuit de twee deelterreinen. De beginsituatie is onderbouwd in kaart gebracht. De student heeft ten minste 1 interview gehouden met de mentor, de schoolgids is bestudeerd evenals het LVS, er zijn observaties uitgevoerd, gesprekken met het kind gevoerd en ev. met de ouders Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 35

37 De student geeft in het product een objectieve weergave van de resultaten van het onderzoek. De onderzoeksdata zijn als bijlage toegevoegd. 6. Wegen en begrijpen Het beeld van het kind is beschreven, hierin maakt de student een analyse van alle onderzoeksgegevens. Er wordt een conclusie getrokken m.b.t. het ontwikkelingsgebied. 7. Plannen 9. Er zijn minimaal 3 aanbevelingen beschreven op het gebied van het ontwikkelingsgebied. Het beeld van het kind is duidelijk. Bonus Het product is door de docent beoordeeld als origineel, excellent en/of kenmerkt zich door eigenheid Het eindcijfer gaat 1 punt omhoog wanneer van toepassing, mits het eindcijfer minimaal een 6 is. C. Eindbeoordeling / cijfer Beoordeling Aantal punten O Uitmuntend = O Zeer goed = 9 20 O Goed = O Ruim voldoende = O Voldoende = O Onvoldoende = 5 <12 1 onderdeel onder A of B is onvoldoende O Onvoldoende = 4 <10 2 of meer onderdelen onder A of B zijn onvoldoende D. Aanvullende feedback en opmerkingen kerndocent Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 36

38 BIJLAGE 2. BEOORDELINGSFORMULIER VAKOPDRACHT M&W 1.1 DT Pabo HvA Student: Groep: Studentnummer: Docent: Cijfer: Datum: A. Algemene onderdelen Ja Nee Het verslag voldoet aan de taalnorm van de Pabo HvA. O O In het verslag met verantwoording worden APA richtlijnen voor bronvermelding en literatuurverwijzing op correcte wijze toegepast. O O B. Onderdelen Onv Voldoende Goed Beschrijving leerlijn + leerstof Veronderstelde beginsituatie leerlingen. Directe doelen (=productdoelen). Procesdoelen (=kern- en tussendoelen). De uitleg geeft blijk van voldoende inzicht in het gekozen concept op leerkrachtniveau. Er is te zien dat rekening is gehouden met de mogelijke pre- en/of misconcepten van de leerlingen. De leerlijn geeft blijk van inzicht in kennis-ontwikkeling bij kinderen en het samen-stellen van een passend onderwijsaanbod. - Er worden verbanden gelegd met andere wetenschappelijke concepten en verschijnselen uit de natuur. Lesopzet Beschrijving van de verschillende lesfasen (incl. tijdsplanning). Er is voldoende aandacht voor organisatorische aspecten zoals klassenopstelling, werkvormen en inzet van materialen. Leerlingmateriaal Werkbladen en/of een beschrijving van de benodigde gebruiks- en of verbruiksmaterialen zijn opgenomen in het verslag. Verantwoording Werkvormen zijn verantwoord vanuit de aangeboden didactische theorie. Wijze waarop de praktische activiteit in dienst staat van de leerdoelen is theoretisch onderbouwd. Het lesontwerp benadert het onderwerp op een manier die bij de kinderen verwondering oproept. Het leerkrachtgedrag wordt expliciet benoemd en sluit aan bij de didactiek van OOL. Suggestie vervolgactiviteit. Het lesmateriaal is aantrekkelijk voor de doelgroep in stijl en opmaak. De lessenserie bevat aanwijzingen voor de leerkracht om het niveau en de denkbeelden van kinderen te monitoren. Er is expliciet aandacht voor het aanleren van onderzoeksvaardigheden en een onderzoekende houding. De gehanteerde didactiek is gericht op het voorkomen van misconcepten en het ontwikkelen van correcte denkbeelden Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 37

39 C. Eindbeoordeling / cijfer O Uitmuntend = 10 Aan alle onder A. genoemde algemene onderdelen is voldaan en alle onder B. genoemde onderdelen zijn als goed beoordeeld.. O Zeer goed = 9 O Goed = 8 O Ruim voldoende = 7 O Voldoende = 6 O Onvoldoende = 5 O Ruim onvoldoende = 4 O Ruim onvoldoende = 3 O Ruim onvoldoende = 2 Aan alle onder A. genoemde algemene onderdelen is voldaan en drie onder B. genoemde onderdelen zijn als goed beoordeeld en één als voldoende. Aan alle onder A. genoemde algemene onderdelen is voldaan en twee onder B. genoemde onderdelen zijn als goed beoordeeld en twee zijn als voldoende beoordeeld.. Aan alle onder A. genoemde algemene onderdelen is voldaan en één onder B. genoemde onderdelen is als goed beoordeeld en de rest als voldoende beoordeeld. Aan alle onder A. genoemde algemene onderdelen is voldaan en alle onder B. genoemde onderdelen zijn tenminste als voldoende beoordeeld. Aan één of meer van de onder A. genoemde algemene onderdelen is niet voldaan en/of één van de onder B. genoemde onderdelen zijn als onvoldoende beoordeeld. Aan één of meer van de onder A. genoemde algemene onderdelen is niet voldaan en/of twee of meer van de onder B. genoemde onderdelen zijn als onvoldoende beoordeeld. Aan één of meer van de onder A. genoemde algemene onderdelen is niet voldaan en/of drie of meer van de onder B. genoemde onderdelen zijn als onvoldoende beoordeeld. Aan één of meer van de onder A. genoemde algemene onderdelen is niet voldaan en/of vier van de onder B. genoemde onderdelen zijn als onvoldoende beoordeeld. D. Aanvullende feedback en opmerkingen vakdocent Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 38

40 BIJLAGE 3. Beoordelingsformulier cultuuronderwijs 1.4 DT* Pabo HvA Student: Studentnummer: Cursusjaar: Klas: Cijfer: Beoordelende docent: Datum 1 e toets: Datum herkansing: A. Voorwaardelijke onderdelen Ja Nee De student heeft een cultuurdossier samengesteld O O Eventuele vervangende opdrachten zijn toegevoegd O O Het verslag voldoet aan de taalnorm van de pabo HvA. O O B. Inhoudelijke criteria Helemaal niet (0 punten) Niet helemaal (1 punt) Voldoende (2 punten) Goed (3 punten) De student kan reflecteren op de persoonlijkprofessionele ontwikkeling te n aanzien van cultuur en cultuuronderwi js; erfgoed, media en burgerschap. In de verwerkingsopdracht van cultuurproject 1 en 2 maakt de student een koppeling tussen theorie en eigen ervaringen. De student heeft weet van de cultuurbeleving van kinderen van zijn praktijkschool In de verwerkingsopdracht van cultuurproject 1 en 2 maakt de student een koppeling tussen de theorie en eigen ervaringen. De student heeft kennis over culturele instellingen en het cultuureducatie f aanbod van Amsterdam In de verwerkingsopdracht van cultuurproject 1 en 2 legt de student een relatie tussen theorie en eigen ervaringen. Bonus De student heeft eigen extra materiaal m.b.t. cultuurparticipatie / cultuuronderwijs in het dossier opgenomen; bijv. een les filmeducatie n.a.v. presentatie Cinekid; cultuurproject 2.1 ( ) of anderszins. + Het eindcijfer gaat 1 punt omhoog wanneer van toepassing, mits het eindcijfer minimaal een 6 is Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 39

41 Bonus Er is sprake van bijzondere aandacht voor de vormgeving / presentatie van het cultuurdossier. + Het eindcijfer gaat 1 punt omhoog wanneer van toepassing, mits het eindcijfer minimaal een 6 is. * N.B. op het moment van schrijven deze studiewijzertekst, zijn het programma voor de cultuurprojecten en de daarbij horende beoordelingrubrics nog in ontwikkeling. Deze zullen tijdig worden bekend gemaakt. C. Eindbeoordeling / cijfer ( 0 punten kan niet worden gecompenseerd, de rest wel). Aantal punten O Uitmuntend = O Zeer goed = O Goed = O Ruim voldoende = 7 8 O Voldoende = O Onvoldoende = 5 5 O Ruim onvoldoende = 4 4 O Ruim onvoldoende = 3 3 O Ruim onvoldoende = 2 2 O Geen punten = D. Aanvullende feedback en opmerkingen vakdocent Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 40

42 BIJLAGE 4. De taalnorm van Pabo-HvA Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 41

43 Studiewijzer DT DEFINITIEVE VERSIE pagina 42