SAMENWERKING HUISARTSENPOST + RAV RAPPORTAGE VAN DE ONDER HUISARTSENPOSTEN GEHOUDEN INTERVIEWS

Transcriptie

1 SAMENWERKING HUISARTSENPOST + RAV RAPPORTAGE VAN DE ONDER HUISARTSENPOSTEN GEHOUDEN INTERVIEWS STAND VAN ZAKEN PER 1 APRIL 2015

2 SAMENWERKING HUISARTSENPOST + RAV Stand van zaken per 1 april 2015 In het project Verbetering samenhang en samenwerking van de keten acute zorg richt InEen zich op verbetering van de samenwerking tussen de huisartsenpost en zes belangrijke ketenpartners: Spoedeisende hulp (SEH) Ambulancevoorziening (RAV) Acute geestelijke gezondheidszorg (GGZ). Verpleeg- en verzorgingshuiszorg en thuiszorg (VVT) Farmaceutische spoedzorg Regionaal Overleg Acute Zorgketen (ROAZ) Van november 2014 tot en met februari 2015 hebben we gesprekken gevoerd met alle huisartsendienstenstructuren en in kaart gebracht hoe de samenwerking er op dat moment uitzag. Welke knelpunten liggen er en welke goede voorbeelden zijn er ontwikkeld? Wat betreft de samenwerking met de SEH wilden we ook een actueel cijfermatig overzicht maken van de stand van zaken in Nederland. De samenwerking met de SEH kwam dan ook in alle gesprekken uitgebreid aan de orde. De samenwerking met de overige ketenpartners is afhankelijk van regionale verschillen meer of minder uitvoerig aan bod gekomen. In de hierna volgende rapportage geven wij de stand van zaken weer van de samenwerking tussen HAP en RAV per 1 april Op de website van InEen staan voorbeelden van samenwerking, een samenwerkingskader HAP + RAV en aanvullende informatie. InEen, maart Ten opzichte van de in 2015 verschenen versie zijn alleen enkele redactionele wijzigingen aangebracht.

3 INHOUDSOPGAVE SAMENWERKING HAP+RAV 2 1 WERKWIJZE AMBULANCEZORG Zorgintake, indicatie en triage Ambulancezorg Eerste hulp geen vervoer (EHGV) Communicatiestandaard overdrachten 3 2 SAMENWERKING HUISARTSENPOST + AMBULANCEZORG Samenwerking telefonische toegang ambulancezorg telefonische toegang huisartsenpost Ritverdeling Ambulancezorg zonder vervoer Patiëntoverdracht/gegevensuitwisseling Opleiding en personeel 5 3 KNELPUNTEN SAMENWERKING Communicatie en overdracht Ritverdeling Organisatorische knelpunten 6 samenwerking HAP + RAV, 14 maart /6

4 SAMENWERKING HAP+RAV 1 WERKWIJZE AMBULANCEZORG Ambulancezorg wordt geleverd door de Regionale Ambulancevoorziening (RAV). De Meldkamer Ambulancezorg (MKA) maakt integraal onderdeel uit van de RAV. Landelijk is het beleid ingezet om de meldkamers van ambulance, politie en brandweer samen te voegen tot één landelijke meldkamerorganisatie (LMO). Onder de LMO vallen maximaal 10 multimeldkamers waar de 112- meldingen voor brandweer, politie en ambulance worden gefilterd en de inzet wordt bepaald. De ontwikkeling naar één meldkamerorganisatie is nog niet voltooid. In een aantal regio s hebben fusies plaatsgevonden. Voor de beschrijving van de werkwijze van de ambulancezorg putten we uit drie bronnen: het visiedocument De meldkamer ambulancezorg in ontwikkeling (AZN, 2014), het Uniform Begrippenkader Ambulancezorg (AZN, 2013) en het Landelijk Protocol Ambulancezorg 8 (AZN 2014). Hieronder geven we een overzicht van de stappen die belangrijk zijn voor de samenwerking tussen de huisartsenpost en RAV. 1.1 Zorgintake, indicatie en triage Zowel burgers als verwijzers kunnen om een ambulance vragen. Burgers bellen hiervoor de 112- meldkamer, verwijzers direct de MKA. Een burger krijgt eerst een multi-intakecentralist aan de lijn. Deze doet een eerste filtering en kijkt welke inzet nodig is. Wanneer met spoed een ambulance nodig is, wordt deze direct ingezet. Tegelijk wordt de melder doorgeschakeld naar een verpleegkundig centralist. Deze stelt door triage het toestandsbeeld vast en bepaalt of en met welke urgentie ambulancezorg nodig is. Eventueel wordt de urgentie aangepast, soms wordt de ingezette ambulance teruggeroepen. De verpleegkundig centralist geeft instructie en adviezen aan de beller, zodat de zorgverlening al op gang komt voordat de ambulance arriveert. 1.2 Ambulancezorg De RAV kan spoedeisende ambulancezorg (A ritten) en planbare ambulancezorg (B ritten) inzetten. B ritten zijn vaak vervoer van het verblijfadres van de patient naar een instelling voor diagnostiek of behandeling. Twee vormen van spoedeisende zorg ter plaatse zijn van belang voor de samenwerking met huisartsenposten: Rapid responder: biedt reguliere ambulancezorg, maar kan als solo-eenheid niet vervoeren. First responder: hulpverlener die als eerste ter plaatse is en kan beginnen met levensreddende hulp (politie, brandweer of huisarts), aanvullend op ambulancezorg. Er komt altijd ook een ambulance. 1.3 Eerste hulp geen vervoer (EHGV) In toenemende mate voert de ambulancedienst eerste hulp, geen vervoer uit. Dit geldt in ieder geval bij de rapid responder, maar ook bij de inzet van een gewone ambulance kan de ambulanceverpleegkundige besluiten dat het niet noodzakelijk is de patiënt naar het ziekenhuis te brengen. Zorg ter plaatse wordt verleend en er vindt eventueel overleg met of overdracht aan de huisarts plaats. samenwerking HAP + RAV, 14 maart /6

5 1.4 Communicatiestandaard overdrachten Het Landelijk Protocol Ambulancezorg noemt SBAR (situation, background, assessment, recommendation, soms gevolgd door repeat) als communicatiestandaard voor de overdracht van ambulancezorg naar andere aanbieders. 2 SAMENWERKING HUISARTSENPOST + AMBULANCEZORG Alle huisartsendienstenstructuren (HDS) hebben vastgelegde samenwerkingsafspraken met een RAV. Omdat de RAV-regio s groter zijn, hebben meerdere HDS en soms één gezamenlijke overeenkomst met een RAV. Ook komt het voor dat HDS en afspraken hebben met meerdere RAV s. Over het algemeen is er regelmatig overleg tussen de RAV en de HDS om de afspraken te evalueren. De frequentie van deze gesprekken varieert van elke zes weken tot jaarlijks. HDS en en RAV s maken op verschillende terreinen werkafspraken. Achtereenvolgens komen hieronder samenwerking tussen meldkamer en call center, ritverdeling, eerstehulp, geen vervoer, patiëntoverdracht en gegevensuitwisseling en samenwerking op gebied van opleiding en personeel aan de orde. 2.1 Samenwerking telefonische toegang ambulancezorg telefonische toegang huisartsenpost Op bijna alle huisartsenposten voeren triagisten de telefonische triage uit op basis van NTS (op enkele huisartsenposten wordt TAS gebruikt). In de ambulancezorg gebruikt ongeveer de helft van de meldkamers NTS, de andere helft gebruikt ProQA. ProQA is een protocol dat internationaal wordt gehanteerd. Patiënten kunnen overgedragen worden van huisartsenpost naar RAV en andersom. Dit gebeurt via de triagisten op de huisartsenpost en de meldkamer centralisten, op basis van de triage en de afspraken over ritverdeling. Vaak zijn er afspraken over hoe de overdracht vorm krijgt. Veel huisartsenposten en meldkamers geven aandacht aan de samenwerking tussen meldkamer en call center. Soms in de vorm van een project, maar vaker in de vorm van meelopen met elkaar en gezamenlijk opleiden (zie 2.5). 2.2 Ritverdeling Zowel de huisartsenpost als de RAV biedt zorg op locatie. Vanuit de huisartsenpost rijden één of meer visite-auto s. De RAV heeft ambulancevoertuigen. Om een optimale kwaliteit van zorg te kunnen leveren en efficiënt om te gaan met deze mobiele zorg, hebben bijna alle huisartsenposten en RAV s afspraken over het verdelen van de ritten met urgentie U1 en soms ook U2. De grondslag voor het verdelen van ritten varieert: Verdeling op basis van urgentie. Zeven HDS en hebben met de RAV afgesproken dat bij U1 (vrijwel) altijd de ambulance rijdt. Verdeling op basis van inhoud. Bij een U1 rijdt de ambulance, tenzij Er zijn varianten: er is evident sprake van huisartsenzorg, er geldt terughoudend beleid, multimorbiditeit bij hoogbejaarde patiënt. samenwerking HAP + RAV, 14 maart /6

6 Bij U1 rijdt de huisartsenpost, tenzij Meestal gaat het hier om verdenking van CV of pijn op de borst klachten. De regie arts bepaalt per casus of de ambulance wordt ingezet. Verdeling op basis van drukte. Wanneer de ambulance of de huisartsenpost de afgesproken aanrijtijden niet kan halen, rijden ze voor elkaar. Soms is afgesproken voor afgelegen gebieden een ambulance wordt ingezet, omdat de huisartsenpost de afgesproken aanrijtijden in dat gebied niet kan halen. Veel huisartsenposten zijn inzetbaar door de ambulance voor first response. Wanneer de visite-auto ingezet kan worden voor delen van ambulancezorg, zijn er vaak afspraken over registratie als ambulancevoertuig met gebruik van licht en geluidssignaal en striping en star of life. Ook hebben veel HDS en afspraken over het gebruik van apparatuur waarmee de visite-auto zichtbaar is voor de meldkamer. Soms zijn de ambulances ook zichtbaar voor de huisartsenpost, maar meestal niet. Enkele HDS en hebben afspraken over het gebruik maken van elkaars materiaal. 2.3 Ambulancezorg zonder vervoer RAV s voeren eerstehulp, geen vervoer uit. Dit kan gepland zijn, bijvoorbeeld bij inzet van een rapid responder, maar de ambulanceverpleegkundige kan ook ter plaatse besluiten dat vervoer niet nodig is. Diverse huisartsenposten signaleren dat het aantal ritten zonder vervoer lijkt toe te nemen. Er kunnen meerdere oorzaken zijn voor deze toename: Verandering in vraag naar ambulancezorg. De mogelijkheid om een rapid responder in te zetten. Directe inzet ambulance vanuit de meldkamer. Telefonische triage protocollen gebruikt door de meldkamer en de huisartsenpost. Experimenteren met de in de visie van AZN benoemde kansen voor de ambulancesector om samen te werken met thuiszorg, huisartsen en huisartsenposten. Twee HDS en geven aan dat er geëxperimenteerd is of wordt met de inzet van de ambulance voor huisartsenzorg. Bij één daarvan is een experiment met de inzet van een specifieke ambulance gestaakt. Bij de andere wordt voorzichtig geëxperimenteerd met de inzet van een rapid responder in plaats van een huisartsenvisite in afgelegen gebieden. Een aantal huisartsenposten heeft afspraken met de RAV over de overdracht of terugkoppeling van de ambulance naar de huisartsenpost bij geen vervoer. De afspraken variëren: Mededeling van de ambulanceverpleegkundige of meldkamer aan de triagist huisartsenpost. Overdracht van de ambulanceverpleegkundige aan de huisarts. Onderscheid tussen mededeling en overdracht waarbij de verantwoordelijkheid verschuift naar de huisartsenpost wanneer een overdracht is gedaan. Onderscheid tussen inzet van de ambulance door de huisarts (altijd een overdracht of mededeling, soms houdt de huisartsenpost de call open zodat de terugkoppeling ingevoerd kan worden) en inzet via 112 (alleen een overdracht wanneer de ambulanceverpleegkundige inschat dat dit nodig is). samenwerking HAP + RAV, 14 maart /6

7 Soms zijn de afspraken vastgelegd in het samenwerkingsconvenant. 2.4 Patiëntoverdracht/gegevensuitwisseling Huisartsenposten en RAV s wisselen informatie meestal telefonisch uit. Bij zorg ter plaatse worden soms formulieren gebruikt. Deze worden gefaxt. Eén HDS kan via Callmanager digitaal gegevens sturen naar de RAV, de RAV communiceert terug per . Twee HDS en verwachten in de loop van 2015 elektronisch te kunnen uitwisselen via Protopics of Zorgdomein. Er zijn diverse momenten waarop de patiënt overgedragen kan worden van huisartsenpost naar ambulancezorg en andersom. Veel RAV s en huisartsenposten zijn bezig met de introductie van SBAR (situation, background, assessment, recommendation) als communicatiestandaard. In LPA8 is deze methodiek benoemd als standaard voor professionele communicatie. Regelmatig is aangegeven dat inschakelen van ambulancezorg minder geschikt is voor patiënten met terughoudend beleid. Dit blijkt ook vaak uit de ritverdeling. Het is daarom belangrijk voor de huisartsenpost om goed in beeld te hebben voor welke patiënten terughoudend beleid geldt. Aan huisartsen wordt gevraagd dit tijdig door te geven aan de huisartsenpost. 2.5 Opleiding en personeel De samenwerking tussen huisartsenposten en ambulancezorg wordt in veel regio s verstevigd door personeelsuitwisseling en opleiding. Enkele voorbeelden: Met elkaar meekijken Triagisten en verpleegkundig centralisten kijken met elkaar mee. Ambulanceverpleegkundigen en huisartsen lopen met elkaar mee. Chauffeurs van de visite-auto van de huisartsenpost zijn in dienst van de RAV. Deskundigheidsbevordering Gezamenlijke scholing ABCD vaardigheden en reanimatie voor ambulanceverpleegkundigen en huisartsen. Scholing telefonische reanimatie voor triagisten door de ambulancedienst. Scholing voor chauffeurs van de visite-auto s door de ambulancedienst. Multidisciplinaire casuïstiekbesprekingen of intervisie. 3 KNELPUNTEN SAMENWERKING De huisartsenposten benoemen een aantal knelpunten in de samenwerking. 3.1 Communicatie en overdracht Overdracht aan huisartsenpost bij ambulancezorg zonder vervoer. Onduidelijke afspraken over overdracht en informatie aan huisartsenpost. Hierdoor zijn verwachtingen over en weer niet duidelijk. Verschuiving van patiëntverantwoordelijkheid niet goed benoemd. Sommige huisartsen durven niet te vertrouwen op het oordeel van de ambulanceverpleegkundige en willen altijd een visite. samenwerking HAP + RAV, 14 maart /6

8 Toename van ambulancezorg zonder vervoer zorgt voor extra werkdruk bij huisartsen en triagisten. Enkele HDS en hebben ervaring met een calamiteit bij een patiënt voor wie de ambulanceverpleegkundige inschatte dat deze thuis kon blijven. In de overdracht van de meldkamer naar de huisartsenpost wordt soms de patiënt niet warm doorverbonden, maar gevraagd zelf de huisartsenpost te bellen. Er is dan geen controle of de patiënt daadwerkelijk in zorg komt. Soms vindt discussie plaats over de triageuitkomst. Een aantal HDS en geeft het verschil tussen ProQA en NTS als oorzaak, maar er zijn ook HDS en die dit niet als problematisch ervaren. Niet overal hebben professionals van beide organisaties evenveel begrip en waardering voor elkaar. Dit speelt tussen triagisten van de huisartsenpost en centralisten van de meldkamer, chauffeurs van de huisartsenpost en van de RAV en huisartsen en ambulanceverpleegkundigen. Veel regio s zetten gezamenlijke scholing en met elkaar meekijken in om meer begrip en waardering te creëren. 3.2 Ritverdeling Verschuiving in de mate waarin beroep op elkaar wordt gedaan door capaciteitsproblemen. Genoemde oorzaken zijn: sluiting SEH, uitbreiding gebied RAV, krapte bij visite auto s. Verschillen in opvatting over ritverdeling U1 tussen regio s. Huisartsenposten en RAV s maken verschillende keuzes over het rijden voor elkaar. Dit geeft soms problemen wanneer een huisartsenpost met meerdere RAV s samenwerkt of andersom. De vraag is ook met welke verdeling de zorg in de regio het meest effectief en efficiënt wordt georganiseerd. 3.3 Organisatorische knelpunten Verschillende afspraken met verschillende RAV s binnen het werkgebied van de HDS. Verschillende HDS en binnen het werkgebied van een RAV hebben verschillende wensen in de samenwerking. De RAV wil één convenant zodat werkafspraken uniform zijn. Door fusies van de meldkamers is de afstand tussen de huisartsenpost en de meldkamer soms groter. Op één meldkamer worden soms verschillende triageprotocollen gebruikt, of zijn afspraken niet bekend bij alle centralisten. Dit schept verwarring. samenwerking HAP + RAV, 14 maart /6

9 samenwerking HAP + RAV, 14 maart /6