Interacties tussen voeding en geneesmiddelen
|
|
- Pepijn van Dongen
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Interacties tussen voeding en geneesmiddelen
2
3 Voeding: wat voor soort produkten? behoud van gezondheid preventie therapie
4 Nutrition and Pharmacology Group Bridging nutrition and pharma in terms of Concepts, mechanisms and tools Applications in health and disease Mechanistic research: formation and effects of bio-active lipids in satiety and inflammation Applications: Anorexia and cachexia in chronic disease Drug-nutrient interactions Generic methods to measure health and effects of nutrition
5 Consument of patiënt? (licht?) verhoogde bloeddruk verminderde insuline gevoeligheid plasma lipiden licht afwijkend milde lever schade verhoogde ontstekingsstatus
6 Consument en/of patient? Dieet Lichamelijke activiteit Functional foods? Voedingssupplementen?. Statine Beta-blocker Diureticum Oraal antidiabeticum Bloedplaatjes- aggregatie remmer Proton pomp remmer Eetlustremmer Bariatrische chrirugie?..
7 gezonde voeding Dieten; functional foods supplementen Voeding behoud van gezondheid preventie Farma preventie therapie medicatie vaccinatie medicatie (vaccinatie)
8 De interacties tussen voeding en geneesmiddelen
9 Het eten smaakt me de laatste tijd niet meer zo.. 10 Verschillende geneesmiddelen 3 Zorgstandaarden 3 Artsen Dietist (?) X Verzorgenden
10 Wat kan er gebeuren? Effecten van voeding en dieet op de werking en bijwerkingen van geneesmiddelen En ook andersom... Nutriënt deficiënties en voeding-gerelateerde metabole complicaties geassocieerd met geneesmiddel gebruik.
11 Kernpunten (1): Ons lichaam maakt geen onderscheid: Interacties tussen voeding en farmaca komen veel voor, maar zijn (gelukkig) niet altijd klinisch relevant. Het optreden ervan wordt lang niet altijd herkend Er is vrij veel casuistiek maar relatief weinig systematische kennis Zeker over de effecten van geneesmiddel gebruik op de voedingstatus bestaat nog veel onduidelijkheid
12 Macronutriënten Micronutriënten Bio-actieve stoffen Contaminanten Indifferente stoffen
13 Casus 1: Ernstige bloedingen Man, 70 jaar Hartproblemen (decompensatie), epilepsie Medicatie: digoxine, phenytoine, warfarine Is (om gezondheidsredenen) veel cranberrysap gaan drinken Acute opname in ziekenhuis Overlijdt binnen enkele dagen
14 Wat is er gebeurd? Doodsoorzaak : Massale inwendige bloedingen stolling : INR > 50
15 American Journal of Therapeutics 13, (2005) warfarine is een stollingsremmer (vitamine K- antagonist) warfarine wordt door een leverenzym afgebroken (CYP2C9) dit enzym wordt geremd door Cranberry sap hierdoor blijft er relatief te veel warfarine in het lichaam
16
17 opname verdeling en effect omzetting en uitscheiding
18 Vuistregel : De meeste acute en sub-acute interacties met voedsel/voeding behoren tot één van de volgende groepen : Interacties in het maag-darm kanaal zelf Beïnvloeding van de opname van het geneesmiddel Beïnvloeding van de biotransformatie in de lever
19 Casus 2: Hart ritme stoornissen Vrouw, 50 jaar Hartproblemen (hart ritme stoornissen) Medicatie: Felodipine Ging vanaf nu gezond ontbijten Acute opname in ziekenhuis Gestabiliseerd en na diagnose ontslagen
20 Wat is er aan de hand?
21 GRAPEFRUIT Ciclosporine Calciumantagonisten felodipine e.a. Statinen Atorvastatine (lovastatine) Simvastatine Fluvastatine Pravastanine Verhoging Biol. Beschikbaarheid : % (toxisch) - 284% (ernstige bijwerking) - 200% %) % - (?) - (?)
22 Casus 3 : een antibioticum zonder effect Kind van 10 Infectie Medicatie : ciprofloxacine Antibioticum slaat helemaal niet aan.
23 Ciprofloxacine
24 Algemeen : Complexatie (chelatie) van de actieve stof waardoor deze slecht oplost en slecht opneembaar wordt Oorzaak : Ca, Fe, Mg Advies : geen melk, soms geen voedsel. Pas ook op met supplementen (Fe...), Al Geneesmiddelen groepen : chinolonen tetracyclines (de een meer dan de ander) bisfosfonaten
25 Chemische- en farmacokinetische interacties: meest voor komend Voorafgaand aan toediening Lever Maag Darmwand en -kanaal
26 Effecten van vetrijke maaltijd: niet altijd te voorspellen Isotretinoïne : vetgehalte constant houden (F neemt toe met voedsel) Tacrolimus : absorptie verminderd door vet > regelmaat
27 Beinvloeding van de omzetting (biotransformatie) van geneesmiddelen door voedingsmiddelen Remming door cranberry (CYP2C9) Remming door grape fruit, starfruit,... (CYP3A4) Inductie door St Janskruid (CYP3A4) Remming door verbindingen aanwezig in knoflook en koolsoorten (CYP2E1) Inductie door Broccoli, spruitjes, barbecue maaltijden (CYP1A2)
28 Casus 4 : bijna hartstilstand Dhr. W. wordt opgenomen in het ziekenhuis met plotselinge kortademigheid, ernstige zwakte en duizeligheid. Patiënt is verder afwezig, met verzwakte en moeizame ademhaling. Bloeddruk gevaarlijk laag en hartslag slagen per minuut. ECG: bijna hartstilstand. Serum Kalium gevaarlijk hoog (7.8) Patient gebruikt: furosemide, spironolacton en digoxine Info echtgenote : W. is enkele dagen voor zijn opname gezonde zoutvervangers gaan gebruiken.
29 Oorzaak De combinatie zoutvervanger en kaliumsparende diuretica heeft geleid tot een levensbedreigende hyperkaliëmie.
30 Specifieke diëten en voedingsgewoontes Problemen (of verassingen ) denkbaar in geval van : Supplementen met veel calcium, magnesium, ijzer of zink Vitamine-preparaten Vezelrijk voedsel Kruiden preparaten Sterk afvallen Vasten
31 Voorbeeld : sterk afvallen Vitamine- status Veranderingen vet/eiwit/koolhydraat samenstelling Vb : Atkins : hoog eiwit : toename biotransformatie (vb : theofylline) Vermindering lever-doorbloeding Toename bloed lipiden CYP 450 inductie?
32 De tests sluiten verassingen niet uit of
33 Het omgekeerde : effecten van medicatie op voeding en nutriënten. Wat kan er gebeuren? Effecten op smaak of reuk Effecten op eetlust en verzadiging (+ of -) Metabole veranderingen waarbij voeding een rol kan spelen Verstoring van resorptie of metabolisme van noodzakelijke micronutriënten
34 Beinvloeding van de smaak ACE remmers allopurinol metronidazol penicillamine
35 Beïnvloeding eetlust / honger gevoel Veel bij CNS middelen, bijvoorbeeld: SSRIs en topiramaat remmen i.h.a eetlust TCA s, bezodiazepines en valproaat stimuleren vaak de eetlust Ook indirecte effecten (misselijkheid, andere GI stoornissen)
36 Medicatie en metabole veranderingen samenhangend met dieet en leefstijl Voorbeelden: Atypische antipsychotica en metabool syndroom Chemotherapie en smaakvoorkeuren, verandering lean body mass
37 Verstoring van resorptie en metabolisme van micronutriënten treedt geleidelijk op zal daardoor veelal niet onderkend worden is moeilijk te traceren kennis hierover is betrekkelijk gering
38 Effecten van medicatie op de kinetiek van micronutrienten Polyfarmacie? Verminderde voedselopname / onvolledige voeding Fysiologische veranderingen als gevolg van veroudering Verhoogde vitamine behoefte?
39 Medicatie en Vitamine B12 status in 512 geriatrische patienten van het ziekenhuis Gelderse Vallei Wout van Orten-Luiten en André Janse Medication (yes, no) Vitamin B12 blood level (nmol/l) mean difference (exposed unexposed) p - value Metformin PPI s Beta blockers Statins ACE inhibitors Proton pump inhibitors 2 Time period electronic patient records: August 1 October 25, Time period electronic patient records: August 1 November 15, 2011
40 Effecten geneesmiddelgebruik op spiegels van homocysteine en Vitamine D bij ouderen Wilma Wichards, Rosalie Dhonukshe-Rutten, Lisette de Groot Steekproef uit B-proof studie (B-vitamins for prevention of osteoporotic fractures) Relatie tussen medicatie, homocysteine (n=1693) en vitamine D (n = 420) spiegels
41 Kernpunten Voeding - Geneesmiddelen interacties: Kunnen wederzijds optreden Kunnen klinisch zeer relevant zijn maar worden waarschijnlijk ook vaak gemist Denk vooral bij ouderen met polyfarmacie aan de voeding Let op supplementen! Zeker bij polyfarmacie niet experimenteren met voeding; regelmaat is ook hier een goede raad.
42 I stopped taking the medicine because I prefer the original disease to the side effects
Wisselwerking tussen voeding en. medicatie. Het dagmenu van mevrouw J. Interacties: tweezijdig, verschillende nutriënten
28-11- 16 Wisselwerking tussen voeding en Het dagmenu van mevrouw J. medicatie Prof dr. Renger Witkamp Voeding en Farmacologie Interacties: tweezijdig, verschillende nutriënten Medicatie gebruik neemt
Nadere informatieInteracties tussen voeding en geneesmiddelen Iets om ons druk over te maken?
Interacties tussen voeding en geneesmiddelen Iets om ons druk over te maken? Jacques Verzijl, ziekenhuisapotheker Nellie Overbeeke, diëtist 22 november 2018 Inleiding interactie voeding en geneesmiddelen
Nadere informatieFarmacokinetiek en dynamiek
Farmacokinetiek en dynamiek Het toepassen van informatie uit het farmacotherapeutisch kompas Douwe van der Meer Ziekenhuisapotheker 20-03-2018 Wie schrijf het Kompas? VWS ZI Verzekeraars Wat is de bron?
Nadere informatieChronische nierschade A. van Tellingen. Smeerolie voor de poli 2015
Chronische nierschade A. van Tellingen Smeerolie voor de poli 2015 Wie dient verwezen te worden? 52-jarige vrouw met diabetische nefropathie: MDRD 62 ml/min/1.73m 2 en albuminurie 28 mg/l? 68-jarige man:
Nadere informatieBewaking op bijwerkingen in de (ziekenhuis)apotheek. Jean Conemans
Bewaking op bijwerkingen in de (ziekenhuis)apotheek Jean Conemans Nierfunctie Farmacogenetica Interacties Spiegelbepalingen Klinische chemie Clinical rules Medicatieveiligheid Meldmodule LAREB Aspecten
Nadere informatieChronisch medicijngebruik. Casus
Chronisch medicijngebruik Casus Casus Man,74 jaar Vermoeid Duizelig Tintelingen in de benen Geheugenproblemen Concentratieverlies Kan vaak niet op woorden komen ik ben bang dat ik aan het dementeren ben
Nadere informatiePresentatie Netwerk Geriatrie. Veenendaal, 10 april 2014
Presentatie Netwerk Geriatrie Veenendaal, 10 april 2014 Dokter, wat kan ik mijn hond het beste te eten geven? Medicatie, een risico voor ondervoeding en deficiënties? Medicatie, een risico voor ondervoeding
Nadere informatieGevaarlijke combinaties
De zwarte kant van kruiden Gevaarlijke combinaties Het gros van alle kruidenpreparaten is ongevaarlijk. Toch kunnen sommige combinaties van kruiden en medicijnen gevaarlijk zijn. knoflook en cholesterol
Nadere informatieWat mag je verwachten? Geneesmiddelengebruik gerelateerd aan comorbiditeiten. Farmacokinetiek en formuleringen. Micronutriënten.
22/1/213 Geneesmiddelengebruik bij de obese patiënt voor en na bariatrie Apr. Ina Gesquiere PhD student Promotor: Prof. Veerle Foulon Copromotors: Prof. Bart Van der Schueren en Prof. Patrick Augustijns
Nadere informatieVoeding Prof.dr. Ron H.J. Mathijssen internist-oncoloog/ klinisch farmacoloog
Voeding Prof.dr. Ron H.J. Mathijssen internist-oncoloog/ klinisch farmacoloog Landelijke donateursdag - 1 november 2017 ReeHorst Ede Chemotherapie Doelgerichte therapie Immunotherapie 1 Basisprincipes
Nadere informatieTransmurale zorg: Casus geriatrie 1/02/2018. Achtergrond. Thuismedicatie. Casus. Andreas Capiau, ZAIO3 Apotheek UZ Gent
Andreas Capiau, ZAIO3 Apotheek UZ Gent Achtergrond Klinische farmacie op dienst geriatrie: Door ZAIO2, vier maanden dezelfde ZAIO (drie ZAIO s per jaar) Twee halve dagen per week (0,2 FTE) Transmurale
Nadere informatieLeerdoelen. Wees alert op nierproblemen bij probleeminventarisatie medicatie beoordeling. Begeleid beschermende maatregelen.
NIERFUNCTIE 2 Leerdoelen Wees alert op nierproblemen bij probleeminventarisatie medicatie beoordeling Begeleid beschermende maatregelen Functies Volume- osmo- en zuurregulatie Excretie afvalproducten stofwisseling
Nadere informatieCasusbespreking Toedieningstijdstippen. Symposium Klinische Farmacie Leuven Apr. Sofie Desmet 8 oktober 2011
Casusbespreking Toedieningstijdstippen Symposium Klinische Farmacie Leuven Apr. Sofie Desmet 8 oktober 2011 Medische voorgeschiedenis Patiënt: vrouw, 81 jaar - Chronische VKF - Arteriële hypertensie -
Nadere informatieGezondheid & Voeding
Hart en vaatziekten bestrijden en voorkomen met vitamine C Een goedkope en effectieve aanpak van hart en vaatziekten is heel goed mogelijk. En dan niet met farmaceutische middelen, die eigenlijk alleen
Nadere informatieAntistolling & vitamine K, hoe zit dat?
Even tijd voor uw gezondheid! Antistolling & vitamine K, hoe zit dat? Vitamine-K-wijzer voor mensen die acenocoumarol of fenprocoumon gebruiken Boerenkool Snijbiet Rapen Broccoli Spruitjes Botersla Peterselie
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER. STEOCAR 500 mg bruistabletten STEOCAR FORTE 1000 mg bruistabletten. Calcium
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER STEOCAR 500 mg bruistabletten STEOCAR FORTE 1000 mg bruistabletten Calcium Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat
Nadere informatieOMA NEEMT GENEESMIDDELEN
OMA NEEMT GENEESMIDDELEN Medicatiegebruik bij bejaarden Uw apotheker geeft raad WAAROM EXTRA AANDACHT? Polyfarmacie Meestal meerdere aandoeningen (hoge bloeddruk, cholesterol & suikergehalte; artrose,
Nadere informatiePolyfarmacie & claudicatio-patient: Problemen of Profijt?
Polyfarmacie & claudicatio-patient: Problemen of Profijt? ClaudicatioNet Jaarcongres 12-03-2015 Dr. Ben Janssen UHD, Farmacoloog b.janssen@maastrichtuniversity.nl We worden in allemaal ouder. In een betere
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER
BIJSLUITER 1 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER STEOCAR 250 mg capsules STEOCAR 500 mg SINAASAPPEL kauwtabletten Calcium Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want
Nadere informatieFarmacologie en interacties van geneesmiddelen in de hemato-oncologie. Dr. Nicole Hunfeld, ziekenhuisapotheker 20 maart 2014
Farmacologie en interacties van geneesmiddelen in de hemato-oncologie Dr. Nicole Hunfeld, ziekenhuisapotheker 20 maart 2014 Inhoud workshop Deel 1 (30 minuten): 1. Wat is farmacokinetiek? Nadruk op ouderen
Nadere informatieLonsurf trifluridine/tipiracil
Lonsurf trifluridine/tipiracil Product Informatie Fiche T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken
Nadere informatieOndervoeding bij ouderen
Ondervoeding bij ouderen Caroline Boomkamp Klinisch geriater Bernhoven Inhoud Definities Screening en assessment Prevalentie Oorzaken Gevolgen Behandeling van ondervoeding Definitie geriatrische patiënt
Nadere informatie28-9-2014. Inhoud. Voeding en leefstijl bij en na kanker. 1. Voeding van vroeger tot nu. 1. Voeding van vroeger tot nu. 2.
Voeding en leefstijl bij en na kanker Malu van Geel Inhoud 1. Voeding van vroeger tot nu 2. Voeding en kanker 3. Aanbevelingen 4. Veel gestelde vragen 1. Voeding van vroeger tot nu 1 Hippocrates Laat voeding
Nadere informatieDecompensatio cordis bij de geriatrische patiënt. CarVasz 21-11-2014 Katie Dermout, klinisch geriater
Decompensatio cordis bij de geriatrische patiënt. CarVasz 21-11-2014 Katie Dermout, klinisch geriater Epidemiologie Symptomatologie Diastolisch hartfalen Comorbiditeit Onderzoek Therapie Prognose Inhoud
Nadere informatiePolyfarmacie bij ouderen. Renate Schoemakers AIOS Ziekenhuisfarmacie 12 november 2015
Polyfarmacie bij ouderen Renate Schoemakers AIOS Ziekenhuisfarmacie 12 november 2015 Inhoud Inleiding Farmacokinetiek Farmacodynamiek Problemen bij polyfarmacie Medicatiebeoordeling Take home messages
Nadere informatieDagboek voor een patiënt met hartfalen
Dagboek voor een patiënt met hartfalen Cardiologie Locatie Hoorn/Enkhuizen Dagboek patient met hartfalen. Behandelend cardioloog.. Het gebruik van dit dagboek. In dit dagboek kunnen op overzichtelijke
Nadere informatieBegeleiding van patiënten in behandeling met perorale oncologische therapieën
Begeleiding van patiënten in behandeling met perorale oncologische therapieën Apr. Jana Bonte AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV 05/10/2017 INHOUD 1. Algemene achtergrond 2. Project Begeleiding Orale Antitumorale
Nadere informatieMedicijnen en voedingssupplementen Tegelijk gebruiken?
Medicijnen en voedingssupplementen Tegelijk gebruiken? Medicijnen en voedingssupplementen kunnen elkaar beïnvloeden. Door gebruik van bepaalde voedingssupplementen kunnen sommige medicijnen sterker of
Nadere informatieTHERAPEUTIC DRUG MONITORING Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapothekers -- Commissie Analyse en Toxicologie
SELECTIEVE SEROTONINE HEROPNAME REMMERS Geldt voor Indicatiegebied Monstermateriaal Afnametijdstip Bewaarcondities Inzending Interpretatie doelgroepen: volwassenen depressie en angststoornissen grote buis
Nadere informatieKalium. Annemieke Sobels, ziekenhuisapotheker Darius Soonawala, internist-nefroloog
Kalium Annemieke Sobels, ziekenhuisapotheker Darius Soonawala, internist-nefroloog a.sobels@hagaziekenhuis.nl d.soonawala@hagaziekenhuis.nl Programma Waarom is kalium relevant voor uw praktijk. Hyperkaliemie:
Nadere informatieSamenvatting Vitamine K antagonisten zijn antistollingsmiddelen in tabletvorm. Ze worden voorgeschreven voor de behandeling en preventie van trombose.
1 Samenvatting Samenvatting Vitamine K antagonisten zijn antistollingsmiddelen in tabletvorm. Ze worden voorgeschreven voor de behandeling en preventie van trombose. Zowel arteriële trombose (trombose
Nadere informatieLynparza - Olaparib. Product Informatie Fiche. T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6.
Lynparza - Olaparib Product Informatie Fiche T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch
Nadere informatie8 e Post O.N.S. Meeting. Unraveling the mystery of the CYP450 pathway. Sophie Bunskoek, Verpleegkundig specialist, Medische oncologie, UMCG
8 e Post O.N.S. Meeting Unraveling the mystery of the CYP450 pathway Sophie Bunskoek, Verpleegkundig specialist, Medische oncologie, UMCG Wie heeft veel te maken met cytochroom P450 (CYP450) enzymen bij
Nadere informatieInteractiemeldingen: wegklikken of niet? Kees Kramers, internist, Klinisch Farmacoloog UMC St. Radboud Afd. Farmacologie-Toxicologie.
Interactiemeldingen: wegklikken of niet? Kees Kramers, internist, Klinisch Farmacoloog UMC St. Radboud Afd. Farmacologie-Toxicologie. Interacties Kinetisch of Dynamisch Interacties Kinetisch Absorptie
Nadere informatieKanker en Voeding. een Alpe D HuZes/KWF leerstoel. Ellen Kampman, 14 mei 2014
Kanker en Voeding een Alpe D HuZes/KWF leerstoel Ellen Kampman, 14 mei 2014 Wat is gezonde voeding? Koffie verhoogt het risico op kanker Koffie verhoogt het risico op kanker Wat moet je eten als je kanker
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER. Calci-Chew 500 mg kauwtabletten. calcium
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Calci-Chew 500 mg kauwtabletten calcium Lees goed de hele bijsluiter voordat u Calci-Chew gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. Gebruik
Nadere informatiedagziekenhuis inwendige geneeskunde Zoledroninezuur
dagziekenhuis inwendige geneeskunde Zoledroninezuur Inhoud Zoledroninezuur 3 Voorbereiding 3 Rijvaardigheid en gebruik van machines 3 Gebruik bij ouderen 4 Uitzonderingen bij gebruik 4 Combinatie met andere
Nadere informatieRefeedingsyndroom in de Oncologie Marleen Ariëns en Esther Heijkoop Diëtisten
Refeedingsyndroom in de Oncologie Marleen Ariëns en Esther Heijkoop Diëtisten 2015 Agenda Historie Ondervoeding en oncologie Refeeding Casus tijdens de presentatie 1ste lijn Refeeding? Historie Belegeringen
Nadere informatiePolyfarmacie bij ouderen
Polyfarmacie bij ouderen FTO maart 2016 WAGRO Polyfarmacie en Medicatiebeoordeling IGZ HARM NTVG Optimale zorg voor ouderen Ephor Start en Stopp criteria Strip methode 1 Opzet FTO Casussen (veel) Interactie
Nadere informatieNut vitaminenen voedingssupplementen na gastric bypass
Leven na de Gastric Bypass Nut vitaminenen voedingssupplementen na gastric bypass Apr. Depreitere Visie Supplementen zijn er in overvloed In specifieke gevallen hebben ze hun nut Gebruik met gezond verstand
Nadere informatieKisqali - Ribociclib
Kisqali - Ribociclib Product informatie fiche T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch
Nadere informatieFeiten en fabels over voeding, medicatie en diabetes
Feiten en fabels over voeding, medicatie en diabetes Heleen Berkelmans, diëtist, DITO Paul van den Broek, medisch coördinator Diabetes Inhoud Diëten en medicatie aanpassen? Wat te doen na een gastric bypass?
Nadere informatieLeflunomide Arava. Ziekenhuis Gelderse Vallei
Leflunomide Arava Ziekenhuis Gelderse Vallei Het doel van deze folder is u praktische informatie te geven over het nieuwe medicijn dat u gaat gebruiken: leflunomide. Hoe werkt leflunomide? Bij patiënten
Nadere informatieNederlandse. Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Het metabole syndroom is tegenwoordig een veel voorkomend ziektebeeld dat getypeerd wordt door een combinatie van verschillende aandoeningen. Voornamelijk in de westerse landen
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLANDSE SAMENVATTING De wisselwerking tussen het renine-angiotensine-aldosteron systeem en de vitamine D-FGF23-klotho as heeft gevolgen voor het ontstaan en de behandeling van chronische nierschade
Nadere informatieBIJLAGE III RELEVANTE RUBRIEKEN VAN DE SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN EN BIJSLUITER. geldig ten tijde van het besluit van het Commissie.
BIJLAGE III RELEVANTE RUBRIEKEN VAN DE SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN EN BIJSLUITER Opmerking: deze wijzigingen van de samenvatting van de productkenmerken en de bijsluiter waren geldig ten tijde
Nadere informatieBijsluiter: informatie voor de patiënt. Cardene IV, 1 mg/ml oplossing voor infusie. nicardipinehydrochloride
BIJSLUITER Bijsluiter: informatie voor de patiënt Cardene IV, 1 mg/ml oplossing voor infusie nicardipinehydrochloride Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat
Nadere informatieAlecensa - Alectinib
Alecensa - Alectinib Product Informatie Fiche T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch
Nadere informatieHEPATIC DIET VOOR DE KAT
Bij de behandeling van leveraandoeningen zal uw dierenarts uw kat meestal een speciale dieetvoeding voorschrijven. Hepatic Diet van Royal Canin is speciaal ontwikkeld ter ondersteuning van de behandeling
Nadere informatiePATIËNTENBROCHURE. Imbruvica therapie
PATIËNTENBROCHURE Imbruvica therapie Hoe werkt Imbruvica? Imbruvica bevat de werkzame stof ibrutinib en is een geneesmiddel in capsulevorm. Het behoort tot een klasse van geneesmiddelen met de naam proteïnekinaseremmers.
Nadere informatie1.3.1.3 Package leaflet 1.3.1.3-1
1.3.1.3 Package leaflet 1.3.1.3-1 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER Ferrofumaraat CF 200 mg, tabletten Ferrofumaraat Lees de hele bijsluiter zorgvuldig door voordat u start met het gebruik van
Nadere informatiePolyfarmacie bij ouderen
Polyfarmacie bij ouderen J O R I S S C H A K E L I N T E R N I S T- K L I N I S C H G E R I AT E R S T. E L I S A B E T H H O S P I TA A L 2 6 F E B R U A R I 2 0 1 2 Inhoud presentatie Deel 1: Achtergrondinformatie
Nadere informatieDiabetes Mellitus type 2 en tabletgebruik. Diabetesteam IJsselland Ziekenhuis
Diabetes Mellitus type 2 en tabletgebruik Diabetesteam IJsselland Ziekenhuis Wat is diabetes type 2? Diabetes type 2 komt veel bij ouderen voor. Vroeger werd deze vorm daarom ook wel ouderdomssuiker genoemd.
Nadere informatieBIJSLUITER. FUROSEMIDE 2 mg/ml drank
BIJSLUITER FUROSEMIDE 2 mg/ml drank Dit geneesmiddel is specifiek voor kinderen jonger dan 12 jaar ontwikkeld en daar is de tekst van de bijsluiter op aangepast. Lees de hele bijsluiter goed vóórdat u
Nadere informatieBIJSLUITER. TRIAMTEREEN 25 mg tabletten
BIJSLUITER TRIAMTEREEN 25 mg tabletten Lees de hele bijsluiter goed voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. - Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft u
Nadere informatieAARDAPPELS. voedzaam & veelzijdig
KENNIS PLATFORM AARDAPPELS AARDAPPELS voedzaam & veelzijdig Deze brochure is voor diëtisten en andere gezondheidsprofessionals en bevat praktische informatie over de voedingswaarde van aardappels en de
Nadere informatieRode Kruis ziekenhuis. Patiënteninformatie. Hartfalenpolikliniek. rkz.nl
Patiënteninformatie Hartfalenpolikliniek rkz.nl Uw eigen gegevens: Sticker patiënt Contactpersoon:... Apotheek:... Neem bij ieder bezoek op de polikliniek uw recente medicijnlijst en dit info boekje mee!
Nadere informatieGynaecologie. Bloedarmoede. www.catharinaziekenhuis.nl
Gynaecologie Bloedarmoede www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Wat is bloedarmoede?... 3 Hoe kunt u bloedarmoede herkennen?... 4 Behandeling bloedarmoede... 4 Aandachtspunten... 5 Vragen?... 6 Patiëntenvoorlichting:
Nadere informatieRisico minimalisatie materiaal betreffende. voor patiënten
Risico minimalisatie materiaal betreffende lomitapide voor patiënten De risico minimalisatie materialen voor lomitapide zijn beoordeeld door het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG). Deze materialen
Nadere informatieBIJSLUITER. SPIRONOLACTON 1 mg/ml drank met acetem SPIRONOLACTON 5 mg/ml drank met acetem
BIJSLUITER SPIRONOLACTON 1 mg/ml drank met acetem SPIRONOLACTON 5 mg/ml drank met acetem Dit geneesmiddel is specifiek voor kinderen jonger dan 12 jaar ontwikkeld en daar is de tekst van de bijsluiter
Nadere informatieHet dynamische geneesmiddel:
Het dynamische geneesmiddel: effecten van veroudering op geneesmiddelen. L. Mitrov-Winkelmolen Ziekenhuisapotheker Ikazia/Maasstad ziekenhuis Disclosures Potentiële belangenverstrengeling: geen Mw Jacobs
Nadere informatieHartmedicijnen: werking en bijwerking Krijn Dekens apotheker, aandachtsgebied cardiologie
Van harte welkom! Hartmedicijnen: werking en bijwerking 20.00 Opening door Wendy de Valk 20.05 Harteraad 20.15 Krijn Dekens apotheker, aandachtsgebied cardiologie 20.40 Bert Schuurman, P.A. i.o. cardiologie
Nadere informatie(Voor de EER relevante tekst)
L 230/8 NL 25.8.2016 VERORDENING (EU) 2016/1413 VAN DE COMMISSIE van 24 augustus 2016 tot wijziging van Verordening (EU) nr. 432/2012 tot vaststelling van een lijst van toegestane gezondheidsclaims voor
Nadere informatieBijsluiter NL versie PRILACTONE NEXT 10 MG BIJSLUITER
BIJSLUITER BIJSLUITER Prilactone Next 10 mg kauwtabletten voor honden 1. NAAM EN ADRES VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN EN DE FABRIKANT VERANTWOORDELIJK VOOR VRIJGIFTE, INDIEN
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS. Steovit Forte sinaasappel 1000 mg/880 I.E. bruistabletten. Calcium/Vitamine D3
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS Steovit Forte sinaasappel 1000 mg/880 I.E. bruistabletten Calcium/Vitamine D3 Lees goed de hele bijsluiter, want deze bevat belangrijke informatie Dit geneesmiddel
Nadere informatieDokter op Dinsdag. Jawed Polad Interventiecardioloog Jeroen Bosch Ziekenhuis
Dokter op Dinsdag Jawed Polad Interventiecardioloog Jeroen Bosch Ziekenhuis Het hart is voornamelijk gemaakt van speciale spier. Het hart pompt bloed in de slagaders (bloedvaten) die het bloed naar alle
Nadere informatieDaarbij kan er sprake zijn van minder eten door bijvoorbeeld: toenemende vermoeidheid; kortademigheid; minder beweging; angst; depressie.
Voeding bij COPD Inleiding Een gezond, afwisselend eetpatroon is voor iedereen goed. Voedsel is immers de brandstof van ons lichaam. Klachten als kortademigheid, vermoeidheid en hoesten kunnen uw lichamelijke
Nadere informatieLithium bij ouderen, wat als de nierfunctie verslechtert?
Lithium bij ouderen, wat als de nierfunctie verslechtert? KenBis Maart 2017 Anna Krikke, psychiater Inleiding Inleiding Lithium, indicaties, bijwerkingen Richtlijn Renale bijwerkingen chronisch lithium
Nadere informatieBijwerkingen van geneesmiddelen: herkennen en melden
Bijwerkingen van geneesmiddelen: herkennen en melden December 2013 COIG, Bunnik Dr. F. van Hunsel, apotheker-epidemioloog www.lareb.nl Nieuwe geneesmiddelen Veiligheid geneesmiddel is altijd onzeker Hoe
Nadere informatieTrastuzumab (Herceptin )
Trastuzumab (Herceptin ) Borstkanker (mammacarcinoom) De diagnose borstkanker is bij u vastgesteld. Dit wordt ook wel een mammacarcinoom genoemd. De behandeling van een mammacarcinoom bestaat uit een operatieve
Nadere informatieSAMENVATTING EN CONCLUSIES
SAMENVATTING EN CONCLUSIES De afgelopen 10 jaar hebben de taxanen paclitaxel (Taxol ) en docetaxel (Taxotere ) een belangrijke plaats verworven in de chemotherapeutische behandeling van kanker. Beide geneesmiddelen
Nadere informatieSummary of Product Characteristics / 1 van 6
1.31.1 Summary of Product Characteristics 1.3.1.1 / 1 van 6 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL.. 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING bevat 74,6 mg (=1 mmol) per ml. bevat 100 mg (=1,34 mmol) per ml.
Nadere informatieNierinsufficiëntie en voeding
Nierinsufficiëntie en voeding Kirsten Berk Voeding bij CVRM en diabetes - 2013 Inhoud: Gewichtsreductie Natriumbeperking Eiwitbeperking Kalium Praktisch: dieetinzicht Gewichtsreductie Overgewicht -> vergrote
Nadere informatieOndervoeding bij Ouderen 14/11/2013. S. Lonterman; Klinisch Geriater
Ondervoeding bij Ouderen 14/11/2013 Inhoud Presentatie Definitie Ondervoeding Verschillende schalen Ouderen Centrum & Ondervoeding HagaZiekenhuis & Ondervoeding Eigen Onderzoek Voedingsgebied Supplementen
Nadere informatieAntagel Teva, suspensie voor oraal gebruik Aluminiumoxide, magnesiumhydroxide
1.3.1 : Bijsluiter Bladzijde : 1 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Antagel Teva, voor oraal gebruik Aluminiumoxide, magnesiumhydroxide Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. Algemene voedingsrichtlijnen voor oncologische patiënten tijdens therapie
PATIËNTEN INFORMATIE Algemene voedingsrichtlijnen voor oncologische patiënten tijdens therapie 2 Hygiënemaatregelen Als gevolg van de chemotherapie, immunotherapie of bestraling neemt het aantal bloedcellen
Nadere informatieBariatrische Chirurgie: een gewichtige ingreep
Bariatrische Chirurgie: een gewichtige ingreep 1 Mellody Cooiman Arts-onderzoeker/PhD-student Disclosure belangen spreker Geen 2 3 Evolutie 4 Overgewicht? Dit zijn de risico s 5 Medicatie switch of behandeling
Nadere informatieDe geriatrische patiënt op de SEH. SEH onderwijsdag Sigrid Wittenberg, aios klinische geriatrie
De geriatrische patiënt op de SEH SEH onderwijsdag Sigrid Wittenberg, aios klinische geriatrie Relevante onderwerpen Delier Symptoomverarming Medicatie op de SEH Duur aanwezigheid patiënt op de SEH Delier
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLANDSE SAMENVATTING In de Westerse wereld vormen hart- en vaatziekten de belangrijkste oorzaken van ziekte en overlijden. Bij het ontstaan van hart- en vaatziekten speelt atherosclerose (slagaderverkalking)
Nadere informatieNierinsufficiëntie bij DM en CVRM
Nierinsufficiëntie bij DM en CVRM Dr. Tom Geers, internist - nefroloog en opleider St. Antonius ziekenhuis Nieuwegein Nierfunctie beloop met de leeftijd 1 Hoge sterfte bij dialyse patiënten Prevalentie
Nadere informatieCasus geriatrie. Symposium klinische farmacie 06 oktober Veerle Grootaert
Casus geriatrie Symposium klinische farmacie 06 oktober 2012 Veerle Grootaert VG: permanente VKF, TIA, syst. Hartfalen, Dementie (MMSE = 15/30) RVO op geriatrie: val met rugpijn ontregelde INR =7 hartslag
Nadere informatieMedicijncombinatie kan kankerpatiënt schaden Kankerpatiënt slikt vaak riskante mix van medicijnen
Medicijncombinatie kan kankerpatiënt schaden Kankerpatiënt slikt vaak riskante mix van medicijnen Pas op met medicatie tijdens chemotherapie! Kankerpatiënten lopen risico dat medicijnen kanker behandeling
Nadere informatieSLIM een revolutionaire visie
SLIM een revolutionaire visie Heeft u er wel eens aan gedacht dat uw gewichtstoename niets met te veel eten of te weinig beweging te maken hoeft te hebben? Dat klinkt misschien vreemd, maar recent wetenschappelijk
Nadere informatieGezonde voeding bij ouderen. Door Ann Van Hoye, diëtiste
Gezonde voeding bij ouderen Door Ann Van Hoye, diëtiste Op het menu Voedingsbehoefte Gezonde voeding Het leven start bij water Smaak Ondervoeding Voedselinfectie Voedingsbehoefte Voedingsbehoefte Basaal
Nadere informatieSamenvatting voor niet-ingewijden
Samenvatting 188 Samenvatting Samenvatting voor niet-ingewijden Diabetes mellitus type 2 (DM2), oftewel ouderdomssuikerziekte is een steeds vaker voorkomende aandoening. Dit heeft onder andere te maken
Nadere informatieHeeft een transplantatie een invloed op mijn voedingspatroon?
Heeft een transplantatie een invloed op mijn voedingspatroon? Dr. Michel DE PAUW Hartcentrum UZ Gent 1 juli 2013 1 Waarom aandacht voor voeding na transplantatie? Meer kans voor infecties door een verminderde
Nadere informatieRICHTLIJN 96/8/EG VAN DE COMMISSIE. van 26 februari 1996
Nr. L 55/22 NL I Publikatieblad van de Europese Gemeenschappen 6. 3. 96 RICHTLIJN 96/8/EG VAN DE COMMISSIE van 26 februari 1996 inzake voedingsmiddelen die zijn bestemd om in energiebeperkte diëten te
Nadere informatieZwangerschapsbraken. gevoelige slokdarm door het braken waardoor slikken moeizaam gaat
Zwangerschapsbraken Zwangerschapsbraken wordt ook wel hyperemesis gravidarum genoemd. Het is een term die wordt gebruikt voor overmatig braken tijdens de eerste helft van de zwangerschap. Veel vrouwen
Nadere informatieGoed eten werkt preventief en vergroot levenskwaliteit
Voeding en dementie hangen nauw samen Goed eten werkt preventief en vergroot levenskwaliteit Voeding en dementie hangen nauw samen Goed eten werkt preventief en vergroot levenskwaliteit De Wereldgezondheidsorganisatie
Nadere informatieCNE vasculaire zorg, 18 maart 2014 Dieetadviezen bij chronische nierschade
CNE vasculaire zorg, 18 maart 2014 Dieetadviezen bij chronische nierschade Sanne Huisman, diëtist Inhoud Dieetadviezen bij nierfunctiestoornissen: Verwijzen Doelstelling behandeling diëtist Dieetkenmerken
Nadere informatieBIJSLUITER Benakor F 2,5 mg filmomhulde tabletten voor katten
BIJSLUITER Benakor F 2,5 mg filmomhulde tabletten voor katten 1. NAAM EN ADRES VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN EN DE FABRIKANT VERANTWOORDELIJK VOOR VRIJGIFTE, INDIEN VERSCHILLEND
Nadere informatieKlinische aan bed van. farmacie de patiënt? Het is niet altijd wat het lijkt. Symposium klinische farmacie Leuven, 8 oktober 2011
Klinische aan bed van farmacie de patiënt? Het is niet altijd wat het lijkt Symposium klinische farmacie Leuven, 8 oktober 2011 Apr. Veerle Grootaert Klinische farmacie: OF vanuit de apotheek aan bd bed
Nadere informatieCarboplatine en Vinorelbine
Carboplatine en Vinorelbine INFORMATIEBROCHURE VOOR DE PATIËNT INHOUD 1. VERLOOP VAN DE BEHANDELING...4 2. AANDACHTSPUNTEN BIJ CHEMOTHERAPIE...5 3. MOGELIJKE BIJWERKINGEN...6 4. BELANGRIJKE WEETJES...8
Nadere informatieVoedingsadvies bij Diabetes Mellitus. Bij gebruik van GLP-1-analoog
Voedingsadvies bij Diabetes Mellitus Bij gebruik van GLP-1-analoog Aangezien u lijdt aan Diabetes mellitus, type 2 (oftewel ouderdomsdiabetes) én overgewicht hebt, heeft de arts u een behandeling met zogenaamd
Nadere informatieBloedarmoede tijdens en na de zwangerschap
Bloedarmoede tijdens en na de zwangerschap We omringen jou en je kind met de beste zorg Wat is bloedarmoede (anemie)? Bloedarmoede betekent dat er een te laag gehalte aan hemoglobine (Hb) in het bloed
Nadere informatieGezonde Leefstijl: Alcohol
Gezonde Leefstijl: Alcohol 1 Onderwerpen Cijfers en feiten Alcohol in je lichaam Ziektes door Alcohol Alcohol in de praktijk Alcohol en overgewicht Tips Alcoholgebruik Vragen 2 Cijfers en feiten 1) Ruim
Nadere informatieBIJSLUITER. VITAMINE D IE en tabletten
BIJSLUITER VITAMINE D3 2800 IE en tabletten Lees de hele bijsluiter goed voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. - Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER
Sandoz B.V. Page 1/5 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Ferrofumaraat Sandoz tablet 200, omhulde tabletten 200 mg Ferrofumaraat Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken
Nadere informatieInteracties tussen voeding en geneesmiddelen. Milou van Heuckelum Keuzestage Farmacie-M 24 juni 2014
Interacties tussen voeding en geneesmiddelen Milou van Heuckelum Keuzestage Farmacie-M 24 juni 2014 Programma Algemene inleiding Definities Geneesmiddel-nutriëntinteracties Top 10 geneesmiddelen in de
Nadere informatie