Strategische Pensioenopties

Transcriptie

1 Strategische Pensioenopties De noodzaak en mogelijkheden om het anders te doen

2 Strategische Pensioenopties De noodzaak en mogelijkheden om het anders te doen Ronald Doornbos Tegenover de toenemende kosten van een pensioenregeling staan steeds lagere baten. Iedere onderneming doet er daarom, in de ogen van Ronald Doornbos, Practice Leader Retirement Strategy, verstandig aan zijn pensioenstrategie te herijken. Waarom is een nieuwe pensioenstrategie noodzakelijk? Omdat de pensioenvoorziening van een gemiddelde onderneming steeds minder baten oplevert, terwijl de lasten ervan juist omhoog schieten. Hier komt bij dat er op het moment ook volop mogelijkheden zijn om het anders te doen. Iedere onderneming doet er daarom goed aan juist nu zijn pensioenstrategie te herijken. Pardon, nemen de baten af? Ja. De arbeidsvoorwaarde pensioen is een HR-instrument. Bedrijven voeren een pensioenvoorziening om medewerkers aan te trekken en te binden. Daaraan ligt de aanname ten grondslag dat werknemers een pensioen belangrijk vinden. Alleen dan speelt het pensioen immers een rol bij hun carrièrekeuzes. De laatste jaren zien we echter dat de voorkeuren van werknemers verschuiven. Moderne arbeidskrachten zijn individueler en mobieler. Zij hechten minder belang aan vaste waarden als een pensioen. Uit door ons uitgevoerd onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat sollicitanten en medewerkers meer dan vroeger kijken naar zaken als diversiteit, corporate image, een open cultuur, flexibele werktijden en de mogelijkheid een goede balans te vinden tussen werk en privé. De oudedagvoorziening is simpelweg minder hoog op hun wensenlijst komen te staan. Het is daarom logisch dat ondernemingen zich de vraag stellen of en hoe hun budget voor arbeidsvoorwaarden effectiever kan worden ingezet. Vergeet niet dat de gemiddelde pensioenvoorziening met zo n 20 tot 25 procent van het loon een enorme kostenpost is. Logisch dat je dan kijkt naar de return on investment. En de kosten nemen ook nog eens toe? Inderdaad. Dit proces was al langer aan de gang, maar is door de kredietcrisis volledig aan de oppervlakte gekomen. Door de gedaalde beurskoersen hebben pensioenfondsen minder reserves, terwijl er vanwege de lage rentestanden juist meer kapitaal nodig is. Tel bij dit laatste nog eens de stijgende levensverwachting op en je begrijpt wat dit alles voor de kosten van de pensioenen betekent. De komende jaren zal er extra geld nodig zijn om de bestaande pensioentoezeggingen in stand te houden. Maar ja, als er al ruimte voor premieverhoging is, wil je daar dan aan, gezien de afnemende waardering voor datzelfde pensioen?

3 En oplopende premies hebben grote impact op de financiële positie van veel ondernemingen Dat klopt. Als een onderneming een pensioentoezegging doet, staat de waarde daarvan de huidige contante waarde van de toekomstige uitkeringen als verplichting op de ondernemingsbalans. Dit betekent dat als de waarde van de pensioentoezegging stijgt, de winst afneemt en de waarde van de onderneming daalt. Kun je dat uitleggen? Stel dat de levensverwachting verder oploopt of de rente opnieuw daalt. De huidige contante waarde van de pensioentoezegging neemt dan toe. In het eerste geval is er aan het eind van de rit immers meer geld nodig. In het tweede geval moet er, door het lagere verwachte rendement, nu meer kapitaal zijn om hetzelfde einddoel te bereiken. Tegenover deze duurdere pensioenverplichting zal het bedrijf op de balans meer eigen vermogen moeten zetten. Dat gaat uiteraard direct ten koste van de winst. De impact van dit mechanisme is groot. De afgelopen jaren hebben we gezien dat de waarde van de pensioenverplichting van ondernemingen met 100, 200 soms 300 procent is toegenomen. Vooral bij bedrijven met een relatief lange historie komt het daardoor voor dat de waarde van de pensioenpot groter is dan die van de operationele activiteiten. Met alle nadelige gevolgen van dien. Maar dit is nog niet alles. Een lagere winstgevendheid leidt er vervolgens ook nog eens toe dat de meeste investeerders de onderneming minder aantrekkelijk vinden. Hierdoor daalt de waarde van de onderneming. Bovendien houden investeerders niet van de onzekerheid die dit alles met zich meebrengt. Omdat niemand weet of de waarde van de toekomstige pensioenverplichtingen verder gaat stijgen of juist zal dalen, valt er geen goede inschatting te maken van de toekomstige winstgevendheid. Aan de beurs noteren ondernemingen met een eigen pensioenfonds daardoor tegen een substantiële discount, een onzekerheidskorting die groter is dan op basis van de verminderde winstgevendheid alleen te legitimeren valt. Strategische Pensioenopties 3

4 Je zou er wakker van liggen Inderdaad. Ook dat is een nadeel. Bestuur en management van ondernemingen zijn steeds meer tijd kwijt aan het pensioen. Dit terwijl zij zich uiteraard juist in tijden als deze op het primaire proces willen concentreren. En dat alles kan anders? Ja. Op dit moment komt er een aantal ontwikkelingen samen. Wetgever en toezichthouders stellen steeds meer en strengere eisen aan de pensioenen in zijn algemeenheid en de pensioenfondsen in het bijzonder. De grotere professionaliteit die dit van de fondsen vraagt, brengt navenant hogere kosten met zich mee. Daardoor wordt het voor steeds minder ondernemingen aantrekkelijk een eigen pensioenfonds te hebben. Zij worden dus als vanzelf gedwongen te kijken of het anders kan. Tegelijkertijd is er de afgelopen jaren een groot aantal mogelijkheden bijgekomen om het pensioen te regelen. Vandaag de dag zijn andere pensioencontracten mogelijk dan de klassieke eindloon- of middelloonregeling. Daarnaast zijn er ook nieuwe vormen van pensioenuitvoering beschikbaar gekomen. Denk bijvoorbeeld aan een premiepensioeninstelling (ppi) of een multi employer fund. Verder zijn er mogelijkheden om de pensioenrisico s van de ondernemingsbalans af te halen via bijvoorbeeld een buy out (zie kader voor alle mogelijkheden). Vandaar dat ik stel dat niet alleen de noodzaak, maar ook de mogelijkheden om het anders te doen vandaag de dag groter zijn dan ooit. De noodzaak en mogelijkheden om het anders te doen zijn vandaag groter dan ooit Wat let ondernemingen nog? Het herijken van de pensioenstrategie en het aanpassen van de pensioenregeling is geen eenvoudige opgave. Het is niet alleen een complex vraagstuk, maar vooral ook een puzzel die ondernemingsbesturen niet in hun eentje kunnen leggen. Ook de werknemers en hun vertegenwoordiging moeten zich immers in de gekozen oplossing herkennen. Daarom is het uitermate belangrijk het proces zorgvuldig te doorlopen en te borgen dat de benodigde kennis ervoor in huis is. Die combinatie van kwaliteiten biedt Towers Watson ondernemingen bij het oplossen van dit vraagstuk.

5

6 Towers Watson Pensioen Quick Scan Met de Towers Watson Pensioen Quick Scan maken wij inzichtelijk of het wenselijk is uw bestaande pensioenstrategie zorgvuldig onder de loep te nemen. Het is goed deze vraag te stellen omdat het herijken van een pensioenstrategie een ingrijpende operatie is. Met de opgebouwde rechten van uw werknemers dient zorgvuldig te worden gehandeld. Bij het proces is een groot aantal stakeholders betrokken. Om de juiste beslissing te nemen is een breed pallet aan kennis en informatie noodzakelijk. De vraag of een herijking op zijn plaats is beantwoorden we door uw bestaande regeling op een viertal dimensies (zie kader hieronder) te beoordelen. Op deze wijze maken wij op een laagdrempelige en efficiënte wijze inzichtelijk of het aanpassen van uw pensioenstrategie wenselijk en haalbaar is en hoeveel winst u ermee kan boeken. U ziet in één oogopslag wat de knelpunten van de huidige regeling zijn en waar de mogelijkheden liggen om deze te verbeteren. Zo leggen we gezamenlijk de basis om wat betreft pensioen de juiste strategische keuzes te maken en de waarde ervan voor uw onderneming te maximaliseren. Willem Eikelboom, Service Line Leader Strategic Retirement Solutions Beoordeling van de financiële en arbeidsvoorwaardelijke kwaliteit van een pensioenregeling op vier aspecten: De mate waarin de HR-kwaliteit van de regeling zich verhoudt tot die van de door de concurrentie aangeboden regelingen; De mate waarin de kosten van de regeling zich verhouden tot de kosten die gemiddeld genomen in de markt worden gemaakt voor het betreffende type regeling; De huidige trends en ontwikkelingen die van invloed zijn op de toekomstbestendigheid de pensioenregeling; De vraag of er andere regelingen mogelijk zijn die beter aansluiten op de financiële en kwalitatieve pensioendoelstellingen van de onderneming. Na uitvoering van de Pensioen Quick Scan weet de onderneming wat de aandachtspunten zijn van de bestaande regeling, zowel wat betreft kwaliteit als kosten. Daarnaast heeft de klant inzicht in welke mogelijke oplossingsrichtingen er voorhanden zijn. Gezamenlijk schetst dit een beeld of het opportuun is de pensioenstrategie te herijken.

7 Strategische pensioenopties Buy-out: overdracht van opgebouwde pensioenrechten en -aanspraken van een pensioenfonds naar een verzekerd contract. Vermindert de pensioenrisico s van de onderneming. De (eventuele) verdere pensioenopbouw vindt buiten deze constructie plaats. Buy-in: gelijk aan buy-out maar dan voor een specifiek deel van de pensioenrechten en aanspraken. Bijvoorbeeld van de inactieven, omdat op dit deel van de portefeuille geen risico meer kan worden genomen. Herverzekerde regeling (annuity purchase): pensioenregeling wordt in zijn geheel ondergebracht bij een verzekeringsmaatschappij waarbij de pensioenopbouw blijft doorlopen. De onderneming loopt in zijn geheel geen pensioenrisico meer. Multi employer fund: een pensioenfonds met meerdere aangesloten ondernemingen. Er zijn twee soorten Multi employer funds: Multi-opf: een ondernemingspensioenfonds dat verschillende regelingen voor verschillende ondernemingen uitvoert. Het belegd vermogen is per aangesloten onderneming gescheiden, het zogenoemde ringfencing. Bedrijfstakpensioenfonds: voert een pensioenregeling uit die verplicht is voor alle ondernemingen in de betreffende bedrijfstak. Het vermogen wordt gezamenlijk belegd. Soms is het ook voor andere ondernemingen mogelijk om op vrijwillige basis bij een bedrijfstakpensioenfonds aan te sluiten. Dit kan IFRS-voordelen opleveren. Captive: een verzekeringsmaatschappij die volledig eigendom is van de onderneming. Door pensioenen uit verschillende landen via een externe verzekeraar te herverzekeren bij de captive, is het mogelijk om voordelen te behalen, zoals een betere spreiding van risico s, effectievere governance, sterkere solvabiliteitsbuffers, lagere uitvoeringskosten en hogere uitvoeringskwaliteit. Pooling: het samenbrengen van beleggingen (asset pooling) of risico s (risk pooling) vanuit verschillende landen van één onderneming om op deze wijze schaalvoordelen te behalen. Collective defined contribution (CDC): een middelloonregeling met een vooraf afgesproken vaste pensioenpremie. De pensioen(opbouw) wordt verlaagd indien de financiële middelen in het pensioenfonds niet voldoende zijn. Defined contribution (DC): beschikbare premieregeling. Hierin bestaat de pensioentoezegging uit een afgesproken premie, die de deelnemer zelf kan gebruiken om een pensioenkapitaal op te bouwen. Alle risico s liggen dan bij de deelnemer. Om risico s te beperken kan de deelnemer de premie ook gebruiken om direct een lijfrente in te kopen bij een verzekeraar. Hybride regeling: combinatie van middelloon en DC. Bijvoorbeeld middelloon tot een bepaald salarisniveau en daarboven DC. PPI: premiepensioeninstelling. Een pensioenuitvoerder, niet zijnde een pensioenfonds of een verzekeraar, die op de Nederlandse markt actief is en die een beschikbare premieregeling uitvoert voor verschillende ondernemingen uit uiteenlopende landen. Dit kan kwaliteits- en kostenvoordelen opleveren. Strategische Pensioenopties 7

8 Over Towers Watson Towers Watson is een wereldwijd professioneel consultancybedrijf dat organisaties helpt hun bedrijfsresultaten te verbeteren door effectief Human Resources, financieel en risicoadvies. Met medewerkers wereldwijd, bieden wij oplossingen op het gebied van arbeidsvoorwaarden, talent en beloningsprogramma s en risico- en kapitaalmanagement. Prof. E.M. Meijerslaan AV Amstelveen Postbus AE Amsterdam T F Towers Watson B.V. Handelsregister Amsterdam nr: Op alle door ons geleverde diensten zijn algemene voorwaarden van toepassing. De algemene voorwaarden liggen op onze kantoren ter inzage en worden u desgewenst toegezonden. Ook zijn ze beschikbaar via /voorwaarden Copyright 2011 Towers Watson. All rights reserved. TW-NL