Van Challenge naar Change

Transcriptie

1

2 Van Challenge naar Change Inspiratiesessie Radicale en Fundamentele vernieuwing van de lokale democratie Jornt van Zuylen, Democratic Challenge 10 januari 2017

3 Inhoud 1. Wat is de Democratic Challenge? 2. Urgentie meervoudige democratie 3. Democratische waarden 4. Welke democratie past bij Eindhoven? 5. Radicale en fundamentele vernieuwingen 6. Kernpunten nieuwe aanpak 7. Veranderstrategie

4 Wat is de Democratic Challenge? De Democratic Challenge is een experimenteer- en leerprogramma gericht op vernieuwing van de lokale democratie. We verzamelen, bundelen en ondersteunen lokale democratie experimenten. Experimenteren leren en kennisontwikkeling verspreiding Experimenten van gemeenten én bewoners Meervoudige democratie: representatief en participatief Breedte: meerdere thema s Basis = democratische waarden en principes

5 Thema Status Experimenten Leren 1. Loting & vertegenwoordiging 2 leersessies geweest, kennismakelaar doet voorstel voor toolkit. ca. 10 gemeenten betrokkenen, ook aantal niet- DC-experimenten Halfjaarlijkse leerbijeenkomsten Kennisontwikkeling & onderzoek Wetenschappelijke ondersteuning Harmen Binnema, UU (loopt) Producten 2017 Toolkit voor gemeenten (loopt) Lopend, resultaten meenemen in Proeftuin Gemeenteraad & Zeggenschap 2. Democratische vaardigheden Leersessies en adviezen afgerond, publicatie bijna klaar ca. 10 experimenten, vooral zzp-ers maar ook Demoschool Leersessies met experimenten Kennismakelaar dr. Bram Eidhof, Instituut Publieke Waarden (afgerond) Artikel, handvatten en advies over vervolg Afgerond, resultaten meenemen in Proeftuin Democratisch Kompas 3. Burgerbegroting 4. Wijkboekhouding 5. Veranderprocessen & overheidsparticipatie 6. Democratische waarde van initiatief CoP afgerond, product met lessen/handvatten in ontwikkeling CoP afgerond, demoversie klaar 2 leersessies geweest, kennismakelaar maakt product/toolkit Eerste versie discussiepaper afgerond, in voorjaar sessies 3 experimenten maar CoP met totaal 12 gemeenten 4 experimenten (initiatieven) betrokken bij ontwikkeling, uitwerking door sociaal ondernemers ca. 15 gemeenten waarvan deel betrokken bij CoP ca. 10 experimenten, zowel gemeenten als initiatieven Leerkring Burgerbegroting Community of Practice Wijkboekhouding Ontwerp- en leerkring "Passende Samenwerking" Leerbijeenkomsten Onderzoek experimenten Oldenbroek, Breda en Geffen, (nader te bepalen) N.v.t. Onderzoek transitieproces door DRIFT en democratisch professionalisme door UvT/UvA (nader te bepalen) Alterra/WUR werkt mee aan traject en artikel (loopt) Vastleggen lessen en ervaringen DUMMY Wijkboekhouding en ervaringen pilots Toolkit verandermodellen en instrumenten (loopt) Checklist/kader initiatieven Nieuw onderzoek, resultaten verspreiden richting nieuwe colleges in 2018 Afgerond, resultaten verspreiden Nieuwe onderzoeken, resultaten overdragen aan Netwerk Overheidsparticipatie Lopend, resultaten meenemen in Proeftuin Burgerdemocratie 7. Gemeenteraad & zeggenschap CoP raadsleden & griffiers gestart, loopt tot zomer 2017, producten in voorbereiding ca. 20 gemeenten, meer dan helft doet mee met CoP Community of Practice voor Raadsleden & Griffiers Onderzoek werkvormen gemeenteraad, Vincent van Stipdonk (loopt) 1. Waaier werkvomen gemeenteraad 2. Zelfscan Lokale Democratie 3. Module inwerkprogramma nieuwe raadsleden Lopend, resultaten meenemen in Proeftuin Gemeenteraad & Zeggenschap 8. Checks & balances 9. Dorps- en wijkdemocratie Onderzoek gestart, in voorjaar sessies Community of Practice start in december 2016 ca. 5 experimenten, geen gemeenten ca. 25 experimenten, vooral gemeenten Nader te bepalen Onderzoek NSOB (loopt) Onderzoek experimenten Community of Practice dorpsdemocratie en nieuwe Dorps- en wijkdemocratie vormen van dorps/wijkraden (LvKK) Essay en handreiking voor gemeenten en burgeraudits Nader te bepalen Lopend, resultaten meenemen in Proeftuin Checks & Balances Lopend, resultaten meenemen in Proeftuin Burgerdemocratie 10. E-democratie Onderzoek start dit najaar ca. 20 experimenten, veelal ondernemers Nader te bepalen Onderzoek experimenten en casussen (nader te bepalen) Nader te bepalen Nieuw onderzoek, combineren met Proeftuin E- democratie i.s.m. BZK (?) 11. Burgerjournalistiek 12. Omgevingswet 13. Regionale democratie Kennismakelaar bijna klaar met artikel Nieuw: CoP start dit najaar in samenwerking met I&M Nieuw: dit najaar verkenning in samenwerking met proeftuinen ca. 10 experimenten, zowel gemeenten als initiatieven ca. 10 experimenten, totale groep ca. 30 gemeenten 3 experimenten/regio's, daarnaast mogelijk aantal Leersessies met experimenten Community of Practice Omgevingswet Nader te bepalen Nader te bepalen Nader te bepalen n.a.v. Community of Practice en i.o.m. I&M Nader te bepalen i.s.m. proeftuinen Maak Verschil Artikel, handvatten en advies voor vervolg Nader te bepalen Nader te bepalen Afgerond, resultaten meenemen in Proeftuin Checks & Balances Nog niet bekend, i.s.m. I&M (?) Nog niet bekend, i.s.m. "Maak Verschil" (?)

6 Urgentie meervoudige democratie Op zoek naar een gedeeld urgentiebesef: Wat is precies het probleem en hoe groot is het? Het vertrouwen in de politiek neemt af, de opkomst bij verkiezingen is, met name in grotere gemeenten, tot een onaanvaardbaar niveau gedaald. Er is sprake van scherpe verdeeldheid, groeiend maatschappelijk onbehagen, er zijn rauwe vormen van protest en mensen die teleurgesteld, soms boos, soms onverschillig, afhaken. Om stabiliteit in de samenleving te heroveren, is een fundamentele en radicale versterking van het vermogen tot verbinding en consensusvorming nodig. Daarvoor is een sterke representatieve democratie nodig, die goed geworteld is in de samenleving. Nu is die daarvan veel te veel los komen staan. (van den Donk, 2016)

7 Urgentie meervoudige democratie Wat halen we op uit dit citaat? 1) Lokale democratie is meer dan alleen de lokale politiek 2) Zoektocht naar democratische kwaliteit Hoe democratisch is de gemeente? Hoe democratisch is de gemeenschap? Demo-thermometer : Wijkdemocratie? Burgeraudits? Lokale pers? Iedereen doet mee? Gedeelde zeggenschap? Transparante begroting? Democratisch burgerschap? Democratisch professionalisme? Democratische waarden als uitgangspunt!

8

9 Welke democratie past bij Eindhoven? Hoe democratisch is Eindhoven? Wat voor democratie wil Eindhoven zijn? A. Maatwerk: Kenmerken en kracht van de stad B. Meervoudig: Kijk naar de demo-thermometer en democratische bril

10 Welke democratie past bij Eindhoven? A. Maatwerk Geen Haagse formats, maar differentiatie en diversiteit in lokaal bestuur iedere gemeente een eigen democratie Diverse bestuurlijke arrangementen Schaal: straat, wijk, stad en regionale democratie

11 Welke democratie past bij Eindhoven? B. Meervouding Erkenning meervoudigheid lokale democratie Kracht en zwakte verschillende vormen democratie Democratische samenleving en gemeenschapsbestuur

12 Radicale en fundamentele vernieuwingen: noodzaak Uit onderzoek van DRIFT blijkt dat het met name gaat om procesvernieuwingen: experimenten dragen nauwelijks bij aan (radicaal) anders organiseren van de democratie en van structurele vernieuwing is geen sprake vaak vanuit gemeente geïnitieerd en organisatorische vingeroefeningen achter de schermen gebrek aan collectieve verbeeldingskracht over toekomst lokale democratie

13 Radicale en fundamentele vernieuwingen: invulling Niet één tijdelijk experiment, maar een veranderproces Niet alleen inspraak, maar in alle fasen beleidscyclus deelnemen Niet alleen gemeenteraad, maar alle betrokken partijen Niet het systeem centraal, maar de opgave ( radicale omslag) Fundamentele transitie: innovaties als gamechanger die leiden tot andere rolverdeling, houding, verhoudingen

14 Mogelijke invulling: 3 pakketten Inzicht burgers centraal Permanente burgeradviescommissies Burgervaststelling gemeentebegroting door B1000 Beslissende Burgerjury s B&W verder autonoom en sturend Toezichtrol kleinere gemeenteraad Inbreng en instemming middenveld centraal Gemeenteconventies o.l.v. raadsleden: vraagpunten i.p.v. standpunten Begrotingsconventie voor netwerkbegroting Wederzijds instemmingsrecht en netwerkcontrol B&W faciliterend Procesrol gemeenteraad Inzet burgers centraal Startconferentie met middenveld over cultuur en structuur gemeentebestuur Tien procent gemeentebegroting vrij voor wijken/dorpen Correctiemechanismen, bijvoorbeeld: referendum, tweede mening, burgervisitatie Organiserende rol grotere gemeenteraad

15 Pakket: Burgerbestuur Raadsleden: toezicht op deugdelijke burgerinbreng Zeven tot elf districten met elk één raadslid Ambtelijk Secretaris: burgergericht Controller: onafhankelijk Griffier: organiserend/bewakend B&W: sturend Rechtstreeks kiezersmandaat Politieke partijen Voorselectie B&W Regio Via B&W en Burgeradviescommissies; evt. regionale Burgerjury s Draagvlak krachtiger gemeentebestuur Burgeradviescommissies Begrotingsplenum (B1000) Burgerjury s

16 Pakket: Netwerkbestuur Raadsleden: leidend in wisselwerking middenveld Benoeming zoals nu B&W: faciliterend, coördinerend Benoeming zoals nu Ambtelijk Secretaris: partnergericht Controller: controlcoördinator Griffier: organiserend/begeleidend Politieke partijen Selectie verbinders Regio Instemmingsrecht netwerkpartners Gemeenteconventies Netwerkbegroting Netwerkcontrol Doordacht, effectiever gemeentebestuur

17 Pakket: Basisbestuur Raadsleden: verenigen particulier en algemeen belang Eén raadslid per 500 inwoners; verkiezing via wijk/dorpslijsten; fractievorming na verkiezingen B&W en ambtelijk Uitlijnen op startconferentie; bestuurlijke driehoek verantwoordelijk voor implementatie Politieke partijen Personenpolitiek i.p.v. partijpolitiek Regio Begrotingsruimte claimen voor lokale invulling Draagkracht bij zelfsturing Startconferentie Substantiële wijk/dorpsbegrotingen Correctiemechanismen

18 Kernpunten 1) Raad als middelpunt meervoudige democratie 2) Niet alleen versterken maar ook veranderen rol gemeenteraad: Vergadervormen, besluitvorming en reflectie Grootte en samenstelling raad Delen zeggenschap Experimenteren: Kijk naar Amersfoort, Groningen, Heemstede, etc. Andere functies en rollen: democratische procesbewaker 3) Democratische waarden: wie doen er mee?

19 Veranderstrategie Haak aan bij wat er speelt in het land, zoals de voorhoedegemeenten van Code Oranje Maak gebruik van het momentum. In maart 2018 komt er een nieuwe raad: wat geef je hen mee? Fundamenteel en radicaal is geen doel op zich Van denken naar doen ga experimenteren!