Hof van Cassatie van België

Transcriptie

1 19 FEBRUARI 2010 C F/1 Hof van Cassatie van België Arrest Nr. C F WAALS GEWEST, Mr. Lucien Simont, advocaat bij het Hof van Cassatie, tegen 1. v. H. d A. F., 2. v. H. d A. M., Mr. Bruno Maes, advocaat bij het Hof van Cassatie. I. RECHTSPLEGING VOOR HET HOF Het cassatieberoep is gericht tegen de arresten, op 20 februari 2002 en 13 juni 2007 gewezen door het hof van beroep te Brussel. Raadsheer Didier Batselé heeft verslag uitgebracht. Advocaat-generaal Thierry Werquin heeft geconcludeerd.

2 19 FEBRUARI 2010 C F/2 II. CASSATIEMIDDELEN De eiseres voert twee middelen aan waarvan het eerste als volgt is gesteld. Geschonden wettelijke bepalingen - de artikelen 11, eerste lid, 962 en 963 van het Gerechtelijk Wetboek. Aangevochten beslissingen Alvorens recht te doen over de vraag zelf of het perceel waarvan de verweerders eigenaars in onverdeeldheid waren, bouwgrond was, wijst het bestreden arrest van 20 februari 2002 de deskundige B. aan met als opdracht: kennis te nemen van de dossiers van de partijen en van hun respectieve standpunten; zijn advies te geven over de vraag of het perceel, kadastraal bekend afdeling 3, sectie C, nr. 69 G/3, de dag vóór de inwerkingtreding van het gewestplan Nijvel, al dan niet bouwgrond was; te bepalen, met name, of de waarde van het perceel in 1963, zoals zij blijkt uit de aangifte van de nalatenschap van mevrouw E. v.h.d A., namelijk 66 frank/m², in die periode en in de betrokken streek, overeenkomt met die van bouwgrond of van landbouwgrond; in dat verband de door de partijen voorgestelde berekeningen en referenties in aanmerking te nemen en te onderzoeken; alle vragen van de partijen over de beslechting van het geschil te beantwoorden en het hof (van beroep) alle gegevens te bezorgen om het stedenbouwkundig statuut te kunnen beoordelen van het perceel vóór de inwerkingtreding van het voornoemde gewestplan. Het bestreden arrest van 13 juni 2007 beslist dat het perceel (...) vóór de inwerkingtreding van het gewestplan, bestemd was om gesplitst en voor bebouwing verkaveld te worden, en dit, meer bepaald, om de onderstaande redenen: Dat de (voormelde) specifieke kenmerken waaraan een bouwgrond moet voldoen, allemaal aanwezig waren, werd al door het hof (van beroep) aanvaard. Dit werd door de deskundige bevestigd. Het tweede aanknopingspunt kan worden afgeleid uit de waardebepaling van het perceel bij de successieaangifte. Aangezien de gerechtsdeskundige bevestigd heeft dat een vierkante meter landbouwgrond toentertijd verkocht werd tegen 15 à 21 frank, naar gelang van de grootte van het perceel, moet worden aangenomen dat het perceel van de litisconsorten v.h.d A. niet kan worden aangemerkt als voor landbouw bestemde grond maar wel als bebouwbare grond moet worden bestempeld. Het enige stuk bouwgrond dat de deskundige als vergelijkingspunt heeft kunnen nemen, kostte echter wel 146 frank/m 2.

3 19 FEBRUARI 2010 C F/3 Er mag evenwel niet uit het oog worden verloren: - dat de deskundige maar één enkel vergelijkingspunt heeft gevonden waarvan de specifieke kenmerken die verkoopprijs konden verantwoorden; - dat de deskundige heeft toegegeven dat de waarde van een groot niet-verkaveld perceel beduidend lager is dan de som van de prijzen van de stukken bouwgrond die het omvat; deskundige B. raamt dat verschil op ongeveer de helft, hetgeen erop neerkomt dat de litigieuze percelen, na verkaveling en splitsing, in dit geval 122 frank/m² (66 frank x 2) waard zijn; - dat de raming in de successieaangifte niet gemaakt is met het oog op een wetenschappelijke en definitieve waardebepaling van het perceel, maar enkel om te voldoen aan een wettelijke en fiscale verplichting, wat over het algemeen niet de beste manier is om de waarde te bepalen van een goed of van de akte waarvan een taxatie gemaakt moet worden, en, op de koop toe, in een periode waarin het perceel nog geen enkel stedenbouwkundig statuut was toegekend; - dat de litisconsorten v.h.d A. wijzen op een doorslaggevend vergelijkingspunt, namelijk de verkoop tegen 50 frank/m², in 1964, van een groot perceel van 1 ha 46 are, gelegen in Saintes, dat naderhand in bouwloten werd verkaveld en opgesplitst. Het bestreden arrest van 13 juni 2007 grondt aldus zijn beslissing dat het perceel van de huidige verweerders bouwgrond was op de adviezen van de door het bestreden arrest van 20 februari 2002 aangestelde deskundige. Grieven Luidens artikel 11, eerste lid, van het Gerechtelijk Wetboek kunnen de rechters hun rechtsmacht niet overdragen. De rechter kan, ter oplossing van een voor hem gebracht geschil, deskundigen gelasten vaststellingen te doen of een technisch advies te geven (artikel 963 (lees: 962) van het Gerechtelijk Wetboek). Uit die bepalingen valt af te leiden dat de rechter, aangezien het deskundigenverslag slechts vaststellingen of technisch advies kan behelzen, de deskundige niet wettig met de opdracht kan belasten zijn advies te geven over de gegrondheid van de vordering zelf. In dit geval strekte de vordering van de verweerders ertoe een vergoeding te krijgen voor de stedenbouwkundige waardevermindering van een perceel waarvan zij mede-eigenaars waren en dat, wegens de inwerkingtreding van het gewestplan Nijvel, zijn gebruik of bestemming als bouwgrond was kwijtgeraakt. De vraag of het litigieuze perceel bouwgrond was vóór de inwerkingtreding van het gewestpunt staat dus in dit geschil centraal. Het bestreden arrest van 20 februari 2002 belast de deskundige echter met de opdracht met name zijn advies te geven over de vraag of het litigieuze perceel de dag vóór de inwerkingtreding van het gewestplan al dan niet bouwgrond was.

4 19 FEBRUARI 2010 C F/4 De vernietiging van het bestreden arrest van 20 februari 2002 leidt derhalve tot de vernietiging van het arrest van 13 juni 2007, dat het gevolg ervan is. Voor het overige schendt het bestreden arrest van 13 juni 2007, doordat het zijn uitspraak over het geschil zelf met betrekking tot de hoedanigheid van bouwgrond van het litigieuze perceel baseert op de adviezen die deskundige B. gegeven heeft ter uitvoering van de opdracht die hem op onwettige wijze was toegewezen door het bestreden arrest van 20 februari 2002, net zoals dat eerste arrest, alle in het middel aangewezen bepalingen. III. BESLISSING VAN HET HOF Beoordeling Over het middel van niet-ontvankelijkheid dat door de verweerders wordt aangevoerd tegen het cassatieberoep, in zoverre dit is ingesteld tegen het arrest van 13 juni 2007: dat cassatieberoep is ingesteld tegen een beslissing alvorens recht te doen De beschikking van het arrest van 13 juni 2007 die een deskundige aanwijst, is een beslissing alvorens recht te doen die slechts na de eindbeslissing vatbaar is voor cassatieberoep. Het middel van niet-ontvankelijkheid is gegrond. Het middel voor het overige Eerste middel Het middel is gericht tegen de beslissing van het bestreden arrest van 20 februari 2002 om de deskundige die het aanwijst te belasten met de opdracht zijn advies te geven over de vraag of het perceel al dan niet bouwgrond is. Over de door de verweerders tegen het middel ingestelde grond van nietontvankelijkheid: het middel vertoont geen belang Enerzijds beslist het bestreden arrest van 20 februari 2002 niet dat het litigieuze perceel drie gebruikelijke kenmerken van bebouwbare grond vertoonde die toereikend waren om dat perceel als bouwgrond aan te merken.

5 19 FEBRUARI 2010 C F/5 Anderzijds ontneemt de omstandigheid dat de eiser niet opkomt tegen de redenen die ten grondslag liggen aan de eindbeslissing die het hof van beroep in het arrest van 13 juni 2007 heeft genomen na de neerlegging van het deskundigenverslag, het belang niet aan het middel dat is ingesteld tegen het onderwerp van de opdracht die deze raadsheren aan de deskundige hebben toegewezen om hen in staat te stellen uitspraak te doen. De grond van niet-ontvankelijkheid kan niet worden aangenomen. De gegrondheid van het middel Krachtens artikel 11, eerste lid, van het Gerechtelijk Wetboek kunnen de rechters hun rechtsmacht niet overdragen. Volgens artikel 962 van dat wetboek kan de rechter, ter oplossing van een voor hem gebracht geschil of ingeval een geschil werkelijk en dadelijk dreigt te ontstaan, deskundigen gelasten vaststellingen te doen of een technisch advies te geven. De aan een deskundige toegewezen opdracht moet beperkt blijven tot het verzamelen van de feitelijke gegevens die noodzakelijk zijn om de rechter in staat te stellen de pertinente rechtsregels toe te passen; de rechter mag de deskundige niet opdragen een advies te geven over de gegrondheid van de vordering. Het bestreden arrest van 20 februari 2002 stelt vast dat (de verweerders) de Belgische Staat en (de eiser) hebben doen dagvaarden ( ) om ( ) herstel te verkrijgen van de schade die zij beweerden te hebben geleden wegens de waardevermindering van hun perceel doordat het als groene zone in het gewestplan was ingekleurd. Dat arrest oordeelt dat, als de (verweerders) recht op schadevergoeding willen krijgen, zij moeten aantonen dat ( ) het gewestplan een einde gemaakt heeft aan het gebruik waarvoor hun perceel diende of normaal bestemd was op de dag vóór de inwerkingtreding van het plan en dat de eiser met klem (betwist) dat het perceel van de (verweerders) vóór de inwerkingtreding van het gewestplan bouwgrond was geweest en die hoedanigheid bijgevolg had kunnen verliezen door de uitwerking van het plan dat het als groene zone had ingekleurd.

6 19 FEBRUARI 2010 C F/6 Alvorens verder uitspraak te doen, stelt het bestreden arrest van 20 februari 2002, een deskundige aan met als opdracht zijn advies te geven over de vraag of het perceel al dan niet bouwgrond is. Aldus geeft het de deskundige de opdracht een advies te geven over de gegrondheid van de rechtsvordering zelf en schendt het, bijgevolg, de artikelen 11, eerste lid, en 962 van het Gerechtelijk Wetboek. Het middel is gegrond. De vernietiging van het bestreden arrest van 20 februari 2002 leidt tot de nietigverklaring van het arrest van 13 juni 2007 dat er het gevolg van is. Dictum Het Hof, Vernietigt het bestreden arrest van 20 februari 2002 en doet het arrest van 13 juni 2007, dat het gevolg ervan is, teniet. Beveelt dat van dit arrest melding zal worden gemaakt op de kant van het vernietigde arrest en van het nietig verklaarde arrest. Houdt de kosten aan en laat de beslissing daaromtrent aan de feitenrechter over. Verwijst de zaak naar het hof van beroep te Bergen. Aldus geoordeeld door het Hof van Cassatie, eerste kamer, te Brussel, door voorzitter Christian Storck, de raadsheren Didier Batselé, Albert Fettweis, Christine Matray, en Martine Regout, en in openbare terechtzitting van 19 februari 2010 uitgesproken door voorzitter Christian Storck, in aanwezigheid van advocaat-generaal Thierry Werquin, met bijstand van griffier Patricia De Wadripont. Vertaling opgemaakt onder toezicht van raadsheer Beatrijs Deconinck en overgeschreven met assistentie van griffier Johan Pafenols. De griffier, De raadsheer,