Hof van Cassatie van België

Transcriptie

1 2 NOVEMBER 2007 C F/1 Hof van Cassatie van België Arrest Nr. C F 1. V. A. en 2. D. A., Mr. François T Kint, advocaat bij het Hof van Cassatie, tegen 1. S. J. en 2. L. L., Mr. Cécile Draps, advocaat bij het Hof van Cassatie. I. RECHTSPLEGING VOOR HET HOF Het cassatieberoep is gericht tegen het arrest, op 18 april 2005 gewezen door het Hof van Beroep te Luik. Raadsheer Christine Matray heeft verslag uitgebracht. Advocaat-generaal met opdracht de Koster heeft geconcludeerd.

2 2 NOVEMBER 2007 C F/2 II. CASSATIEMIDDELEN De eisers voeren een middel aan : Geschonden wettelijke bepaling - artikel 1347 van het Burgerlijk Wetboek. Aangevochten beslissingen Met bevestiging van het beroepen vonnis veroordeelt het arrest de eisers tot betaling van verschillende bedragen aan de verweerders, namelijk de interesten die de eisers verschuldigd zijn op verschillende, hen door de verweerders verstrekte leningen, en tot de terugbetaling van de hoofdsom van die leningen. Het hof van beroep weigert van de uitgesproken veroordeling verschillende bedragen af te trekken die de eisers naar eigen zeggen betaald hadden en waarvan het bewijs volgens hen bleek uit 72 tijdens het debat overgelegde wisselbrieven. Het beslist aldus op de volgende gronden : (De eiser) legt de fotokopie over van 72 wisselbrieven waarvan de meeste dagtekenen van voor het jaar 1983 en die bijgevolg geen betrekking hebben op het onderhavige geschil. Die wisselbrieven zijn onvolledig (ze bevatten geen enkele vermelding betreffende de trekker, de datum en de plaats van uitgifte van de wissel, ) en zijn niet aangeboden. De aanvaarding van die titel bewijst op zich niet dat (de eisers) de beweerde betalingen hebben verricht. In dat opzicht zijn zowel het verzoek om een grafologisch onderzoek als het verzoek om de persoonlijke verschijning van de partijen volkomen irrelevant. Grieven De eisers hadden in verband met die wisselbrieven het volgende betoogd in hun conclusie: Het is van cruciaal belang rekening te houden met de bovengenoemde wisselbrieven; Men moet immers weten dat op elk daarvan het geschrift van (de verweerster) alleen voorkomt (afgezien van de handtekening van de [eiser] en van wijlen diens vader), daar de verweerster de gewoonte had die stukken te gebruiken als bonboekje waarvan het totaal bedrag overeenkwam met de verschillende ontleende bedragen; Volgens een praktijk sui generis werd elk geschrift aan (de eiser) zelf afgegeven als kwijtschrift en als bewijsstuk ; ( ) Die stukken mogen niet uit het debat worden geweerd ;

3 2 NOVEMBER 2007 C F/3 Subsidiair spreekt het vanzelf dat het hof [van beroep], gelet op het steeds opnieuw geformuleerde standpunt van de tegenpartij, gebruik zal kunnen maken van de gelegenheid om een beroep te doen op een grafoloog teneinde uit te maken welke partij(en) de bedragen op de wisselbrieven neergeschreven heeft (hebben). Voordien hadden de eisers in hun conclusie toegegeven dat de litigieuze wisselbrieven, bij ontstentenis van de op straffe van nietigheid voorgeschreven vermeldingen, geenszins kunnen worden beschouwd als handelspapieren, maar zij voegden eraan toe dat zowel de rechtspraak als de rechtsleer het erover eens zijn dat dergelijke akten, hoewel gebrekkig als instrument, een begin van bewijs door geschrift opleveren dat ontegensprekelijk geldt als negotium. In hun appelverzoekschrift (waarnaar zij in hun conclusie uitdrukkelijk verwijzen) hadden de eisers na de litigieuze wisselbrieven te hebben opgesomd waarvan het bedrag in totaal frank of ,67 euro beliep, het volgende vermeld : Al ( ) die stukken zijn telkens door (de verweerster) zelf opgemaakt ( cruciaal element!!! ) met uitzondering welteverstaan van de handtekeningen van de (eisers) ; ( ) Ook al zou het hof [van beroep] de door de (verweerders) in eerste aanleg uiteengezette argumenten overnemen waarin ze weigeren die geschriften als handelspapieren te beschouwen, is het niet logisch dat ze buiten beschouwing worden gelaten ; De (eisers) zijn van mening dat die geschriften wegens hun waarde als instrumentum gelijken op een begin van bewijs door geschrift dat geldt als negotium ; Artikel 1347 van het Burgerlijk Wetboek voorziet uitdrukkelijk in dat geval dat bedoeld is om een beweerd feit waarschijnlijk te maken of op zijn minst een gewone schijn van waarheid te wekken: [ ] De overgelegde wisselbrieven werden dus ten onrechte uit het debat geweerd om al te beknopt samengevatte redenen; Een aanvullend bewijs moet derhalve zonder verzet worden toegelaten ( ) daar het geweten is dat men hier te maken heeft met transacties tussen pachters, die dikwijls hun toevlucht nemen tot praktijken sui generis die volledig afwijken van de normale handelspraktijken; ( ) Het hof [van beroep] zal natuurlijk desgewenst van de gelegenheid gebruik maken om de persoonlijke verschijning van (de eiser) te bevelen, wat het hof ongetwijfeld opheldering zal verschaffen over de waarheidsgetrouwheid van die akten ; Zulks nog afgezien van de mogelijkheid van een verzoek om een grafologisch onderzoek, bedoeld om te bewijzen dat de in het debat overgelegde wisselbrieven niet van de (eisers) alleen uitgaan.

4 2 NOVEMBER 2007 C F/4 In het dispositief van hun conclusie verzochten de eisers het hof van beroep een grafologisch onderzoek te bevelen waarbij de deskundige zou worden belast met de opdracht de identiteit van de persoon of personen vast te stellen die de geldbedragen en de maanden neergeschreven hebben op de door de (eisers) overgelegde wisselbrieven. Artikel 1341 van het Burgerlijk Wetboek bepaalt weliswaar dat een rechtshandeling (mits ze betrekking heeft op een waarde of een bedrag van meer dan 375 euro) enkel kan worden bewezen door een geschrift dat voldoet aan de aldaar vermelde voorwaarden, maar die regel lijdt krachtens artikel 1347 van genoemd wetboek uitzondering wanneer er een begin van bewijs door geschrift aanwezig is, dat is elke geschreven akte die uitgegaan is van degene tegen wie de vordering wordt ingesteld ( ) en waardoor het beweerde feit waarschijnlijk wordt gemaakt. De vorm van een dergelijk geschrift heeft geen invloed op de toepassing van de regel, daar een, zelfs onvolledige en niet voorgelegde, wisselbrief een geschrift is in de zin van de tekst. Het is niet vereist dat het geschrift ondertekend is door de partij aan wie het wordt tegengeworpen, als het maar van die partij is uitgegaan, wat met name het geval is wanneer het door die partij zelf geschreven is. Aan de bewijskracht van dat geschrift wordt geen afbreuk gedaan door de omstandigheid dat de handtekening van de partij die zich op het geschrift beroept, daarop voorkomt. Voor de toepassing van artikel 1347 van het Burgerlijk Wetboek is het niet vereist dat het geschrift het bedoelde feit bewijst: het is nodig maar voldoende dat het geschrift genoemd feit waarschijnlijk maakt, in welk geval de partij die de bewijslast draagt toegelaten wordt het bewijs van dat feit te leveren door alle middelen van recht. Daaruit volgt dat het arrest, daar het geen acht slaat op de litigieuze wisselbrieven op grond van de vaststellingen dat de wisselbrieven onvolledig zijn en niet werden aangeboden en op grond van de overweging dat de aanvaarding van die titel op zich niet bewijst dat (de eisers) de beweerde betalingen hebben verricht, en daar het aan de eisers het recht ontzegt om, zoals zij in hun conclusie aanvoerden, aan te tonen dat die wisselbrieven, die de eisers aanvoerden als bewijs dat zij verschillende betalingen aan de verweerders hadden verricht tot delging van hun schuld, door de verweerster zelf waren geschreven, en daarbij het verzoek van de eisers om een grafologisch onderzoek en de persoonlijke verschijning van de partijen te bevelen als volkomen irrelevant van de hand wijst, het in artikel 1347 van het Burgerlijk Wetboek bedoelde begrip begin van bewijs door geschrift miskent en bijgevolg die wetsbepaling schendt. Ook al stelt het arrest vast dat een fotokopie van de wisselbrieven is overgelegd, dan nog blijkt die omstandigheid voor het hof van beroep geenszins een doorslaggevende reden te zijn voor de weigering om acht te slaan op de wisselbrieven en heeft die vermelding bijgevolg geen invloed op de beslissing. Aangezien de eisers te verstaan hadden gegeven dat zij in het bezit waren van de originelen van de brieven en ze ter beschikking hielden (wat blijkt uit hun verzoek om een grafologisch onderzoek te bevelen, dat enkel op het origineel van stukken mogelijk is), kon het arrest niet om die reden weigeren acht te slaan

5 2 NOVEMBER 2007 C F/5 op die brieven, op straffe van andermaal hetzelfde artikel 1347 van het Burgerlijk Wetboek te schenden. Ook al wijst het arrest erop dat de meeste brieven geen verband houden met het geschil, dan nog staat de aangeklaagde onwettigheid op zijn minst vast voor de overige brieven. III. BESLISSING VAN HET HOF Artikel 1347, tweede lid, van het Burgerlijk Wetboek beschouwt als een begin van bewijs door geschrift elke geschreven akte die uitgegaan is van degene tegen wie de vordering wordt ingesteld, of van de persoon door hem vertegenwoordigd, en waardoor het beweerde feit waarschijnlijk wordt gemaakt. De feitenrechter oordeelt op onaantastbare wijze of de hem voorgelegde akte het beweerde feit waarschijnlijk maakt en derhalve als een begin van bewijs door geschrift moet worden beschouwd. Het Hof is bevoegd na te gaan of de rechter dat wettelijk begrip niet heeft miskend. Het arrest stelt vast dat de eiser de fotokopie van 72 wisselbrieven waarvan de meeste dagtekenen van vóór het jaar 1983 en die bijgevolg geen betrekking hebben op het onderhavige geschil overlegt. Die wisselbrieven zijn onvolledig (ze bevatten geen enkele vermelding betreffende de trekker, de datum en de plaats van uitgifte van de wissel) en zijn niet aangeboden. Door te vermelden dat de aanvaarding van die titel[s] niet bewijst dat de (eisers) de beweerde betalingen hebben verricht, beslist het arrest op grond van een feitelijke beoordeling van de door het hof van beroep vastgestelde elementen dat de litigieuze stukken de beweerde betalingen niet waarschijnlijk maken. Het arrest heeft dus wettig kunnen beslissen, enerzijds, dat die stukken geen begin van bewijs door geschrift vormden en heeft daaruit, anderzijds, kunnen afleiden dat het grafologisch onderzoek en de persoonlijke verschijning van de partijen waarom de eisers hadden verzocht volkomen irrelevant waren. Het middel kan niet worden aangenomen.

6 2 NOVEMBER 2007 C F/6 Dictum Het Hof, Verwerpt het cassatieberoep. Veroordeelt de eisers in de kosten. Aldus geoordeeld door het Hof van Cassatie, eerste kamer, te Brussel, door voorzitter Christian Storck, de raadsheren Albert Fettweis, Christine Matray, Sylviane Velu en Philippe Gosseries, en in openbare terechtzitting van twee november tweeduizend en zeven uitgesproken door voorzitter Christian Storck, in aanwezigheid van advocaat-generaal met opdracht Philippe de Koster, met bijstand van griffier Marie-Jeanne Massart. Vertaling opgemaakt onder toezicht van raadsheer Alain Smetryns en overgeschreven met assistentie van griffier Philippe Van Geem. De griffier, De raadsheer,