Leren programmeren met

Transcriptie

1 Leren programmeren met Visual Basic 6.0 Roger Frans met cd-rom campinia media

2 Frans, Roger Leren programmeren met Visual Basic 6.0 / Roger Frans; Geel: Campinia Media vzw, 2001; 370 p; index; 29 cm; gelijmd. ISBN: ; NUGI 854; UDC ; Wettelijk depot België: D/2001/3941/13 Campinia Media vzw Kleinhoefstraat 4 B 2440 GEEL (Belgium) Tel.: (+32) 014/ Fax: (+32) 014/ <info@campiniamedia.be> URL: < Copyright 2001: No part of this book may be reproduced in any form, by print, photoprint, microfilm or any other means without written permission of the publisher. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, print, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

3 Inleiding De programmeertaal Basic (Beginners All Purpose Symbolic Instruction Code) werd in 1965 ontwikkeld aan het Darthmouth College. De taal werd ontworpen om te programmeren op kleine systemen. Het was immers de tijd dat de eerste microcomputers het daglicht zagen. De oorspronkelijke taal Basic heeft heel wat kritiek moeten slikken. Het was een taal die weinig structuren bezat en die niet erg krachtig was. In de loop der jaren is Basic uitgegroeid tot een volwaardige programmeertaal. Visual Basic 6.0 is een programmeeromgeving die gebaseerd is op de taal Basic. Visual Basic 6.0 is een product van de firma Microsoft. Een deel van de taal, Visual Basic for Applications, wordt ook gebruikt in de andere producten van Microsoft (b.v. Excel, Word, enz.). Mede hierdoor kent de taal een groot succes. Deze cursus is geen gewone cursus over Visual Basic. Het is in eerste instantie een cursus programmeren voor lezers die geen of zeer weinig ervaring hebben met het programmeren. In de cursus wordt m.a.w. heel wat aandacht besteed aan de technieken van het programmeren: de klassieke programmastructuren, tabellen, verwerken van sequentiële bestanden, enz. Leren programmeren met Visual Basic 6.0 is een doe-cursus. Dit betekent dat u de cursus doorneemt terwijl u voor de computer zit. U neemt per hoofdstuk de cursustekst door. Daarna maakt u de oefeningen die achteraan elk hoofdstuk zijn opgenomen. Bij de cursus hoort een cd-rom. Op deze cd-rom vindt u bestanden die u nodig hebt om de voorbeelden en oefeningen te kunnen uitwerken. Ook de voorbeelden uit de verschillende hoofdstukken, staan op de diskette. Op de cd-rom bevindt zich ook een bestand LeesMij.doc met last minute informatie. U kunt de inhoud van het bestand lezen door te dubbelklikken op het bestand. Ik hoop dat deze cursus u vertrouwd mag maken met het programmeren en met Visual Basic 6.0. Indien u opmerkingen hebt die een latere uitgave kunnen verbeteren, kunt u die steeds kwijt aan de auteur. Roger Frans november 2001 Inleiding - 1

4 2 Leren programmeren met Visual Basic 6.0

5 Inhoudsopgave INLEIDING...1 INHOUDSOPGAVE PROGRAMMEREN EN PROGRAMMEERTALEN Inleiding Gegevens versus informatie Hardware en software Een computer verwerkt gegevens tot informatie Algoritmen Programma en programmeren Categorieën en karakteristieken van programmeertalen Machinetalen Lagere programmeertalen of assembleertalen Hogere programmeertalen Vertaalprogramma s Enkele belangrijke hogere programmeertalen FORTRAN COBOL RPG BASIC PASCAL C en C Java Fasen in het ontstaan van een bronprogramma De probleemdefinitie De probleemanalyse Het opstellen van een schema Het schrijven van het bronprogramma Het testen van het programma De documentatiefase Visual Basic Succesverhaal Verschillende versies Afspraken KENNISMAKEN MET VISUAL BASIC Inleiding Het voorbeeld H2VB Probleemdefinitie Probleemanalyse Schema Bronprogramma en korte bespreking Visual Basic starten Formulieren Het projectvenster Form Layout De toolbox Het eigenschappenvenster SDI of MDI De gebruikersinterface maken Een object toevoegen door te slepen Een object toevoegen door te dubbelklikken Inhoudsopgave - 3

6 Verplaatsen van het label Een object van grootte wijzigen Een object toevoegen door het te kopiëren Een object verwijderen De posities van de controls vergrendelen Eigenschappen van een object instellen De eigenschap Name De eigenschap Caption Tekstvakken aanbrengen Selectie van meerdere objecten Het project bewaren Het programma uitvoeren Een Command Button Programmacode toevoegen Het venster voor programmacode Help van Visual Basic Commentaar Declaratie van variabelen De waarde aflezen uit een tekstvak Een waarde in een tekstvak plaatsen Opnieuw uitvoeren van het programma De helpfunctie Het voorbeeld verder afmaken Tabvolgorde en tabulatorstops De code bekijken vertrekkend vanaf het projectvenster Commentaar Variabelen Een variabele Datatypes Declareren van variabelen Niet verplicht, tenzij Operatoren Rekenkundige operatoren Operatoren voor tekenreeksen Functies Conversiefuncties Val-functie Str-functie Problemen als Naamgeving Terugblik Oefeningen EEN FOUTJE MEER OF MINDER Inleiding Het voorbeeld H3VB Probleemdefinitie Probleemanalyse Schema Gebruikersinterface en programmacode Gebruikersinterface Programmacode Bewaren en uitvoeren Een InputBox Uitleg Syntax Twips Leren programmeren met Visual Basic 6.0

7 3.5 Een berichtvenster (MsgBox) Probleemdefinitie Programmacode De functie MsgBox De instructie MsgBox Bijkomende eigenschappen De formuliereigenschappen Height en Width De positie van een formulier Het WITH-statement Compileren en uitvoeren van een programma Compileren van een programma Een programmagroep maken Fouten Schrijffouten Het project Schrijffout.vbp De instelling Require Variabele Declaration Syntax-fouten Het project WillekeurigGetal De instelling Auto Syntax Check Willekeurige getallen Run time fouten Het project RunTimeFout Het project RunTimeFout Logische fouten Mijn programma, een bug? Step Het project EersteLetterInHoofdletter Step Into en Step Over Step Into: voorbeeld Step Over: voorbeeld Breakpoints Quick watch Locals Window Immediate Window Rechtstreeks testen in het venster Immediate Window Afdrukken vanuit een programma Constanten en constantendeclaratie Eigen constanten Ingebouwde constanten Terugblik Oefeningen DE SELECTIE Inleiding Het voorbeeld H4VB Probleemdefinitie Probleemanalyse Schema De selectie Definitie en betekenis Eenzijdige selectie Het programma Bronprogramma en korte bespreking Aanmaken van het groepsvak en de selectierondjes Besturingselementen Bij het laden van het formulier De knop Sluiten Inhoudsopgave - 5

8 4.4.6 Aanmaken project Het IF-statement Logische uitdrukkingen (Conditions) Relationele operatoren Logische operatoren Logische operatoren in Visual Basic De functie Round() Het voorbeeld H4VB Probleemdefinitie Probleemanalyse Pseudo code Bronprogramma en korte bespreking Aanmaken van het project Ontwerpen van het formulier Programmacode en uitvoeren De methode SetFocus Randomize en Rnd Randomize Rnd-functie Getallen tussen De Int- en Fix-functie De Int-functie De Fix-functie Meer over het type Variant Null en Empty De functie VarType De functie TypeName Standaard eigenschappen van controls Kopiëren en plakken Aanpassen van een werkbalk Afdrukken van een scherm en/of code Terugblik Oefeningen FOR/NEXT, EEN EENVOUDIGE ITERATIE Inleiding Het voorbeeld Optelsommen Probleemstelling Probleemanalyse Schema De iteratie met teller Definitie en betekenis Enkele voorbeelden Belangrijke opmerking Het programma De interface maken Scherm een titel en naam geven Een figuur opnemen Opdrachtknop De eigenschappen Visible en Multiline Opdrachtcode ingeven en uittesten De iteratie For / Next Uitleg For / Next Syntax For / Next Bijkomende voorbeelden For-instructie met output in het debugvenster For-instructie met uitvoer in een tekstvak Leren programmeren met Visual Basic 6.0

9 5.7.3 For-instructie met negatieve stapgrootte Geneste For-statements Onderbreken van een lus De methode Print Syntax Spc() Tab() Beep De gebeurtenis Resize De gebeurtenis Resize De methode Move ScaleHeight, ScaleWidth Bewaren van het project in een nieuwe map Dynamisch laden van een figuur LoadPicture Pad naar de toepassing Terugblik Oefeningen DE ITERATIE, AL OF NIET GEWOON Inleiding Het voorbeeld H5VB Probleemdefinitie Probleemanalyse Schema De gewone iteratie Definitie en betekenis Bijkomend voorbeeld Vergelijking met een iteratie met teller Het programma De interface maken Scherm een titel en naam geven Tekstvakken Opdrachtknoppen De iteratie Do While en Do Until Verschillende vormen Iteratie met onderbreking Belangrijke opmerking While / Wend Voorbeeld van Do / Loop Until Probleemdefinitie Probleemanalyse Pseudo code Programmacode Aanmaken van het project Voorbeeld van Do Until / Loop Probleemdefinitie Probleemanalyse Pseudo code Programmacode Aanmaken van het project Spelen met de tijd Probleemdefinitie Pseudo code Programmacode Aanmaken van het project Het besturingselement Timer Probleemstelling Inhoudsopgave - 7

10 De Timer-control Programmacode Datum- en tijdfuncties Systeemdatum en -tijd Dag, maand en jaar DateAdd DateDiff DatePart DateSerial Terugblik Oefeningen DE MEERVOUDIGE SELECTIE Inleiding Inleidend voorbeeld Probleemdefinitie Probleemanalyse Schema De meervoudige selectie Het programma Bronprogramma en korte bespreking Een menu opbouwen Het project Optelsommen De Menu Editor Basishandelingen bij het opbouwen van menu s Shortcut keys Checked Enabled Een horizontale streep Opbouw van het menu bekijken Testen op het vinkje De overige menukeuzen De menukeuze Help / Info De menukeuze Bestand / Einde Select Case statement Bijkomend voorbeeld: Horizontale schuifbalk Probleemdefinitie Schema Ontwerp van het scherm Programma Grotere sprongen Verticale schuifbalk De functie RGB() Terugblik Oefeningen EEN TOEPASSING MET MEERDERE FORMULIEREN Inleiding Kreatura (H8VB1) Het formulier frmintro De menustructuur Programmacode Een ander formulier openen Een formulieren laden Programmacode bij het laden van het formulier Het formulier frmmedewerker Een formulier toevoegen Ontwerp van het formulier Leren programmeren met Visual Basic 6.0

11 8.4.3 Programmacode De methode Hide Globale variabelen Het formulier frmartikel Ontwerp van het formulier Programmacode bij het activeren Programmacode bij de knop Annuleren Programmacode bij de knop Bewaren Berekenen van BTW en Eenheidsprijs met BTW Het formulier frmklant Ontwerpen van het formulier Programmacode bij het activeren De programmacode achter de knop Bewaren De programmacode achter Annuleren Startformulier Bewaren van het project De eigenschap Locked De functie Format Weergave van getallen Weergave van tijden en datums Strings Meer functies die gebruikt worden bij strings De functie Left() De functie Right() De functie Mid() De functie Len() De functie LCase() De functie UCase() End Terugblik Oefeningen MODULES EN PROCEDURES Inleiding Modules Form module Standard module Class module Procedures Event procedures Subprocedures Functieprocedures Property procedures Private, Public en Friend, Static Een functieprocedure Een zelfgedefinieerde functie Het formulier ontwerpen Een functie oproepen Een procedure toevoegen Argumenten Een functie in een algemene module Een subprocedure Een eigen subprocedure Het formulier frmhoofdscherm ontwerpen Een procedure in een algemene module Het formulier frmanderemunt Argumenten van een procedure Syntax Inhoudsopgave - 9

12 9.7.2 Een voorbeeld van ByVal en ByRef Optionele parameters Een onbekend aantal argumenten De functie IsMissing Het statement For Each / Next Argumenten in event procedures De gebeurtenis KeyPress De waarden van KeyAscii De functies Asc() en Chr() Van ASCII tot ANSI naar UNICODE De functie Asc() De functie Chr() Oproepen van procedures in andere modules Oproepen van procedures in forms Oproepen van procedures in een standaard module Afronden van getallen Procedures in pseudo code Subprocedure Functieprocedure Andere benamingen Terugblik Oefeningen ARRAYS Inleiding Het voorbeeld: Engelse woorden oefenen Probleemdefinitie Probleemanalyse Schema Bronprogramma en korte bespreking Ontwerp van het formulier Arrays De statements Dim, Private en Public m.b.t. arrays Option Base Tonen van de ingangen van een array Probleemdefinitie Schema Bronprogramma Ontwerp van het formulier Oefeningen Arrays en procedures Probleemdefinitie Probleemanalyse Schema Bronprogramma Ontwerp van het formulier Arrays en het For Each / Next-statement De functies LBound(), UBound() Zoeken in een (niet gesorteerde) array Probleemdefinitie Analyse Schema Bronprogramma Ontwerp van het formulier Omwisselen van de waarden van twee variabelen Probleemdefinitie Probleemanalyse Schema Leren programmeren met Visual Basic 6.0

13 Bronprogramma Oefeningen Sorteren van een array Sorteren met de selectiemethode Probleemdefintie Probleemanalyse Schema Bronprogramma Ontwerp van het formulier Binaire zoekmethode in een gesorteerde array Probleemdefinitie Probleemanalyse Schema Bronprogramma Ontwerp van het formulier Dynamische arrays Dynamische arrays Syntax De functies Array() en IsArray() Syntax Voorbeeld Terugblik Oefeningen MEERDIMENSIONALE ARRAYS Inleiding Voorbeeld van een tweedimensionale array Probleemdefinitie Probleemanalyse Schema Bronprogramma Ontwerp van het formulier De functies Space Voorbeeld van een driedimensionale array Grafische voorstelling Probleemdefinitie Probleemanalyse Schema Bronprogramma Dynamische meerdimensionale arrays Terugblik Oefeningen CONTROL ARRAYS Inleiding Control arrays bij menu s Inleidend voorbeeld Ontwerp van het formulier Een control array bij een menu Programmacode Een control array Het voorbeeld Ontwerp van het formulier Programmacode bij het laden van het formulier Programmacode bij de opdrachtknop Toon Uittesten Bijkomend voorbeeld Het project Optelsommen Inhoudsopgave - 11

14 Ontwerp van het venster Programmacode Application Wizard Wat? Starten van de Application Wizard Starten van de toepassing Terugblik Oefeningen SEQUENTIËLE BESTANDEN Inleiding Sequentiële bestanden Een voorbeeld Probleemdefinitie Probleemanalyse en schema s Programmacode Alternatieve programmacode Ontwerp van het formulier Sequentiële bestanden lezen in Visual Basic De statements Open en Close Het Input #-statement Line Input # De functie Input() De functie Lof() On Error Goto Trappable errors Het statement On Error Het statement Resume Het object Err De functie Error Jackson-notatie Sequentie Selectie en meervoudige selectie Iteratie Voorbeeld Uitbreiding van het voorbeeld Probleemdefinitie Ontwerp van het formulier De programmacode achter de knop Toevoegen De programmacode achter de knop Verwijderen De programmacode achter de menukeuze Opslaan De programmacode achter de menukeuze Inlezen Schrijven naar een sequentieel bestand in Visual Basic Het Write #-statement Het Print #-statement Eigenschappen en methoden m.b.t. een list box De methode Clear De methode AddItem De eigenschap ListIndex De methode RemoveItem De eigenschap ListCount De eigenschap List() De eigenschap Selected() De functie Trim Common Dialog Control Probleemdefinitie Probleemanalyse Ontwerp van het formulier Leren programmeren met Visual Basic 6.0

15 Een nieuw bestand Opslaan Als De procedure Bewaar Bestand / Opslaan Een bestand selecteren in de common dialog control Inlezen van het bestand De menukeuze Sluiten De menukeuze Help Laatste uitbreiding Probleemdefinitie Oproepen van het formulier Het formulier invoegen en afwerken Programmacode achter de knop Opgave De knop Controleer Programmacode bij het activeren van het formulier Terug naar het eerste formulier Programmacode bij Bestand / Sluiten De Common Dialog Control Dialoogvensters De eigenschap CancelError Terugblik Oefeningen GROEPSONDERBREKING BIJ SEQUENTIËLE BESTANDEN Inleiding Groepsonderbreking Omschrijving Inleidend voorbeeld Jackson en pseudo code Programmacode Ontwerp van het formulier De functie String() Groepsonderbreking op twee niveaus Probleemdefinitie Jackson-schema en uitwerking in pseudo code Bronprogramma Ontwerp van het formulier Meerdere sequentiële bestanden Probleemdefinitie Schema s Bronprogramma Ontwerp van het formulier FreeFile Terugblik Oefeningen DRIVELISTBOX, DIRLISTBOX, FILELISTBOX, OLE Inleiding DriveListBox, DirListBox, FileListBox Uitgewerkt voorbeeld Probleemdefinitie Ontwerp van het formulier Synchroniseren van de drie controls Ole Terugblik Oefeningen DATABASES Inleiding Inhoudsopgave - 13

16 16.2 Een database ontwerpen De database maken Tabel maken Velden van de tabel Gegevens ingeven via Data Manager Toegang tot de database in Visual Basic met DataControl Recordsets Gegevens toevoegen Andere databases Een tweede tabel aanmaken Ontwerpen van het formulier Basiscontrols Data Bound List controls De control Timer De code achter de knop cmdsluiten De opdrachtknoppen In en Uit Het programma runnen Verschillende methodes Verplaatsen van de recordwijzer Toevoegen van een record Wijzigen van een record Verwijderen van een record Zoeken naar een bepaald record Het aantal records tellen Data Bound Grid Data Form Wizard Terugblik Oefeningen EEN PROGRAMMA VERDELEN Inleiding Een splash screen Starten van een toepassing vanuit een procedure De procedure Main Starten met Sub Main Een tijdsvertraging inbouwen Naam en versienummer van een programma Bij het laden Instellen Een pictogram voor het programma Installatiediskettes maken met een wizard Installeren van het programma Programma terug verwijderen Opnieuw een package maken Oefeningen APPENDIX A AFSPRAKEN M.B.T. NAAMGEVING APPENDIX B DE TOOLBAR APPENDIX C DE TOOLBOX TREFWOORDENREGISTER Leren programmeren met Visual Basic 6.0