Democratic Challenge - Discussiepaper reacties en suggesties zijn welkom via

Transcriptie

1 Veranderprocessen en overheidsparticipatie Democratic Challenge - Discussiepaper reacties en suggesties zijn welkom via info@democraticchallenge.nl Overheidsparticipatie en Organisatieverandering David Bos

2 Toolbox Organisatieverandering en Overheidsparticipatie [BETA- VERSIE: UNDER CONSTRUCTION!] Wat we zoeken. Veel gemeenten in Nederland hebben de weg naar méér overheidsparticipatie ingeslagen. We zien in veel gemeenten veranderprocessen in werking. De kunst is om als gemeente aan te sluiten bij de initiatieven die in de samenleving ontstaan. Dat vraagt om een organisatieverandering. Op allerlei manieren wordt daaraan handen en voeten gegeven. We zien cultuurveranderingen in organisaties en mét de samenleving, modellen om telkens de meest passende vorm van samenwerking te vinden, inspirerende visies die prikkelen, verbinden én activeren, handeling perspectieven voor ambtenaren in de omgang met initiatieven, afwegingskaders/checklists die de juiste vragen stellen en nog veel meer. Wij zijn op zoek naar concrete handreikingen, tools en hulpmiddelen. En daarbij hebben we uw hulp nodig. Help ons zoeken! Daarom doen we de oproep: help ons zoeken! In deze toolbox under construction hebben we per categorie een voorbeeld gegeven om een beeld te geven waar we naar op zoek zijn. Maar we zijn nog druk aan het verzamelen. Er is meer en u kunt ons vast helpen dat boven water te krijgen. We zoeken naar tools in de volgende categorieën: Organisatieverandering en gemeenteraad Organisatieverandering en monitoring Organisatieverandering en handvatten voor ambtenaren Organisatieverandering en modellen voor samenwerking Organisatieverandering en inspirerende visies Gebruikt uw gemeente een tool bij overheidsparticipatie of in uw organisatieverandering of hebt u een keer iets langs zien komen? Deel het met ons: david@democraticchallenge.nl Geef daarbij een algemene omschrijving van de tool, wat de doelgroep is van de tool, wat het doel is van de tool en eventueel een verwijzing naar meer informatie. We delen en vermenigvuldigen! We verzamelen om daarna weer te verspreiden. We geloven namelijk dat gemeenten die bezig zijn met een organisatieverandering elkaar veel te bieden hebben. Daarvoor zetten we onze kanalen maximaal in. De toolbox met de verschillende tools gaan we digitaal aanbieden: via een website kunt u straks een tool downloaden en links openen met meer informatie. Kortom, een online werkplaats met allerhande gereedschappen die de brandstof vormen voor de organisatieverandering in uw gemeente!

3 Organisatieverandering en gemeenteraad Raadscanvas democratisch proces In een organisatieverandering is het van belang om de raad niet te vergeten. Waar een organisatie zichzelf nieuwe vragen gaat stellen, is het ook aan de raad om die vragen aan zichzelf te stellen. Het Raadscanvas helpt daarbij. Het stelt de relevante vragen bij initiatieven die zowel in de gemeente als daarbuiten ontstaan en helpt een raadslid om de democratische waarden te borgen. Waar is een proces gestart, waar liggen de kosten, waar liggen de voordelen, welke rol kies ik als raadslid en hoe kunnen wij als raad interveniëren om een eventueel democratisch tekort te herstellen? Het Raadscanvas kan per proces gehanteerd worden om het juiste gesprek met elkaar te voeren. groep Raadsleden Het Raadscanvas helpt raadsleden om de democratische kracht in de samenleving te benoemen, bewaken en bevorderen. Het helpt raadsleden om te reflecteren op hun nieuwe rol, op democratische processen en waarden. Marije van den Berg, Whiteboxing. Oproep: welke hulpmiddelen ken jij voor het veranderproces van de gemeenteraad op weg naar meer overheidsparticipatie? Mail ze naar

4 Organisatieverandering en monitoring Dashboard What s in a veranderproces? Het dashboard is ontwikkeld door de Democratic Challenge en is de opbrengst van een leerkring met gemeenteambtenaren die in hun gemeenten bezig zijn met een veranderproces. Het dashboard helpt om een veranderproces te plaatsen, samen met betrokken in de organisatieverandering te bespreken waar precies aan gesleuteld wordt (en op welke S en het nog meer effect heeft), welke beelden wel en juist niet passen bij de gewenste richting, wat energie geeft en neemt en welke democratische waarden met de verandering worden nagestreefd. groep Directe betrokkenen bij een organisatieverandering (ambtelijke organisatie en bestuur) Dit dashboard is een instrument om voor en tijdens een veranderproces te monitoren waarom de verandering wel of niet loopt. David Bos, Democratic Challenge david@democraticchallenge.nl

5 Organisatieverandering en handvatten voor ambtenaren ACTIE- instrument (online tool) Het ACTIE- instrument is een online tool van Participatiewijzer.nl. Met het ACTIE- instrument worden vragen beantwoord op vijf gebieden: Animo, Contacten, Toerusting, Inbedding en Empathie (samen: ACTIE). Wat is de motivatie van de initiatiefnemers en is er animo vanuit de gemeente (Animo)? Hoe zijn de contacten van de initiatiefnemers (Contacten) en welke ondersteuningsbehoefte(n) hebben ze (Toerusting)? Is het initiatief potentieel goed ingebed in de gemeentelijke organisatie (Inbedding) en hoe verloopt het contact met de initiatiefnemers (Empathie)? De antwoorden leiden per gebied tot ACTIE- punten met denk- en oplossingsrichtingen om je als ambtenaar productief te verhouden tot een concreet initiatief. De gegeven antwoorden en gegenereerde ACTIE- punten kunnen worden opgeslagen als PDF. Dit kan per gebied of na afronding van alle gebieden. Zo kunt je de resultaten makkelijk delen met collega s of bewoners of gebruiken bij een bespreking! Deze online tool van het ACTIE- instrument komt voort uit het onderzoeksproject Burgers maken hun buurt. Het instrument is ontwikkeld door Bas Denters, Evelien Tonkens, Imrat Verhoeven en Judith Bakker. groep Ambtenaren en andere betrokkenen (o.a. inwoners) die werken met een initiatief Deze online tool helpt ambtenaren om bij een concreet initiatief die vragen te stellen die vaak relevant zijn. Het is een handige tool om een initiatief van meerdere kanten te belichten. De tool kan ook door burgers (initiatiefnemers) zelf worden ingevuld om zich te kunnen verplaatsen in de afwegingen van een ambtenaar. Het kan in sommige gevallen tot wederzijds begrip leiden. ProDemos / Participatiewijzer.nl

6 Organisatieverandering en modellen voor samenwerking Eigenaarschap- model Peel en Maas De overheid is eigenaar van zaken en de burger ook. Dat is de centrale stelling van waaruit de gemeente Peel en Maas samenwerking verder vormgeeft. In de gemeente Peel en Maas wordt onderscheid gemaakt tussen vier typen activiteiten met daaraan het eigenaarschap gekoppeld. De rol die de burger heeft en pakt in type 1 en 2 noemt men (communicatieve) zelfsturing en de rol die type 3 reflecteert noemt men burgerparticipatie en is interactief van aard. groep Ambtenaren, bestuurders en raadsleden Dit model helpt om de vraag te beantwoorden bij wie het eigenaarschap ligt: bij gemeente of gemeenschap. De beantwoording van die vraag leidt tot de keuze voor een samenwerkingsvorm: interactief of zelfsturing/dialoog. Dit model kan helpen om in de gemeente het gesprek over eigenaarschap te voeren. Geert Schmitz, gemeente Peel en Maas Geert.Schmitz@peelenmaas.nl

7 Organisatieverandering en inspirerende visies Participatie- impuls 3.0 Burgerparticipatie, overheidsparticipatie, het aantal woorden op het terrein van participatie lijkt soms ongeëvenaard. Dat is niet voor niets: taal doet ertoe bij een organisatieverandering. Een organisatieverandering vraagt om een nieuwe taal. Een nieuwe taal die het fundament vormt onder een inspirerende visie als vliegwiel voor verandering. Frans Soeterbroek, bekend onder de naam De Ruimtemaker, heeft daarvoor de Participatie- impuls 3.0 ontwikkeld die gemeenten helpt om te bedenken wat ze willen, maar bovenal ook te bedenken wat de samenleving wil. groep Ambtenaren, bestuurders en raadsleden De Participatie- impuls 3.0 helpt om in hele concrete termen na te denken over een participatie- aanpak 3.0. Wat is er precies nodig, welke concepten passen daarbij en welke procesregels spreek je dan met elkaar af? Een goede inspiratiebron voor een stevige visie op participatie in de gemeente. Frans Soeterbroek, De Ruimtemaker Wij willen deze Toolbox graag verder vullen. Oproep: welke concrete handreikingen, tools en hulpmiddelen ken jij voor het veranderproces van de gemeente naar meer overheidsparticipatie? Mail ze naar