Burgerparticipatie of Overheidsparticipatie?

Transcriptie

1 Burgerparticipatie of Overheidsparticipatie? Berenschot seminar Hoe dienend is uw gemeente?

2 Even voorstellen Marieke Knobbe Openbaar bestuur Participatie Maaike Zunderdorp Procesmanagement Participatie Marinka van Vliet Procesmanagement Participatie PM: foto s toevoegen 2

3 Wat komt er aan bod? Deel 1: Ontwikkelingen door de jaren heen Deel 2: Vormen van participatie; cases Deel 3: Dilemma's bij participatie 3

4 Waarom participatie? De (lokale) democratie lijkt steeds verder in de problemen te komen: De overheid lijkt steeds minder in staat om met zijn besluiten over de publieke ruimte aan de verwachtingen van de burgers te voldoen. De burgers verliezen steeds meer hun binding met politieke partijen Motieven voor participatie: Draagvlak: minder ontevredenheid Ideologie: participatie leidt tot betere kwaliteit Noodzaak: bezuinigingen 4

5 Ontwikkelingen in Nederland (1) - 1 e generatie burgerparticipatie: inspraak en informeren (jaren 70 & 80) - 2 e generatie burgerparticipatie: interactieve beleidsvorming (jaren 80 & 90) - 3 e generatie burgerparticipatie: burgerinitiatieven (jaren 00) - 1 e generatie overheidsparticipatie: zelforganisatie van burgers: faciliterende overheid (nu) 5

6 Ontwikkelingen in Nederland (2) De Energieke Samenleving Maarten Hajer Doe-democratie Ted van de Wijdeven Leefwereld vs. Systeemwereld Jos van der Lans Burgerparticipatie Gemeenten Burgerinitiatieven Menno Hurenkamp Loslaten in Vertrouwen Advies ROB Brave burgers Imrat Verhoeven Vertrouwen in de burgers WRR Rapport 6

7 Verschil burgerparticipatie en overheidsparticipatie Burgerparticipatie Overheidsparticipatie Start bij de overheid Start bij de burger Burger als participant Burger als initiatiefnemer Overheid als initiatiefnemer Overheid als facilitator Gedacht vanuit beleidsprobleem Gedacht vanuit mogelijkheden Wijkniveau of hoger Wijkniveau of lager 7

8 Vormen van burgerparticipatie E-participatie Bewonersbudgetten Wijkgericht werken Burgerjury Adviesraden Klankbordgroep Burgerpanel Focusgroep Stadsgesprek Participatief begroten Wijkcheques 8

9 Vormen van overheidsparticipatie - BewonersBedrijven - Wijkondernemingen - Trustmodel, naar Engels voorbeeld - Sociaal ondernemerschap - Beheer van wijkcentra door bewoners - Eigen beheer van groen door bewoners - Buurtenergiecoöperaties - Zorgcoöperaties - 9

10 Kloppen de veronderstellingen? Het huidige legitimiteitsprobleem kan worden opgelost door in de toekomst een directere invloed aan burgers toe te kennen Wanneer de overheid zich terugtrekt uit beslissingsprocessen, kunnen burgers dit zonder problemen overnemen De huidige democratie heeft een legitimiteitsprobleem omdat hij niet in staat is te voorzien in de wensen van de samenleving Burgers kunnen vrijwel even goed of beter publieke problemen oplossen dan de overheid Veel burgers zullen niet in staat of bereid zijn om publieke problemen aan te pakken. Wanneer burgers collectieve besluitvorming overnemen zal dat onvermijdelijk frictie en willekeur opleveren De huidige democratie heeft geen legitimiteitsprobleem maar heeft te maken met burgers die niet in publiek belang kunnen denken Wanneer de samenleving zelf besluiten neemt over de vormgeving van de publieke ruimte ontstaan er natuurlijke checks and balances 10

11 Participatie: dilemma s 11

12 Participatie: dilemma s 12

13 Case Peel en Maas 13

14 Case Hellendoorn 14

15 Case Elzendorp 15

16 Afwegingskader participatie 1. Hoe zou jij overheidsparticipatie in jouw gemeente vorm willen geven? 2. Welke dilemma s verwacht je daarbij? 16

17 Berenschot en participatie Strategie en Beleid Grenzen aan Participatie: onderzoek naar knelpunten in participatietrajecten. Dordrecht Participatienota voor het gemeentebestuur Advies Centrum Publieksparticipatie (CPP) Evaluatie Evaluatie Interactief beleid gemeente Zeist: cases gebiedsontwikkeling Huis ter Heide West en Burgerschap Implementatie Scan Leefbare Wijken Dordrecht; begeleiden twee experimenten E-participatie 17

18 Andere methoden betrekken omgeving Mutual Gains Approach: praktijkbenadering om voorbij compromissen te komen en te zoeken naar overeenstemming met verschillende belanghebbenden (win-win situatie). Alliantiefabriek: een werkwijze ontwikkeld door Berenschot om op specifieke thema's allianties te smeden tussen partijen. Gebiedsbranding: interactieve methode om met stakeholders de identiteit van een gebied te onderzoeken en vast te leggen in een brand, als basis voor strategie en beleid. Brusselse methode: een open, maar niet-vrijblijvende, oplossingsgerichte vorm van participatie waarbij de overheid de kaderstellende rol vervult. 18

19 Meer informatie? Marieke Knobbe Marinka van Vliet Maaike Zunderdorp 19