LEIDRAAD VOOR EEN KLASBEZOEK BIJ DE LEERKACHT BEWEGINGSOPVOEDING KLEUTER Bijlage 3 April 2012

Transcriptie

1 Vlaams Verbond van het Katholiek Basisonderwijs Guimardstraat 1, 1040 BRUSSEL LEIDRAAD VOOR EEN KLASBEZOEK BIJ DE LEERKACHT BEWEGINGSOPVOEDING KLEUTER Bijlage 3 April 2012 Naam leerkracht Datum Klas Activiteit / les 1. VOORBEREIDING - PLANNING: klasboek / agenda, voorbereiding (nieuw aanbod herhalingsaanbod of inoefenen toepassingsaanbod of transfer) Doordacht inhoudelijk aanbod In de kleuterschool is de planning van de bewegingsopvoeding een geïntegreerd deel van de totale planning van een kleuterklas. Een goede planning is noodzakelijk, maar is een hulpmiddel. Ze moet flexibel kunnen gehanteerd worden. We doelen dan ook eerder op een jaaroverzicht. Gezien de ontwikkelingsvisie is het moeilijk voor de leerkracht bewegingsopvoeding om vooraf een volledige jaarplanning op te stellen. De leerkracht weet telkens het geobserveerde te interpreteren en dat vooral in functie van een volgend aanbod. Toch is het goed een overzicht van de activiteiten (ES) bij te houden. Zo is het duidelijk of men een voldoende gevarieerd aanbod doet, namelijk verschillende ES uit de verschillende bewegingsthema s. Een goede leerkracht zal plannen vanuit ontwikkelingslijnen: - motorische ontwikkelingslijnen; - verschillende bewegingsthema s; - verschillende werkvormen (ES); - gevarieerde en aangepaste organisatievormen: klassikaal, in groepjes, vlinderen, in posten; - inzicht in het leerproces van het jonge kind: exploreren, experimenteren, herhalend oefenen, toepassen; - interactie in bewegingsactiviteiten: ik + mijn materiaal + de ruimte + de andere; - opbouwende moeilijkheidsgraad; een oefening is moeilijker voor een kleuters als... Vademecum voor bewegingsopvoeding - Bijlage 3, april

2 2. VERLOOP - OPBOUW - FASES 3. OBSERVATIE VAN DE ACTIVITEIT / LES 1. Aandacht voor de positieve ingesteldheid Welbevinden, maar vooral een hoge graad van betrokkenheid, garanderen een optimaal ontwikkelingsproces. Welke actiepunten onderneemt de leerkracht om de betrokkenheid van de kleuters te verhogen? (aangepaste werkvormen, betrokkenheidsverhogende leerkrachtstijl, aangepast aanbod van materiaal) 2. Veiligheidsprincipe Er is voldoende aandacht voor veiligheid: materiële veiligheid: kledij, plaatsen van toestellen, terrein (ook hoogte) afbakenen fysieke veiligheid: de inspanningen zijn aangepast aan de fysieke mogelijkheden van de kleuter, heffen en dragen, niet van een te grote hoogte afspringen emotionele veiligheid: de kleuters voelen zich goed in de les, doen graag mee relationele veiligheid: de kleuters weten zich aanvaard in de groep, mogen meedoen Vademecum voor bewegingsopvoeding - Bijlage 3, april

3 3. Intensiteitsprincipe ABT (actieve bewegingstijd) hoog houden door een efficiënte organisatie (*) en aangepaste werkvormen: kleuters zoveel mogelijk gelijktijdig actief. 4. Inventiviteits- en creativiteitsprincipe Kleuters uitnodigen om zelf oplossingen te vinden, situaties aan te passen of om zelf nieuwe bewegingen of spelsituaties te vinden. 5. Samenwerkingsprincipe Met elkaar leren (samenwerken) en van elkaar leren (samenwerkend leren). Vademecum voor bewegingsopvoeding - Bijlage 3, april

4 6. Veelzijdigheidsprincipe Verschillende rollen en taken opnemen en vervullen. Vaardigheden niet geïsoleerd maar contextueel oefenen, zodat ze breed toepasbaar zijn. 7. Differentiatieprincipe / Gradatie en regressie Differentiatie laat toe bij heterogene groepen het individueel leerproces te sturen. Er is differentiatie naar tempo, naar niveau, naar interesse, naar leerstijl. 8. Variatieprincipe Variatie in opdrachten. Dat wil zeggen, iets anders op hetzelfde niveau. Variatie in werkvormen (denk hierbij aan de ES). Vademecum voor bewegingsopvoeding - Bijlage 3, april

5 9. Zelfstandigheidsprincipe Van een meer leerkrachtgestuurde naar een meer leerlinggestuurde vorm van leren: kleuters maken zelf keuzes, evalueren zelf. 10. Aanschouwelijkheidsprincipe Gebruik maken van geschreven tekst, tekeningen, bewegende beelden (demo, video), opdrachtkaarten, kijkwijzers, checklists zal het zelfgestuurd en duurzaam leren van leerlingen ondersteunen. 11. Zorg De leerkracht signaleert problemen van kleuters en weet die op een gefundeerde wijze te verwoorden. Hij probeert zelf zoveel mogelijk remediërend tussen te komen. Hij vraagt hulp indien nodig. Hij weet op te treden tegenover leerlingen met bijzondere noden: astma, hyperventilatie, suikerziekte, obesitas, epilepsie. Vademecum voor bewegingsopvoeding - Bijlage 3, april

6 12. Varia (omgang met de kinderen, stijl van de leerkracht, motivatie van de kinderen ) (*) De leerkracht zorgt ervoor dat zoveel mogelijk kleuters gelijktijdig actief zijn (veel actieve leertijd en bewegingstijd = goed management) Er is aandacht voor een vlotte organisatie Om iets te leren heeft een kleuter tijd nodig. De betere leerkracht zorgt ervoor dat de kleuter die noodzakelijke tijd ook krijgt. Het komt erop aan de voorziene leertijd zo optimaal mogelijk te gebruiken. Dat wil voor bewegingsopvoeding zeggen: veel actieve leertijd (ALT). ALT houdt in dat kleuters actief bezig zijn met relevante leeractiviteiten, en met een zekere graad van succes, zodat leren en vorderen mogelijk wordt. In de les bewegingsopvoeding gaat van de voorziene leertijd nogal wat tijd verloren. Vóór de kleuters zijn aangekomen, wordt heel wat tijd gebruikt om zich naar de zaal te verplaatsen en zich om te kleden. Het plaatsen van toestellen, het indelen van de kleuters in groepen, het opzoeken en uitdelen van materialen, de overgang van de ene oefening naar de andere, kosten opnieuw tijd. Uiteindelijk, zo blijkt, wordt de helft en minder van de voorziene tijd nuttig ingevuld door actieve leertijd. Enkele reflectiemomenten: o o o begin van de les: zorg ervoor dat de kleuters bij aankomst niet ongedisciplineerd en joelend rondlopen; verlies geen tijd bij het verzamelen en plaatsen van materialen en kleuters; gebruik vaste rituelen of routines: kleuters worden betrokken bij opstelling van materialen en klaarzetten van de zaal. kern van de les: kies nuttige, zinvolle en specifieke opwarmingsoefeningen; uitleg inhoud is kort en duidelijk; observeer de kleuters en werk ontwikkelingsgericht; verzorg de overgangen tussen de oefeningen. einde van de les: stop tijdig; niet te vroeg en niet te laat; laat materialen ordelijk terug plaatsen; verzamel de kleuters om de les af te ronden. Vademecum voor bewegingsopvoeding - Bijlage 3, april

7 4. REFLECTIE BIJ DE NABESPREKING Vragen naar het welbevinden van de leerkracht (binnen bewegingsopvoeding/binnen het team). Aan de hand van de bovenvermelde aspecten kan dan een gesprek gevoerd worden over de geziene activiteit. Het is ook goed de leerkracht te bevragen over de manier waarop hij een krachtige leeromgeving creëert voor de leerlingen. Bv. Zijn de aangeboden bewegingslandschappen voldoende vooraf doordacht? Weet de leerkracht waarom hij voor dit landschap kiest? Deze bijlage is gebaseerd op: Het leerplan bewegingsopvoeding, VVKBaO, Vademecum voor bewegingsopvoeding, VVKBaO, Ontwikkelingsplan voor de katholieke kleuterschool, VVKBAO, Bewegingsopvoeding: een kans tot stimuleren van ontwikkeling bij kleuters, C. De Medts. De Leuvense Betrokkenheidsschaal voor kleuters, Laevers, F. (red.), Vademecum voor bewegingsopvoeding - Bijlage 3, april