Bloedarmoede tijdens en na de zwangerschap

Transcriptie

1 Bloedarmoede tijdens en na de zwangerschap We omringen jou en je kind met de beste zorg

2 Wat is bloedarmoede (anemie)? Bloedarmoede betekent dat er een te laag gehalte aan hemoglobine (Hb) in het bloed zit. Dit kan het gevolg zijn van een verstoorde aanmaak, verhoogde afbraak of verlies van rode bloedcellen. Hemoglobine bevat ijzer. Tekorten kunnen lichamelijke klachten veroorzaken. Gedurende de zwangerschap en de eerste weken daarna is het ijzergehalte wat lager door verdunning. Dit is een natuurlijke aanpassing van het lichaam door toename van vocht in de bloedvaten tijdens de zwangerschap en een verhoogde behoefte aan ijzer. Deze natuurlijke daling van het ijzergehalte kan geen kwaad en herstelt zich in het eind van de zwangerschap. Enkele weken na de bevalling is het ijzergehalte meestal weer normaal. Wanneer je borstvoeding geeft heb je een verhoogde kans op het ontwikkelen van bloedarmoede. Wat zijn mogelijke oorzaken van bloedarmoede? Bloedarmoede kan ontstaan door: Tekort aan ijzer (meest voorkomende oorzaak). IJzer is de belangrijkste bouwsteen van hemoglobine. Tijdens de zwangerschap neemt het bloedvolume toe, waardoor de verhouding tussen het bloedplasma en de rode bloedcellen verandert. Hierdoor daalt het Hb-gehalte. Teveel bloedverlies tijdens of na de bevalling. Overige oorzaken. Wat zijn de klachten/verschijnselen van bloedarmoede? Een te laag Hb kan onderstaande klachten veroorzaken. Deze klachten kunnen ook passen bij andere ziektebeelden; bespreek ze bij twijfel met je zorgverlener. vermoeidheid en zwak gevoel (deze kunnen ook veroorzaakt worden door slecht slapen en de bevalling zelf); weinig eetlust; kortademigheid bij inspanning; duizeligheid; gevoel van flauwvallen; hartkloppingen; transpireren; hoofdpijn; oorsuizing; bleekheid (treedt pas op als het Hb-gehalte in het bloed sterk verminderd is); Ernstige bloedarmoede gaat vaak gepaard met een versnelde hartslag. 2 3

3 Wat kun je zelf doen? Gezond en afwisselend eten is belangrijk om genoeg bouwstoffen binnen te krijgen. Producten met vitamine B12, foliumzuur en ijzer zijn bijvoorbeeld bladgroenten, noten, peulvruchten, brood, rijst, vis en vlees. Aangepaste voeding kan een ijzer te kort gedeeltelijk voorkomen of opvangen maar bij een echt tekort is ijzerrijke voeding ontoereikend en zijn ijzerpreparaten noodzakelijk. De vijf spelregels voor gezonde voeding: eet gevarieerd; eet niet teveel; gebruik minder verzadigd vet; eet veel groenten, fruit en brood; ga veilig met voedsel om. Denk hierbij aan het bereiden van voedsel. Wat zijn ijzerrijke voedingsmiddelen? Groenten en fruit. Alle soorten bevatten veel ijzer, neem er daarom dagelijks een ruime portie van. Alle soorten peulvruchten, zoals witte en bruine bonen, linzen, kapucijners en groene erwten zijn rijk aan ijzer. Brood, (ontbijt)granen, aardappelen, rijst, pasta en peulvruchten. Alle soorten brood en graanproducten bevatten ijzer. Het meeste ijzer bevatten: volkorenbrood, roggebrood, volkorencrackers en knäckebröd, muesli, zilvervliesrijst en volkoren macaroni/-spaghetti, (volkoren) ontbijtkoek, tussendoorbiscuits. Aardappelen leveren een belangrijke bijdrage in de benodigde hoe veelheid ijzer. Vlees(waren), vis en ei. Alle vleessoorten bevatten veel ijzer. Rundvlees levert in het algemeen wat meer ijzer op dan varkensvlees en kip. Vis en eieren bevatten ongeveer evenveel ijzer als varkensvlees en kip. Overigen. Noten en zaden zijn rijk aan ijzer, vooral amandelen, cashewnoten, hazelnoten, paranoten, pinda s, pistachenootjes, walnoten en zonnebloempitten. Appelstroop bevat veel ijzer (vooral uit blik). Roosvicee Ferro is een vruchtenlimonadesiroop waaraan extra ijzer is toegevoegd. Gebruik de siroop liever niet in combinatie met melk of melkproducten, omdat het ijzer dan moeilijker in het lichaam wordt opgenomen. Floradix is een ijzersupplement op natuurlijke basis. 4 Geen vlees, wat dan? Als je geen vlees of vis eet is het belangrijk een goede ijzerrijke vervanging te kiezen. In plaats van een portie vlees kan je gebruik maken van; eieren, vegetarische hamburger of schnitzel, sojabrokjes, tahoe of tempé, peulvruchten, Valess. Combineer deze plantaardige producten met vitamine C-rijke producten. Kaas is een vleesvervanger vanwege de hoeveelheid eiwit, maar bevat vrijwel geen ijzer. Gebruik kaas niet vaker dan 1x per week als vlees vervanging bij de maaltijd. Voedingsmiddelen die de opname van ijzer beïnvloeden Niet al het ijzer dat in voeding zit wordt door het lichaam opgenomen. Veel thee, koffie en melkproducten kunnen de opname van ijzer verminderen. De ijzeropname in het lichaam wordt verbeterd door vitamine C. Dat zit in vers fruit, groenten, aardappelen, sinaasappelsap en grapefruitsap. IJzer in dierlijke voedingsmiddelen zoals vlees, vis en kip, wordt beter opgenomen in het lichaam dan ijzer uit plantaardige voedingsmiddelen zoals brood, groenten en peulvruchten. IJzerpreparaten Bloedarmoede is meestal goed te behandelen. De behandeling hangt af van de oorzaak. Wanneer een tekort aan ijzer de oorzaak is van bloedarmoede dan heeft u extra ijzer nodig in de vorm van ijzertabletten, namelijk ferrofumaraat. Het is belangrijk dat je deze tabletten inneemt met een vitamine-c rijke drank, bijvoorbeeld sinaasappelsap. Dit bevordert de opname van ijzer. Een ijzerpreparaat kan verstopping veroorzaken. Je kunt de stoelgang stimuleren door: veel drinken, vezelrijk eten en voldoende beweging. Er bestaan ook preparaten die minder vaak verstopping veroorzaken, maar die iets duurder zijn. Heb je nog vragen bespreek deze dan met je zorgverlener. Voor meer informatie over voedingsmiddelen die veel ijzer bevatten zou je kunnen kijken op de website van het Voedingscentrum. 5

4 6 7

5 Belangrijke telefoonnummers route 81 Livive, Centrum voor verloskunde: (013) Website: ETZ (algemeen): (013) Livive, Copyright Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis afdeling Communicatie Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. Zo maak je snel contact met Livive:... Livive, Centrum voor Verloskunde ETZ Elisabeth, Hilvarenbeekseweg 60, 5022 GC Tilburg Route 81 Telefoon: (013) Website: 8