Voorstel voor uitvoering van Democratic Challenge door de VNG

Transcriptie

1 Inleiding Voorstel voor uitvoering van Democratic Challenge door de VNG 26 november 2016 Vitalisering van lokale democratie is het doel van de Agenda Lokale Democratie en een prioriteit van de Minister van BZK. Eén van de activiteiten in die Agenda is het experimenteerprogramma de Democratic Challenge (DC). Op 10 april 2015 is de DC van start gegaan om bottom-up (vanuit gemeenten en bewoners) innovaties in de lokale democratie te ondersteunen zodat er nieuwe lokale democratische praktijken ontstaan waardoor de lokale democratie wordt versterkt. De DC is een impuls voor vernieuwing van de lokale democratie d.m.v. het uitlokken, in kaart brengen, faciliteren en leren van concrete lokale democratie-experimenten. De ervaringen en lessen van de experimenten vormen input voor lokaal en Rijksbeleid en worden actief verspreid onder verschillende doelgroepen (waaronder alle gemeenten). De DC2015 was een pilot van een jaar. In deze zomer zijn 99 lokale democratie-experimenten ingediend. Momenteel wordt gewerkt aan fase 2: verbindingen, leren en kennis ontwikkeling. Deze fase loopt door tot eind Dan worden de eerste resultaten van DC verspreid. Uit een eerste evaluatie komen vooral enthousiaste reacties; de aanpak lijkt aan te slaan. Gezien de ministeriële aandacht voor het thema lokale democratie, de toezeggingen die m.b.t. de Democratic Challenge zijn gedaan aan de TK (zie bijlage) en de verwachtingen die zijn gewekt bij gemeenten en andere deelnemers is het wenselijk om het programma de komende jaren door te zetten. Na de succesvolle start is een verlenging van 2 jaar nodig om tot wezenlijke verandering te komen. Gezien de aard van de werkzaamheden is besloten om de uitvoering van de DC buiten het ministerie van BZK te organiseren. De nieuwe directie Democratie en Burgerschap [van minbzk] is een beleidsdirectie. Veel taken zullen in de huidige vorm worden afgebouwd of op een andere minder arbeidsintensieve wijze worden vormgegeven. Activiteiten worden als het ware omgebouwd. Bijvoorbeeld door de uitvoering van stimuleringsbeleid en directe ondersteuning van partners in het netwerk uit te besteden. In plaats daarvan wordt gekozen voor een beleidsmatige weging vanuit een bestuurlijke invalshoek. Burgerschap en doedemocratie wordt omgebouwd van maatschappelijke naar politiek-bestuurlijk invalshoek. Uit startdocument directie Democratie en Burgerschap. Binnen dit kader zal BZK vooral een regierol vervullen, de uitvoering van een programma als de DC wordt elders belegd. In deze notitie doen we een voorstel om de uitvoering van de Democratic Challenge vanaf 2016 onder te brengen bij de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG).

2 Democratic Challenge: drie fasen Eerste fase: 99 bloemen bloeien De DC is op 10 april gestart met een oproep van Minister Plasterk aan mensen met een vernieuwend project om de lokale democratie te versterken. Op 10 juli hebben zich 99 experimenten aangemeld. Een groot deel komt vanuit de gemeente (raad, ambtelijk), een ander deel komt juist van buiten de gemeente (bewoners, zzp ers, initiatievennetwerken). De experimenten hebben allemaal betrekking op lokale democratie, maar de vernieuwing wordt gezocht in verschillende richtingen. We onderscheiden vier soorten democratische vernieuwing: 1. Democratische vernieuwing binnen het systeem van de formele lokale democratie, zoals innovatieve vergader- en participatiemodellen voor de gemeenteraad of veranderprocessen voor het gemeentelijk apparaat 2. Maatschappelijke vernieuwingen buiten het systeem, bijvoorbeeld experimenten gericht op maatschappelijke initiatief, democratisch onderwijs of innovatieruimten 3. Vernieuwingen tussen systeem- en leefwereld, waar een coalitie van gemeente en bewoners samen een experiment starten, vaak gericht op het overdragen van zeggenschap 4. Fundamentele vernieuwingen van het systeem; een klein aantal experimenten wil de lokale democratie helemaal anders vormgeven. De DC is geen prijsvraag, het is een brede zoektocht naar projecten die de lokale democratie willen vitaliseren. De ingediende experimenten zijn zeer divers; van een democratie-app tot burgerpolitiek, van een Z-Battle tot een burgerbegroting, van loting tot een democratische school. Een deel van de experimenten richt zich op vernieuwing van de representatieve democratie, maar de thematiek van de DC-experimenten is veel breder: De gemeenteraad, besluitvorming en open data: experimenteren met nieuwe werk- en vergadervormen, maar ook gelote burgerraden. E-democratie: experimenten houden zich bezig met digitale middelen en democratie. Democratisch financieren en begroten: experimenten richten zich op burgerbegrotingen of financiering van lokaal initiatief zoals crowdfunding, aanbesteding of alternatieve financiering. Overheidsparticipatie en veranderprocessen binnen de gemeente: om lokale democratie te vernieuwen is een omslag nodig in de wijze waarop wordt gewerkt binnen de organisatie. Lokale checks, balances en burgerjournalistiek: experimenten die democratisch toezicht en controle willen versterken door o.a. vormen van burgerjournalistiek. Democratisch organiseren van initiatief: coöperaties, initiatievenplatforms en netwerken die zich op een democratische manier willen organiseren. Dorps- en wijkdemocratie: experimenten die zoeken naar binnengemeentelijke democratie op niveau van buurten, dorpen en wijken. Democratische vaardigheden en omgangsvormen: experimenten die werken aan democratische vorming als essentieel onderdeel van een democratische samenleving. We zien bij deze experimenten dus een verbreding van het begrip democratie. Een verbreding van democratie als lokale politiek, naar maatschappelijke en meervoudige democratie, waar politiek,

3 participatie en maatschappelijk initiatief elkaar raken en democratische waarden ook op andere plekken in de samenleving worden versterkt. Het gaat dus niet (alleen) over democratische structuren. De ware democratische uitdaging gaat over democratisch organiseren, democratische vaardigheden, werkwijzen en omgangsvormen. Dit komt ook naar voren in de wetenschappelijke reflectie Democratie-anders in de publicatie 99 experimenten in de lokale democratie. Resultaten en evaluatie eerste fase Het eerste jaar van de DC is gekozen om de DC te organiseren als een pilot met een beperkt budget. Dat betekent dat er geen landelijke campagne is gevoerd, de werving is vooral gegaan via netwerken van verschillende partners. Toch is het gelukt om 99 experimenten te vinden om mee te doen met de DC. Daarbij zitten projecten vanuit diverse doelgroepen, regio s en thema s. Er zijn ook nieuwe mensen bereikt. Dat blijkt uit de experimenten, maar ook uit het Festival georganiseerd op 5 oktober; met een eigentijdse sfeer en toon weet de DC een diverse groep enthousiaste mensen aan zich te binden. Het Festival is in oktober geëvalueerd door de deelnemers. De experimenten hebben vooral behoefte aan exposure en uitwisseling van expertise (en veel minder aan regelruimte en financiering). De exposure krijgt o.a. vorm middels de publicatie, de website en het festival, maar er wordt ook maatwerk geleverd (zo zijn er al enkele experimenten meegenomen naar grotere bijeenkomsten). Uitwisseling van expertise gebeurt per thema, door verbindingen te leggen met experts of door koppelingen aan lopende programma s. Zo n 20 experimenten zochten een pilotgemeente (deelproject Experiment zoekt Gemeente ); een groot deel daarvan is inmiddels gekoppeld door de Dragons Den op 5/10. Tegelijkertijd zijn er ook leerpunten na de eerste fase. Het draagvlak en de steun binnen BZK is beperkt, de samenwerking met een aantal partnerorganisaties kan beter en er is tot nu toe weinig geïnvesteerd in publiciteit en een goede (online) community. De kosten/baten van de eerste fase vallen zeer positief uit, maar met wat meer budget/capaciteit kan het nog een stuk beter. Tweede fase: leren, verbinden en kennisontwikkeling Nu we de experimenten in al hun verscheidenheid in beeld hebben, breekt de tweede fase van de Democratic Challenge aan. De start was tijdens het DC-Festival op 5/10. Deze fase van de Challenge is gericht op het ondersteunen van de experimenten, het leren door, maar ook vooral het leren van de experimenten doormiddel van wetenschappelijke reflectie. Voor de kennisontwikkeling in de tweede fase zijn inmiddels meerdere wetenschappers, van verschillende universiteiten en kennisinstellingen, bij de DC betrokken. Door op landelijk niveau te leren van de ervaringen van de experimenten kunnen we ervoor zorgen dat lokale democratie steeds beter wordt georganiseerd zodat het wiel niet telkens opnieuw hoeft worden uitgevonden (citaat Plasterk in TK). Anders dan de eerste fase van de Challenge, waarin 99 bloemen bloeien, vereist dit stadium een scherpe focus. Dit is enerzijds een focus op kennis- en beleidsvragen: welke succesfactoren en knelpunten kunnen we identificeren en welke verbindingen kunnen worden gemaakt met beleid? Denk aan verbindingen met beleidsdossiers als functioneren gemeenteraad, open overheid, media & democratie, G1000, financiering burgerinitiatief, aanbesteden, participatieve overheid of functioneren goed openbaar bestuur.

4 Anderzijds focussen we op de meest innovatieve en kansrijke thema s en experimenten. Nu al zien we een aantal potentiële gamechangers of doorbraakexperimenten, zoals de lotingexperimenten van de raden in Groningen en Amersfoort, de burgerbegrotingen in Breda en Oss, e-democratieapps als Argu en Civocracy, experimenten met democratische vaardigheden zoals DOE040, democratisch gehalte van maatschappelijke sectoren als wonen en zorg, wijkdemocratie, burgerjournalistiek in Weert en Amsterdam, en experimenteren met de gemeenteraad zoals in Amersfoort. Maar het betreft ook unieke innovaties als de Tweede Mening, het burgerdossier met blockchaintechnologie, de Z-Battle, de crowdfunded lobbyist of Design Democratie. Het leren, verbinden en kennis ontwikkelen vindt plaats op verschillende niveaus. Allereerst leren de experimenten zelf en van elkaar. De kennisontwikkeling vindt daarnaast plaats binnen een aantal overkoepelende thema s. Elke thema heeft een kennismakelaar; een expert die de experimenten volgt en opgedane lessen analyseert en communiceert. Tijdens het Festival op 5/10 is samen met de experimenten een thematische kennisagenda gemaakt voor fase 2. De kennisagenda bevat activiteiten gericht op het vergroten van de kennis en kunde van de experimenten zelf, zoals expertmeetings en excursies. Naast de activiteiten in die agenda zal voor verschillende experimenten ook 1 op 1 expertise worden aangeboden - met name voor de gamechangers -en expertise rondom thema overstijgende procedurele vragen, zoals rondom financiering en effectmeting. Tenslotte wordt op het metaniveau door wetenschappers gereflecteerd op het totaal aan experimenten, om de ontwikkelingen in de lokale democratie te duiden en de bekendheid en legitimiteit te van de experimenten te vergroten. De tweede fase duurt tot eind In de zomer 2016 wordt geevalueerd om input op te halen voor de vormgeving van de derde fase. Derde fase: doorwerking, borging en kennis verspreiden Na deze tweede fase van experimenteren en kennisontwikkeling zal de derde fase in het teken staan van het oogsten en borgen van de resultaten van de experimenten. Dit doen we doormiddel van het verspreiden van de opgedane kennis en indien nodig het vertalen van deze kennis naar beleid. Het gaat in deze fase om conceptualisatie, verspreiding en opschaling van de kennisproducten naar meerdere gemeenten en doelgroepen. Hierbij zal worden samengewerkt met de partners als de VNG, verenigingen van beroepsgroepen, kennisorganisaties als ProDemos, Rob, P31, Netdem en met beleidsmakers van VNG en BZK. De beoogde opbrengst van de derde fase: 99 lokale experimenten waarvan 80% (zeer) tevreden is met de ondersteuning van de DC; wetenschappelijke publicaties over de lessen van de experimenten; deelpublicaties rondom verschillende thema's; projectbeschrijvingen met lessen van geslaagde experimenten; inspirerende bijeenkomsten: festival 5 oktober, midterm jan en slot april experimenten worden landelijke voorbeeldprojecten.

5 50% van de experimenten levert nieuwe inzichten op over lokale democratie, inzichten die actief worden verspreid en doorvertaald naar beleid; 25% van de experimenten worden herhaald/overgenomen/gekopieerd door andere gemeenten het verder intensiveren en uitbreiden van het netwerk rondom democratische vernieuwing zowel lokaal als landelijk. Fase 3 start in het najaar 2016 en loopt door t/m december Nieuwe BZK-directie Democratie & Burgerschap In de BZK-begroting 2016 staat over de Democratic Challenge het volgende: In 2016 richt het programma Lokale democratie in beweging, waarin de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) en verschillende beroepsverenigingen deelnemen, zich op het ondersteunen van de gemeenteraden bij nieuwe vormen van democratie. De Democratic challenge ondersteunt vernieuwende lokale democratieprojecten (BZK-begroting 2016; Burgers, democratie en openbaar bestuur). Ten slotte stimuleert de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties vernieuwende democratische praktijken, onder anderen door middel van de «democratic challenge», ondersteuning van het G1000-platform en onderzoek naar de effecten van dit instrument. De Agenda Lokale Democratie stimuleert niet alleen nieuwe vormen van democratie, maar organiseert ook het leerproces om de effecten en kansen ervan inzichtelijk te maken voor burgers en gemeenten (BZK-begroting 2016; Beleidswijzigingen). Begin 2016 gaat Nieuw BZK van start. In de nieuwe organisatie zal onder meer de directie Democratie en Burgerschap het licht zien. Een directie met een stevige missie: het blijvend goed democratisch functioneren van de maatschappij. D&B richt zich op het functioneren van het democratische systeem in een context van een veranderende verhouding tussen burger en overheid. Burgers nemen steeds vaker zelf en samen het initiatief om de vormgeving van hun leefomgeving en andere maatschappelijke belangen ter hand te nemen. Zij worden daartoe ook uitgenodigd door veranderingen in taken en taakopvatting binnen het openbaar bestuur. Overheden, burgers en bedrijven gaan daardoor steeds vaker samen op nieuwe manieren maatschappelijke waarde creëren. Momenteel is de BZK Democratie Agenda in de maak. Deze levert een belangrijke bijdrage aan de inhoudelijke agenda van de nieuw te vormen directie Democratie en Burgerschap en is daarmee mede bepalend voor de rol- en taakopvatting van de nieuwe directie. De versterking van de lokale democratie is binnen deze agenda een prioriteit. Op het lokale niveau zijn de democratische problemen immers het grootst. De directie D&B zal deze langs verschillende lijnen het hoofd moeten bieden. Hiervoor zijn o.a. de nodige (cultuur)vernieuwingen binnen het democratische discours noodzakelijk. BZK kan zowel de randvoorwaarden voor vernieuwing versterken, bijvoorbeeld door het ondersteunen en afdoende toerusten van gemeenten en beroepsgroepen (zoals raadsleden) bij democratische vernieuwing, alsmede actief beleid voeren op institutionele vernieuwing. De Democratic Challenge beoogt te voorzien in concrete handelingsperspectieven voor wat betreft het bovenstaande. Onder meer door het actief stimuleren van nieuwe vormen van democratie waarbij representatieve en participatieve democratie elkaar versterken. De regierol van de afdeling democratie t.a.v. de DC draagt dan ook bij aan de systeemverantwoordelijkheid van BZK (die bij de directie D&B is belegd) voor de werking en inrichting van de democratie.

6 Er zijn verschillende verbindingen mogelijk tussen de DC en de activiteiten van Nieuw BZK. Denk bijvoorbeeld aan: - professionalisering ambtsdragers waarvoor vanuit de DC leerbijeenkomsten georganiseerd worden voor specifieke beroepsgroepen als raadsleden, burgemeesters of ambtenaren. - Lokale Democratie in Beweging, met name de experimenteerlijn komt overeen met de DC, hieronder uitgewerkt. - kennis/onderzoek vormt een belangrijk onderdeel van de DC met de kennismakelaars en wetenschappelijke verdieping. Denk ook aan thema s als democratisch burgerschap waarvoor onderzoeksaanvragen zijn ingediend. - specifieke thema s als dorpsdemocratie/dorpsraden, edemocratie en checks&balances zijn ook aandachtspunt binnen de nieuwe democratie agenda Lokale Democratie in Beweging BZK subsidieert ook in 2016 het samenspelprogramma lokale democratie in beweging. Net zoals in 2015 beoogt dit programma het samenspel tussen de lokale bestuurlijke actoren en samenleving te versterken zodat dit een continue samenwerkingsproces wordt, en niet eens in de vier jaar voorafgaand aan de gemeenteraadsverkiezingen. De directeur van B&D zit in de stuurgroep van dit programma, dat overigens ook opgenomen wordt binnen de directie B&D bij de afdeling politieke en bestuurlijke ambtsdragers. Binnen dit programma bestaat de nadrukkelijke wens te experimenteren met nieuwe vormen van democratie. Door het ondersteunen - en het leren - van een aantal experimenten wil men bijdragen aan de nodige democratische vernieuwing. Aangezien bij de DC 99 experimenten zijn aangemeld zullen deze twee programma s op dit terrein intensiever gaan samenwerken. Hier wordt invulling aangegeven door het feit dat Koos Steenbergen zowel in de ambtelijke kerngroep van het samenspel werkzaam is alsmede de opdrachtgever/dossierhouder is wat betreft de DC. Op deze wijze kan er zorg worden gedragen voor een effectieve doorvertaling van de uitkomsten van de experimenten en de leeragenda van beide programma s binnen de verdere beleidsontwikkeling van de directie B&D. Partners Democratic Challenge De DC is in het voorjaar 2015 tot stand gekomen in een aantal co-creatiesessies met verschillende partners. Ook bij de uitvoering van de DC2015 wordt samengewerkt met meerdere partijen als Netdem, VNG/KING, Pakhuis de Zwijger, Design Thinkers, een aantal universiteiten, deskundige bureaus, VoorJeBuurt. Met name in de fase van kennisontwikkeling en -verspreiding worden strategische samenwerkingspartners gezocht. Momenteel worden gesprekken gevoerd met kennisorganisaties als ProDemos, NSOB, Rob, P31, Movisie, PHZ en Kennisland. De samenwerking met partners kan op verschillende manieren worden ingevuld. Denk aan uitwisseling van capaciteit, samenwerking op themaniveau, een opdracht of kennisverspreiding via verschillende kanalen.

7 Randvoorwaarden voor succesvolle doorstart Democratic Challenge Op basis van de ervaringen in de eerste fase van de DC formuleren we een aantal randvoorwaarden voor een succesvolle doorstart van de uitvoering van de DC bij de VNG. Nog 2 jaar verder met DC: een impulsprogramma van 1 jaar is te kort om impact te hebben, er is minimaal 2 jaar extra nodig na dit eerste pilotjaar. Budget voor uitvoering: er is een budget nodig om een stevig programma neer te zetten met goede ondersteuning, gedegen kennisontwikkeling, goede kennisoverdracht en voldoende verdiepingsmogelijkheden. Het eerste pilotjaar is uitgevoerd voor ca. 3 ton, maar de echt ondersteuning en verspreiding moet nog beginnen. Op basis van een evaluatie in het voorjaar 2016 zal voor de zomer een uitgewerkt programma met begroting worden ontwikkeld voor de periode 1 augustus december Gezamenlijke regie BZK en VNG: belangrijk voor een goede doorwerking is een koppeling van de DC met beleidsontwikkeling binnen BZK en VNG. Er wordt gekozen voor een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Behoud van merk, ervaring en energie: de DC staat voor een energieke, flexibele, nietbureaucratische, aanpak met een team van gemotiveerde en deskundige mensen. Het DCkernteam vormt de spil van het programma en is nodig voor de continuïteit van de uitvoering. De kennis en ervaring van dat team moet goed worden geborgd binnen de VNG. Hiertoe wordt 1 fte gedurende 2 jaar vanuit BZK gedetacheerd bij de VNG voor de uitvoering van de DC Governance die zorgt voor ruimte en verbinding: binnen de nieuwe organisatie van de VNG moet de DC een plek krijgen die past bij de aard van het innovatieve uitvoerende werk. Een goede verbinding met programma s als Lokale Democratie in Beweging en de werkgroep moderne democratie is van belang, maar ook een verbinding met trajecten van organisaties als Netdem, P31 of Rob. De belangrijkste partners willen we uitnodigen voor een DC-platform. Daarin worden ervaringen uitgewisseld maar dat platform geeft ook richting aan de uitvoering van de DC. Het platform kan niet ten koste gaan van de slagvaardigheid van de uitvoering. Er is op hoofdlijn overeenstemming over het belang van een goede invulling van deze randvoorwaarden. Daarover is in oktober en november een aantal keer gesproken met VNG (Jantine Kriens en Yvonne van Stiphout) en BZK (Gert Jan Buitendijk, Rene Bagchus en Eric Stokkink). Evaluatie en uitwerking programma Democratic Challenge 2016 en 2017 Per 2016 wordt het programma uitgevoerd door de VNG. Het hoofddoel van de DC blijft hetzelfde: bottom-up stimulering van vernieuwing lokale democratie. Maar dat doel kan in de loop van 2016 en 2017 op een andere manier worden ingevuld. Dat is bijvoorbeeld afhankelijk van de prioriteiten van VNG en BZK, maar ook van de nieuwe omgeving waarin het program wordt uitgevoerd en de relatie/verbinding met andere activiteiten, doelgroepen van de VNG. In het voorjaar 2016 zal worden geëvalueerd. Op basis van die evaluatie wordt een voorstel gemaakt voor de uitvoering van de rest van het programma. Belangrijke vragen daarbij zijn:

8 - welke elementen van de aanpak zijn succesvol? - welke thema s vragen extra aandacht? Welke nieuwe thema s liggen er? - waar ligt focus van de nieuwe directie Burgerschap & Democratie? - waar ligt focus binnen VNG, ook irt andere trajecten? - wat is nodig om de gamechangers verder te brengen? - welke doelgroepen vragen extra aandacht? - wat is de toegevoegde waarde van een nieuwe open call, wellicht gericht op specifieke doelgroep op thema? Voor de zomer 2016 ligt er op basis van de evaluatie een uitgewerkt voorstel voor de uitvoering van de DC vanaf 1 augustus december 2017.

9 Bijlage wat wil Minister Plasterk met de Democratic Challenge? a. TK-nota Agenda Lokale Democratie II. Verdere ontwikkeling informele democratie: Programma innovatieve participatievormen - Zoals gesteld in de inleiding zijn op veel plekken in het land nieuwe werkwijzen aan het ontstaan en worden nieuwe instrumenten ontwikkeld om burgers in het publieke domein meer in positie te brengen ten opzichte van de overheid. Het zijn daarbij soms overheden maar vaak ook burgers die hiertoe het initiatief nemen. In de nota Doe-democratie heeft het kabinet reeds een aan groot aantal van die initiatieven beschreven. Onderstaande maatregelen bouwen daarop voort. Democratic Challenge - Op dit moment zijn er in het land tal van voorbeelden van democratische vernieuwing in ontwikkeling. De veelvormigheid die zich daarin voordoet juich ik toe en zie ik als een teken van levendigheid van de lokale democratie. Al die voorbeelden kennen vaak een hoge mate van vrijwillige inzet en sponsoring in natura. Dit is een teken van het draagvlak voor deze initiatieven. Deze initiatieven zijn veelal kleinschalig en een samenwerking tussen burgers en hun gemeente. Ze hebben niet alleen een meerwaarde voor de betreffende gemeente, maar ook voor de lokale democratie als geheel. Om die reden zie ik een rol voor het ministerie van BZK weggelegd om deze vernieuwing te faciliteren en aan te jagen. Dit doet het ministerie door middel van de Democratic Challenge ; een traject gericht op vernieuwende democratische praktijken. Het streven is om vanuit deze Challenge ruimte te scheppen voor vernieuwende ideeën. Het kan daarbij gaan om het delen van inspirerende voorbeelden, het aanpakken van knellende regelgeving en het bevorderen van een open houding vanuit de overheid. Om de initiatieven tot een succes te maken is het nodig om al doende te leren, ook hieraan kan BZK een bijdrage leveren door onderzoek. Ook kan het soms nodig blijken om deze initiatieven kleinschalig financieel te ondersteunen. Zowel voor het inventariseren van knellende regelgeving als voor het ophalen van inspirerende voorbeelden zal aansluiting worden gezocht bij de aanpak rond experimenteermogelijkheden die elders in deze agenda is aangekondigd. Deze Challenge staat bijvoorbeeld ook open voor nieuwe vormen van e-participatie, omdat hierin vaak interessante mengvormen tussen representatieve en participatieve democratie mogelijk blijken. Om recht te doen aan het lokale karakter van initiatieven en aan het bovengenoemde draagvlak dat blijkt uit vrijwillige inzet en sponsoring in natura, wordt een regeling uitgewerkt waarin wordt uitgegaan van maatwerk en cofinanciering en een maximaal bedrag per initiatief. Indien het initiatief een G1000-achtige aanpak beoogd zal vanuit de regeling deelname aan onderzoek (zie hieronder) worden bevorderd. b. Minister Plasterk in TK, 23 april 2015 "Onlangs is de Democratic Challenge van start gegaan. Daarin worden andersoortige vernieuwende lokale democratieprojecten gezocht. Wij willen in dit stadium nog een beetje vormvrij blijven." " Ik denk dat het [nieuwe vormen van deliberatieve democratie] in de komende jaren heel belangrijk zal zijn. De basishouding die ik wil uitstralen is dat het interessant, belangrijk en veelbelovend is dat dit soort dingen gebeuren. De Rijksoverheid zou dat moeten uitstralen... Je moet 100 bloemen laten bloeien". "Ik probeer zoveel mogelijk te doen, zonder een bepalende factor te worden en te dirigeren, want dat zou juist het omgekeerde doen van wat de bedoeling is.

10 "Juist als je deliberatieve democratie belangrijk vindt, moet je ervoor zorgen dat ze op een aantal plekken wordt uitgevoerd. Je moet echter ook leren van de ervaringen. Als telkens opnieuw het wiel wordt uitgevonden, worden we immers ook niet veel wijzer" "Landelijk kunnen we proberen te leren van de ervaringen en kunnen we ervoor zorgen dat het steeds beter wordt georganiseerd." c. BZK-begroting 2016 Beleidsagenda 2016 Beleidsartikel 1: Openbaar bestuur en democratie Samenwerken aan goed openbaar bestuur - Burgers vragen steeds vaker ruimte voor eigen initiatief en eigen invulling van betrokkenheid bij hun woonomgeving. Deze ontwikkeling versterkt de vitaliteit van de lokale democratie. Aan de overheid de taak burgers hiertoe de ruimte te geven en waar nodig en gewenst te helpen en te steunen met het wegnemen van knelpunten bij maatschappelijke initiatieven. Daarmee verandert de rol van de overheid, van beleid-smakend en uitvoerend naar meer vraaggericht en dienstverlenend Bij de veranderende samenleving past ook het experimenteren met andere vormen van democratische legitimatie, zoals de consultatieve democratie. Burgers, democratie en openbaar bestuur De lokale democratie krijgt bijzondere aandacht Met de Agenda Lokale Democratie (Kamerstukken II , VII, nr. 36) worden de formele, representatieve democratie en de informele, participatieve democratie versterkt. Er is sprake van een transitiefase waarin de klassieke representatieve democratie steeds meer wordt verrijkt met nieuwe veelal participatieve vormen van democratie en experimenten, zoals de G1000 en burgertoppen. De lokale democratie wordt krachtiger als de combinatie van representatieve en participatieve elementen bewuster en gerichter wordt ingezet. Om ruimte te maken voor maatschappelijk initiatief moet de overheid soms andere kwaliteits- en veiligheidseisen stellen In 2016 richt het programma Lokale democratie in beweging, waarin de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) en verschillende beroepsverenigingen deelnemen, zich op het ondersteunen van de gemeenteraden bij nieuwe vormen van democratie. De Democratic challenge ondersteunt vernieuwende lokale democratieprojecten. Beleidswijzigingen - Met de Agenda Lokale Democratie (Kamerstukken II, , VII, nr. 36) wil de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties formele, representatieve democratie en de informele, participatieve democratie versterken. In deze agenda is bijvoorbeeld een aantal maatregelen opgenomen die bijdragen aan een goede werking van de lokale democratie, zoals versterking van lokale rekenkamers *Voorts+ neemt de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties samen met de VNG en de beroepsverenigingen (van raadsleden, wethouders, etcetera) actief deel aan het programma Lokale Democratie in Beweging. Het legt de focus op de wijze waarop gemeentebesturen en -raden, samen met burgers en bedrijven vorm geven aan de omgeving. Ten slotte stimuleert de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties vernieuwende democratische praktijken, onder anderen door middel van de «democratic challenge», ondersteuning van het G1000-platform en onderzoek naar de effecten van dit instrument. De Agenda Lokale Democratie stimuleert niet alleen nieuwe vormen van democratie, maar organiseert ook het leerproces om de effecten en kansen ervan inzichtelijk te maken voor burgers en gemeenten.