Hof van Cassatie van België

Transcriptie

1 25 OKTOBER 2010 C F/1 Hof van Cassatie van België Arrest Nr. C F 1. BM ARCADIE SNS, vennootschap naar Nederlands recht, 2. M. A. en 3. M. C., Mr. Bruno Maes, advocaat bij het Hof van Cassatie, tegen 1. AXA CORPORATE SOLUTIONS ASSURANCES, vennootschap naar Frans recht, 2. CIMENTS CALCIA ITALCEMENTI GROUP, vennootschap naar Frans recht, 3. FRANCE LIANTS, vennootschap naar Frans recht, 4. DE BEIJER, vennootschap naar Nederlands recht, in aanwezigheid van 1. D. L., gerechtsdeurwaarder, 2. D. B., kandidaat-gerechtsdeurwaarder, Mr. Pierre Van Ommeslaghe, advocaat bij het Hof van Cassatie.

2 25 OKTOBER 2010 C F/2 I. RECHTSPLEGING VOOR HET HOF Het cassatieberoep is gericht tegen een arrest, op 26 november 2008 gewezen door het hof van beroep te Bergen. De zaak is bij beschikking van 7 september 2010 van de eerste voorzitter verwezen naar de derde kamer. Raadsheer Martine Regout heeft verslag uitgebracht. Procureur-generaal Jean-François Leclercq heeft geconcludeerd. II. CASSATIEMIDDEL De eisers voeren volgend middel aan. Geschonden wettelijke bepalingen - de artikelen 2244 en 2247 van het Burgerlijk Wetboek; - de artikelen 12, tweede lid, 700, 716 en 717 van het Gerechtelijk Wetboek. Aangevochten beslissing Het arrest wijzigt, na de nieuwe vordering tot ontkentenis gegrond te hebben verklaard, het vonnis van de eerste rechter, in zoverre het de hoofdvordering van de verweersters verjaard verklaart en beslist dat deze niet verjaard is, om de volgende redenen: De verjaring van de hoofdvordering Artikel 59 van de wet van 5 mei 1936 op de binnenbevrachting bepaalt dat alle rechtsvorderingen, ontstaan uit een overeenkomst die onder deze wet valt, met uitzondering van die welke volgen uit een strafbaar feit, door verloop van zes maanden verjaren ten aanzien van binnenlands vervoer en door verloop van een jaar ten aanzien van internationaal vervoer'. Het wordt niet betwist dat de partijen, in de loop van het deskundigenonderzoek, in der minne overeengekomen zijn om de verjaringstermijn te verlengen tot 8 februari De (eisers) stellen vast dat, aangezien de dagvaarding betekend werd op 9 juli 2004, de rechtsvordering verjaard blijkt te zijn. Zij betogen op grond van artikel 717 van het Gerechtelijk Wetboek en van de rechtspraak van het Hof van Cassatie, zoals die blijkt uit arresten uit 1991 en 1994, dat een dagvaarding die niet op de rol is ingeschreven, zoals dat te dezen het geval was met het exploot van 6 februari 2004, de zaak niet bij de rechtbank aanhangig maakt, zodat die dagvaarding de verjaring niet stuit.

3 25 OKTOBER 2010 C F/3 Gelet op de beslissing van het hof (van beroep) over de vordering tot ontkentenis, staat het vast dat de (verweersters) niet hebben afgezien van de voordelen van hun dagvaarding van 6 februari Artikel 717 van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt dat, indien de zaak niet is ingeschreven op de rol voor de zitting die aangegeven is in de dagvaarding, deze van generlei waarde is. Hiermee worden echter de gevolgen voor de procedure bedoeld en niet de burgerrechtelijke gevolgen die geregeld worden in artikel 2244 van het Burgerlijk Wetboek. Luidens die bepaling vormen een dagvaarding voor het gerecht, een bevel tot betaling, of een beslag, betekend aan hem die men wil beletten de verjaring te verkrijgen, burgerlijke stuiting'. Toch moet worden vastgesteld dat dit artikel geen enkele omschrijving geeft van het begrip 'dagvaarding voor het gerecht'. Door de voormelde tekst in verband te brengen met artikel 2247 van datzelfde wetboek, heeft het Hof van Cassatie de dagvaarding in de zin van artikel 2244 van het Burgerlijk Wetboek omschreven als een dagvaarding die de zaak voor de rechter aanhangig maakt. Het Hof van Cassatie beslist, op grond van de artikelen 12, tweede lid, 700, 716 en 717 van het Gerechtelijk Wetboek, dat, wanneer de dagvaarding niet is gevolgd door een inschrijving van de zaak op de algemene rol, de zaak niet aanhangig is gemaakt voor het gerecht, zodat die dagvaarding de verjaring niet stuit (Cass., 4 maart 1994, A.C., 1994, nr. 108). De bestaansreden van de verjaring vindt zijn oorsprong in het algemeen belang, dat verbiedt om betwistingen, zelfs als zij gewettigd zijn, na een bepaalde termijn nog voor het gerecht te brengen, om te beletten dat bepaalde debatten eindeloos voortduren zonder dat er een punt wordt achter gezet. Om te vermijden dat de schuldeiser dat recht verliest, moet hij zijn eisen tot uitdrukking brengen en die aan zijn schuldenaar kenbaar maken. In dat opzicht maakt het weinig uit dat het exploot van de dagvaarding niet op de rol is ingeschreven, mits de dagvaarding haar doel bereikt heeft, namelijk dat de schuldenaar weet dat de schuldeiser rechten tegen hem kan doen gelden en ook van plan is om dat te doen. De Page schrijft in dat verband: l effet interruptif de la citation en justice tient à la manifestation de volonté que cet acte implique. Volgens die auteur volgt hieruit dat onder de dagvaarding elk deurwaardersexploot moet worden verstaan, invitant une personne à comparaître devant un tribunal quelconque pour entendre prononcer sur une demande formée contre elle (De Page, dl. VII, nrs en 1172).

4 25 OKTOBER 2010 C F/4 Artikel 2244 van het Burgerlijk Wetboek vereist voor de burgerlijke stuiting alleen maar dat de dagvaarding betekend wordt aan degene die men wil beletten de verjaring te verkrijgen, en niet dat de vordering voor de rechter wordt gebracht. Er moet dus aangenomen worden dat de dagvaarding van 6 februari 2004 de verjaring rechtsgeldig gestuit heeft. De geldigheid van de dagvaarding wordt niet aangetast door het feit dat zij niet op de rol is ingeschreven, omdat die inschrijving een vormvereiste is dat niets met het exploot te maken heeft. De dagvaarding bevat te dezen de bij wet op straffe van nietigheid vereiste vermeldingen en artikel 2247 van het Burgerlijk Wetboek is dus niet van toepassing. Gelet op het voorgaande, bestaat er geen grond om de argumenten van de partijen met betrekking tot de overmacht te onderzoeken. Grieven 1. Artikel 2244 van het Burgerlijk Wetboek bepaalt dat de dagvaarding voor het gerecht, betekend aan hem die men wil beletten de verjaring te verkrijgen, burgerlijke stuiting vormt. Artikel 2247 van hetzelfde wetboek bepaalt dat, indien de eiser afstand doet van zijn eis, de stuiting voor niet bestaande wordt gehouden. Afstand van het geding vormt, in de zin van dit artikel, afstand van vordering. Uit het onderling verband tussen die wetsbepalingen volgt dat onder dagvaarding voor het gerecht, in de zin van artikel 2244 van het Burgerlijk Wetboek, een dagvaarding moet worden verstaan die de zaak voor de rechter brengt; Krachtens artikel 12, tweede lid, van het Gerechtelijk Wetboek, opent de inleidende vordering het rechtsgeding. Artikel 700 van datzelfde wetboek bepaalt dat de hoofdvordering bij dagvaarding voor de rechter wordt gebracht. Krachtens artikel 716 worden de zaken op de algemene rol ingeschreven uiterlijk de dag vóór de zitting waarvoor de dagvaarding is gedaan. Artikel 717, ten slotte, bepaalt dat indien de zaak niet is ingeschreven op de algemene rol voor de zitting die aangegeven is in de dagvaarding, deze van generlei waarde is. Uit het onderling verband tussen die artikelen volgt dat, wanneer de zaak bij dagvaarding wordt ingeleid, de zaak vanaf de dagvaarding aanhangig is bij de rechter, voor zover de zaak op de algemene rol is ingeschreven vóór de zitting die in de dagvaarding is aangegeven. Wanneer er op de dagvaarding geen inschrijving van de zaak op de algemene rol volgt, is de zaak niet aanhangig bij de rechter, zodat de dagvaarding de verjaring niet stuit. 2. Om de oorspronkelijke vordering van de verweersters te betwisten, hadden de eisers met name de verjaring van die vordering aangevoerd, onder meer op grond dat de dagvaarding van de (tegenpartijen) is betekend op 9 juli 2004, dat is meer dan 20

5 25 OKTOBER 2010 C F/5 maanden na het schadegeval en in elk geval vijf maanden na het verstrijken van de verjaringstermijn, dat de rechtsvordering derhalve, zoals de rechtbank van koophandel terecht geoordeeld heeft, verjaard is en dat de dagvaarding van 6 februari 2004 hieraan niets verandert, daar zij nooit op de rol werd ingeschreven, daar, de dagvaarding die niet vóór de terechtzitting op de algemene rol is ingeschreven, overeenkomstig artikel 717 van het Gerechtelijk Wetboek van generlei waarde is. 3. Het arrest stelt vast dat niet wordt betwist ( ) dat partijen de verjaringstermijn in der minne hebben verlengd tot 8 februari 2004 en dat de dagvaarding van 6 februari 2004 "niet op de algemene rol is ingeschreven". Toch beslist het arrest dat artikel 2244 van het Burgerlijk Wetboek voor de burgerlijke stuiting slechts de betekening vereist aan hem die men wil beletten de verjaring te verkrijgen en niet dat de zaak voor de rechter wordt gebracht en dat moet worden beschouwd dat de dagvaarding van 6 februari 2004 de verjaring rechtsgeldig heeft gestuit. Het arrest, dat vaststelt dat de verjaringstermijn verstreek op 8 februari 2004 en dat de dagvaarding van 6 februari 2004 niet op de algemene rol was ingeschreven, schendt de artikelen 2244 en 2247 van het Burgerlijk Wetboek alsook de artikelen 12, tweede lid, 700, 716 en 717 van het Gerechtelijk Wetboek, door vervolgens te beslissen dat die dagvaarding de verjaring rechtsgeldig heeft gestuit en dat de oorspronkelijke vordering van de verweersters dus niet verjaard was. III. BESLISSING VAN HET HOF Beoordeling Artikel 2244 van het Burgerlijk Wetboek bepaalt dat de dagvaarding voor het gerecht, betekend aan hem die men wil beletten de verjaring te verkrijgen, burgerlijke stuiting vormt. Artikel 2247 van datzelfde wetboek bepaalt dat, indien de eiser afstand doet van zijn eis, de stuiting voor niet bestaande wordt gehouden. Afstand van het geding vormt, in de zin van dat artikel, afstand van vordering. Uit het onderling verband tussen die wetsbepalingen volgt dat onder dagvaarding voor het gerecht, in de zin van voormeld artikel 2244, een dagvaarding moet worden verstaan die de zaak voor de rechter brengt. Krachtens artikel 12, tweede lid, van het Gerechtelijk Wetboek, opent de inleidende vordering het rechtsgeding; artikel 700 van datzelfde wetboek bepaalt

6 25 OKTOBER 2010 C F/6 dat de hoofdvordering, op straffe van nietigheid, bij dagvaarding voor de rechter wordt gebracht; krachtens artikel 716 worden de zaken op de algemene rol ingeschreven uiterlijk de dag vóór de zitting waarvoor de dagvaarding is gedaan; artikel 717 bepaalt dat indien de zaak niet op de algemene rol is ingeschreven voor de zitting die aangegeven is in de dagvaarding, deze van generlei waarde is. Uit het onderling verband tussen die artikelen volgt dat, wanneer de zaak bij dagvaarding is ingeleid, zij bij de rechter aanhangig is, voor zover zij op de algemene rol is ingeschreven vóór de zitting die in de dagvaarding is aangegeven. Het arrest, dat beslist dat de dagvaarding van 6 februari 2004, die niet op de algemene rol is ingeschreven, de verjaring heeft gestuit van de rechtsvordering die de verweersters op grond van de wet van 5 mei 1936 op de binnenbevrachting hadden ingesteld, schendt zodoende de in het middel aangevoerde wetsbepalingen. Het middel is gegrond. De eisers hebben er belang bij dat het arrest bindend wordt verklaard voor de voor het Hof daartoe opgeroepen partijen. Dictum Het Hof, Vernietigt het bestreden arrest, in zoverre het de hoofdvordering van de verweersters niet verjaard verklaart. Verklaart het arrest bindend ten aanzien van L.D. en B.D.. Beveelt dat van dit arrest melding zal worden gemaakt op de kant van het gedeeltelijk vernietigde arrest. Houdt de kosten aan en laat de beslissing daaromtrent aan de feitenrechter over. Verwijst de aldus beperkte zaak naar het hof van beroep te Brussel. Aldus geoordeeld door het Hof van Cassatie, derde kamer, te Brussel, door voorzitter Christian Storck, de raadsheren Christine Matray, Martine Regout, Alain Simon en Mireille Delange, en in openbare terechtzitting van 25 oktober 2010 uitgesproken door voorzitter Christian Storck, in aanwezigheid van

7 25 OKTOBER 2010 C F/7 procureur-generaal Jean-François Leclercq, met bijstand van griffier Marie-Jeanne Massart. Vertaling opgemaakt onder toezicht van raadsheer Alain Smetryns en overgeschreven met assistentie van griffier Philippe Van Geem. De griffier, De raadsheer,