SAMENWERKING HUISARTSENPOST + ACUTE GGZ RAPPORTAGE VAN DE ONDER HUISARTSENPOSTEN GEHOUDEN INTERVIEWS

Transcriptie

1 SAMENWERKING HUISARTSENPOST + ACUTE GGZ RAPPORTAGE VAN DE ONDER HUISARTSENPOSTEN GEHOUDEN INTERVIEWS STAND VAN ZAKEN PER 1 APRIL 2015

2 SAMENWERKING HUISARTSENPOST + ACUTE GGZ Stand van zaken per 1 april 2015 In het project Verbetering samenhang en samenwerking van de keten acute zorg richt InEen zich op verbetering van de samenwerking tussen de huisartsenpost en zes belangrijke ketenpartners: Spoedeisende hulp (SEH) Ambulancevoorziening (RAV) Acute geestelijke gezondheidszorg (GGZ). Verpleeg- en verzorgingshuiszorg en thuiszorg (VVT) Farmaceutische spoedzorg Regionaal Overleg Acute Zorgketen (ROAZ) Van november 2014 tot en met februari 2015 hebben we gesprekken gevoerd met alle huisartsendienstenstructuren en in kaart gebracht hoe de samenwerking er op dat moment uitzag. Welke knelpunten liggen er en welke goede voorbeelden zijn er ontwikkeld? Wat betreft de samenwerking met de SEH wilden we ook een actueel cijfermatig overzicht maken van de stand van zaken in Nederland. De samenwerking met de SEH kwam dan ook in alle gesprekken uitgebreid aan de orde. De samenwerking met de overige ketenpartners is afhankelijk van regionale verschillen meer of minder uitvoerig aan bod gekomen. In de hierna volgende rapportage geven wij de stand van zaken weer van de samenwerking tussen HAP en acute ggz per 1 april Op de website van InEen staan voorbeelden van samenwerking, een handreiking voor regionale samenwerkingsafspraken HAP + acute ggz en aanvullende informatie. InEen, maart Ten opzichte van de in 2015 verschenen versie zijn alleen enkele redactionele wijzigingen aangebracht.

3 INHOUDSOPGAVE SAMENWERKING HAP + ACUTE GGZ 2 1 ONTWIKKELINGEN GGZ 2 2 SAMENWERKING HAP + GGZ Het Primaire proces Uitsluiten somatiek Aanmelding bij de crisisdienst Wachttijd Consult crisisdienst Terugkoppeling afspraken crisisdienst Organisatorische aspecten 4 3 KNELPUNTEN IN DE SAMENWERKING Capaciteitsproblemen GGZ Geen voorzieningen voor patiënten buiten de doelgroep van de crisisdienst Verslavingszorg Patiëntverantwoordelijkheid Geen rechtstreekse ingang crisisdienst Uitsluiten somatiek Gegevensuitwisseling Triagemogelijkheden Collegiale consultatie Verandermogelijkheden 6 samenwerking HAP + acute ggz, 14 maart /6

4 SAMENWERKING HAP + ACUTE GGZ 1 ONTWIKKELINGEN GGZ De GGZ is volop in beweging. Sinds 2014 kent de GGZ een indeling in Praktijkondersteuner huisartsen GGZ (POH GGZ), generalistische basis GGZ en Gespecialiseerde GGZ. Daarnaast is een proces in gang gezet om klinische behandeling te verminderen, en meer ambulant te behandelen. Deze ontwikkelingen beïnvloeden de behandelmogelijkheden voor patiënten. De rol van de huisarts in het stelsel is ook veranderd. Dit werkt door in de vraag naar zorg en de behandelmogelijkheden in de avond-, nacht- en weekenduren. 2 SAMENWERKING HAP + GGZ In deze paragraaf bespreken we eerst de samenwerking in de zorg. Vervolgens komen organisatorische aspecten aan bod. 2.1 Het Primaire proces Het proces van contact met de huisartsenpost tot en met overdracht naar de crisisdienst, is globaal in onderstaand schema weergegeven. In deze paragraaf beschrijven we de stappen Uitsluiten somatiek tot en met Terugkoppeling crisisdienst. Patiënt of naaste belt HAP Triagist of huisarts: GGZ Uitsluiten somatiek Aanmelden crisisdienst Wachttijd Consult crisisdienst Terugkoppeling crisisdienst Uitsluiten somatiek Voor patiënt en hulpverleners is het belangrijk vóór verwijzing naar de crisisdienst eventuele acute somatische problemen te beoordelen. In veel gevallen hebben huisartsenposten en crisisdiensten hierover afspraken. Deze afspraken variëren: Altijd een face-to-face consult door de huisartsenpost vóór verwijzing naar de crisisdienst. Alleen een face-to-face contact voor verwijzing naar de crisisdienst in geval van nog niet bij de GGZ ingeschreven patiënten. De huisarts beoordeelt of een face-to-face contact of telefonisch contact nodig is. Soms schatten triagist of huisarts in dat een consult fysiek gevaarlijk kan zijn, bijvoorbeeld door agressie. De politie wordt dan gevraagd de huisarts te begeleiden bij de visite. Een aantal huisartsenposten heeft over dit soort situaties afspraken met de politie. samenwerking HAP + acute ggz, 14 maart /6

5 2.1.2 Aanmelding bij de crisisdienst Op de meeste huisartsenposten meldt de huisarts patiënten direct aan bij de crisisdienst GGZ. De crisisdienst belt dan terug. Soms verloopt aanmelding via de meldkamer of het ziekenhuis. Een aantal huisartsenposten heeft aanvullende afspraken over de aanmelding: Patiënten die al ingeschreven zijn bij de crisisdienst of de GGZ kunnen zelf bellen naar de crisisdienst, in plaats van via de huisartsenpost. De huisartsenpost krijgt informatie over bij de crisisdienst bekende patiënten van de huisartsenpost. De post weet zo of een patiënt bekend is en welke afspraken er zijn. De maximale tijdspanne waarin de crisisdienst terugbelt. Dit varieert van 10 tot 30 minuten. Afspraken over doorverwijzing door een triagist, zonder tussenkomst van de huisarts. Dit gebeurt onder voorwaarden: patiënt is bekend bij de crisisdienst, of uit NTS volgt GGZ. Crisisdienst wijst patiënten niet af, discussie over verwijzing achteraf. In sommige regio s kunnen patiënten met een dringende vraag naar psychiatrische zorg, maar zonder ernstige verwardheid, in de avond-, nacht- en weekenduren terecht op een locatie van een GGZ instelling. De crisisdienst zegt bij aanmelding hoe lang het duurt voordat ze ter plaatse zijn. De crisisdienst en de huisartsenpost hanteren een indeling in urgenties met bijpassende maximale wachttijden. Voor patiënten die denken aan zelfmoord of die somber of depressief zijn, bestaat de mogelijkheid voor online ( of telefonische ( ) chat Wachttijd De wachttijd tot de crisisdienst ter plaatse is varieert. In het profiel crisisdiensten/acute GGZ geven de crisisdiensten aan dat in 80% van de gevallen binnen twee uur na de verwijzing een hulpverlener op locatie beschikbaar is. De maximale responstijd voor de overige 20% is niet aangegeven. Huisartsenposten en crisisdiensten monitoren de wachttijden niet. De meningen verschillen over wie tijdens de wachttijd verantwoordelijk is voor de patiënt. Volgens een aantal huisartsenposten is de crisisdienst verantwoordelijk vanaf het moment dat een patiënt is aangemeld, volgens andere huisartsenposten is de crisisdienst verantwoordelijk vanaf het moment dat de crisisdienst de patiënt ziet. De wachttijd is belastend voor de patiënt en zijn omgeving. De wachttijd kan ook belemmerend zijn voor de hulpverlening aan andere patiënten van de huisartsenpost. Want wie ook formeel verantwoordelijk is, de huisarts moet vanwege veiligheidsrisico s regelmatig bij de patiënt blijven tot de crisisdienst is gearriveerd. Een aantal huisartsenposten heeft aanvullende afspraken over wachttijden: De crisisdienst geeft bij de aanmelding aan hoe lang het duurt tot ze ter plaatse zijn. Responstijd door de crisisdienst is sneller dan de norm. In een aantal regio s heeft de crisisdienst een fysieke locatie, waar patiënten zelf heen kunnen gaan of heen vervoerd kunnen worden. In één geval gaan huisarts en crisisdienst vaak samen op visite bij een patiënt. De huisarts kan dan somatiek uitsluiten en de crisisdienst kan direct van start met het crisisconsult. Er is daardoor geen wachttijd. samenwerking HAP + acute ggz, 14 maart /6

6 2.1.4 Consult crisisdienst De crisisdienst werkt outreachend. Dat betekent dat de crisisdienst naar de patiënt toe gaat. Dit kan op de huisartsenpost zijn, of bij de patiënt thuis, of op een andere locatie. Een aantal crisisdiensten heeft daarnaast een locatie waar patiënten gezien kunnen worden. De huisartsenpost kan patiënten vragen daar met eigen vervoer heen te gaan. Soms kan ook de ambulance ingeschakeld worden. Net als de huisartsenpost schat ook de crisisdienst soms in dat een consult gevaar met zich meebrengt. De politie wordt dan ingeschakeld. In het convenant tussen de politie en GGZ Nederland zijn standaardafspraken vastgelegd Terugkoppeling afspraken crisisdienst De crisisdienst koppelt in principe terug naar de eigen huisarts van de patiënt. Een aantal huisartsenposten heeft aanvullende afspraken gemaakt: De crisisdienst geeft periodiek informatie door over patiënten waarvan zij verwachten dat ze de huisartsenpost kunnen bellen, zodat de huisartsenpost weet wat de afspraken zijn. De crisisdienst koppelt na afloop van een contact terug naar de huisartsenpost. De eigen huisartsen geven naar de huisartsenpost specifieke informatie over patiënten door, zoals dit ook gebeurt met bijvoorbeeld terminale patiënten. Soms kan dit elektronisch. 2.2 Organisatorische aspecten Alle huisartsenposten werken samen met de GGZ crisisdienst. Omdat de regiogrenzen van de huisartsenposten en de GGZ crisisdiensten niet synchroon lopen, hebben huisartsenposten soms afspraken met meer dan één crisisdienst per locatie. Vrijwel alle huisartsenposten hebben samenwerkingsafspraken vastgelegd. Dit varieert van een overzicht van de werkwijze van de crisisdienst, tot een samenwerkingsovereenkomst of convenant. De meeste huisartsenposten hebben regelmatig contact met de crisisdienst of met de GGZ instelling waar de crisisdienst onder valt over de samenwerking (1 á 2 keer per jaar). Veel huisartsenposten bieden regelmatig scholing aan triagisten op gebied van GGZ, meestal verzorgd door medewerkers van de crisisdienst. De huisartsenposten geven aan dat de scholingsbijeenkomsten het wederzijds begrip vergroten. Scholing voor huisartsen op het gebied van psychiatrie vindt ook plaats, maar dit gebeurt vaak vanuit de werkgroep deskundigheidsbevordering huisartsen en niet vanuit de huisartsenpost. Een aantal huisartsenposten voert verbetertrajecten uit met de GGZ. Soms gebeurt dit in ROAZ verband, soms individueel. Belangrijk in deze verandertrajecten is de klik tussen managers en een gezamenlijke probleemerkenning. samenwerking HAP + acute ggz, 14 maart /6

7 3 KNELPUNTEN IN DE SAMENWERKING 3.1 Capaciteitsproblemen GGZ Ongeveer de helft van alle huisartsendienstenstructuren (HDS) ervaren knelpunten in de zorgverlening in de acute GGZ keten vanwege beperkte capaciteit bij de crisisdienst. Deze knelpunten zijn belastend voor de patiënt en zijn omgeving. De problemen uiten zich in: Afwijzingen van patiënten die de huisarts verwijst naar de crisisdienst. Lange wachttijd voordat de crisisdienst ter plaatse is (soms uren). (Soms) lange wachttijd voordat de crisisdienst terugbelt na een telefonische aanmelding. Weinig behandel/opname capaciteit waardoor patiënten langer op de huisartsenpost zitten of meerdere keren terugkomen. Vervelende effecten van deze beperkte capaciteit zijn onder andere: Patiëntveiligheid patiënten crisisdienst: incidentmeldingen en ook calamiteitmeldingen worden meerdere keren genoemd. Patiëntveiligheid andere patiënten: verwijzing naar de crisisdienst legt een groot beslag op de tijd van een huisarts die de patiënt vaak niet alleen kan laten en daardoor niet beschikbaar is voor andere urgente zorgvragen. Overbrugging van de wachttijd is belastend voor de patiënt en zijn omgeving. Wanneer een patiënt op de huisartsenpost wacht, kan dit vervelend zijn voor andere patiënten. De overige zorgverlening door de huisartsenpost wordt belemmerd doordat patiënten die niet of niet tijdig geholpen worden blijven bellen en doordat huisartsen met patiënten wachten op de crisisdienst Geen voorzieningen voor patiënten buiten de doelgroep van de crisisdienst Er is een groep patiënten die buiten de doelgroep van de crisisdienst valt, maar waarbij patiënt en omgeving wel een hoge psychische of psychosociale ziektelast ervaren. Een deel van deze patiënten is gebaat bij spoedig stabiliseren, omdat dit verergering van klachten of een acute crisis kan voorkomen. De zoektocht naar een behandelmogelijkheid door de patiënt (en zijn omgeving) en de huisartsenpost levert vaak onvoldoende op. Zowel patiënt als huisartsenpost voelt zich dan onmachtig. 3.3 Verslavingszorg Vaak doet de GGZ crisisdienst ook dienst voor de verslavingszorg. Soms is er een aparte crisisdienst voor verslavingszorg. Een aantal huisartsenposten geeft aan dat er onvoldoende mogelijkheden zijn voor crisisinterventies voor verslaafden. Dit betekent dat er soms voor een ernstig verwarde patiënt die gebruikt heeft geen opvang of behandelmogelijkheden zijn. 3.4 Patiëntverantwoordelijkheid Tijdens de wachttijd is vaak niet duidelijk wie verantwoordelijk is voor de patiënt. samenwerking HAP + acute ggz, 14 maart /6

8 3.5 Geen rechtstreekse ingang crisisdienst Veel crisisdiensten kennen geen mogelijkheid voor patiënten om zelf de crisisdienst te bellen. Patiënten die in behandeling zijn bij een GGZ instelling, of bekend zijn bij de crisisdienst moeten dan altijd via de huisartsenpost contact opnemen met de crisisdienst. In deze situaties heeft de huisartsenpost geen toegevoegde waarde. Dossierinformatie is niet aanwezig, en afspraken over het inschakelen van de crisisdienst zijn niet bekend. 3.6 Uitsluiten somatiek Een aantal huisartsenposten vindt het vreemd dat de crisisdienst voorschrijft hoe de huisarts somatiek uit moet sluiten. Dit kan de huisarts vanuit de eigen professie zelf bepalen. 3.7 Gegevensuitwisseling Informatie-uitwisseling tussen crisisdienst en GGZ instelling verloopt meestal telefonisch. De crisisdienst koppelt terug naar de eigen huisarts van de patiënt. Vaak weet de huisartsenpost niet wat het resultaat is van het contact met de crisisdienst. Eventuele afspraken met de patiënt over nieuw contact met de crisisdienst zijn dan niet bekend. Dit kan leiden tot onnodige onduidelijkheid wanneer de patiënt weer belt. 3.8 Triagemogelijkheden Een aantal huisartsenposten geeft aan dat het NTS triageprotocol te weinig aandacht geeft aan triage op gebied van GGZ, en dat triagisten soms onvoldoende in staat zijn te triëren of om te gaan met psychiatrisch patiënten. 3.9 Collegiale consultatie Huisartsenposten vinden het vervelend dat de psychiater vaak niet of moeilijk te consulteren is Verandermogelijkheden Een aantal huisartsenposten geeft aan dat individuele medewerkers van de crisisdienst graag aan verbetering willen werken, maar dat de verandermogelijkheden binnen de crisisdienst onder andere door de beperkte capaciteit en de druk op de GGZ in het algemeen beperkt zijn. samenwerking HAP + acute ggz, 14 maart /6

9 samenwerking HAP + acute ggz, 14 maart /6