Interacties tussen voeding en geneesmiddelen Iets om ons druk over te maken?

Transcriptie

1 Interacties tussen voeding en geneesmiddelen Iets om ons druk over te maken? Jacques Verzijl, ziekenhuisapotheker Nellie Overbeeke, diëtist 22 november 2018

2 Inleiding interactie voeding en geneesmiddelen Definities voeding, dieet, geneesmiddelen, voedingssupplementen Marktgegevens NPN Factsheets Presentatie Wat doet het ETZ op het gebied van interactie voeding en geneesmiddelen

3 Pharmaceutisch weekblad

4 Zo begon het.

5 Probleem: niet alle mensen zijn gelijk

6 Sleutel slot mechanisme

7 Werking medicatie en voeding

8 Integrale benadering van voeding en geneesmiddelen van essentieel belang

9 De bekende type interacties

10 Verschillende typen interacties de bekende Farmaceutische en nutriceutische vb: ciprofloxacine (antibioticum) en sondevoeding Farmacodynamische en nutridynamische vb: warfarine (antistolling) met vitamine K (-) in voeding en vitamine E (+) in voeding Farmacokinetische en nutrikinetische vb: grapefruitsap en CYP3A4 (leverenzymen) bv werking Viagra en 1 glas grapefruitsap

11 Definitie geneesmiddelen Geneesmiddelen zijn producten die bedoeld zijn om ziektes bij mensen, te voorkomen, te behandelen of te genezen. Medicijnen bestaan uit slechts een of enkele stoffen, in relatief hoge doseringen. Bron: Geneesmiddelenwet

12 Definitie voeding Bron: Nationaal Kompas Volksgezondheid 2013 Het geheel aan eet-, drink- en kauwwaren. Voeding bestaat uit nutriënten, die energie leveren voor de aanmaak van lichaamscellen en tevens nodig zijn voor het behoud van lichaamscellen.

13 Definitie voedingsstoffen Ongeveer 50 voedingsstoffen bekend Nodig voor alle levensprocessen Macronutriënten eiwitten (aminozuren), vetten, koolhydraten (zetmeel en suikers) Groot aantal micronutriënten vitamines en mineralen: belangrijke rol bij fysiologische functies, nodig voor de levensprocessen, zoals opbouw en reparatie van het lichaam, energievoorziening en het regelen van alle processen die in het lichaam plaatsvinden

14

15 Definitie dieetbehandeling Het geheel van activiteiten dat tot doel heeft een bijdrage te leveren aan het voorkomen, opheffen, verminderen of compenseren van met voeding samenhangende of door voeding beïnvloedbare stoornissen, beperkingen en participatieproblemen. Bij dieetbehandeling is sprake van een medische indicatie. Er wordt gestreefd naar evidence based handelen. Bron: Artsenwijzer Diëtetiek;

16 Definitie voedingssupplementen Voedingssupplementen zijn eet- en drinkwaren die: 1. Bedoeld zijn als aanvulling op de normale voeding 2. Een geconcentreerde bron vormen van een of meer microvoedingsstoffen of andere stoffen met een voedingskundig of fysiologisch effect 3. Verhandeld worden in voor inname bestemde afgemeten kleine eenheidshoeveelheden Bron: Warenwetbesluit

17 Voedingssupplementen (incl. kruidenpreparaten) Te koop via Drogist Apotheek Gezondheidswinkel Warenhuis Supermarkt Internet Therapeut Sportscholen

18 Stemming Vraag: hoeveel verschillende voedingssupplementen zijn te koop bij de webshop van Kruidvat? A: B: C: D: > 350

19 435 voedingssupplementen (augustus 2018)

20 Schap Kruidvat Foto Jacques

21

22 NPN: verkiezing supplement van het jaar 2018 Top 5 1. Magnesium 2. Vitamine D 3. Kurkuma 4. Visolie 5. Multivitamine & mineralen 30% gebruikt supplement voor de gezondheid 24% streeft naar een betere weerstand 14% neemt supplement met een specifiek doel

23 RIVM: gebruik preparaten in NL (kruiden en planten) Het gebruik van preparaten neemt toe NL: 10% van de mannen, 17% van de vrouwen, 13% van de kinderen 600 verschillende preparaten, 345 verschillende kruiden/planten Meest gebruikte: Echinacea, ginkgo, cranberry, ginseng en algae Wat zijn de risico s, inclusief potentiele kruidengeneesmiddelen interactie? Bron: Consumption of plant food supplements in the Netherlands, S. Jeurissen et al, 2018 Food & Function

24 Factsheets NPN anticonceptiepil Kan leiden tot foliumzuurdeficiëntie (kwaliteit van bewijs is laag) en hypomagnesiëmie Dagelijks 0,5 mg foliumzuur Bij magnesiumconcentraties tussen 0,5 en 0,7 mmol/l 5 tot 14 mmol magnesiumgluconaat per dag. Bij mg-conc. < 0,5 mmol/l intraveneuze suppletie

25 Factsheet NPN ginseng - antistollingsmiddelen Ginseng is naam van bereidingen uit de wortels uit het geslacht Panax, tenminste 9 soorten Panax 2 bekendste soorten Panax zijn P. quinquefolius P. ginseng P. quinquefolius i.c.m. warfarine kan leiden tot verlaging van de plasmaspiegels warfarine, dus afname antistollingseffect Interactie P. ginseng en warfarine kan niet uitgesloten worden.

26 Wat doen we in het ETZ?

27 Welke supplementen en kruidenpreparaten gebruikt u? Worden vermeld bij thuismedicatie in onsepd Opnamegesprek

28 Hoe geneesmiddelen innemen? Wat is klinisch relevant? Vaak is de bijsluiter niet concreet genoeg Bijvoorbeeld nuchter innemen, waarom moet dat en wat is nuchter (lege maag). Richtlijnen protocol nuchter, voor volwassenen: Heldere dranken 2 uur Vast voedsel en niet heldere dranken 6 uur Grote maaltijden 8 uur Sondevoeding 8 uur

29 Levothyroxine (te traag werkende schildklier) Uitgewerkt door stagiaire farmacie Geeft complexiteit aan Flowchart en bijsluitertekst Kan er dan zo gaan uitzien

30

31 Bijsluiter levothyroxine kan er dan zo gaan uitzien.

32 Databestand ETZ 2017

33 Databestand ETZ 2017

34 Mw, R-E, 64 jaar, oncologie Thuismedicatie: Omeprazol 20 mg, 1 x dd Gliclazide 80 mg, 3 x dd Insuline volgens voorschrift Formoterol 12 mcg/do aerosol 2 x dd Ciclesonide 160 mcg/do aerosol 2 x dd Paroxetine, 20 mg 1 x dd Levocetirizine 2,5 mg (voor zonne-allergie) Acenocoumarol volgens thrombosedienst

35 Complexering in het maagdarmkanaal (R. Witkamp)

36 Ciprofloxacine Niet met zuivel innemen

37 Atorvastatine Bij dit middel geen grapefruit(sap) gebr.

38 Ook andere effecten van geneesmiddelen kunnen invloed hebben op voedingstoestand Effect op de eetlust en verzadiging gewichtstoename dan wel afname metabole effecten en/of effecten op elektrolytenhuishouding verstoring resorptie/metabolisme micronutriënten Problemen mond verlies van smaak of reukvermogen vieze smaak in de mond tandvleesproblemen verminderde speekselvloed tot droge mond Maagdarmkanaalproblemen misselijkheid, braken diarree, obstipatie Allergie voor bepaalde voedingsmiddelen <-> geneesmiddelen

39 Gingiva hyperplasie als gevolg van medicatie

40 Onze conclusie: Door samenwerking farmacie - voeding betere patiëntenzorg! Daar maken wij ons druk om!

41 Vragen?