Aardgasvrije wijken van en voor bewoners

Transcriptie

1 Aardgasvrije wijken van en voor bewoners Congres Vooruit met de Wijk 11 oktober 2018 Henk Jan Bierling, Merel Ooms

2 Agenda Kennismaking Waarom aandacht voor democratische besluitvorming over aardasvrije wijken? Hoe kunnen bewoners hier aan meewerken en in meedelen? Kansen en dilemma s

3 Kennismaking

4 Waarom?

5 Nederland naar aardgasvrije wijken Dec 2016: Energieagenda Nederland moet in 2050 van het aardgas af zijn Juli 2018: Klimaatakkoord op hoofdlijnen wil wijkgerichte benadering Okt 2018: 27 gemeenten krijgen Rijksbijdrage om een wijk aardgasvrij te maken

6 Waarom democratisch besluitvormingsproces en samenwerking overheid / burger? Transitie met grote impact waarbij inzet van burgers nodig is Zonder draagvlak slaagt het niet Meewerken van bewoners door inbrengen kennis, ideeën en netwerk vergroot succes en draagvlak Van belang dat alle groepen bewoners kunnen meedelen Verder dan besluit door gemeenteraad (i.v.m. vertegenwoordiging en beperkt kennisniveau raadleden) Nu tijd besteden aan democratisch proces bespaart later tijd (minder bezwaarprocedures)

7 Waarom in wijkgerichte aanpak? Transitie vindt plaats in huizen, en die bevinden zich in wijken Technologische oplossing kan per wijk verschillen (bijv. warmtenet, warmtepompen) Belangrijke rol voor gemeenten om samen met bewoners en gebouweigenaren een afweging te maken voor de beste oplossing. Klimaatakkoord spreekt (nog) niet over hoe het proces moet plaatsvinden en wat nodig is om draagvlak onder bewoners te krijgen

8 Hoe?

9 CoP Aardgasvrije wijken Community of Practice / Leerkring 25 partijen (gemeente, provincie, netbeheerder, bewonersorganisaties, ) Eind 2017 begin bijeenkomsten op locatie bij gemeenten Onderwerpen zoals: democratie, bestuur en beleid, participatie, financiering, cases in gemeenten Afsluitend evenement en publicatie van lessen voorjaar 2019 Verslagen terug te lezen op:

10 Twee aardgasvrije wijken in wording Ramplaankwartier Haarlem Bronnen: Eline de Jong, gemeente Haarlem Eelco Fortuijn, bewoner Ramplaankwartier Benedenbuurt Wageningen Bron: Wanka Lelieveld, bewoner Benedenbuurt

11 Ramplaankwartier, Haarlem Gemeente Haarlem is al langer bezig met duurzaamheid Nieuwe coalitieprogramma Duurzaam Doen Werken zowel top-down als bottom-up Nadruk op communicatie en financiering Uitgangspunt: doelstellingen zijn niet wettelijk afdwingbaar, gemeente is afhankelijk van draagvlak onder bewoners en partners in de stad Project SpaarGas voor aardgasvrij in 2040 Co-creatie tussen bewoners (wijkraad, werkgroepen) en gemeente

12 Ramplaankwartier, Haarlem Meewerken bewoners: Medebewoners bereiken andere bewoners beter dan gemeente Halen wensen en (on)mogelijkheden op Zetten zich ook in voor non-usual suspects : mensen die niet graag mee willen denken, een kleine portemonnee hebben, etc. 10% huishoudens aanwezig bij kick-off Meedelen: Betaalbare, passende oplossing

13 Ramplaankwartier, Haarlem Kansen en dilemma s Kans: bewoners laten meedenken en beslissen over infrastructuur. Dilemma: soms zijn er aantallen nodig om een infrastructuur betaalbaar te maken. Kans: gemeenten besteden nu veel aandacht aan eerste wijken waar veel van wordt geleerd en wat leidt tot een passende aanpak. Dilemma: het is financieel niet mogelijk om dit voor alle wijken even intensief te doen.

14 Benedenbuurt, Wageningen Klimaatstraatfeest Geld gewonnen om buurttuin aan te leggen Plannen gemeente vervanging riolering Bewoners willen moment gebruiken om aardgasvrij te worden Wens bewoners sluit aan bij doelen gemeente Gemeente financiert bewoner 2 dagen per week voor procesbegeleiding

15 Benedenbuurt, Wageningen Meewerken: Initiatief vanuit klein groepje bewoners Scenario opgesteld uit studie en gesprekken met positief-kritische bewoners Hele wijk over geïnformeerd Van de 400 bewoners nu 100 actief op online platform Werkgroepen (financieel, techniek, bestuur, communicatie) waarin 25 bewoners actief zijn Meedelen: Buurtcoöperatie opgericht, is gesprekspartner en gezamenlijke stem Bewoners kunnen zelf beslissen wat ze ergens van vinden Later mogelijk richten op andere thema s die belangrijk zijn voor bewoners

16 Benedenbuurt, Wageningen Kansen en dilemma s Kans: vervanging riolering koppelen met aardgasvrij. Dilemma: mogelijk moeilijk te organiseren dat dit tegelijkertijd gedaan kan worden. Kans: ideeën van bewoners benutten. Dilemma: voorkomen dat kleine groep bewoners voor de hele wijk bepaalt.

17 Geleerde lessen (tot nu toe) Democratisch besluitvormingsproces is randvoorwaarde voor geslaagde transitie naar aardgasvrije wijken Aandacht hiervoor is dus van belang Transparantie in het proces Zowel top-down als bottom-up, balans daarin vinden Maatwerk per wijk Financiële vraagstukken vormen knelpunt

18 Verduurzaming kwetsbare wijken Nieuw experimentenprogramma van Platform31 met Nyenrode Gemeenten doen mee met kwetsbare wijk die zij willen verduurzamen Combinatie duurzaamheidsdoelen met sociale doelen (werkgelegenheid, ontmoetingen, nette en groene omgeving, lagere woonkosten) Gezamenlijk leren en direct nieuwe kennis toepassen Voorbeeld: projecten als Tower Renewal in Toronto

19 Kansen en dilemma s Groepjes van 3 vormen: Genoteerde kansen en dilemma s van transitie naar aardgasvrij om vooruit te gaan met de wijk met elkaar bespreken Eventueel extra kansen en dilemma s noteren Kansen en dilemma s inleveren Gezamenlijke reflectie op een random selectie van kansen en dilemma s

20 Kansen en dilemma s Kans: ideeën van bewoners benutten. Dilemma: voorkomen dat kleine groep bewoners voor de hele wijk bepaalt. Kans: bewoners laten meedenken en beslissen over infrastructuur. Dilemma: soms zijn er aantallen nodig om een infrastructuur betaalbaar te maken. Kans: gemeenten besteden nu veel aandacht aan eerste wijken waar veel van wordt geleerd en wat leidt tot een passende aanpak. Dilemma: het is financieel niet mogelijk om dit voor alle wijken even intensief te doen. Kans: maatwerk per wijk. Dilemma: ook binnen wijken zijn veel verschillen tussen bewoners. Kans: samenwerking tussen bewonersinitiatief en gemeente. Dilemma: kan leiden tot minder bewegingsvrijheid bij uitzetten van een opdracht i.v.m. aanbestedingswet. Kans: lokale opwek in eigen beheer van bewoners. Dilemma: gemeente heeft warmteplicht en ondervindt consequenties als mensen geen warmte krijgen. Kans: vervanging riolering koppelen met aardgasvrij. Dilemma: mogelijk moeilijk te organiseren dat dit tegelijkertijd gedaan kan worden.

21 Bedankt voor jullie deelname Henk Jan Bierling Merel Ooms